نۇرا ماتاي. «قازمۇنايگاز»: قازاق مۇنايىنا قىتايدان قاۋىپ جوق
مۇناي دەپ ميى اشىپ وتىرعان ەل ءبىر ءبىز ەمەس، ءبارى دە وسى قارا ءتۇستى قويمالجىڭ قۇندى دۇنيە ءۇشىن الىسىپ، جۇلىسىپ، ارباسىپ، ىرعاسىپ جاتىر. ءبىزدىڭ باسىمىزدا تۇرعان مىنا زاماننىڭ كوپ تۇيتكىلىنىڭ تۇبىندە وسى مۇنايعا قول جەتكىزۋ، جىلىكتىڭ مايلى باسىن ۇستاۋ سەكىلدى ساياسات جاتقانىن ەكىنىڭ ءبىرى، ەگىزدىڭ سىڭارى بىلەتىن بولدى. جاسىرىن دۇنيە قالماعانعا ۇقسايدى. البەتتە، بەر جاعىنان قاراعاندا. ار جاعىن ءبىر اللا بىلەدى.
قازاقستان مۇنايلى ەل. ازىرگە الدەنىپ، قامپايىپ وتىرعانىمىزدا سول - قارا التىن. قازىرگىسى مەن كەلەر قامى دا مۇنايعا مىقتاپ بايلانعانىن قازاق تا بىلەدى. سوندىقتاندا قوعامدا جانە ونىڭ ايناسى قازاق باسپاسوزىندە مۇناي توڭىرەگىندەگى ماسەلە قاشاندا قىزۋ تالقىدا.
مۇناي دەپ ميى اشىپ وتىرعان ەل ءبىر ءبىز ەمەس، ءبارى دە وسى قارا ءتۇستى قويمالجىڭ قۇندى دۇنيە ءۇشىن الىسىپ، جۇلىسىپ، ارباسىپ، ىرعاسىپ جاتىر. ءبىزدىڭ باسىمىزدا تۇرعان مىنا زاماننىڭ كوپ تۇيتكىلىنىڭ تۇبىندە وسى مۇنايعا قول جەتكىزۋ، جىلىكتىڭ مايلى باسىن ۇستاۋ سەكىلدى ساياسات جاتقانىن ەكىنىڭ ءبىرى، ەگىزدىڭ سىڭارى بىلەتىن بولدى. جاسىرىن دۇنيە قالماعانعا ۇقسايدى. البەتتە، بەر جاعىنان قاراعاندا. ار جاعىن ءبىر اللا بىلەدى.
قازاقستان مۇنايلى ەل. ازىرگە الدەنىپ، قامپايىپ وتىرعانىمىزدا سول - قارا التىن. قازىرگىسى مەن كەلەر قامى دا مۇنايعا مىقتاپ بايلانعانىن قازاق تا بىلەدى. سوندىقتاندا قوعامدا جانە ونىڭ ايناسى قازاق باسپاسوزىندە مۇناي توڭىرەگىندەگى ماسەلە قاشاندا قىزۋ تالقىدا.
قازاق مۇنايىنىڭ تاعدىرىنا الاڭداۋلى قازاق جۋرناليستتەرىمەن مۇناي مەن گاز سالاسىنداعى جالعىزىمىز - «قازمۇنايگاز» شەتەلدىك كومپانيالارمەن، سونىمەن بىرگە قىتايلىق ارىپتەستەرمەن بىرلەسكەن جوبالاردى دامىتۋ ماسەلەلەرىنە ارنالعان «دوڭگەلەك ۇستەل» وتكىزدى. استىن سىزىپ ايتا كەتەتىن ءبىر نارسە ۇلتتىق كومپانيالاردىڭ ىشىندە العاشقى بولىپ ۇلت باسپاسوزىمەن ارنايى كەزدەسۋ ۇيىمداستىرعان وسى «قازمۇنايگاز» بولدى. كەزدەسۋ بارىسىندا كومپانيا وكىلدەرى ارنايى باياندامالارىن جاساپ، ەسەپتىك كەستەلەرىن، بولجامدى ساندارىن كورسەتتى. جالپى قازاق مۇناي ءوندىرىسىنىڭ 28 پايىزى «قازمۇنايگاز» دا ياعني قازاقستانعا، 24 پايىزى اقش -قا، 22 پايىزى - قىتايعا، 9 پايىزى - رەسەيگە، 17 پايىزى باسقالارعا تيەسىلى ەكەن. الايدا، «قازمۇنايگازدىڭ» وكىلدەرى ءتۇرلى تەتىكتەر ارقىلى مۇناي سالاسىندا مەملەكەت مۇددەسى قورعالىپ وتىر دەپ سەندىردى. ۇلتتىق كومپانيانىڭ بولجامى بويىنشا، بولاشاقتا قىتايدىڭ قازاق مۇنايىنا يگەرۋدەگى ۇلەسى 5 پايىزعا دەيىن ازايتىن كورىنەتىن. ماسەلە قىتايعا كەلگەندە قىزا ءتۇستى. ساۋالداردىڭ كوبى قىتاي مەن قازاقستان قارىم-قاتىناسىنداعى مۇناي-گاز سالاسىنداعى ساياساتقا بايلانىستى قويىلدى. ساياساتقا ۇكىمەت جاۋاپتى. كومپانيا قىزمەتكەرى نە دەسىن.
اقتوبەدەگى قىتاي كومپانياسىندا جۇمىس ىستەيتىن جەرگىلىكتى ازاماتتاردىڭ جالاقىسى مەن قىتايلىق جۇمىسكەرلەردىڭ جالاقىسى ارالىعىنداعى الشاقتىق ايتىلىپ ەدى، سويتسەك، «قازمۇنايگاز» اقتوبەدەگى قىتاي كومپانياسىمەن سەرىكتەس ەمەس ەكەن. ال، كومپانيانىڭ وزىندە جانە سەرىكتەس شەتەلدىك كومپايالارداعى جالاقىنىڭ اراسى جەر مەن كوكتەي ەمەس ەكەنىنە جۋرناليستەردى جيناعان مۇنايشىلار سەنىمدى.
مۇنايدى ساتۋدان باسقانى بىلمەيدى دەپ جازعىرۋىمىز بەكەر مە دەپ قالدىق. «قازمۇنايگاز» ۇلتتىق كومپانياسى باسقارما توراعاسىنىڭ ورىنباسارى بولات پالىمبەتوۆ وتاندىق ماشينا جاساۋ زاۋىتتارىمەن مۇناي ءوندىرۋ تەحنيكاسىن جاساۋ جونىندە اڭگىمە جۇرگىزىلىپ جاتقانىن جانە بۇل جۇزەگە اسۋى ءتيىس دۇنيە ەكەنىن باسا ايتتى.
مۇنايشىلاردىڭ سوزىنە قاراعاندا، قىتايدىڭ گازعا دەگەن سۇرانىسى جىل ساناپ ارتاتىن كورىنەدى. ال، ول ءوز كەزەگىندە قىتاي نارىعىدا قازاق گازىنىڭ ءوتىمدى زاتقا اينالىپ، پايدا بىزگە كەلەدى دەيدى.
توق ەتەرى، ۇلتتىق كومپانيا وكىلدەرى قىتاي قازاقتىڭ مۇنايى مەن گازىن قوتارىپ اكەتىپ جاتىر دەگەن تۇسىنىكتى سەيىلتۋگە تىرىستى. قالاي بولعاندا دا، قاعاز جۇزىندە ءبارى دۇرىس سياقتانادى. ال، «قازمۇنايگازدىڭ» 100 پايىز اكتسياسى تيمۋر قۇلىباەۆ باسقاراتىن «سامۇرىق قازىناعا» تيەسىلى. ار جاعىن ءوزىڭىز ءتۇسىنىپ الىڭىز...
«اباي-اقپارات»
قازاقستان-قىتاي گاز قۇبىرىنىڭ ەكىنشى بولىمشەسىن سالۋ جوباسى جونىندەگى اقپارات
