سەيسەنبى, 21 مامىر 2024
جاڭالىقتار 16094 0 پىكىر 8 جەلتوقسان, 2011 ساعات 09:40

اباي بولۋ، الدىمەن ادام بولۋ...

جۇرەگىمنىڭ تۇبىنە تەرەڭ بويلا،

مەن ءبىر جۇمباق اداممىن، ونى دا ويلا.

سوقپاقپالى، سوقپاقسىز جەردە ءوستىم،

مىڭمەن جالعىز الىستىم، كىنا قويما!

جۇرەگىمنىڭ تۇبىنە تەرەڭ بويلا،

مەن ءبىر جۇمباق اداممىن، ونى دا ويلا.

سوقپاقپالى، سوقپاقسىز جەردە ءوستىم،

مىڭمەن جالعىز الىستىم، كىنا قويما!

اباي بولاشاق ۇرپاققا ءسوزىن وسىلاي ارنادى. بۇل وتكەننىڭ قۇلازىعان عاسىرلارىنان وزىنە بەيتانىس، باسقا بىراق جارقىن بولاشاققا سەنىمدى جول سالعان اقىننىڭ ايتقان ءسوزى ەدى. دالانى تورلاعان ناداندىق، بىلىمسىزدىك، اشكوزدىك، وتىرىكشى، وسەكشى، ماقتانشاقتىق تۇنەگىنە ول شامشىراقتاي ساۋلە توكتى جانە تاڭى اتىپ، كۇنى شىعاتىن جاققا اپاراتىن جولدى ءوز حالقىنا تالماستان كورسەتتى. ول ءوز ءداۋىرىنىڭ ءومىر شىندىعىن، رۋحاني بولمىسىن تانىپ ءبىلىپ، ولەڭدە، قارا سوزدە ورنەكتەگەن اقىن. ۇلى اباي - ۇلت پوەزياسىنىڭ كەمەڭگەرى ابايدى تانۋ، ونى ءتۇسىنۋ ادامزات بالاسىنىڭ قولى وڭايلىقپەن جەتە بەرمەيتىن رۋحاني، ادامي بيىكتىككە الىپ باراتىن باسقىشتىڭ ءبىر باسپالداعى. ونى مەن، مەن تۇگىل بۇكىل قازاق جۇرتى سولاي تۇسىنەر دەپ ويلايمىن. شىن مانىندە اباي قازاق ءۇشىن، ادەبيەتىمىز بەن مادەنيەتىمىز، ادەت-عۇرپىمىز بەن سالت-سانا، رۋحاني بولمىسىمىز ءۇشىن وزەگى تەرەڭ بايتەرەك. وسى ورايدا، ەلباسىنىڭ مىنا ءسوزى ويىما وراعىتادى دا تۇرادى: «اباي - ءبىزدىڭ ۇلتتىق ۇرانىمىز بولۋى كەرەك، ابايدى تانۋ ارقىلى ءبىز قازاقستاندى الەمگە تانىتامىز. مەنىڭ بالالارىم، مەن ەرتەڭگى ۇرپاعىمىزعا ابايدان ارتىق، ابايدان كيەلى ۇعىم بولماۋعا ءتيىس»، - دەپ تولعاعان بۇل بايلام، ءاربىر قازاق بالاسىنىڭ كوكەيىندە جۇرەر، قاسيەتتى ۇعىمعا اينالۋى ءتيىس. دەگەندەي-اق، بۇگىندە ابايدى بىلمەيتىن، ونىڭ ولەڭىن، شىعارمالارىن وقىمايتىن، ابايدىڭ فيلوسوفياسىن، تانىم-دۇنيە تۇيسىگىن سەزىپ، بىلمەيتىن الاش كەمدە-كەم شىعار. ەندەشە، ءبىر سوزبەن ايتار بولساق ۇلت مۇراتىن، ۇلتتىڭ ءتىلىن، ءدىڭىن، حالىق اماناتىن الەمگە پاش ەتەر بولساق، ابايعا باس ءيۋىمىز قاجەت. سوندا عانا ۇلت ارماندارىنىڭ، مۇرات قاعيدالارىنىڭ ورىندالعانى دەپ بىلەمىز. قازاقتىڭ باس اقىنى اباي. ونان اسقان، بۇرىن-سوڭعى زاماندا قازاق بالاسىندا بولماعان. سوندىقتان دا باس اقىن دەپ ايتارىمىز ءسوزسىز. ەندەشە ابايدىڭ پوەزيالىق، پروزالىق مۇراسىمەن قوسا  ءار زاماندا باعاسى جويىلمايتىن ءبىر ۇلكەن قىمبات قازىناسى، قارا سوزدەرى بار.   قازاقتىڭ جازبا ادەبيەتىن انىق بيىك بەلگە ورلەتىپ شىعارعان اباي. ءولدى دەۋگە ءسىرا دە سىيمايتىن، كەيىنگىگە ولمەس ءسوز قالدىرعان ھاكىم ابايدىڭ قازاقتىڭ توبەسىندە بيىك بولارى وسىدان. قارا ءسوز دەگەن ۇلى مۇراسى قاسيەت تەڭدەگەن ۇلىنىڭ عۇمىرىن، شىعارمالارىن ءار تولعانىسىن بايانداۋ  بولسا، بۇگىنگە دەيىن اسىل قارا ءسوز مۇراسى قازاقتىڭ جارقىن بولاشاعىنىڭ تاربيە قۇرالى. دەمەك، قازاقتىڭ قۋانعانىن دا، مۇڭايعانىن دا، جىلاعانىن دا، قينالعانىن دا، كۇسىنگەنىن دە اباي مۇرالارىندا تەبىرەنە جىرعا قوستى. ءسوز ورنەگى، ءىنجۋ مارجان مەن ورنەكتەلگەن  مۇراسىنىڭ باستى تاقىرىبى دا ادم بولۋ، ناداندىق جاماندىق ارەكەتتەن امان بولۋ. ەندەشە، ابايدىڭ دارالىعىن، ونىڭ مۇراسىن ءبىر عانا ولەڭ شۋماعىنا سىيدىرعان ايتىسكەر اقىن قويلىباي اساننىڭ مىنا ءبىر جىر شۋماقتارى سونى دالەلدەگەندەي:

قازاققا ەڭ جامانعا نادان بولۋ،

نادان بولىپ، باسقاعا بودان بولۋ.

اقىن بولۋ اركىمگە ارمان شىعار،

اباي بولۋ، الدىمەن ادام بولۋ.

پاح، شىركىن-اي، دەسەڭشى! وسىنداي ءبىر جولعا ابايدى تولىعىمەن سىيعىزۋ قازاقتاي دارحان كوڭىلدى پاكتىگىمىزدەن شىعار. قورىتا ايتار بولساق، قازاقتا «جۇزدەن جۇيرىك، مىڭنان تۇلپار» دەگەن ماقال بار. اباي مىڭنان، ميلليوننان وزىپ شىققان تۇلپار. ابايلار ءجۇز جىلدا، مىڭ جىلدا ءبىر - اق رەت تۋادى. اباي - تاۋداي تۇلعا. اباي - ساحاراداي شەجىرە. اباي - سەگىز قىرلى، ءبىر سىرلى سۋرەتكەر. شەبەر قول، سەزىمتال جۇرەك، ميلى پاراسات تاڭدايتىن تۇيىندەر - سانسىز ۇرپاقتىڭ ۇلەسى. اباي ءار قازاقتىڭ ءسوزى ءاردايىم اۋزىنداعى جىرى، سانسىنداعى ار-ۇجدانى، كوكىرەگىڭدەگى يمانى بولىپ قالا بەرمەك.  اقىن مۇراسى - حالىقتىڭ سارقىلماس اسىل قازىناسى. اباي اقىندىعىنىڭ تاريحىمىزبەن بىرگە جاسايتىن ۇلى تاعىلىمى دا وسىندا!

ءولدى دەۋگە بولا ما، ويلاڭدارشى،

ولمەيتۇعىن ارتىنا ءسوز قالدىرعان، -

دەپ تورەلىگىن ءوزى شەشكەن اباي بۇگىن جارقىن بەينەسىمەن دە، جالىندى جىرىمەن دە  حالقىنىڭ جادىندا بىرگە ماڭگى جاساي بەرەرى اتار تاڭداي اقيقات قوي.

«اباي-اقپارات»

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

قۇيىلسىن كوشىڭ

باس گازەت ورالماندارعا نەگە شۇيلىكتى؟

ءالىمجان ءاشىمۇلى 2197
ادەبيەت

«سولاي ەمەس پە؟»

عابباس قابىشۇلى 2583
قوعام

دوس كوپ پە، دۇشپان كوپ پە؟

ءابدىراشيت باكىرۇلى 2516
ەل ءىشى...

ۇلتتىق بىرەگەيلەنۋ: قانداستاردىڭ ءرولى قانداي؟

ءومارالى ادىلبەكۇلى 1682