ءيتتىڭ يەسىنە دەگەن شىنشىلدىعىن بويىما دارىتقىم كەلەدى
Abai.kz اقپاراتتىق پورتالىنىڭ "پۋرۋست ساۋالناماسى" ايدارىنىڭ بۇگىنگى قوناعى - اقىن سۇراعان راحمەتۇلى.
- ءسىز ءۇشىن ەڭ قاتەرلى جاي نە؟
- تىلدەن ايرىلۋ! اۆار حاقىنىڭ - «ۇلت ءتىلىن ۇرپاعىڭا ۇلاستىرار ۇرىقىڭ قۇرىسىن!» دەگەن قارعىسى قاتەرلى!
- ءسىزدىڭ قاي جەردە ءومىر سۇرگىڭىز كەلەر ەدى؟
- قاي جەردە تۋساڭ، سول جەردىڭ اۋاسى مەن سۋى سەنىڭ جانىڭنىڭ بولشەگى. تۋعان توپىراقتىڭ جۇعىنى سەنىمەن ماڭگى بىرگە. الاقانداي ۇيىق، ۇلى مامىق دالانىڭ مايساڭىن توسەنىپ، قىنالى تاسىن باسىنا جاستانىپ، جۇلدىزدى اسپاندى جامىلىپ جاتقان ءساتىڭ - ساعىنىش. ورىستىڭ ايگىلى دانالارىنىڭ ءبىرى عالامنىڭ جەكە ەنشىلىگىندەگى ازامات ۆلاديمير ۆلاديميروۆيچ ناۆاكوۆتىڭ جاندۇنيەسىنەن اداسپاعان ورىستىڭ ورماندى القابى ەكەن. ونىڭ تۋما ءتىلى ورىس بولسا دا، شىققان ءتىلى اعىلشىنشا ەدى. بىراق، اناسىنان تامعان ۋىز تامشى، باباسىنىڭ ەرەك تەكتىلىگى ونى قارا مەكەنىنەن اداستىرا الماسا كەرەك. جالپى اقىننىڭ ەكى مەكەنى بولۋى مۇمكىن. قان – مەكەنى، جان – مەكەنى. وسى ەكى مەكەندە اقىننىڭ بار ءومىرى ساعىنىشپەن وتەر-ءدى. قازاقتىڭ سالقار دالاسى، اسقار تاۋلارىنىڭ قۇشاعىندا ءوستىم. ءبىر قاناتى – عارىشتى، ەكىنشى قاناتى – سايىن دالاسىنا بايلانعان اقىننىڭ تۇراعى جىلقى ساۋىرىندا، ءۇنى – تاۋلاردىڭ باۋىرىندا جۇرەر-ءدى.
- ءسىز ءۇشىن ەڭ ءمىنسىز باقىت دەگەن نە؟
- مىنسىز باقىت - الجىماي ءولۋ. باقىت پەن ۋاقىت مازمۇنداس ۇعىم. باقىت تۋرالى ءبىزدىڭ پايىمىمىزدىڭ ءوزى قاراما-قايشى، كەمشىن. سەبەبى، كونەگرەكتىك سوكراتتاردىڭ ساناكوزىنە ەلەستەگەن باقىت بىزدە مۇلدەمگە جوق ەمەس، وزگەشەلەۋ بولدى. مۇڭسىز باقىت كوپ، ءمىنسىز باقىت جوق. ىبىراي ءالتىنساريننىڭ «مۇڭسىز ادامىندا" مۇنىڭ نۇسقاسى بار. باقىتتىڭ قونار شاعى دا، ۇشار شاعى دا بولاتىن سەكىلدى. ەگەر ءمىنسىز باقىت بولار بولسا ول – تاڭىردەن بەرىلگەن سىي. فرانتسۋزدىڭ اقىنى پول ەليۋار (Paul Eluard) ءمىنسىز باقىت دەگەندى «حاھي سەنىم» دەپ عارىشتىق سەنىممەن ۇشتاستىردى. جۇمەكەن ناجمەدەنوۆ بولسا، اتاق تا، بايلىق تا ەمەس، «باقىت دەگەن نەمەنە، سۇلۋ قىز با؟..» دەدى. مۇقاعالي بولسا - «جان - سونارىم» دەيدى.پەندەنىڭ ءبارى - «باقىت قۇشاعىندا» ءومىر سۇرە المايدى.
- ءسىز قانداي قاتەلىكتەردى كەشىرىم ەتۋگە لايىقتى دەپ ەسەپتەيسىز؟
- مەنىڭشە ساتقىندىق قاتەلىكتەن دە قاتەرلى. پەندەۋي زۇلماتتا قاتەلىكسىز جان بولماسا كەرەك. قاتەلىكتى كەشۋ، ايىپتىنى جازعىرماۋ – پاراسات مايدانىنداعى قاراكەت. قاتەلىك پەن اعاتتىق اتتاس ۇعىم. ەكەۋىنىڭ دە زاردابى بولۋى مۇمكىن. ءومىر - ايىپ پەن كىنانىڭ اراسىنداعى اقيقات. كوبىنەسە قاتەلىكتەردىڭ قارسى جاعىنداعى ارەكەتتىڭ تۇگەلى ۋاقىت اياسىندا ەكشەلگەن. كەشۋدىڭ شارتتارىنا لايىق قاتەلىكتەر بولسا ونى - كەشۋ پارىز. دۇنيەدەگى بارلىق نانىم مەن سەنىم، ءدىني قاعيداتتار مەن ۇستانىمداردا كەشىرىم قيسىندارى مورلەنگەن. كەشىرىلمەيتىن كۇنا دەپ سانالاتىن ورەسكەل قاتەلىكتەردەن ساقتانۋدى قۇران، ءىنجىل، ءزاۋىر، تاۋرات سىندى سانسىز ۇستانىمدار ەسكەرتەدى.
- ءسىزدىڭ ەڭ سۇيىكتى ادەبي كەيىپكەرىڭىز؟
- كەكشىل جازۋشى جورج ورۋەللدىڭ (Georqe Orwell) «حايۋاناتتار باعى» اتتى پامفلەتى بار. جالعان داۋرىقپالاردىڭ شىن بەت-بەينەسىن تىرناپ قان-جوسا قىلعان شاعارما. دوڭىزدار كوتەرىلىسى، جاڭا سايلاۋ ناتيجەسى تسس. دوڭىزداردىڭ بيلىك جۇرگىزۋى! سونداي-اق، فرانتس كافكانىڭ (Franz Kafka) «بۋدان» دەيتىن قىسقا پامفلەتى جاريالانعان. قۇبىجىق بەيكەسەل بەينە تۋرالى، جارتىلاي مىسىق، جارتىلاي قوزىعا ۇقساس! شىعارمانى وقىپ وتىرىپ تىكسىنەسىڭ! ءسايتانيزمنىڭ جاساپ بەرگەن بىلعانىشتى كورىنىسى.
- ءسىزدىڭ ەڭ سۇيىكتى تاريحي كەيىپكەرىڭىز؟
- شىعىس تۇركىستان ۇلت-ازاتتىق قوزعالىسىنىڭ باسقولباسشىسى وسپان باتىر ءىسلامۇلى تاريحي سونبەس تۇلعا. وسپان باتىردىڭ باسى – قاسىندا ات ۇستىندە جاۋ ۇشاعىن اتىپ تۇسىرگەن اقتەكە بي قوڭىرۇلى، شىرىكشيدە قاپىدا قولدى بولعان بۇركىتباي باتىر قياقۇلى، ءور التايدىڭ ءانۇرانى سۇلۋباي باتىر ساپيۇلى، مۇسا مەرگەن تۇرىقبايۇلى ت.س.س.
سوسىن امەريكاندىق تاريحشى ايەل ليندا بەنسوننىڭ جازبالارىناداعىلار.
- ءسىزدىڭ ەڭ سۇيىكتى ايەل كەيىپكەرىڭىز؟
- بورتە، تۇمار حانىم، حادي ۋاڭ، ءاشتاري
- ءسىزدىڭ ومىردەگى ەڭ سۇيىكتى كەيىپكەرىڭىز؟
- ماعىريپا اجەم، ماقيدولدا سەرى، وكەن دوسىم
- ءسىزدىڭ ەڭ سۇيىكتى سۋرەتشىڭىز؟
- سالۆادور دالي، ا.اقاناەۆ،زەينەلحان مۇقامەدجان
- ءسىزدىڭ ەڭ سۇيىكتى مۋزىكانتىڭىز؟
- مۋزكانى جان - تانىمەن قۇلاي سۇيەتىن ناقۇرىستىڭ ءبارى. حايۋاندا - بوتانىڭ بوزداۋى.
- ءسىز ەر ادامنىڭ بويىنداعى قانداي قاسيەتتى باعالايسىز؟
- ءوز باعاسىن سەزىنەتىندىگى راس بولسا...
- ءسىز ايەل ادامنىڭ بويىنداعى قانداي قاسيەتتى باعالايسىز؟
- جۇرەگىن جاتىرىنا تازا ساقتاي الاتىن جانقۇرساقتىلار.
- ءسىزدىڭ مىنەزىڭىزدىڭ باستى ەرەكشەلىگى قانداي؟
- كەمشىلىگىم. مۇزداي سۋىق،وتتاي ىستىق كەزى بار.
- ءسىزدىڭ ەڭ سۇيىكتى ەرمەگىڭىز؟
- ۋاقىتىم بولعاندا قاراوتكەلدى وتىندە جالاڭاياق وي كەشۋ.
- تانىمال ادامداردىڭ ىشىندە ءوزىڭىزدىڭ كىم بولعانىڭىزدى قالار ەدىڭىز؟
- تانىمال جانداردىڭ ىعىندا قالماۋدى قالايمىن.
- دوستارىڭىزدىڭ قانداي قاسيەتىن جوعارى باعالار ەدىڭىز؟
- شىن شىرىل جانىمەن ەگىلە جىلاي الاتىندارىن...
- ءسىزدىڭ ەڭ باستى كەمشىلىگىڭىز؟
- ءوز كەمشىلىگىممەن ساناسپاۋ.
- ءسىزدىڭ باقىت تۋرالى ارمانىڭىز؟
- نەمەرەممەن سىرالاسۋ.
- ءسىز ءۇشىن ەڭ ۇلكەن باقىتسىزدىق نە بولار ەدى؟
- جارىڭنىڭ ەرتە ومىردەن كەتۋى.
- ءسىز قانداي بولۋدى ارمانداعان ەدىڭىز؟
- قايىرىمشىل.
- ءسىز ۇناتاتىن گۇل؟
- تاستى جارىپ شىققان جالعىز ءبىر تال دەستە.
- ءسىزدىڭ سۇيىكتى قۇسىڭىز؟
- بوزتورعاي، قاراوتكەلدىڭ جاعالاۋىنان ەشقايدا كەتپەيتىن اقپەيىل الاساۋىسقاندار.
- ءسىزدىڭ سۇيىكتى جازۋشىلارىڭىز؟
- مونتەن، ماعاۋين، راحىمجان.
- ءسىزدىڭ سۇيىكتى اقىندارىڭىز؟
- تۇمانباي، ەزرا پاۋند، مۇرات شايماران، حايز.
- سۇيىكتى ەسىمدەرىڭىز؟
- ولجاس، ءبۇلدىرشىن، راۋشان.
- نەنى جەك كورەسىز؟
- الاقانى تەرلەپ جۇرەتىندەردى.
- ءسىز جەك كورەتىن تاريحي كەيىپكەرلەر؟
- جانتىق جانە جانتىقتاندىرىلعان جانتىقتار.
- ءسىز قايران قالاتىن اسكەري وقيعا؟
- سارسۇمبەنى ازات ەتۋ مايدانى
- ءسىز جوعارى باعالايتىن رەفورما؟
- كسرو-نىڭ كۇيرەۋى
- قانداي قاسيەتتى بويىڭىزعا دارىتقىڭىز كەلەدى؟
- ءيتتىڭ يەسىنە دەگەن شىنشىلدىعىن بويىما دارىتقىم كەلەدى.
- قالاي ولگىڭىز كەلەدى؟
- تۇياق سەرىپپەي
- قازىرگى كوڭىل كۇيىڭىز؟
- باياعىداي...
- ۇرانىڭىز؟
- ويان!
ءسوز سوڭى
"اباي پورتالى" زامانداستارىمىزدى، جاس عالىمدار، جۋرناليستەر مەن قالامگەرلەردى مارسەل پرۋستتىڭ ساۋالناماسىنا جاۋاپ بەرىپ، سايتقا جىبەرۋگە شاقىرادى. ادام مەن ونىڭ كوزقاراسى وزگەرمەي تۇرمايدى. تاعى دا جىلدار وتكەننەن كەيىن ءوز جاۋاپتارىڭىزعا ءوزىڭىز تاڭ قالاتىن كەز تۋى دا ىقتيمال. امان بولساق، سول ساۋالداردى ون، جيىرما جىل وتكەن سوڭ قايتالاپ قوياتىن بولامىز.
قازىرگە دەيىن پرۋست ساۋالناماسىنا جاۋاپ بەرگەن ازاماتتار:
دايىنداعان تىلەك ىرىسبەك، باۋىرجان مايتاي
Abai.kz
