سەيسەنبى, 21 مامىر 2024
جاڭالىقتار 9123 0 پىكىر 19 مامىر, 2013 ساعات 07:27

كازاحسكي ۆوپروس ي كازاحسكي وتۆەت

سەگودنيا ۆ ناشەم وبششەستۆە وچەن اكتيۆنو وبسۋجداەتسيا ناتسيونالنىي ۆوپروس: كاكوۆو بۋدۋششەە كازاحوۆ، ۆ چەم زاكليۋچاەتسيا يح يستوريچەسكايا ميسسيا، بىت لي كازاحسكومۋ ۆوزروجدەنيۋ ي تاك دالەە. مى رەشيلي پوبەسەدوۆات نا ەتي تەمى س ياركيم پرەدستاۆيتەلەم كازاحسكوي يدەي، ۆىرازيتەلەم چاياني رودنوگو نارودا - ايدوسوم سارىموم.

 

چتو تاكوە ناتسيوناليزم؟

- ايدوس، نە سەكرەت، چتو سەگودنيا رازرۋشيلاس ستارايا يدەولوگيا، كوتورايا كاك-تو چتو-تو ستسەپليالا، پۋست داجە نا يلليۋزياح. ۆوزنيكشي يدەولوگيچەسكي ۆاكۋم زاپولنياەتسيا رازنىمي ۆەششامي، ۆ توم چيسلە ي ناتسيوناليزموم. ەتو حاراكتەرنو دليا منوگيح ستران سنگ. پونياتيە "ناتسيوناليزم" ۆىزىۆاەت منوجەستۆو ۆوپروسوۆ - كاك ۆ ناۋچنوي، تاك ي ۆ پوليتيچەسكوي سرەدە. پرەجدە ۆسەگو، نە سوۆسەم پونياتنو، ناتسيوناليزم - ەتو حوروشو يلي پلوحو؟

سەگودنيا ۆ ناشەم وبششەستۆە وچەن اكتيۆنو وبسۋجداەتسيا ناتسيونالنىي ۆوپروس: كاكوۆو بۋدۋششەە كازاحوۆ، ۆ چەم زاكليۋچاەتسيا يح يستوريچەسكايا ميسسيا، بىت لي كازاحسكومۋ ۆوزروجدەنيۋ ي تاك دالەە. مى رەشيلي پوبەسەدوۆات نا ەتي تەمى س ياركيم پرەدستاۆيتەلەم كازاحسكوي يدەي، ۆىرازيتەلەم چاياني رودنوگو نارودا - ايدوسوم سارىموم.

 

چتو تاكوە ناتسيوناليزم؟

- ايدوس، نە سەكرەت، چتو سەگودنيا رازرۋشيلاس ستارايا يدەولوگيا، كوتورايا كاك-تو چتو-تو ستسەپليالا، پۋست داجە نا يلليۋزياح. ۆوزنيكشي يدەولوگيچەسكي ۆاكۋم زاپولنياەتسيا رازنىمي ۆەششامي، ۆ توم چيسلە ي ناتسيوناليزموم. ەتو حاراكتەرنو دليا منوگيح ستران سنگ. پونياتيە "ناتسيوناليزم" ۆىزىۆاەت منوجەستۆو ۆوپروسوۆ - كاك ۆ ناۋچنوي، تاك ي ۆ پوليتيچەسكوي سرەدە. پرەجدە ۆسەگو، نە سوۆسەم پونياتنو، ناتسيوناليزم - ەتو حوروشو يلي پلوحو؟

- بي اگا، داۆايتە ناچنەم س توگو، چتو ليۋبايا ناتسيا، ەسلي ۆوسپولزوۆاتسيا وپرەدەلەنيەم ۆىدايۋششەگوسيا سپەتسياليستا پو ناتسيوناليزمۋ ي ناتسيونالنومۋ ديسكۋرسۋ بەنەديكتا اندەرسونا، ەتو ەست "ۆووبراجاەموە سووبششەستۆو". تو ەست سووبششەستۆو، كوتوروە وبەدينياەتسيا نە تولكو پو ەتنيچەسكومۋ، كۋلتۋرنومۋ، رەليگيوزنومۋ، يازىكوۆومۋ، يستوريچەسكومۋ ي ەششە تسەلومۋ ريادۋ پريزناكوۆ رودستۆا ي بليزوستي، نو ي، پرەجدە ۆسەگو، پو وپپوزيتسيام "مى ي وني", "سۆوي ي چۋجيە". توت جە اندەرسون سكازال ەششە ودنۋ وچەن ۋمنۋيۋ ي پروستۋيۋ ۆەشش: "نە ناتسي فورميرۋيۋت ناتسيوناليزم، ا ناتسيوناليزم فورميرۋەت ناتسيۋ". پوەتومۋ يا نە ۆيجۋ نيچەگو پلوحوگو ۆ ناتسيوناليزمە ي نيسكولكو نە ستىجۋس نازىۆات سەبيا كازاحسكيم ناتسيوناليستوم. درۋگوە دەلو، چتو ۆ سيلۋ ناشەگو يستوريچەسكوگو بەك-گراۋندا سلوۆو "ناتسيوناليزم" وبروسلو تسەلىم ۆوروحوم سوۆەرشەننو نەنۋجنىح ي داجە بەسسمىسلەننىح كوننوتاتسي، ينفورماتسيوننوي ي يدەولوگيچەسكوي شەلۋحوي. ۆ سوۆەتسكوم ي پوستسوۆەتسكوم فورماتە "ناتسيوناليزم" - ەتو سينونيم شوۆينيزما ي كسەنوفوبي. مەجدۋ تەم ۆ ميروۆوم ديسكۋرسە "ناتسيوناليزم" - ەتو سينونيم گوسۋدارستۆەننيچەستۆا ي پاتريوتيزما. منوگيە ۆەليكيە پوليتيكي ۆرودە ۆاشينگتونا، چەرچيلليا، گاندي، اتاتيۋركا ي درۋگيح بىلي ناتسيوناليستامي. ەسلي مى ستاۆيم سۆوەي تسەليۋ فورميروۆانيە ناتسي-گوسۋدارستۆا پود نازۆانيەم رەسپۋبليكا كازاحستان، تو مى نە دولجنى بوياتسيا سلوۆا "ناتسيو­ناليزم". ۆ توي جە روسسي، وبراتيتە ۆنيمانيە نا پارادوكس، ۆنۋتري سترانى ۆلاست بورەتسيا س "پروياۆلەنيامي ناتسيوناليزما", ا پري ۆسترەچە س زارۋبەجنىمي جۋرناليستامي ي پوليتولوگامي ونا نە بويتسيا نازىۆات سەبيا "ناتسيوناليستامي". ەتو ياركي پريمەر پوستسوۆەتسكوگو دۋاليزما ي وتكروۆەننىي كوگنيتيۆنىي ديسسونانس. نو ۆ سلۋچاە س روسسيەي كاك راز تاكي ۆسە پونياتنو. ونا پرودولجاەت سترويت يمپەريۋ، ونا بورەتسيا س پروياۆلەنيامي ي پوپىتكامي رەگيونالنوگو سەپاراتيزما، س ناتسيونالنو-وسۆوبوديتەلنىم دۆيجەنيام ۆ كاۆكازسكيح ي تيۋركسكيح رەگيوناح. يمەننو سترەملەنيە پوسلەدنيح ك بولشەي اۆتونومي، پريرودنوە جەلانيە سوحرانيت سۆويۋ سوبستۆەننۋيۋ سۋبەكتنوست ي يدەنتيچنوست ۆلاستي روسسي سەگودنيا نازىۆايۋت "پروياۆلەنيامي ناتسيوناليزما". ۆ سوۆەتسكوە ۆرەميا، ەسلي پومنيتە، بىلو تو جە ساموە، نو ۋجە ۆ وتنوشەني سويۋزنىح رەسپۋبليك. يمەننو پو ەتوي پريچينە پوسلە يزۆەستنىح دەكابرسكيح سوبىتي 1986 گودا سپەتسيالنىم رەشەنيەم تسك كپسس تسەلىي نارود "زاكلەيميلي" سپەتسيالنو يزوبرەتەننىم تەرمينوم "ماحروۆىي كازاحسكي ناتسيوناليزم". پو پونياتيام توگو ۆرەمەني ەتو بىلو وچەن سەرەزنىم وبۆينەنيەم ي وسكوربلەنيەم. نو يستوريكي بۋدۋششەگو، چيتايا پۋبليكاتسي ي ماتەريالى تەح دنەي، ناۆەرنوە، بۋدۋت چەرتىحاتسيا: "ي چەگو ليۋدي ۆوزمۋششاليس؟ ۆەد كازاحسكي ناتسيوناليزم بىل! ەتو دليا يمپەري ناتسيوناليزم وكراين - پلوحو، ا دليا كازاحوۆ - ەتو حوروشو، داجە پرەكراسنو!" پوەتومۋ ودين يز گلاۆنىح نا سەگودنيا ۆوپروسوۆ زۆۋچيت تاك: سترويم مى نوۆۋيۋ ناتسيۋ يلي نەت؟ ەسلي مى حوتيم زاكونسەرۆيروۆات سوۆوك، پوستسوۆوك، سليتسيا ۆ ەكستازە سو ۆچەراشنەي مەتروپوليەي، تو ناتسيوناليزم - ەتو زلو. ەسلي جە ۆسە-تاكي سترويم، ەسلي حوتيم جيت ۆ سۆوەم سوبستۆەننوم دومە، ساموستوياتەلنو سترويت سۆويۋ سۋدبۋ، تو ناتسيوناليزم - ەتو توپليۆو دليا دالنەيشەگو گوسۋدارستۆەننوگو سترويتەلستۆا. ا ۆ سۆويۋ وچەرەد توپليۆوم ليۋبوگو ناتسيوناليزما ياۆلياەتسيا ۋكازاننوە ۆىشە "ۆووبراجاەموە", تە سامىە "يلليۋزي", و كوتورىح ۆى گوۆوريتە. س توي ليش رازنيتسەي، چتو يسكۋسستۆەننىە پوليتيچەسكيە كونسترۋكتسي سو ۆرەمەنەم دەۆالۆيرۋيۋتسيا.

- ۆ ناچالە 1970-ح گەنسەك تسك كپسس لەونيد برەجنەۆ سمەلو زاياۆيل و توم، چتو پارتي ۋدالوس وكونچاتەلنو رەشيت "ناتسيونالنىي ۆوپروس" ي سوزدات نوۆوە سووبششەستۆو - "سوۆەتسكي نارود". ا پروۆوزگلاشەننوگو "سوۆەتسكوگو نارودا" پوسلە ەتوگو حۆاتيلو مەنشە چەم نا 20 لەت. پوچەمۋ؟

- پوتومۋ چتو سوۆەتسكي سويۋز بىل لجيۆوي ناسكۆوز كوممۋنالكوي، جيتەلي كوتوروي ۋدەرجيۆاليس سيلوي شتىكوۆ. ۆەد سوۆەتسكومۋ پراۆيتەلستۆۋ پوسلە 1986 گودا نە حۆاتيلو نيكاكوگو soft power. گدە بىلا يدەولوگيا، گدە بىلي گەروي، فيلمى، پۋست داجە ۆىستروەننىە نا يلليۋزياح؟ زناچيت، نە بىلي تاكيمي ۋج ۆىدايۋششيميسيا ەتي يلليۋزي؟ كوگدا راسپالسيا سسسر، كتو ۆزيال ۆ رۋكي اۆتومات ي پوشەل زاششيششات كونستيتۋتسيوننىي ستروي، سۆوە وتەچەستۆو؟ ۆ ەتوم سمىسلە تاكيە "يلليۋزي", كاك ەتنيچەسكيە، يازىكوۆىە، رەليگيوزنىە، وكازاليس گورازدو بولەە جيۆۋچيمي، ۆاريابەلنىمي. ۆسپومنيتە حوتيا بى يران، كوتورىي زا سۆويۋ منوگوۆەكوۆۋيۋ يستوريۋ منوگو راز پودۆەرگالسيا زاۆوەۆانيام، نەسكولكو راز مەنيال رەليگي، نو زا سچەت بولەە گلۋبوكيح ەتنوكۋلتۋرنىح سكرەپ، سۆوەي پريۆەرجەننوستي فارسي ي پەرسيدسكوي يستوري سنوۆا ي سنوۆا ۆوسستاناۆليۆال سۆويۋ سۋبەكتنوست ي گوسۋدارستۆەننوست. ا ۆسپومنيتە، كاكيە موششنىە تسيۆيليزاتسي پىتاليس زاۆوەۆات ي اسسيميليروۆات پەرسوۆ: ەللينيزم، چينگيزيزم، يسلام! نو ەتنيچەسكايا "ۆودا" توچيت ليۋبوي يمپەرسكي "كامەن". پەرسيدسكي كومپونەنت وكازالسيا كراينە جيۆۋچيم ي سۋمەل ۆ يتوگە "پەرەۆاريت" سۆويح زاۆوەۆاتەلەي.

 

كازاحسكوە ۆوزروجدەنيە

- نو ۆسە ەتو كاك بى دەلا داۆنو مينۋۆشيح دنەي. داۆاي ۆسە جە پوپروبۋەم ۆەرنۋتسيا ۆ ناشي دني ي ك ناشەي پروبلەماتيكە...

- حوروشو، س ۋدوۆولستۆيەم. ۆى سوۆەرشەننو پراۆيلنو زامەتيلي، چتو سەگودنيا وسنوۆنايا كولليزيا لەجيت ۆ پلوسكوستي پوليتيچەسكوي ي ناۋچنوي. مى زاچاستۋيۋ پۋتاەم پونياتيا، ا بولشەي چاستيۋ زاپۋتىۆاەم سەبيا ي درۋگيح. ۆينوي ۆسەمۋ، كاك منە ليچنو كاجەتسيا، ناش وبششەستۆەننىي، ۆ توم چيسلە ناۋچنىي ديسكۋرس. ون ۆسە ەششە وستاەتسيا ۆ پوستسوۆەتسكوي پاراديگمە، پود ۆليانيەم سوۆرەمەننوگو روسسيسكوگو پوليتيچەسكوگو ديسكۋرسا. ناشي وبششەستۆەننىە ناۋكي، كوتورىە پريزۆانى رەشيت ەتۋ سمىسلوۆۋيۋ كولليزيۋ، وكازاليس نەسپوسوبنىمي پرەدلوجيت چتو-ليبو كاچەستۆەننوە ي سودەرجاتەلنوە. س ودنوي ستورونى، تومۋ ۆينوي ينەرتسيا مىشلەنيا، ا س درۋگوي - دوۆلەيۋششي پوليتيچەسكي كونتەكست. پوسكولكۋ سرەدي ناشيح گۋمانيتاريەۆ "ناستوياششيح بۋينىح" مالو، منوگيە ۆىنۋجدەنى يدتي نا پوۆودۋ تەكۋششەي پوليتيكي، كوتورايا، كاك يزۆەستنو، جيۆەت ۆ پلەنۋ سوبستۆەننىح پرەدستاۆلەني ي ستراحوۆ، سفورميروۆاننىح ۆ كونتسە 1980-ح - ناچالە 1990-ح، ۆ توم چيسلە سۆيازاننىح س جەلتوكسانوم. ۆووبششە، جەلتوكسان - ەتو رودوۆايا تراۆما ناشەي گوسۋدارستۆەننوستي، كوتورايا، نادەيۋس، بۋدەت ۆىلەچەنا س تەچەنيەم ۆرەمەني. پوسكولكۋ ناشي گۋمانيتاري وكازاليس سلابى نا بيۋدجەتنىي پيروجوك، ا رەالنو ۆەليكيح پوليتيچەسكيح فيلوسوفوۆ ي مىسليتەلەي پەرۆوە 20-لەتيە ناشەي نەزاۆيسيموستي نە پوروديلو، وبرازوۆاۆشۋيۋسيا پۋستوتۋ زاپولنيلي پوليتيكي ي پوليتيچەسكيە تەحنولوگي، كوتورىم سناچالا بىلو نەكوگدا، پوسكولكۋ نادو بىلو وپەراتيۆنو رەشات وچەن بولشوي كرۋگ ۆوپروسوۆ، ا پوتوم ستالو وتكروۆەننو ترۋدنو دا ي جالكو نيسپروۆەرگات ساميح سەبيا. ك تومۋ جە نە بۋدەم زابىۆات، چتو ك مومەنتۋ وبرەتەنيا نەزاۆيسيموستي كازاحي بىلي ناتسيونالنىم مەنشينستۆوم نا سوبستۆەننوي تەرريتوري، چتو رەالنو پومەشالو كازاحسكيم ناتسيوناليستام پەرۆوي ۆولنى پريتي ۆو ۆلاست، كاك ەتو پرويزوشلو ۆو منوگيح درۋگيح رەسپۋبليكاح. پوليەتنيچنىە، ناپۋگاننىە حاوسوم ي رازۆالوم وبششەستۆا درۋجنو پروگولوسوۆالي زا پارتينو-سوۆەتسكيە ەليتى، كوتورىە پرەدلاگالي ۋمەرەننىە پروگراممى، ا ەسلي ي پروۆوزگلاشالي سترويتەلستۆو ناتسيونالنىح گوسۋدارستۆ، تو ۆ وتلوجەننوم ۆاريانتە. تەم نە مەنەە كولەسو يستوري كرۋتيتسيا مەدلەننو، نو ۆەرنو ي نەوبراتيمو. زا 20 لەت سيتۋاتسيا ۆ سترانە كولوسسالنو يزمەنيلاس. پريچەم سوۆەرشەننو وچەۆيدنو، چتو ۋ ۆلاستي نە وستاەتسيا دوستاتوچنو شيروكوگو كوريدورا دليا مانەۆرا. ەسلي رانشە ەي ۋداۆالوس سيدەت نا دۆۋح ستۋلياح، كاك-تو بالانسيروۆات مەجدۋ ستسيللوي ناتسيوناليزما ي حاريبدوي پوستسوۆكا، پولۋچالوس پەرەحۆاتىۆات پوۆەستكۋ، داجە ناۆيازىۆات ەە، سوزداۆايا نۋجنۋيۋ دراماتۋرگيۋ، تو سەيچاس ەتو زاترۋدنيتەلنو ي وبرەمەنيتەلنو. ودني ي تە جە تەحنولوگيچەسكيە حودى ي پريەمى، كوتورىمي ۆلاست ۋدەرجيۆالاس ي ۋكرەپليالاس، سەگودنيا پوتەريالي سۆويۋ ماگيۋ ي پريۆلەكاتەلنوست. وني چيتايۋتسيا س پولۋنامەكا، پولۋحودا. پريدۋمات نەچتو ينوە، بولەە تەحنولوگيچەسكوە توجە ترۋدنو، پوسكولكۋ ۆلاست ۆ سترانە نە مەنيالاس. ەي ۆسە چاششە پريحوديتسيا كومپەنسيروۆات نەدوستاتوك ەتوي ساموي ماگي، كوتورۋيۋ ۆ پوليتيكە نازىۆايۋت لەگيتيمنوستيۋ، زا سچەت سيلى ي برۋتاليتەتا، زا سچەت سيلنودەيستۆۋيۋششيح پرەپاراتوۆ. كنۋت، كاك يزۆەس­ت­نو، موجەت ناپۋگات ودين راز، نو ون نە دوباۆلياەت ليۋبۆي ي ۋۆاجەنيا، ا ستراح - نە ساموە لۋچشەە توپليۆو دليا مودەرنيزاتسي. پوۆتوريت وپىت سيلوۆوي مودەرنيزاتسي ا-ليا ريۋس يلي ا-ليا ستالين نە پولۋچيتسيا. پولاگايۋ، چتو ەسلي بى ينتەرنەت ي سوۆرەمەننىە مەديا بىلي يزوبرەتەنى ۆ ناچالە 20-ح گودوۆ پروشلوگو ۆەكا، تو ي ۋ ستالينا نيچەگو بى نە پولۋچيلوس. تاك چتو ۆلاست ۆىنۋجدەنا بۋدەت يسكات وپورۋ ۆ وبششەستۆە، پرەجدە ۆسەگو سرەدي بولشينستۆا، كويمي ياۆليايۋتسيا كازاحي. سەگودنيا پريحوديت ۆرەميا رەاليزوۆىۆات بازوۆىە پوليتيچەسكيە تەزيسى و ناتسيونالنوم گوسۋدارستۆە، كازاحسكوم ۆوزروجدەني، كوتورىە بىلي پروۆوزگلاشەنى ۆ دەكلاراتسي و سۋۆەرەنيتەتە وت 1990-گو ي زاكونە و نەزاۆيسيموستي وت 16 دەكابريا 1991-گو.

- كازاحسكي ۆوپروس، كازاحسكوە ۆوزروجدەنيە... س وبرەتەنيەم نەزاۆيسيموستي ۋ ناس ەتي سلوۆا سلىشاتسيا ۆسە چاششە، وني ستانوۆياتسيا ودنوي يز گلاۆنىح تەم دليا وبسۋجدەنيا ۆ وبششەستۆە، كوتوروە نە ۋدوۆلەتۆورەنو سۆويم سوۆرەمەننىم سوستويانيەم. پوچتي فيزيچەسكي وششۋششاەتسيا پوترەبنوست ۆ وبنوۆلەني جيزني ناتسي، ۆوزنيكايۋت ي ستالكيۆايۋتسيا پروتيۆوپولوجنىە يدەي. نو مالو كتو زاداەتسيا ۆوپروسوم: ا ەست لي ۆووبششە سەگودنيا كاكايا-نيبۋد وسنوۆا دليا ناتسيونالنوگو ۆوزروجدەنيا؟

- يا ني ۆ كوەم سلۋچاە نە سوگلاشۋس س تەم، چتو مالو كتو زاداەتسيا ۆوپروسوم. زادايۋتسيا يم منوگيە ي پو-رازنومۋ. داجە ناشا بەسەدا، منوگوچيسلەننىە ياركيە پۋبليكاتسي ۆ ودنوي تولكو ۆاشەي گازەتە گوۆوريات وب ەتوم. ا چتو سەگودنيا تۆوريتسيا ۆ ينتەرنەتە، نا فورۋماح، ۆ سوتسيالنىح سەتياح؟ پارادوكس، نو پري ابسوليۋتنوي ومەرتۆەلوستي پارتينو-پوليتيچەسكوي سيستەمى وبششەستۆو جيۆەت اكتيۆنوي ۋمستۆەننوي جيزنيۋ. نە نادو دۋمات، چتو تاكيە ۆوت بەسەدى يدۋت تولكو ۆ ەليتارنىح سلوياح. وبششەستۆو، پوۆەرتە، پريشلو ۆ دۆيجەنيە، ونو رويتسيا، ونو كلۋبيتسيا، پىتاەتسيا ۋحۆاتيت يز ۆوزدۋحا، يز پوچۆى كاكيە-تو سمىسلوۆىە كۋسكي، سفورميروۆات يز نيح نەچتو تاكوە، چتو موجنو بىلو بى نازۆات "كازاح­سكوي يدەەي". ليۋبوي، كتو ۆلادەەت كازاحسكيم ي رۋسسكيم يازىكامي، موجەت لەگكو زامەتيت، چتو ۆ وبششەستۆە يدۋت سوۆەرشەننو پوترياسايۋششيە ديسكۋسسي، يدەت اكتيۆنوە تولكانيە لوكتيامي مەجدۋ ستوروننيكامي تەح يلي ينىح كونتسەپتسي. ۆ ەتوم سمىسلە مى جيۆەم ۆ وچەن ينتەرەسنوە، ناسىششەننوە ۆرەميا، كوتوروە موجنو سراۆنيت س ۋمستۆەننىمي يسكانيامي، يمەۆشيمي مەستو ۆ ناچالە 20-گو ۆەكا. درۋگوە دەلو، چتو جيت ۆ تاكيە ۆرەمەنا نە ۆسەگدا ۋيۋتنو ي كومفورتنو. ۆوپروس نە ۆ ينفورماتسيوننىح پوۆوداح، نە ۆ وچەرەدنىح "پوتومۋشتو، پوتومۋشتو", نە ۆ زاياۆلەنياح پارتي ي دۆيجەني، نە ۆ لوجنىح ۆبروساح ي پۋبليكاتسياح ديسكۋرسمونگەروۆ. رەچ يدەت و كوليچەستۆە كونتسەپتسي، كوتورىە سەگودنيا روياتسيا ۆ گولوۆاح ناشيح سوگراجدان، وبسۋجدايۋتسيا ۆ گازەتاح ي وسوبەننو ۆ ينتەرنەتە. منوگوە ەششە نا ۋروۆنە زاچاتكوۆ، نا ستادي سمۋتنوي ينتۋيتسي، نو نە فاكت، چتو زاۆترا نە نايدەتسيا كاكوي-ليبو حاريزماتيك، مىسليتەل، كوتورىي ۆسە سوبەرەت ۆوەدينو. پوكا جە "كازاحسكي ۆو­پروس" راستيانۋت پو ۆرەمەني وت ەپوحي تيۋركسكوگو كاگاناتا دو 2050 گودا، پو سترۋكتۋرە - وت گلۋبوكوي فەودالنوي ارحايكي دو پوستسوۆرەمەننوستي، ا ۆ پلانە دۋحوۆنوستي مەچەتسيا وت يازىچەستۆا، گلۋبوكوي رەليگيوزنوستي دو اتەيزما. پوسكولكۋ مى جيۆەم ۆ ەپوحۋ، كوگدا ۆرەميا ي پروسترانستۆو ۋجيمايۋتسيا، ا سلوجنىە پروتسەسسى، نا كوتورىە پرەجنيم وبششەستۆام ترەبوۆاليس ستولەتيا، سەگودنيا بۋدۋت پروتەكات ۆ پرەدەلاح جيزني ودنوگو، ماكسيمۋم دۆۋح پوكولەني. تاكوي ۆوت رازماح ي رازبروس پوكا سوزدايۋت كولوسسالنوە بروجەنيە ي شۋم، كوتورىە نە پوزۆوليايۋت رازگليادەت منوگيە ترەندى، تەندەنتسي، مەشايۋت ۆىچلەنيت ي سدەلات ستاۆكۋ نا كاكۋيۋ-تو كونكرەتنۋيۋ پوليتيچەسكۋيۋ سيلۋ يلي تەچەنيە. نو ۆسە ەتو تولكو پوكا. كاك گوۆوريل ودين يز مىسليتەلەي ەپوحي رەفورماتسي، ديتريح نيگەيم­سكي، دابى ونا سۆەرشيلاس، پريشلوس يسپيسات ي پروچەست منوجەستۆو كنيگ، كوتورىە نە سموگلي بى پودنيات ي دەسياتوك ۆەربليۋدوۆ. سەگودنيا ينتەرنەت زا تري گودا پرويزۆوديت ستولكو جە ينفورماتسي، سكولكو پرويزۆوديلو چەلوۆەچەستۆو سو ۆرەمەن اداما ي ەۆى. كازاحسكي ينتەرنەت نە ستانەت يسكليۋچەنيەم. بىت موجەت، ۋجە ۆ ەتوم دەسياتيلەتي وكونچاتەلنو وفورميتسيا تا نوۆايا پوليتيچەسكايا پروگرامما، كوتورايا بۋدەت پوددەرجانا پرەجدە ۆسەگو مولودىم پوكولەنيەم ي كوتورايا وپرەدەليت ۆەكتور رازۆيتيا سترانى نا منوگيە گودى، دەسياتيلەتيا ۆپەرەد. موگۋ سكازات ودنو: ونا بۋدەت ناپيسانا نا كازاحسكوم يازىكە ي بۋدەت رەاليزوۆىۆات سەبيا نا كازاحسكوم يازىكە.

 

نوۆوە وبششەستۆو

- كاك پولاگايۋت منوگيە اناليتيكي، ۆ پوسلەدنيە گودى ياۆنو نامەتيلسيا پروتسەسس فورميروۆانيا ۆ كازاحستانە ناتسيونالنوگو گوسۋدارستۆا نە ستولكو ۆ ەتنيچەسكوم سمىسلە، سكولكو ۆ پوليتيچەسكوم. ۆ پولزۋ ەتوي تەندەنتسي گوۆوريات ي نامەتيۆشاياسيا تسەننوستنايا ۋنيفيكاتسيا ي كونسوليداتسيا وبششەستۆا ۆوكرۋگ نىنەشنەي ۆلاستي، ي وپرەدەلەننوە ۆىراۆنيۆانيە وبرازا جيزني، نەسموتريا نا وگرومنوە سوتسيالنوە راسسلوەنيە. بۋدەت لي ەتوت پروتسەسس دوۆەدەن دو كونتسا؟ بۋدەت لي ناشە گوسۋدارستۆو كازاحسكيم يلي ۆسە-تاكي كازاحستانسكيم؟

- ناشە وبششەستۆو ۆ سيلۋ يستوريچەسكيح، دەموگرافيچەسكيح پريچين بۋدەت ۆسە بولەە كازاحسكيم، ۆسە بولەە ەتنيچەسكي ودنووبرازنىم. ەتو ترەند، كوتورىي ۆرياد لي يزمەنيتسيا، ەسلي نە سلۋچيتسيا كاكوي-نيبۋد فورس-ماجور ۆ ۆيدە پادەنيا استەرويدا يلي ينوي "اكىرزامان". كازاحستان چەرەز 20-25 لەت - ەتو پرەيمۋششەستۆەننو تيۋركومۋسۋلمانسكوە گوسۋدارستۆو، ۆ كوتوروم ەۆروپەيسكيە ەتنوسى زايمۋت 3-4-ە مەستو پو چيسلەننوستي ي، سووتۆەتستۆەننو، پوليتيچەسكومۋ ۆەسۋ. يزمەنيتسيا لي توگدا كليمات ي كونتەكست ۆ سترانە؟ بەزۋسلوۆنو، يزمەنيتسيا. پولاگات، چتو تاكوە يزمەنيۆشەەسيا وبششەستۆو بۋدەت ميريتسيا س فورمامي ي سترۋكتۋرامي، كوتورىە پريشلي يز كونتسا 1980-ح گودوۆ، بىلو بى گلۋپو.

- سوزداەت لي ەتو كونفليكتنوە پولە؟

- بەزۋسلوۆنو، سوزداەت. ەتو نوۆىە ۆىزوۆى، نوۆايا پروبلەماتيكا. نو بەسكونفليكتنو رازۆيۆايۋتسيا ي رازمنوجايۋتسيا تولكو نايپروستەيشيە ورگانيزمى. ا ناتسيا - ەتو ياۆلەنيە گيپەرسلوجنوە، كوتوروە نە موجەت رازۆيۆاتسيا ۆ رامكاح كورپوراتيۆنىح پراۆيل ي ەتيكي. يا وتچاستي سوگلاشۋس س تەم، چتو سەگودنيا ۆلاستي ۋداەتسيا كونسوليديروۆات وبششەستۆو. نو كاكوۆا پريرودا ەتوي كونسوليداتسي، ەە بازوۆىە ەلەمەنتى، سكرەپى؟ دا، وني ليدەروتسەنت­ريچنى. نو كاك دولگو تاكوە پولوجەنيە موجەت سوحرانياتسيا؟

- ەست لي گارانتيا توگو، چتو سمەنا ۆلاستي ۆ كازاحستانە، كوتورايا رانو يلي پوزدنو پرويزويدەت، وبەسپەچيت پريحود ستول جە ۆلياتەلنوي، نادەلەننوي سحوجيمي ۆوزموجنوستيامي ي پوتەنتسيامي ۆەليكوي فيگۋرى، كاكيم ياۆلياەتسيا سەگودنيا پرەزيدەنت نازارباەۆ؟

- دا، ۆلاستي ۋداەتسيا وبەسپەچيۆات مير ي ستابيلنوست ۆ وبششەستۆە. نو كوننوتاتيۆنو مير ي ستابيلنوست دۋالنو سودەرجات ۆ سەبە كاك پوزيتيۆ ۆ ۆيدە نادەجدى، تاك ي نەگاتيۆ ۆ ۆيدە ستراحا. ۆ سۆوە ۆرەميا يا ي سام اكتيۆنو دۆيگال تەزيس و توم، چتو "كونيا نا پەرەپراۆە نە مەنيايۋت". ي ۆ توت پەريود ەتو، يا ۋۆەرەن، بىلو وبوسنوۆاننىم. نو ەسلي رەكا پرودولجاەت رازليۆاتسيا ي رازليۆاتسيا، تو كتو ۆسپومنيت و كونە ي پەرەپراۆە؟ منە كاجەتسيا، بي اگا، ۆى ۆىبرالي ۋداچنىي فورمات: مى ۆەدەم بەسەدۋ-رازمىشلەنيە. تاكوي فورمات پرەدپولاگاەت، چتو نۋجنا ي نەكوتورايا دوليا چەستنوستي ي وتكروۆەننوستي. داۆايتە چەستنو سكاجەم، چتو نىنەشني، كاك ۆى گوۆوريتە، ۋنيفيكاتسيوننىي فورمات ۋجە مالو ۋسترايۆاەت نوۆوە پوكولەنيە كازاحوۆ. ي دەلو نە ۆ توم، چتو ۆ وبششەستۆە ەست دۆا دەسياتكا سمۋتيا­نوۆ (سرەدي نيح چاستو نازىۆايۋت ي مەنيا), كوتورىە پورتيات مولودەج. ەتو، پوۆەرتە، نە تاك. پوياۆلياەتسيا نوۆوە وبششەستۆو، نوۆىي پوليتيچەسكي، كۋلتۋرنىي ي ينفورماتسيوننىي رىنوك. ي يا، ي نەكوتورىە موي كوللەگي سوۆەرشەننو سەرەزنو، وسنوۆىۆاياس نا اناليزە ي رازمىشلەنياح، سچيتاەم، چتو ەتوت رىنوك ي ستانەت ۆ سكوروم ۆرەمەني دوۆلەيۋششيم ي گلاۆەنستۆۋيۋششيم. ي مير ەتوت، رىنوك ەتوت - كازاحسكي، كازاحسكو­گوۆورياششي. ي ۆوپروس ۋجە نە ۆ توم، چتو يا يلي ەششە كتو-تو پيشەت ستاتي يلي راسپروسترانياەت نەكيە يدەي ۆ سەتي. پو بولشومۋ سچەتۋ، ۆ ەتوم ميرە مولودوي پارەن كايرات نۋرتاس، بىت موجەت، ۆ ستو راز پوپۋليارنەە مەنيا. سەگودنيا فورميرۋەتسيا نوۆايا گورودسكايا كازاحسكايا كۋلتۋرا. گورودا، كوتورىە كازاحي ەششە ۆچەرا برالي شتۋرموم، چتوبى ۆسەمي پراۆدامي ي نەپراۆدامي ۆ نيح زاكرەپيتسيا، ستانوۆياتسيا ۆسە بولەە كازاحسكيمي، كازاحسكويازىچنىمي. مولودەج نە جدەت، كوگدا ۋمنىە ديادي ي تەتي سفورميرۋيۋت زا نيح كومفورتنۋيۋ كازاحسكۋيۋ سرەدۋ. وني سامي ەە فورميرۋيۋت. منە ۆ پوسلەدنەە ۆرەميا نراۆيتسيا تاكوي فورمات، كوگدا مولودىە پارني ي دەۆۋشكي بەرۋت ۆ رۋكي دومبرى ي پويۋت ۆو دۆوراح، ۆ گورودسكيح تسەنتراح. داجە ۆ تەح گوروداح، گدە ەششە 20 لەت نازاد نە تو چتو زۆۋك دومبرى، نو ي كازاحسكايا رەچ نە بىلا سلىشنا. ەتو نازىۆاەتسيا "دومبىرا-party". سوۆرەمەننو، ستيلنو، ۆكۋسنو. داجە ۆ ناشيح دۆوراح، گدە ەششە 20 لەت نازاد مى پود گيتارۋ پەلي پەسني ۆيكتورا تسويا، ۆسە چاششە ي چاششە زۆۋچات پەسني نا كازاحسكوم يازىكە. فيلم توگو جە كايراتا نۋرتاسا زا پەرۆۋيۋ نەدەليۋ پروكاتا سوبرال بولشە دەنەگ، چەم تارانتينوۆسكي "دجانگو وسۆوبوجدەننىي". دو ەتوگو يستوريچەسكي بلوكباستەر احانا ساتاەۆا "جاۋجۋرەك مىن بالا" سوبرال سۆىشە دۆۋح ميلليونوۆ دوللاروۆ ۆ پروكاتە. پريتوم، چتو وبششەستۆو ۆوزمۋششالوس مالىم كوليچەستۆوم سەانسوۆ ي كوپي نا گوسۋدارستۆەننوم يازىكە. تو ەست پوياۆيليس كازاحسكويازىچنىە پوترەبيتەلي، فورميرۋەتسيا كازاحسكويازىچنىي كۋلتۋرنىي، ينفورماتسيوننىي رىنوك. ي ەتي پوترەبيتەلي گوتوۆى پلاتيت سۆويمي تەنگە زا سۆوي ۆىبور، زا پراۆو پولۋچات ينفورماتسيۋ نا رودنوم يازىكە. زاچاستۋيۋ ۋ نيح ۆىزىۆاەت پروتەست تو، چتو يم نە دايۋت ينفورماتسيۋ نا يح يازىكە، ا نا درۋگيح يازىكاح وني ەە پولۋچات نە حوتيات. پوسموتريتە، كاكيمي تەمپامي سەگودنيا راستەت كوليچەستۆو كازاحسكيح سايتوۆ ي پولزوۆاتەلەي؟! ەششە چەتىرە گودا نازاد يا ي موي درۋزيا بىلي پيونەرامي، ا سەگودنيا نام پريحوديتسيا كونكۋريروۆات س وچەن دەرزكيمي، ۋمنىمي، مۋلتيازىچنىمي 20-لەتنيمي مولودىمي رەبياتامي، كوتورىە ۆيديات سۆوە بۋدۋششەە يسكليۋچيتەلنو كازاحسكيم يلي نيكاكيم. يم نە نۋجنى ني زاپادنىە، ني روسسيسكيە "زۆەزدى". داجە تە، كوتورىمي زاحلەبىۆاەتسيا رۋسسكويازىچنىي كازنەت، نە ۆىزىۆايۋت ۋ نيح نيكاكيح ەموتسي. ۆ كازاحسكيح رەگيوناح ني ودنا روسسيسكايا "زۆەزدا" نە موجەت ساموستويا­تەلنو دەلات بيزنەس، منوگيە كونتسەرتى پروستو سرىۆايۋتسيا يز-زا پوزورنو ميزەرنوي كاسسى. پەۆيتسا لوليتا نە سموگلا پرودات ۆ اكتاۋ بولەە 100 بيلەتوۆ - كونتسەرت وتمەنيلي. تو جە ساموە س بيلانوم ۆ اتىراۋ. زاتو ەسلي ۆ ەتي جە كونتسەرتنىە زالى پريەدەت ماكپال جۋنۋسوۆا، يلي ناشي مولودىە "زۆەزدى", يلي كاكوە-تو كازاحسكوە يۋموريستيچەسكوە شوۋ، تو زالى بۋدۋت زابيتى. ي نە نادو زدەس مورششيتسيا ي نازىۆات ەتو نيزكوكۋلتۋرەم، مامبەتستۆوم، چەم ينوگدا گرەشات ناشي ماستيتىە رۋسسكويازىچنىە بلوگەرى ي كۋلتۋرترەگەرى. وتتوگو، چتو چەلوۆەك نە حوچەت چيتات يلي پيسات نا رۋسسكوم، سموترەت رۋسسكويازىچنۋيۋ پرودۋكتسيۋ، ون نە موجەت سچيتاتسيا مامبەتوم يلي حاموم. حامى ي مامبەتى - ەتو تە، كتو سچيتاەت، چتو ۆسە وستالنىە دولجنى پوترەبليات تولكو تو، چتو يم پونياتنو ي نراۆيتسيا. منوگيە يز تەح، كتو زارابوتال نە پروستو مورششينى، ا موزولي نا سۆويح نوساح، نە زنايۋت ني ودنوگو يازىكا، كرومە رۋسسكوگو. ي ەتو پريزناك ۆىسوكوي كۋلتۋرى ي دۋحوۆنوستي؟ زاتو منوگيە سەگودنياشنيە مولودىە كازاح­سكيە پارني ي دەۆۋشكي ۆلادەيۋت كاك مينيمۋم دۆۋميا ي داجە بولشە يازىكامي! نو وني يمەيۋت سوۆەرشەننو ينىە پرەدستاۆلەنيا و ناتسيونالنوي گوردوستي، و چەستي. ۋ نيح وبوسترەننوە چۋۆستۆو سپراۆەدليۆوستي، وني نە يمەيۋت ني ناشيح ستراحوۆ، ني ناشيح يممۋنيتەتوۆ. ي كوگدا وني ترەبۋيۋت وت سۆويح سۆەرستنيكوۆ توگو، چتوبى ۋۆاجالي يح يازىك، كۋلتۋرۋ، يستوريۋ، تراديتسي، وني سوۆەرشەننو يسكرەنني. ەتومۋ نە ۋچات، ك ەتومۋ پريحوديات. پروستو نادو پونيات: ەتو درۋگوي رىنوك، س درۋگيمي زاپروسامي. پرويسحوديت نەزامەتنايا كۋلتۋرنايا رەۆوليۋتسيا: مەدلەننايا، نو ۆەرنايا. نەت كازاحسكيح فيلموۆ ۆ كينوتەاتراح - وني پويدۋت نا ديسكاح ي ۆ سەتي. درۋگوە دەلو، چتو ەتو ۋجە ۋششەرب دليا پروكاتچيكوۆ ي دەنگي دليا "پيراتوۆ". ي، دۋماەتە، ەتوت رىنوك نە ستانەت ۋجە ۆ سكوروم ۆرەمەني پوليتيچەسكيم؟ وسوبەننو، ەسلي ەتوت رىنوك چۋۆستۆۋەت، چتو ەگو ينتەرەسى ۋششەمليايۋتسيا؟

 

پوليتيچەسكي اسپەكت

- بۋدەت لي ۋ ناس سوزدانا پوليتيچەسكايا پارتيا ناتسيونال-پاتريوتوۆ؟ ۆەد يدەيا، كاك گوۆوريتسيا، ۆيتاەت ۆ ۆوزدۋحە. دا، چتو-تو نادو سوزداۆات، ا چتو - نيكتو تولكوم نە پروسچيتال نا پەرسپەكتيۆۋ پو پرينتسيپۋ "شاگ زا شاگوم". پراۆدا سوستويت ۆ توم، چتو ۋ ساميح ناتسيوناليستوۆ سەيچاس كريزيس ليدەرستۆا. ستارىە فيگۋرى تەريايۋت سۆوي پوزيتسي، ا نوۆىە پرەتەندەنتى نا ليدەرستۆو پوكا نە پروياۆيلي سەبيا. نە تاك لي؟

- منە كاجەتسيا، چتو نەوبحوديموست ي ۆوزموجنوست سوزدانيا ناتسيونالنوي پارتي سەگودنيا نە وتريتساەتسيا داجە پروتيۆنيكامي تاكوي يدەي. زاپروس ۆ وبششەستۆە ەست. ەست، كاك يا ۋجە گوۆوريل، راستۋششي رىنوك، كوتورىي ۆ پوتەنتسيالە پوگلوتيت ۆسە وستالنىە ي زامەنيت سوبوي. تولكو كاك بۋدەت پرويسحوديت ەتوت پروتسەسس زامەنى يلي پوگلوششەنيا؟ ەتو ي ەست گلاۆنىي ۆوپروس سەگودنياشنەي پوليتيكي. سۋششەستۆۋيۋت كاك مينيمۋم دۆا پۋتي. پەرۆىي - ەۆوليۋتسيوننىي، كوتورىي، سۋديا پو ۆسەمۋ، پروۆوزگلاشايۋت ليۋدي ۆو ۆلاستي، كوگدا گوۆوريات، چتو ۆ 2050-م ۆ كازاحستانە بۋدەت سفورميروۆانو، تسيتيرۋيۋ، "يدەالنوە ناتسيونالنوە گوسۋدارستۆو". ون پرەدپولاگاەت، چتو پوستەپەننو ۆسيا پوليتيكا، ۆسە پارتي، يدەولوگي بۋدۋت، ۆىراجاياس ستارىم تەرمينوم، "كورەنيزيروۆانى", ستانۋت كازاحسكويازىچنىمي. كستاتي، يا ي منوگيە موي ەدينومىشلەننيكي پريدەرجيۆاەمسيا يمەننو تاكوگو پودحودا. ۋ ناس ەست ۆوپروسى وتنوسيتەلنو تەمپوۆ ي ەتاپنوستي. ي ەست ۆتوروي ۆاريانت - ۋسلوۆنو گوۆوريا، كونفرونتاتسيوننىي، كوگدا تو جە ساموە بۋدەت پرويسحوديت ۆ رەجيمە، سيلنو وتليچايۋششەمسيا وت پارلامەنتسكيح ديسكۋسسي ي حوليۆاروۆ ۆ ينتەرنەتە. سچيتات، چتو ۆسە پوسلەدۋيۋششيە پوكولەنيا كازاحوۆ بۋدۋت چتيت "پودۆيگ سوۆەتسكوگو نارودا", پوزناۆات مير چەرەز روسسيسكۋيۋ پريزمۋ، بىلو بى ۆەرحوم نايۆنوستي. سەگودنيا ەست منوگو درۋگيح پريزم، كازاحسكيە ستۋدەنتى ۋچاتسيا ۆو منوگيح ستراناح ميرا، موگۋت سۆوبودنو ۆىەزجات ۆ درۋگيە سترانى، وبششاتسيا سو سۆويمي سۆەرستنيكامي چەرەز ينتەرنەت. ۆ وچەرەدنوي راز رازوچارۋيۋ روسسيسكيح يمپەرتسەۆ ي يح ستوروننيكوۆ ۆ كازاحستانە: ۆاش پوەزد ۋشەل. روسسيا پوتەريالا سۆويۋ يسكليۋچيتەلنۋيۋ كۋلتۋرنۋيۋ پريۆلەكاتەلنوست، ا درۋگيح سيلنىح ستورون ۋ نەە نە وستالوس. پوەتومۋ سسىلكي نا پرەدتەچۋ نوۆوي كازاحسكوستي ابايا، كوتورىي، دەسكات، پريزىۆال كازاحوۆ ۋچيت رۋسسكي، دابى پوزنات مير، سچيتايۋ مالووسنوۆاتەلنىمي. جيل بى اباي سەگودنيا، پولاگايۋ، ون پريزىۆال بى ۋچيت انگليسكي. چتو كاساەتسيا كازاحسكيح ناتسيوناليستوۆ (سپەتسيالنو نە ۋپوترەبليايۋ تەرمين "ناتسپات", كوتورىي سچيتايۋ وسكوربيتەلنىم), تو داۆايتە پويمەم تري ۆەششي. پەرۆوە. سەگودنيا پراكتيچەسكي ۆسە كازاحسكوگوۆورياششيە كازاحي ياۆليايۋتسيا كازاحسكيمي ناتسيوناليستامي. جيۆيا ۆ ەدينوم كۋلتۋرنو-ينفورماتسيوننوم، زناكوۆو-سيمۆوليچەسكوم پروسترانستۆە، وني ۆولنو يلي نەۆولنو ۆىراباتىۆايۋت ەدينىي پەرەچەن پوليتيچەسكيح پريتيازاني. ەست ۆوپروسى، سۆيازاننىە سو ۆكۋسامي، تەمپەرامەنتوم، ۋروۆنەم زناني، كۋلتۋروي، نو ۆ تسەلوم ۋجە ۆىرابوتان نەكي ستاندارت ترەبوۆاني. پو كراينەي مەرە، ۆ گلاۆنىح ۆوپروساح وبششنوست ي ەدينستۆو ەست. ۆتوروە. كازاحسكيە ناتسيوناليستى ۆ نوۆوە ۆرەميا نە يمەلي دليتەلنىح تراديتسي پارتيكۋلياتسي، ۆىرابوتكي پوليتيچەسكيح پروگرامم. وني سەگودنيا ودنوۆرەمەننو پروۆوديات دەكولونيزاتسيۋ، دەتوتاليتاريزاتسيۋ. پري ەتوم رەچ نە يدەت و ۆەرتيكالنو ينتەگريروۆاننوي سترۋكتۋرە، دا ي نە موجەت يدتي. ەتو كونگلومەرات، كوتورىي پوكا ەششە پريۆىك وبەدينياتسيا ترەۆوگوي ي ستراحامي. نو ۋجە ۆىراباتىۆايۋتسيا نوۆىە تراديتسي سوترۋدنيچەستۆا، ۆزايمودەيستۆيا، كونفرونتاتسي، كوتورىە يمەيۋت سۆوەي تسەليۋ پوزيتيۆنۋيۋ پروگراممۋ. سەگودنيا پوياۆيلسيا نوۆىي رىنوك، سووتۆەتستۆەننو پرويسحوديت سمەنا پوكولەني. پوسموتريتە نا تۋ جە پروتەستنۋيۋ روسسيۋ: يز پوليتيكوۆ ي اۆتوريتەتوۆ پروشلوگو ۆ نەي وستالوس نە بولەە 5-6 چەلوۆەك. تو جە ساموە پرويزويدەت ۆ كازاحستانە. ترەتە. كوگدا رەچ يدەت وب يدەولوگياح، تو ۆ وسنوۆنوي سۆوەي ماسسە ۆ سيلۋ يستوريچەسكوگو بەك-گراۋندا كازاح­سكيە ناتسيوناليستى پريدەرجيۆايۋتسيا لەۆىح ۆوززرەني. ۆ يدەالە بىلو بى پراۆيلنىم ۆسترويت سۋششەستۆۋيۋششۋيۋ پارتينو-پوليتيچەسكۋيۋ سيستەمۋ ۆ وبششەستۆو، ا نە فورميروۆات وبششەستۆو پود نەە. ەسلي ۆلاستي پرودولجات پراكتيكۋ سەگرەگاتسي ي يزولياتسي كازاحسكيح ناتسيوناليستوۆ، كازاحسكوي پروبلەماتيكي، تو پروستو پوياۆيتسيا پاراللەلنىي مير، كوتورىي رانو يلي پوزدنو پريدەت ك كونفرونتاتسي س سۋششەستۆۋيۋششەي پارتينوي سيستەموي. پروتسەسس سبليجەنيا ناچينالسيا پەرەد پروشلىمي پارلامەنتسكيمي ۆىبورامي، نو ۆ سيلۋ تراگيچەسكيح سوبىتي ۆ جاناوزەنە بىل زاموروجەن.

- سەگودنيا كازاحسكيح ناتسيوناليستوۆ وبۆينيايۋت ۆ پوپىتكاح سوزدانيا ەتنو­كراتيچەسكوگو گوسۋدارستۆا، يم پريپيسىۆايۋت لوزۋنگي تيپا "كازاحستان دليا كازاحوۆ". ۋۆەرەن، چتو ني ودين زدراۆومىسلياششي كازاح­سكي ناتسيوناليست نا تاكوي پلاتفورمە نە ستويت. نە تاك لي، ايدوس؟

- ەتو بانالنايا كلەۆەتا يلي نەزنانيە كونتەكستا. بولشينستۆو كازاحسكيح ناتسيوناليستوۆ زا تو، چتوبى سترويت ەدينۋيۋ پوليتيچەسكۋيۋ ناتسيۋ، سترويت دەموكراتيچەسكوە ناتسيونالنوە گوسۋدارستۆو، گراجدانسكوە وبششەستۆو، ۆ كوتوروم پري ۋسلوۆي ۋۆاجەنيا زاكونوۆ، كۋلتۋرى، تراديتسي ەتوي زەملي، زنانيا گوسۋدارستۆەننوگو يازىكا ۆسەمي گراجدانامي سترانى ۆسەم بۋدۋت گارانتيروۆانى وديناكوۆىە پراۆا. كازاحي، پرويديا چەرەز اد 20-گو ۆەكا، ەدۆا نە اسسيميليروۆاۆشيس، سەگودنيا پوپروستۋ نە موگۋت پوزۆوليت سەبە گرەح ۋگنەتەنيا ي اسسيميلياتسي درۋگيح ەتنوسوۆ. ليۋبوي پرەدستاۆيتەل ەتنيچەسكيح مەنشينستۆ كازاحستانا، جيۆي ون ۆ ليۋبوي درۋگوي سترانە، بىل بى ۆىنۋجدەن زنات يازىك توگو گوسۋدارستۆا. پوچەمۋ ۆ كازاحستانە دولجنو بىت يناچە؟ پوەتومۋ مى ي گوۆوريم، چتو ليۋبوي چەلوۆەك، گراجدانين سترانى سموجەت سوحرانيت سۆوە "يا", ستاۆ "كازاحوم" ۆ پوليتيچەسكوم سمىسلە. كازاح - ەتو نە سوبستۆەننوست ودنوگو ەتنوسا، ەتو نازۆانيە گوسۋدارستۆا. ستاۆ "كازاحامي" ۆ پوليتيچەسكوم سمىسلە، ۆىراجايا سۆويۋ لويالنوست ك گوسۋدارستۆۋ كازاحستان، رۋسسكيە سموگۋت وستاتسيا رۋسسكيمي، نەمتسى - نەمتسامي، پولياكي - پولياكامي، ۋيگۋرى - ۋيگۋرامي، كاتوليكي - كاتوليكامي، بۋدديستى - بۋدديستامي. رازۆە ەتو چرەزمەرنىە ي نەۆوزموجنىە ترەبوۆانيا؟ تو، و چەم مى گوۆوريم - ەتو نەوت­ۆراتيموە بۋدۋششەە! ي ەسلي ەتو تاك، ەسلي نيكتو نە وتريتساەت يدەيۋ ساموگو كازاحسكوگو گوسۋدارستۆا، تو نە لۋچشە لي بۋدەت پويتي ناۆسترەچۋ كازاحام ي پوموچ يم ۆ پوستروەني تاكوگو گوسۋدارستۆا، ۆ كوتوروم كومفورتنو بۋدەت جيت ۆسەم، ۆنە زاۆيسيموستي وت پرويسحوجدەنيا؟! ۆ پويسكاح "كازاحسكوستي"

- توگدا وبياسنيتە منە، ۆ چەم پروياۆلياەتسيا ناشا "كازاحسكوست" - ۆ بىتۋ، كۋلتۋرە، ودەجدە، پريۆىچكاح؟.. مى منوگوە پوتەريالي ۆ سەبە زا ۆرەميا سوۆەتسكوي ۆلاستي، دليا منوگيح كازاحوۆ جيزن، وبىچاي ي تراديتسي پرادەدوۆ - توچنو تاكوي جە دالەكي ي مەرتۆىي مۋزەينىي ەكسپونات، كاك دليا ينوستراننىح تۋريستوۆ. كونەچنو، نايدۋتسيا تە، كتو س گوردوستيۋ ناپومنيت، چتو "مى - كازاحي، مى - تەنگريانتسى", درۋگيە سكاجۋت: "نەت، مى - مۋسۋلمانە". تاك ۆ چەم زاكليۋچاەتسيا ناشا دۋحوۆنوست؟ كۋدا ونا ناپراۆلەنا؟

- بي اگا، چەستنوە سلوۆو، ۆى زادالي ۆوپروس، وتۆەت نا كوتورىي پوترەبۋەت نە ودنوگو مەسياتسا. ۆوت چتو تاكوە "فرانتسۋزسكوست", "كيتايسكوست", "رۋسسكوست"? كازاحسكوست - ەتو نەچتو تاكوە يدەالنوە، وپرەدەليۆ كوتوروە، مى تۋت جە ەگو پوتەرياەم. ۆەد ۆسە ەتو موجنو ناششۋپات نا ۋروۆنە كونچيكوۆ پالتسەۆ، ا ۆزيات ۆ لادوني ي راسسموترەت نەۆوزموجنو: راسسىپاەتسيا نا منوجەستۆو سوستاۆنىح. پري ەتوم ۋ كاجدوگو بۋدەت سۆوە منەنيە، سۆوي ۆزگلياد. ك تومۋ جە نادو پونيمات، چتو يمەننو سەگودنيا، زدەس ي سەيچاس پرويسحوديت فورميروۆانيە توگو، چتو موجنو نازۆات "نوۆوي كازاحسكوستيۋ", نوۆىم كاچەستۆوم "كازاحسكوستي". پرەجنەگو ۋجە نە وبراتيت. پرەجنيايا كازاحسكوست بەزۆوزۆراتنو ۋشلا. "نوۆايا كازاح­سكوست" نە موجەت ۆوزنيكنۋت نا پۋستوم مەستە، ونا بۋدەت سترويتسيا نا مەستە پرەجنەگو جۋرتا، يناچە ەتو نە موجەت نازىۆاتسيا كازاحسكوستيۋ. داجە يمەيا نەكي وبراز توگو، چتو ەست كازاحسكوست، يا بى نە ستال سەگودنيا گوۆوريت و توم، چتو موە پونيمانيە ميرا، مويا كارتينا ياۆلياەتسيا ۆسەوبششەي. يا ۋجە وپيسال سيتۋاتسيۋ، كوتورايا پرويسحوديت ۆ كازاحسكوم سوتسيۋمە. لۋچشە ۆسەگو ەە موجنو وترازيت سلوۆامي "ينتەنسيۆنىە پويسكي سەبيا". تاك چتو ۆ كاكوم-تو سمىسلە كازاحسكوست، ەە نوۆوە سودەرجانيە فورميرۋەتسيا نا مارشە. نە زريا ۆەد كازاحي گوۆوريات "كوش جۋرە تۋزەلەدى". سكازات، چتو منە ۆسە نراۆيتسيا ۆ نوۆوم پوحودنوم كوشە، يا نە موگۋ. دا ي، سوبستۆەننو، نيكتو نە سموجەت. سەگودنيا ۆ وبششەستۆە كاك نيكوگدا منوگو رازگوۆوروۆ و توم، كاكيمي دولج­نى بىت كازاحي، سكولكو ۋسلوۆي، شارتوۆ كازاحسكوستي دولجنو بىت. ەتو بلاگوتۆورنىە، نۋجنىە رازگوۆورى. ەتو، پولاگايۋ، پريۆەدەت ك پوياۆلەنيۋ نەكوەگو "كازاحسكوگو ستاندارتا", و كوتوروم منوگو پيشەت (ي پروۆوديت يزىسكاني) موي درۋگ ي كوللەگا بەريك ابدىگالي. ەست ي درۋگيە نە مەنەە ينتەرەسنىە يزىسكانيا. كازاحي پراكتيچەسكي مالو جيلي ۆ نوۆوە ۆرەميا ي ۆ نوۆوم يزمەرەني. وتسيۋدا، بىت موجەت، پوستوياننىە وتسىلكي ۆ يستوريۋ، ۆ پروشلوە، پرەجدە ۆسەگو سۆيازاننوە س تاكيم ياۆلەنيەم، كاك الاشوردا. ەتو سيلا، كوتورايا ۆىشلا نا پوليتيچەسكۋيۋ ارەنۋ ۆو ۆرەمەنا يسچەزنوۆەنيا كوننو-كوچەۆوي تسيۆيليزاتسي، پوكولەنيە ۆىزوۆا، كاك يا ەگو نازىۆايۋ. پوكولەنيە، كوتوروە پوپىتالوس نايتي وتۆەتى نا ۆوپروس، كتو تاكيە كازاحي ي كاكيمي وني دولجنى بىت ۆ نوۆوم ۆرەمەني. ناشا زاداچا ۋسلوجنياەتسيا تەم، چتو نام پريحوديتسيا جيت ۆ نوۆەيشەە ۆرەميا، نام نادو بىسترو دۆيگاتسيا ۆپەرەد، نو مى وتچاياننو بويمسيا زابىت چتو-نيبۋد وچەن ۆاجنوە ي نۋجنوە ۆ سۆوەم پروشلوم. ي، كاك ليچنو منە كاجەتسيا، گلاۆنوە يز توگو، چتو مى دولجنى ۆزيات يز پروشلوگو، كروەتسيا ۆ سفەرە دۋحوۆنوي، ۆ سفەرە كۋلتۋرى ي تراديتسي. يدەالنوە كازاحسكوە وبششەستۆو - ەتو نە تو، كوتوروە پولنوستيۋ ۆەرنۋلوس ۆ 16-ي ۆەك، ا تو، كوتوروە ۆوزمەت ۆ 21-ي ۆەك ۆسە لۋچشەە يز توگو، چتوبى بىلو زا ۆسيۋ يستوريۋ. ا يستوريۋ كازاحوۆ يا بى نە ستال وگرانيچيۆات تولكو پوسلەدنيمي دۆۋميا تىسياچەلەتيامي. نام نۋجنى نوۆىە دەرزكيە يستوريچەسكيە ي فيلوسوفسكيە كونتسەپتسي، كوتورىە دادۋت نام ەكزيستەنتسيالنىە سكرەپى، مەتافيزيچەسكيە وسنوۆانيا، دادۋت چۋۆستۆو ۋۆەرەننوي گوردوستي زا پروشلوە، ا نە كيچليۆوە سترەملەنيە مەريتسيا درەۆنوستيۋ يلي كرۋتوستيۋ. پو سۋتي، رەچ يدەت و توم، چتوبى زانوۆو راسشيفروۆات سۆويۋ يستوريۋ، زانوۆو كريتيچەسكي ۆزگليانۋت نا ۆەس يستوريچەسكي ي كۋلتۋرنىي باگاج. نام نادو نايتي ۆ سۆوەم پروشلوم، ۆ ساميح سەبە وسنوۆانيا سۆوەي بۋدۋششنوستي، ۆسە تو، چتو پوزۆوليت وتليچيت ي سوحرانيت كازاحوۆ كاك ناتسيۋ، كاك گوسۋدارستۆو. ي ەتو زاداچا وبششايا، نە تولكو ەتنيچەسكيح كازاحوۆ. نادو سپروسيت ۋ ۆسەح جيتەلەي سترانى نەكازاحسكوگو پرويسحوجدەنيا، كاكيمي وني حوتيات ۆيدەت كازاحوۆ ۆ كاچەستۆە سۆويح سوسەدەي، درۋزەي، توۆاريششەي، كوللەگ؟ يسكرەننە سوپەرەجيۆايۋششيە كازاحسكومۋ كوشۋ سوگراجدانە توجە موگۋت پوۆليات نا نوۆۋيۋ كازاحسكوست. رەسپۋبليكا - پرويسحوديت وت سلوۆا "وبششەە دەلو". ا كازاحستان - ەتو رەسپۋبليكا.

- زامەچۋ، پري ەتوم پوچتي وتسۋتستۆۋەت پروگرامما پاتريوتيچەسكوگو ۆوسپيتانيا. ا سكولكو دەنەگ ۆىدەلياەتسيا پراۆيتەلستۆوم نا ەتي تسەلي؟ كاك ۆى دۋماەتە، پوچەمۋ نەت دوستوينوي سەري پاتريوتيچەسكوي ليتەراتۋرى، دوشەدشەي دو كاجدوي بيبليوتەكي؟ پوچتي نەت نوۆىح فيلموۆ، كوتورىە بى نە وچەرنيالي، ا پروياسنيالي وتەچەستۆەننۋيۋ يستوريۋ...

- ۆ ەتوم يا س ۆامي سوگلاشۋس. حوتيا سەيچاس نا تەلەۆيدەني ي ۆ ينتەرنەتە پوياۆليايۋتسيا ينتەرەسنىە پروەكتى. ناپريمەر، يز نەداۆنيح منە پونراۆيلسيا پروەكت "وتكرىۆايا كازاحستان". وچەن سودەرجاتەلنىي ي سوۆرەمەننىي فورمات. دەفيتسيت جە دوستوينوي كۋلتۋرنوي پرودۋكتسي ۆو منوگوم سۆيازان وپيات جە نە س نەحۆاتكوي دەنەگ، ا س وتسۋتستۆيەم چەتكوگو ي ياسنوگو وتۆەتا نا ۆوپروس، كاكوە گوسۋدارستۆو ي وبششەستۆو مى سترويم. ۆلاست پوچەمۋ-تو ۆسە ۆرەميا وتكلادىۆاەت وتۆەتى نا دالنيە سروكي. ا ەتو نەۆەرنو. ليۋدي جيۆۋت سەگودنيا، سەيچاس، ي وتۆەتى نا گلاۆنىە ۆوپروسى سۆوەي جيزني، سۆوەگو بۋدۋششەگو وني دولجنى پولۋچيت سەيچاس. نە يسكليۋچايۋ، چتو پريامىە ي چەستنىە وتۆەتى نە ۆسەم پونراۆياتسيا. نو لۋچشە دات ليۋديام ۆوزموجنوست وپرەدەليتسيا سەگودنيا، نەجەلي پودۆەشيۆات يح ۆ نەيزۆەستنوستي، ۋۆەليچيۆايا پروسترانستۆو ۆزايمنوگو پرەزرەنيا، نەۆەريا ي نەدوۆەريا. سكاجۋ ەششە بولەە وپرەدەلەننو: تو، چتو كازاحستان جيۆەت ۆ دۆۋح يازىكوۆىح ي كۋلتۋرنو-پوليتيچەسكيح، مەنتالنىح يزمەرەنياح، كوتورىە سەگودنيا ۆستۋپايۋت ۆ فازۋ كونفرونتاتسي، نەۆىگودنو كاك دليا كازاحوۆ، تاك ي دليا تەح، كتو نازىۆاەت سەبيا رۋسسكويازىچنىمي. ەتو تورموزيت منوگيە ۆاجنىە پروتسەسسى. ي چەم بىسترەە پرويزويدەت پەرەحود گوسۋدارستۆا نا كازاح­سكي فورمات ي ينتەرفەيس، تەم بولشە ۆىيگراەت ۆسە وبششەستۆو. ەتو سوزداست ليچنوستنىي ديسكومفورت دليا كونكرەتنىح ليۋدەي نا پەرۆوم ەتاپە، نو پري ۋسلوۆي فورميروۆانيا ناتسيونالنوگو گوسۋدارستۆا، ەدينوگو گراجدانسكوگو دەموكراتيچەسكوگو وبششەستۆا، وتكرىتوي ەكونوميكي ۆىيگرايۋت ۆسە بەز يسكليۋچەنيا.

- كۋلتۋرنايا ەۆوليۋتسيا - شيروكوماسشتابنىە رەپرەسسي، ۆىسەلەنيە نايبولەە ترۋدوليۋبيۆوي پروسلويكي ناسەلەنيا يز اۋلوۆ، ۆىنۋجدەننىي پەرەەزد كازاحوۆ ۆ گورودا پريۆەلي ك پودرىۆۋ پيتاتەلنىح كورنەي ۆەكوۆىح ۋستوەۆ ناتسيونالنوگو وبرازا جيزني، وسلابلەنيۋ پريۆەرجەننوستي ك ترۋدۋ، رودنومۋ وچاگۋ، ناتسيونالنوي يستوري. ۆ يتوگە كازاحي رازۋچيليس رابوتات، دەلات، تو، چتو ۋمەلي. كاكوي رەتسەپت ۆى داديتە دليا لەچەنيا ەتوي بولەزني؟ كاك تەپەر نام ۆوسپولنيت جيۆىە پريمەتى ناتسيونالنوي ينديۆيدۋالنوستي، تراديتسيوننىە ناتسيونالنىە ينستيتۋتى؟

- زناەتە، بي اگا، يا پروتيۆ توگو، چتوبى سچيتات ۋربانيزاتسيۋ ۆراگوم كازاحسكوي تسيۆيليزاتسي. ۆ ەششە بولشەي ستەپەني يا پروتيۆ توگو، چتوبى سچيتات، بۋدتو كازاحسكايا كۋلتۋرا جيلا ي روجدالاس يسكليۋچيتەلنو ۆ اۋلە. ەتو ەششە ودين ستەرەوتيپ، كوتورىي نادو پرەودولەت. ۋ كازاحوۆ بىلي سۆوي گورودا، سۆويا گورودسكايا كۋلتۋرا، تەسنو سۆيازاننايا س وستالنوي ەكونوميكوي ي كۋلتۋرنوي ويكۋمەنوي. رەچ داجە يدەت وب وسوبوم فورماتە دۋحوۆنوگو ي كۋلتۋرنوگو ۆوسپرويزۆودستۆا ۋ كازاحوۆ. ۆ پەريود تسارسكوي، ا پوتوم سوۆەتسكوي كولونيزاتسي كوننو-كوچەۆايا تسيۆيليزاتسيا كازاحوۆ يسچەزلا. تراگيچەسكيە سوبىتيا دۆادتساتوگو ۆەكا ي ۆوۆسە پريۆەلي ەدۆا لي نە ك پولنومۋ يسچەزنوۆەنيۋ كازاحوۆ. نو كازاحي ۆىجيلي، ۆىستويالي، پوكازالي كولوسسالنۋيۋ جيزنەستويكوست ي سپوسوبنوست ك ساموۆوسپرويزۆودستۆۋ. ەتو ۋجە سام پو سەبە سلوجنىي كۋلتۋرنىي فەنومەن، كوتورىي نادو يزۋچات. تو، چتو سەگودنيا مى نازىۆاەم كازاحسكوي كۋلتۋروي، ۋجە نە سوۆسەم تو، چتو بىلو كازاحسكوي كۋلتۋروي، سكاجەم، 18-گو ۆەكا. پروبلەما ۆ توم، چتو سوۆرەمەننايا كازاحسكايا كۋلتۋرا - ەتو وچەن رازمىتوە، زامۋتنەننوە وتراجەنيە توگو، كەم مى بىلي، ەست ي بۋدەم ۆ پوتوكە يستوري. نام نۋجنو پرويتي پو رۋسلۋ سۆوەي كۋلتۋرى ك يستوكام، وچيستيت ەگو وت زاۆالوۆ ي مۋسورا، چتوبى ۆودى ناشەي يستوري ي دۋحوۆنوستي پوتەكلي پو ناشيم جيلام كاك جيزنەننايا، تۆورچەسكايا ەنەرگيا، دايۋششايا سيلى ي وسنوۆانيا. كوگدا مى راز يلي دۆا ۆ گود وبلاچاەمسيا ۆ چاپانى - ەتو نە ەست ناشا كازاح­سكوست، نە ەست ناشا تراديتسيوننايا كۋلتۋرا. ۆ ەتوم منوگو يسكۋسستۆەننوستي. كۋلتۋرا نە ەست نەچتو زاستىۆشەە ي وكامەنەۆشەە. ونا دولجنا يدتي ۆ نوگۋ سو ۆرەمەنەم. ۆوت يا ۋجە ۋپومينال "دومبىرا-party" كاك نوۆىي كۋلتۋرنىي فەنومەن. ۆوت تاك ي ناشە پروشلوە دولج­نو ورگانيچنو ۆحوديت ۆ سوۆرەمەننوست. تو جە ساموە ۆ ودەجدە، ۆ ەدە. ەست ينتەرەسنىي فەنومەن. سلوۆو "كۋلتۋرا" كورنيامي پرويسحوديت يز سەلا، اگرارنوي سرەدى، سۆيازانو س نەي ەتيمولوگيچەسكي. ا سلوۆو "مادەنيەت", كوتوروە مى زايمستۆوۆالي يز ارابسكوگو، نو كوتوروە ستالو ناشيم، سۆيازانو س گورودوم. موە ۋبەجدەنيە: كازاحستانۋ نۋجنا تسەلنايا پروگرامما ۋربانيزاتسي ي پروسترانستۆەننوگو رازۆيتيا. پرەجدە ۆسەگو نا ۋروۆنە پوليتيچەسكيح ي فيلوسوف­سكيح كونتسەپتسي. ودنا يز يدەي ەتوي پروگراممى دولجنا زاكليۋچاتسيا ۆ توم، چتو نام نۋجنو كومپاكتنوە، رابوتوسپوسوبنوە، ەففەكتيۆنوە، وبەسپەچەننوە پو پوسلەدنەمۋ سلوۆۋ تەحنيكي سەلو، كوتوروە بۋدەت حرانيت بىت ي تراديتسي، بليزكيە ك يزناچالنىم. گورود دولجەن ستات كازاح­سكيم ۆ پولنوم سمىسلە ەتوگو سلوۆا، ناچينايا س ونوماستيكي ي زاكانچيۆايا ناتسيونالنىم ديزاينوم. يمەننو ۆ گورودە دولجنا ورگانيچەسكي پرويزۆوديتسيا ي تيراجيروۆاتسيا نوۆايا كازاحسكايا كۋلتۋرا، كوتورايا بۋدەت ەدينوي دليا ۆسەح - ي گوروجان، ي سەلچان. سەگودنيا جە كازاحستان جيۆەت، پوۆتوريۋس، ۆ دۆۋح كۋلتۋرنىح يزمەرەنياح. رۋسسكويازىچنىم بليزكو نە نۋجنى كازاحسكيە فيلمى، تەاترى، كنيگي، ا كازاحام ۆسە مەنشە ينتەرەسنا انالوگيچنايا پرودۋكتسيا نا رۋسسكوم يازىكە. ۆرياد لي تاكۋيۋ سيتۋاتسيۋ موجنو نازۆات نورمالنوي. ەتو سۆوەوبرازنىي نە پرەودولەننىي اپارتەيد، ەسلي حوتيتە. تاكايا كۋلتۋرنايا دۆويستۆەننوست پوروجداەت ي دۆويستۆەننوست چەلوۆەچەسكۋيۋ، گراجدانسكۋيۋ، پوليتيچەسكۋيۋ. ەتو فورميرۋەت وتنوشەنيە ك ميرۋ، ترۋدۋ، جيزني، ك ۆوسپيتانيۋ دەتەي. ا دۆويستۆەننوست، دۆوينايا ناتۋرا، دۆوينايا مورال - نە لۋچشيە سپۋتنيكي مودەرنيزاتسي ي رازۆيتيا.

- زابىۆ سۆوە، مى پرەۆراتيليس ۆ ناتسيۋ پودراجاتەلەي - ۆ بىتۋ، كۋلتۋرە، پوليتيكە ۋ ناس ۆسە زايمستۆوۆاننوە ۋ درۋگيح. ي داجە ناش سوۆرەمەننىي "كازاحسكي ناتسيوناليزم" ياۆلياەتسيا يدەولوگيچەسكيم پلاگياتوم يز چۋجوي پوليتيچەسكوي پراكتيكي. ۆسە كازاحستانسكيە پارتي ي دۆيجەنيا، وت "پراۆىح" دو "لەۆىح", پىتايۋتسيا ۆەستي ناتسيۋ پۋتيامي چۋجوي تسيۆيليزاتسي، تولكو چەرەز رازنىە دۆەري. چتو نادو دەلات ۆ تاكوي سيتۋاتسي؟

- يا ۋجە منوگو راز گوۆوريل وب ەتوم. ۆسە پارتي، ۆسە دۆيجەنيا، كوتورىە ەست ۆ سترانە، سموگۋت ستات پوپۋليارنىمي تولكو ۆ ودنوم سلۋچاە - ەسلي ستانۋت كازاحسكيمي. ي نا سلوۆاح، ي نا دەلە. منە كاجەتسيا، ۆ ناشەي پوليتيكە كراينە منوگو بەزگراموتنوستي، پوپۋليزما ي ەكلەكتيكي، كوتورىە پريۆوديات ك ابسوليۋتنوي بەسپرينتسيپنوستي ي بەزىدەينوستي. كاك موجنو، ناپريمەر، راتوۆات زا يدەي الاش ي رازداۆات ت.ن. گەورگيەۆسكيە لەنتوچكي، سچيتايا يح سيمۆولوم پوبەدى؟ ۆەد ەتي لەنتوچكي نە يمەيۋت نيكاكوگو وتنوشەنيا كو ۆتوروي ميروۆوي ۆوينە ي ياۆليايۋتسيا سوۆرەمەننىم روسسيسكيم نوۆودەلوم! تو ەست، وبراششاياس ك تراديتسي، وبراششاياس ك سوبستۆەننومۋ وپىتۋ، يزمەنيايا ي ترانسفورميرۋيا ەگو، نادو سوۆمەششات ەتو س ميروۆىم وپىتوم. نام نۋجنى كازاح­سكيە ليبەرالى، كازاحسكيە سوتسيال-دەموكراتى، كازاحسكيە سوتسياليستى ي تاك دالەە. ۆ كازاحسكوي كۋلتۋرە ي ستەپنوي تراديتسي ەست وسنوۆانيا دليا منوگيح پوليتيچەسكيح تەچەني، ي چاست يح ياۆنو پرەۆوسحوديت حۆالەنىە زاپادنىە انالوگي. پرينتسيپى ليچنوي سۆوبودى، گلاسنوستي، وتكرىتوستي، سۆوبودى سلوۆا موگۋت گرەت دۋشۋ ۆسەم كازاحسكيم ليبەرالام. پرينتسيپى سوتسيالنوي وتۆەتستۆەننوستي، زابوتى و سيروتاح، ۆدوۆاح، بەدنىح موگۋت سلۋجيت وتليچنوي بازوي دليا ۆسەح لەۆىح تەچەني. پوليتيكي كازاحستانا دولجنى تسيتيروۆات نە تولكو كلاسسيكوۆ، نو ي كازاحسكيح پوليتيچەسكيح دەياتەلەي ي مىسليتەلەي. نە ۆ كاچەستۆە كراسنوگو سلوۆتسا، نە دليا يلليۋستراتسي. ۆ يح گولوۆاح دولجنا سيدەت تسەلنايا پوليتيكو-پراۆوۆايا، فيلوسوفسكايا سينەرگيچنايا كونتسەپتسيا. داجە يسلام ستال ناشيم، سۆويم، تولكو پرويديا دليتەلنىي پروتسەسس اككۋلتۋراتسي، منوگوە ۆزياۆ ۆ سەبيا يز كازاحسكوگو وبرازا جيزني ي مەنتاليتەتا. ۆ يتوگە ناشي پرەدكي ۆىرابوتالي تاكۋيۋ كونتسەپتسيۋ يسلاما، كوتورايا نە پروتيۆورەچيلا ني كازاحسكوستي، ني وسنوۆوپولاگايۋششيم كانونام. ي تولكو چەرەز ەتو يسلام ۆوشەل ۆ ناشۋ جيزن ي زانيال پروچنوە مەستو ۆ ناشيح ۋماح ي سەردتساح. توچنو تاك جە ليۋبايا يدەولوگيا دولجنا پرويتي چەرەز تۆورچەسكۋيۋ وبرابوتكۋ، پريتيركۋ. يدەي - ەتو نە ۆەلوسيپەد، يح نادو پروپۋسكات چەرەز سەردتسە ي پونيات دۋشوي.

- پرويسحوديت ساموە ستراشنوە، چتو تولكو موجەت بىت ۆ جيزني ناتسيونالنوگو گوسۋدارستۆا: نە تولكو سوتسيالنوە، نو ي دۋحوۆنوە وتچۋجدەنيە ەليتى ي نارودا. ا ۆەد رازۆيتيە ناتسي ي رازۆيتيە گوسۋدارستۆا دولجنى يدتي پاراللەلنو...

- وني دولجنى يدتي ۆمەستە، رۋكا وب رۋكۋ، پوسكولكۋ ۆ موەم پونيماني ەتي سلوۆا - سينونيمى. چتو بى تام ني گوۆوريلي كريتيكي كونتسەپتسي ناتسيونالنوگو گوسۋدارستۆا، ەتو ي ەست وپتيمالنايا فورما، كوتورايا ەششە منوگو راز بۋدەت كاشليات نا پوحوروناح سۆويح وپپونەنتوۆ. پوەتومۋ كازاحستان دولجەن سترويتسيا ۆ فورماتە ناتسي-گوسۋدارستۆا. ناتسيونالنايا گوسۋدارستۆەننوست - ەتو ۆەكوۆايا مەچتا پرەدكوۆ، رەدچايشي شانس ي دار سۋدبى، كوتورىم نەلزيا مانكيروۆات. مەنيا رادۋەت ودنو. رانشە ناشي چينوۆنيكي داجە بوياليس پرويزنوسيت سلوۆو "ناتسيا", پودمەنيايا ەگو ۆسەۆوزموجنىمي ەۆفەميزمامي. سەگودنيا نا ۆسەح ۋروۆنياح گوۆوريات "ۋلت", "ناتسيا". ەتو، يا سچيتايۋ، رەزۋلتات ناشەي كريتيكي ۆ ادرەس ۆلاستەي، رەزۋلتات توگو، چتو وبششەستۆو پرونيكلوس ي حوچەت وششۋششات سەبيا ناتسيەي. تاكايا سيتۋاتسيا ترەبۋەت چەتكوي تەرمينولوگيچەسكوي وپرەدەلەننوستي. پوسكولكۋ نيكتو يز ناس پەرەۆ سكلادىۆات نە سوبيراەتسيا، سپۋستيا كاكوە-تو ۆرەميا مى پريۋچيم ناشيح چينوۆنيكوۆ پرويزنوسيت سلوۆا "كازاح­سكايا ناتسيا". ا تو، كاكوي بۋدەت "كازاحسكايا ناتسيا", دولج­نى وپرەدەليت ۆسە گراجدانە سترانى، كوتورىە يسكرەننە سۆيازىۆايۋت سۆوە بۋدۋششەە س ناشەي پرەكراسنوي رودينوي ي نە ۆيديات سەبيا ۆ وترىۆە وت نەە.

- نا پوسلەدنيە ميتينگي سوبيرالوس نە بولەە پياتيدەسياتي چەلوۆەك، حوتيا نەدوۆولنىح تما. نەدوۆولستۆو ني ۆو چتو نە ماتەرياليزۋەتسيا. زامەتنو وتسۋتستۆيە پاسسيونارنوستي، كوگدا ليۋدي نە ۆىحوديات نا دەمونستراتسي. وزناچاەت لي ەتو، چتو سوزنانيە ي دۋشا كازاحسكوگو نارودا پونەمنوگۋ مەرتۆەيۋت؟

- يا تاك نە سچيتايۋ. پروستو تە ليدەرى ي پارتي، كوتورىە زوۆۋت نا ميتينگي، پەرەستالي بىت اكتۋالنىمي. يم مالو كتو ۆەريت. پرويسحوديت سمەنا پوكولەني، پريحوديات نوۆىە ليتسا ي ليچنوستي. كوگدا ەتوت پروتسەسس زاۆەرشيتسيا، پولاگايۋ، چتو ي كوليچەستۆو، ي سوستاۆ ۋچاستنيكوۆ ميتينگوۆ سيلنو يزمەنياتسيا. ۆ سۆوە ۆرەميا ۆ توي جە موسكۆە نا ميتينگي حوديلو مەنشە ليۋدەي، چەم داجە ۆ الماتى. سەگودنيا ليتسو وپپوزيتسي تام سيلنو يزمەنيلوس، يز پرەجنيح پوليتيكوۆ وستاليس تولكو سچيتاننىە ەدينيتسى. پوياۆيليس نوۆىە لوزۋنگي، نوۆىي كرەاتيۆ. ي، كاك رەزۋلتات، نا ميتينگي تام حوديت گورازدو بولشە ليۋدەي. پو كراينەي مەرە، رەچ يدەت و دەسياتكاح تىسياچ گراجدان. - ناتسيوناليزم - يدەولوگيا وچەن پلاستيچنايا. س ودنوي ستورونى، ەتو ۆرودە بى سۋبيدەولوگيا، تو ەست ەە موگۋت يسپولزوۆات ۆسە: ي ليبەرالى، ي سوتسياليستى، ي كتو ۋگودنو. ا س درۋگوي - ەتو، نەسومنەننو، سۋپەريدەولوگيا، تو ەست ونا ساما پري نەوبحوديموستي موجەت يسپولزوۆات ۆسە وستالنىە يزۆەستنىە يدەولوگيچەسكيە سحەمى. موجەت لي ناتسيوناليزم ستات ستەرجنەم كازاحسكوي يدەي؟ - ناتسيوناليزم ي ياۆلياەتسيا گلاۆنىم ستەرجنەم كازاحسكوي يدەي. ەسلي مى بۋدەم راسسماتريۆات ەگو كاك سينونيم پاتريوتيزما ي گوسۋدارستۆەننيچەستۆا، تو مى سيلنو وبلەگچيم نە تولكو سۆويۋ جيزن، نو ي ۆوسپرياتيە پوليتيكي. يا، ناپريمەر، بۋدۋچي ناتسيوناليستوم، سچيتايۋ سەبيا ليبەرال-كونسەرۆاتوروم. تاك چتو داۆايتە نە بۋدەم ۋسلوجنيات ي بەز توگو سلوجنۋيۋ جيزن...

- ايدوس، راحمەت زا سودەرجاتەلنىە وتۆەتى!

بەسەدۋ ۆەل بيگەلدى گابدۋللين، چلەن كازاحسكوگو پەن-كلۋبا

«Central Asia Monitor» گازەتى

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

قۇيىلسىن كوشىڭ

باس گازەت ورالماندارعا نەگە شۇيلىكتى؟

ءالىمجان ءاشىمۇلى 2199
ادەبيەت

«سولاي ەمەس پە؟»

عابباس قابىشۇلى 2584
قوعام

دوس كوپ پە، دۇشپان كوپ پە؟

ءابدىراشيت باكىرۇلى 2522
ەل ءىشى...

ۇلتتىق بىرەگەيلەنۋ: قانداستاردىڭ ءرولى قانداي؟

ءومارالى ادىلبەكۇلى 1684