قازاقستاننىڭ مادەنيەت جانە ادەبيەت فورۋمى 4-7 جەلتوقسان كۇندەرى نيۋ-يورك قالاسىندا بولىپ ءوتتى. فورۋم «جاھاندىق الەمدەگى زاماناۋي قازاقستاندىق مادەنيەت» دەپ اتالادى.

قازىرگى ۋاقىتتا اتالمىش فورۋمدار سەۋل، لوندون جانە بەرلين قالالارىندا وتكىزىلگەن بولاتىن. ايتا كەتەيىك، ءىس-شارالار اياسىندا ادەبيەت پەن مادەني الماسۋ جانە ىنتىماقتاستىق سالاسىنداعى سوڭعى ۇردىستەردى ءتۇسىنۋ ماسەلەلەرى نەگىزگە الىندى. مادەنيەت پەن ونەر سالاسىنداعى مامانداردىڭ ۇلتتىق يدەياسى شەڭبەرىندەگى كۇش-جىگەرىن بىرىكتىرۋ جونىندە اڭگىمەلەر دە قوزعالدى.

فورۋمنىڭ ماقساتى – قازاقستاندىق مادەنيەتتىڭ الەمدىك مادەني كەڭىستىككە ينتەگراتسيالانۋى بولىپ تابىلادى.

اقش-تا وتكەن فورۋمعا اقىن, اۋدارماشى، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى, «پاراسات وردەنى»نىڭ يەگەرى ءشومىشباي ساريەۆ، «قازاق ءۇنى» گازەتىنىڭ پرەزيدەنتى قازىبەك يسا، قازاقستان جۋرناليستەر وداعى سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، تانىمال جۋرناليست مارات توقاشباەۆ، جازۋشى، سىنشى، «الاش» ادەبي سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى اسقار التاي، «ايقىن» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى نۇرتورە ءجۇسىپ، جازۋشى، جۋرناليست، «قازاق ادەبيەتى» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى داۋرەن قۋات، اقىن، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ دوتسەنتى وڭايگۇل تۇرجان، بەلگىلى تەلەجۇرگىزۋشى مايا بەكباەۆا جانە ت.ب. قاتىستى.

نۇرتورە ءجۇسىپ،

«ايقىن» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى: 

– مەملەكەتتىڭ مەديا-وبرازى نەگىزىنەن مەملەكەتتىڭ ءومىرىنىڭ الەۋمەتتىك-مادەنيەت سالاسىنداعى وقيعالاردىڭ كونرىنىسى ارقىلى قالىپتاسادى، سەبەبى بۇل اقپارات اسا قاجەت. ادامداردىڭ جاپاي سانا-سەزىمىندە قالىپتاسقان اقپاراتتار مەن كوممۋنيكاتسيالار ارقىلى قالىپتاستىرۋ بىزگە ءوز كوممۋنيستىك اقپاراتتىق سيپاتى بار مەملەكەتتىڭ بەلگىلى ءبىر ءيميدجىن قالىپتاستىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. شەتەلدەگى مەملەكەتتىڭ مۇددەلەرى كوپتەگەن فاكتورلاردىڭ اسەرىنەن قوعامدىق سانادا قالىپتاسقان ۇعىمدارمەن تىعىز بايلانىستى. قازىرگى جاعدايدا بۇل ساياسي، ەكونوميكالىق پروتسەستەرگە اسەر ەتەتىن اقپاراتتىق سالا.

داۋرەن قۋات،

«قازاق ادەبيەتى» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى:

– ايتسە دە، قازاق ادەبيەتىنىڭ ەرەكشەلىگى قانداي دەگەن سۇراققا جاۋاپ بەرە كەتكەندى ءجون كورەمىن. قازاق ادەبيەتى، بۇل – جاننىڭ ادەبيەتى. قازاق قالامگەرلەرى ادام جانىنا تەرەڭ ءۇڭىلىپ جازادى. ادامنىڭ جان دۇنيەسىندەگى قايشىلىقتار، كۇيزەلىستەر، ۇنسىزدىكتەر مەن ىشكى ديالوگتار قازاق اقىن-جازۋشىلارىنىڭ شىعارمالارىنان تۇراقتى كورىنىس تاۋىپ جاتادى. قازاق قالامگەرلەرى سيمۆولداردى سويلەتۋگە شەبەر. تابيعات كورىنىستەرىن وتە اسەرلى ەتىپ جازادى. سالت ءداستۇر مەن ىرىمدار، ءافسانا اڭىزداردى دا شىعارمالارىنا ارقاۋ ەتىپ كەلەدى. بۇل رەتتە مەن قازاق ادەبيەتىنىڭ كلاسسيكتەرى مۇحتار اۋەزوۆتى، جۇسىپبەك ايماۋىتوۆتى، ماعجان جۇماباەۆ، ءىلياس جانسۇگىروۆ، بەيىمبەت مايلين، عابيت مۇسىرەپوۆتەردى اتاي الامىن.

وڭايگۇل تۇرجان،

اقىن، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ دوتسەنتى:

– قازىر كۇللى الەمدى ساياسات جاڭعىز ءوزى بيلەي باستادى. ولاي بولۋعا ءتيىس ەمەس. الەمدىك قوعامداستىق ساياساتتىڭ عانا جەمىسى بولۋعا ءتيىس ەمەس. كوركەم ادەبيەت ساياساتتىڭ استىندا قالىپ قويماۋى كەرەك. ادام بالاسى كونە زامانداردا ادەبيەتتى ويلاپ تاپقاندا، ونى ءبىر-بىرىمەن قارىم-قاتىناس ورناتۋ قۇرالى رەتىندە ويلاپ تاپقانى انىق. دەمەك، قازىرگى ساياساتقا كوركەم ادەبيەت ارالاسپاسا، الەم حالىقتارى ءبىر-بىرىمەن جاۋلاسۋىن قويمايدى. ەل مەن ەلدى دوستاستىراتىن بىردەن ءبىر مۇمكىندىك ادەبيەتتە. سوندىقتان بۇگىنگى مۇمكىندىكتى پايدالانىپ، الدىمەن قازاقستان مەن امەريكا قالامگەرلەرىنىڭ قوعامداستىعىن قۇرىپ، كەيىن وعان باسقا ەلدەر قالامگەرلەرىن دە تارتىپ، الەمدىك قالامگەرلە قوعامداستىعىنى قۇرۋعا شاقىرامىن.

قازىبەك يسا،

اقىن، حالىقارالىق الاش سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى،

– ەلباسىنىڭ ەلگە سەرپىن بەرگەنرۋحاني تاۋەلسىزدىك باعدارلاماسى –  ەل رۋحىن كوتەرگەن ەرەكشە قۇبىلىس!

«نار جولىندا جۇك قالماس»  دەگەن قازاقتىڭ دانالىق ءسوزىنىڭ   تۋرالىعىن  ايقىندايتىن  بۇل  تۇعىرلى تۇجىرىمداما   بويىنا بۇلا كۇش بىتىرگەن ۇلتىمىز لەزدە  جالى كوتەرىلىپ، جالىنداپ شىعا كەلدى!

مىڭداعان جىل تاريحى بار ۇلى دالا ەلىندەگى  ەلباسىمىز  باستاعان ۇلتتىق  رۋحاني جاڭعىرۋ مايدانىندا  ەلدىڭ ەرتەڭى جارقىن بولىپ،  ەڭسەسى بيىكتەي بەرەتىنىنە سەنەمىز!

مارات توقاشباەۆ،

قازاقستان جۋرناليستەر وداعى سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى:

– قازاقستان ءۇشىن باتىس ادەبيەتى مەن مادەنيەتىنىڭ دە ىقپالى ايتارلىقتاي. قۋانىشتىسى باتىس مادەنيەتىن بۇرىنعى كەڭەس كەزىندەگىدەي سول قالپى قابىلداي بەرمەي سۇزگىدەن وتكىزىپ  قابىلداۋ بايقالادى. ياعني ۇلتتىق، وتباسىلىق قۇندىلىقتاردى ساقتاي وتىرىپ، نەعۇرلىم پروگرەسسيۆتى ۇلگىلەر عانا قولدانىسقا وتۋدە.

قورىتا ايتقاندا، قازاقستان ادەبيەتى مەن مادەنيەتىنىڭ فورۋمىنىڭ ارقاسىندا حالىقارالىق دەڭگەيدەگى بىرقاتار جوبالار قولعا الىناتىن بولادى. بۇل ءبىر جاعىنان حالىقتاردى وركەنيەت باعىتىندا دامىتۋعا سەپتىگىن تيگىزسە، ەكىنشى جاعىنان  حالىقتار ارقىلى مەملەكەتتەردىڭ قالىپتاسۋىنا دا ىقپال ەتەدى.

ايتا كەتەيىك، اتلمىش ءىس-شارا استانانىڭ 20 جىلدىق مەرەيتويى اياسىندا قر مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن جانە قازاقستان جازۋشىلار وداعىمەن بىرلەسىپ قر ۇلتتىق اكادەميالىق كىتاپحاناسى وتكىزىلدى. سونداي-اق، فورۋم اياسىندا قازاقستاندىق اۆتورلارىنىڭ كىتاپتارىنىڭ تۇساۋكەسەرى مەن «قازاقستان ادەبيەتى مەن مادەنيەتى» اتتى فوتوكورمەنىڭ تانىستىرىلىمى بولىپ ءوتتى.

اسەم ساعيقىزى،

قر ۇلتتىق اكادەميالىق كىتاپحاناسىنىڭ ءباسپاسوز حاتشىسى

Abai.kz