مەديافورۋم وسىمەن ون ءتورتىنشى رەت وتكەلى وتىر. 2002 جىلدان بەرى جىل سايىن وتكىزىلىپ كەلە جاتقان فورۋم نە بەردى؟ مىنە، دەپ كورسەتەتىن ناقتى ناتيجەسى بار ما؟ بۇل جيىن وتاندىق باق-تىڭ دامۋىنا قانداي دا ءبىر ىقپال ەتتى؟ بۇل سۇراقتارعا تۇشىمدى جاۋاپ تابۋ ازىرگە قيىن. سوندا دەيمىز-اۋ،  قانشاما قارجى شىعىنداپ، جىل سايىن فورۋم ۇيىمداستىرۋداعى ماقسات نە؟ بۇل سۇراققا دا جاۋاپ بەرۋ قيىن. جاۋابىن ءبىر بىلسە، ون ءتورت جىل قاتارىنان فورۋمنىڭ ۇيىمداستىرۋ كوميتەتىنىڭ ءتورايىمى بولىپ كەلە جاتقان ساياسات عىلىمىنىڭ دوكتورى، ۆيتسە-مينيستر داريعا نازارباەۆا بىلەدى. الايدا، فورۋم رەسمي تىلدە ءوتىپ كەلە جاتقاندىقتان، قازاقشا سۇراقتارعا جاۋاپ بولمايتىنىن ءىشىمىز سەزەدى. مەملەكەتتىك ءتىل دەمەكشى، قازاقستاندا ون ءتورت جىل قاتارىنان ءوتىپ كەلە جاتقان فورۋمنىڭ رەسمي ۆەب-سايتىندا قازاق ءتىلى مۇلدەم جوق. مەملەكەتتىك ءتىلدى مەنسىنبەيتىن فورۋم باسقا ەلدە وتسە دە بولعانداي ەكەن. ءتىلىن ايتتىق. ەندى فورۋمدا قوزعالاتىن تاقىرىپتارعا كەلەيىك. بيىلعى جيىن التى نەگىزگى تاقىرىپ اياسىندا وتەتىن كورىنەدى. فورۋم سايتىندا قازاق ءتىلى جوق بولعاندىقتان، ورىس تىلىندەگى نۇسقاسىن الىپ، بەرىپ وتىرمىز.

• ناستوياششەە ي بۋدۋششەە ميروۆوي ەكونوميكي. زا كەم ليدەرستۆو؟ گلوبالنىي كريزيس. مير بەز نەفتي – مير بەز ۆوينى؟
• ارابسكي مير. ترانسفورماتسيا يلي ۆوينا ينتەرەسوۆ؟ كاكوۆى گەوپوليتيچەسكيە پوسلەدستۆيا پروتسەسسا پرەوبرازوۆاني ۆ رەگيونە؟
• نوۆىي يميدج نەفتيانىح ستران. كاك پوۆىسيت ەففەكتيۆنوست برەندا ۆ نوۆىح رەالياح؟
• بوربا زا ۋمى ي سەردتسا. وسوبەننوستي ينفورماتسيوننىح ۆوين XXI ۆەكا. رول سمي ۆ ۋستانوۆلەني ميرا ي رازجيگاني كونفليكتوۆ
• بۋدۋششەە ەۆروپەيسكوگو سويۋزا. كۋدا ۋحوديت كونكۋرەنتوسپوسوبنوست ەۆروپى؟
• بيزنەس ي پوليتيكا ۆ ماسسوۆوي كۋلتۋرە. «فابريكا زۆەزد»

ال، ەندى ايتىڭىزشى، ەكونوميكالىق داعدارىس جايلاپ، قيىن كەزەڭدە تۇرعان قازاقستان ءۇشىن وسى تاقىرىپتاردى 50 ەلدەن 400 جۋىق دەلەگات شاقىرىپ، ەكى كۇن بويى تالقىلايتىنداي قانشالىق وزەكتى ءارى ماڭىزدى؟ ءبىزدىڭ شە، قوعامدىق-ساياسي، ەكونوميكالىق-الەۋمەتتىك، ءبىلىم، باق سالاسىندا جىلدار بويى قوردالانىپ، سوڭعى ۋاقىتتا تىپتەن كۇردەلەنىپ، تەزدەتىپ شەشۋدى كۇتىپ، كۇيىپ تۇرعان ماسەلەلەردىڭ قاسىندا فورۋم تالقىسىنا ۇسىنعان تاقىرىپتارعا نە كۇلەرىڭدى، نە جىلارىڭدى بىلمەيدى ەكەنسىڭ. جوق، الدە داريعا نازارباەۆا باستاعان توپ الەمدىك كۇردەلى ماسەلەلەرگە جاۋاپ تاۋىپ، ەۋرازيا كونتينەنتىنە باعدار بەرىپ، جول سىلتەۋدى ءوز مويىندارىنا العان با؟ ولاي بولسا، مەملەكەتكە تيەسىلى «سامۇرىق قازىنا» نەگە باس دەمەۋشى بولادى؟ مەملەكەت تە،  «سامۇرىق قازىنا» دا اقشا وندىرمەيدى. قاراجاتتىڭ ءبارى – سالىق تولەۋشىلەردىڭ اقشاسى. سوندا حالىق مەملەكەتكە سالىقتى وسىنداي فورۋمدارعا شاشسىن دەپ تولەپ وتىر ما الدە ەلدەگى ماسەلەلەردى وڭتايلى شەشسىن دەپ تولەپ وتىر ما؟ دەمەك، قوعام مۇنداي فورۋم ۇيىمداستىرۋشىلاردان جۇمىس ناتيجەسى مەن قارجى ەسەبىن تالاپ ەتۋگە قۇقىلى.

جيىن - ەۋرازيالىق مەديافورۋم دەپ اتالادى. قازاقستان ءبۇتىن ءبىر كونتينەتتىڭ قامىن ويلايتىنداي دەڭگەيگە جەتتى مە؟ ارينە، بۇل ساۋال ۇيىمداستىرۋشىلاردى مازالامايدى. ويتكەنى، وزدەرىن سول دەڭگەيدەگى «تۇلعالار» دەپ ەسەپتەيدى. قاراڭىزشى، ءوزىنىڭ اقپاراتتىق كەڭىستىگىن رەسەيدەن قورعاي الماي وتىرىپ، ەۋرازيالىق مەديافورۋم وتكىزەتىن ەلدىڭ بۇل جيىنىن كەلگەن قوناقتار «دۇنيەدە بالاماسى جوق فورۋمعا» بالايتىنى ءسوزسىز. راس، باسقا ءسوز تاپپايسىڭ. ويتكەنى، ءوز مەديا سالاسىن رەتتەپ، ونى قورعاۋ مەحانيزمدەرىن ىسكە اسىرا الماي وتىرىپ، عالامدىق ماسەلەنى كوتەرۋگە قۇمار ەلگە باسقا نە دەيسىڭ. «كەرەمەت» دەپ كوزىنە ايتىپ، بىلاي شىعىپ، ىشەگىڭ تۇيىلگەنشە كۇلەسىڭ.  

بۇل فورۋم  - الەمدىك جيىندار وتكىزۋگە قۇمار قازاقستاننىڭ ولمەي كەلە جاتقان ءبىر جوباسى. وسىنداي جيىندارعا جۇمسالعان قانشاما اقشا جەلگە ۇشتى. اقشا شاشۋدى داعدارىس تا توقتاتا الماي وتىر. وكىنىشتى!

مۇنداي دا «اتتىعا ەرەمىن دەپ، جاياۋدىڭ تاڭى ايىرىلىپتى» دەگە ءسوز ەسىڭە تۇسەدى. ءوز ەلىمىزگە كوك تيىن پايداسى جوق جيىننىڭ قاشانعا دەيىن جالعاساتىنى تاعى بەلگىسىز. وسى جيىنعا جۇمسالعان قاراجاتقا مەكتەپتەگى باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىنا تۇسكى اس بەرسە، ەلگە پايدالى ەدى. بىراق، بالانىڭ اۋزىنداعى اسقا، حالىقتىڭ زەينەتاقى قورىنا جارماسقان بيلىك ول اقشالاردى قايدا جۇمساپ جاتقانى كورىنىپ تۇر... سوندا مۇنداي مەديافورۋم كىمگە كەرەك؟

نۇرا ماتاي

Abai.kz