جۇما, 10 مامىر 2024
جاڭالىقتار 3001 0 پىكىر 26 قاراشا, 2010 ساعات 06:30

امانگەلدى قۇرمەتۇلى «وركەنيەتتى ورىس تىلدىلەر جاسايدى...»

ءيا، تۋرا وسىنداي اتپەن «ۆرەميا» گازەتى ماقالا باستى. سەنبەسەڭىزدەر، سايتىندا ءىلۋلى تۇر. ەستەرىڭىزدە بولcا، جۋرناليست وركەن كەنجەبەكتىڭ «يت اۋزىنا اعاش تىعۋ» دەپ اتالاتىن ماقالاسى باسپاسوزدە جارىق كورگەن ەدى. بۇل ماقالادا تاعى سول «ۆرەميا» گازەتىندە جارىق كورگەن «ناتسيۋ سفورميرۋيۋت رۋسسكويازىچنىە...» ماقالاعا قاتىستى وي ايتىلعان ەدى. «ۆرەمياعا» سۇحبات بەرگەن قانات قابدراحمانوۆ دەگەن جازۋشى قازاق قوعامىندا ءورىستىلدى قازاقتاردىڭ «مىقتى» ەكەندىگىن ايتىپ ەدى. شاماسى، وركەننىڭ ايتقاندارى قانات قابرداحمانوۆتىڭ شامىنا تيسە كەرەك، تاعى دا «ۆرەمياسىنا» جۇگىنىپتى.

ءيا، تۋرا وسىنداي اتپەن «ۆرەميا» گازەتى ماقالا باستى. سەنبەسەڭىزدەر، سايتىندا ءىلۋلى تۇر. ەستەرىڭىزدە بولcا، جۋرناليست وركەن كەنجەبەكتىڭ «يت اۋزىنا اعاش تىعۋ» دەپ اتالاتىن ماقالاسى باسپاسوزدە جارىق كورگەن ەدى. بۇل ماقالادا تاعى سول «ۆرەميا» گازەتىندە جارىق كورگەن «ناتسيۋ سفورميرۋيۋت رۋسسكويازىچنىە...» ماقالاعا قاتىستى وي ايتىلعان ەدى. «ۆرەمياعا» سۇحبات بەرگەن قانات قابدراحمانوۆ دەگەن جازۋشى قازاق قوعامىندا ءورىستىلدى قازاقتاردىڭ «مىقتى» ەكەندىگىن ايتىپ ەدى. شاماسى، وركەننىڭ ايتقاندارى قانات قابرداحمانوۆتىڭ شامىنا تيسە كەرەك، تاعى دا «ۆرەمياسىنا» جۇگىنىپتى.

مىنا «ۆرەميا» قۇتىرىپ تۇر. «ىشتەن شىققان شۇبار جىلان» قابدراحمانوۆتىڭ العاشقى سۇحباتىن «ناتسيۋ سفورميرۋيۋت رۋسسكويازىچنىە...» دەپ جاريالاسا، «وركەنگە رەنجىپ، «مەنى تۇسىنبەدى» دەپ قايتادان «ۆرەمياعا» شاعىم ايتقان حالىقارالىق پەن-كلۋبتىڭ مۇشەسى، جازۋشى (قازاقتار ءۇشىن- «جازۋشىسىماق») قابرداحمانوۆتىڭ جاڭا تۇجىرىمدارىن بۇل گازەت تىپتەن ايقايلاتىن جىبەرىپتى. تاقىرىبى-«تسيۆيليزاتسيۋ سوزدادۋت رۋسسكويازىچنىە...». قازاققا قارسى شىقپاسا ىشكەن استارى بويىنا سىڭبەيتىن «ۆرەميا» «قارسى سوققىنى» كۇشەيتكەن ءتارىزدى. قانات قابدراحمانوۆ ءاۋ باستاعى «ۇلتتى ورىس تىلدىلەر قالىپتاستىرادى» دەگەنىن تىپتەن كۇشەيتىپ، «وركەنيەتتى ورىس تىلدىلەر جاسايدى» دەپ ءبوسىپتى.
سونىمەن قابرداحمانوۆتىڭ ءپاساپاسىنا سەنسەك، «ۇلتتى، وركەنيەتتى قۇرۋ ماسەلەسى ەڭ الدىمەن گۋمانيتارلىق، دۇنيەتانىمدىق سيپاتتا بولسا كەرەك. بۇرىن-سوڭدى تاريح ساحناسىنا كەلىپ-كەتكەن وركەنيەتتەر دە، قازىرگى وركەنيەتتەر دە ەڭ الدىمەن حالىقتىڭ بىرلىككە دەگەن ۇمتىلىسى نەگىزىندە قۇرىلعان» دەيدى جازۋشى. ارينە، مۇنىمەن كەلىسۋگە بولادى. قازاق «التاۋ الا بولسا اۋىزداعى كەتەدى، تورتەۋ تۇگەل بوسلا توبەدەگى كەلەدى» دەپ بىرلىكتىڭ، اسىرەسە ۇلتتىڭ بىرلىگىنىڭ ماڭىزدى ەكەندىگىن قابدراحمانوۆتان الداقاشان بۇرىن ايتىپ كەتكەن.
سودان سوڭ، قابدراحمانوۆ «مەنىڭ ويىمشا ءبىزدىڭ ورتاق ۇيىمىزدەگى تىنىشتىقتى ساقتاپ، ءبارىمىزدى جاقىنداستىرىپ تۇرعان نارسە- بارشامىزدىڭ توزىمدىلىگىمىز. بۇل بىزگە كسرو-دان قالعان مادەني مۇرا»-دەيدى. ستوپ! سوندا قابدراحمانوۆتىڭ ۇعىمىنشا، كسرو-دان بۇرىن قازاق وزگەنى «الدىنان كەلسە تىستەپ، ارتىنان كەلسە تەۋىپ» جولاتپاي قويىپ پا؟ كسرو-دان قازاققا قالعان ەڭ ۇلكەن «مۇرا» -قۇلدىق سانا ەكەندىگىن مويىنداساق كەرەك-ءتى. سول قۇلدىق پيعىلدان قۇتىلا الماعان قابدراحمانوۆ «ورىس ءتىلىنسىز ءومىر جوق» دەپ قاتتى ايتساق، «لاعىپ» كەتىپتى
ەندى ءار قاراي جالعاستىرايىق، سونىمەن قابدراحمانوۆ «بىزدە قازىر ورتاق يدەولوگيا جوق، ءبارىمىز بىردەي سويلەيتىن ورتاق ءتىل دە جوق. ءبىز ءارتۇرلىمىز، بىراق ءبىر-بىرىمىزگە توزىممەن قارايمىز، «مىسىقتىلەۋلى» ەمەسپىز» دەيدى. ارينە، يدەولوگيا ماسەلەسىمەن كەلىسەمىز. الايدا، ءتىل ماسەلەسىندە كەدەرگى جاساپ جۇرگەندەر وسى قابدراحمانوۆ سياقتىلار ەكەندىگىن ۇمىتپاساق كەرەك. راس، قازاق وزگەلەر ءۇشىن «مىسىقتىلەۋلى ەمەس»، بىراق وزگەلەر «سىيعا- سىي، سىراعا -بال» جاساي ما؟ جوق ارينە. ەگەر قازاق ءوزىنىڭ ۇلتتىق مۇددەسى تۋرالى ايتا باستاسا ونى «ءبىزدىڭ قۇقىمىزدى شەكتەپ جاتىر» دەپ باعالايتىندار از ەمەس. كۇزدەگى زاحاروۆتىڭ مالىمدەمەسى، قىزىلجارعا قاتىستى داۋ سونىڭ ايعاعى.
تاعى سول «ۆرەمياداعى» «جاڭا» ماقالاعا ورالساق قابدراحمانوۆ «توزىمدىلىك مادەنيەتى- ءبىزدىڭ تۋا بىتكەن قاسيەتىمىزدىڭ ءبىرى، الايدا وندا قازىرگى ءداۋىردىڭ يدەولوگياسى جوق. ءتىپتى، وندا باسقاشا سيپاتتاعى قوعامدىق-ساياسي قۇرىلىم شارتتارىنداعى جالپىعا بىردەي مادەني قوعامداسۋدى قولداۋعا قاجەتتى ناقتى يدەيا دا جوق» دەيدى. دەمەك، قازاقتىڭ كەڭقولتىق بولۋى بۇگىنگى كۇننىڭ تالاپتارىنا سايكەس كەلمەيتىن كورىنەدى. سوندىقتان، جاڭادان مادەنيەت قالىپتاستىرۋ كەرەك بولىپ تۇرعان سىڭايلى. قابدراحمانوۆتىڭ لوگيكاسى.
«كەز-كەلگەن ەلدىڭ مادەنيەتىنىڭ نەگىزىندە ۇلتتىق دۇنيەتانىم جۇيەسى جاتىر. ەگەر وسى جۇيە ادامداردى ءبولىپ-جارمايتىن بولسا، سول ەلدە بارشانىڭ كوڭىلىنەن شىعاتىن وركەنيەت قالىپتاسادى» دەيدى مىنا مىرزا. دۇرىس. دۇنيەتانىم ماسەلەسى ماڭىزدى. بىراق، قازاقتىڭ دۇنيەتانىمىندا ادام تۇگىلى، ايۋاندى دا ءزابىر-جاپاعا قيمايتىن «وبال» ۇعىمى بار. بۇگىنگى تاتۋلىق پەن بىرلىكتى ساقتاۋعا سول دا جەتەر ەدى. بىراق، قابدراحمانوۆ جاڭا دۇنيەتانىم قالىپتاستىرعىسى كەلەتىن ءتارىزدى.
تاعى دا «ەگەر ۇلتتىق دۇنيەتانىم ىشتەي قايشىلىقتارعا تولى بولسا، ونىڭ بولىمدەرى ءبىر-بىرىنە قاس بولسا، وندا ەلدەگى بىرلىك پەن وركەنيەت جايلى ءسوز قوزعاۋ دا ارتىق»-دەيدى. ءبىر ۇلتتىڭ دۇنيەتانىمى سان-ساققا بولىنەدى دەگەندى بۇل مىرزا قايدان شىعاردى؟ سوندا قابدراحمانوۆ قازاقتىڭ تانىمى وزگەرەتىندەي بالەن دىنگە ءبولىندى دەپ ويلاي ما؟ قازىرگى ماسەلە تەك تىلدەن تۋىنداپ وتىر عوي. دۇنيەتانىم دەگەن اۋقىمدى ماسەلە. وندا ءدىن دە، ءتىل دە، سالت-ءداستۇر دە جاتىر. قازىرگى كەزدە ورىسشا سويلەيتىن قازاقتاردىڭ اراسىندا سالت-ءداستۇردى ساقتايتىندار دا كوپ. بارلىعى اللاعا سەنەدى دەۋگە بولادى. سوندا، ءورىستىلدى قازاقتار مەن قازاق تىلىندە سويلەيتىندەردىڭ اراسىندا دۇنيەتانىمدىق قايشىلىق بار دەۋگە بولا ما؟ راس، ايىرماشىلىقتار جوق ەمەس، بىراق ول دۇنيەتانىمدىق دەڭگەيگە كوتەرىلمەگەن ماسەلەلەر.
«ءبىزدىڭ ۇلتتىق دۇنيەتانىمىمىز قانداي؟ قازىر ول كەم دەگەندە 3 ءتۇرلى بولىمنەن تۇرادى: 1) وزدەرىن «ۇلتشىل-پاتريوتتار» دەپ اتايتىن ادامدار جۇرگىزىپ جاتقان يدەولوگيا; 2) قالالىق، اسىرەسە ورىس ءتىلدى قازاقتار قالىپتاستىرعان يدەولوگيا; 3) ورىس تۇرعىنداردىڭ يدەولوگياسى» بۇل دا قانات قابدراحمانوۆتىڭ ءسوزى. ونىڭ وينىشا دۇنيەتانىم وسى ەكەن. ياعني، يدەولوگيامەن ولشەنەتىن بولسا كەرەك.
«بۇل ماسەلەدە ورىستار «ۇلتشىل-پاتريوتاردىڭ» ۇستانىمدارىن تۇسىنبەيدى جانە قابىلدامايدى، ال ۇلتشىلدار ءوز كەزەگىندە ورىستارعا جاۋ پيعىلدا، قىڭىر، ورىستار ولارمەن قازاق تىلىندە سويلەسكىسى كەلمەيدى. ەگەر وسى توپتاردىڭ اراسىندا ورىس ءتىلدى قازاقتار دەمپفەرا بولماسا، وندا ولاردىڭ اراسىندا قاقتىعىس بولماۋى مۇمكىن ەمەس، ءتىپتى الدەقاشان شىققان بولار ەدى»
بۇل دا قابدراحمانوۆتىڭ «ۆرەمياداعى» بىلاپىتى. سوندا، قازاق ۇلتىنىڭ ورتاق مۇددەسىن جوقتاپ جۇرگەن «ۇلتشىل-پاتريوتتار» قولدارىنا قارۋ الىپ، ورىستاردى اتىپ-اسپاق نيەتتە مە؟! ەڭ قىڭىر ۇلتشىلدىڭ ءوزى ماسەلەنى بۇلاي قويمايدى. الگى زاحاروۆ دەگەننىڭ «بيلىكتە ءبىزدى جاقتايتىن 20 شاقتى شەنەۋنىك بار» دەۋى وسى قابدراحمانوۆتارعا قاراتا ايتىلعان شىعار. ورىسشىل بولىپ كەتكەن وسىنداي ۇلتسىزدار حالىق الدىنداعى ايىبىن مويىنداپ، ۇيرىگە قوسىلۋعا تالپىنعاننىڭ ورنىنا، وزدەرىن اقتاۋمەن الەك بولىپ ءجۇر. ورىس ءتىلدى قازاقتار ەشقاشان ۇلتشىلدار مەن ورىستاردىڭ اراسىندا دەمپفەرا بولعان جوق. ونىڭ قاجەتتىلىگى دە از.
«ۇلتشىل-پاتريوتتاردا» تەك ولار اشىق ايتاتىن ءبىر عانا يدەيا بار. ول-قازاقستاندا بارلىق تۇرعىندار قازاقشا سويلەۋى ءتيىس. قازاق ءتىلىنىڭ باسىمدىق الۋىن ەڭ الدىمەن قوعامدا قازاق مادەنيەتىنىڭ باسىمدىققا يە بولۋى دەپ باعالاۋعا بولادى». بۇل دا سول قابرداحمانوۆتىڭ ايتقاندارى. سوندا، مەملەكەتتىك تىلدە بارشانىڭ سويلەۋى زاڭعا تومپاق كەلە مە؟ ورىس تىلدىلەر «باتىستىڭ مادەني قۇندىلىقتارىن ورىستىڭ ءتىلىنسىز يگەرە المايمىز» دەگەن ويدان ارىلماي ءجۇر. مىناۋ دا سونىڭ كورىنىسى. ءتىپتى، قابدراحمانوۆ «مادەنيەت» دەپ ورىستاردىڭ ۇعىمى تۇرعىسىنان قاراستىراتىن ءتارىزدى. قازاقتىڭ سالتى مەن ءداستۇرى، ءتىلى مەن ءدىنى، ونەرى، ءتىپتى ءومىر ءسۇرۋ سالتى دا مادەنيەت. تۇرىكتىڭ اتاقتى اقىنى مەحمەت اكيف ەرسوي باتىسشىلداردىڭ «مادەنيەت» دەگەنىنە «مادەنيەت- دەپ جۇرگەندەرىڭ جالعىز ءتىسى جالعان جىرتقىش. مەندە يمان تولى كەۋدەم بار» دەپ جاۋاپ بەرىپتى. «ۆرەميانىڭ» «تۇراقتى كليەنتىنە» دە وسىلاي دەۋگە بولاتىن شىعار.
«ۇلتشىل-پاتريوتتار» قانداي قازاق مادەنيەتىن ۇسىنادى؟ ورىستاندىرۋ بولماي تۇرعان كەزدەگى بابالارىمىزدا بولعان مادەنيەت پە؟
بىراق، ورىستاندىرۋ تەك تىلدىك باعىتتا عانا ەمەس، ەڭ الدىمەن وركەنيەت تۇرعىسىندا قازاقستاندا 250 جىلعا جالعاسقان جوق پا؟
سوندا، ءبىزدىڭ تاريحىمىزدان ەكى جارىم عاسىردى قالاي الىپ تاستايسىز؟ ءبىزدىڭ سانادان ەكى جارىم عاسىر بويى حالىق رەتىندە نەمەن ءومىر سۇرگەنىمىزدى قايتىپ الىپ تاستايسىز؟ وسى عاسىرلار ىشىندە حالىقتا پايدا بولعان دۇنيەلەردى قالاي الىپ تاستايسىز؟
قازاقتاردى ورىستاندىرۋدىڭ اقىرعى ناتيجەسى رەتىندە ورىس ءتىلدى قازاقتار پايدا بولدى» دەيدى قابدراحمانوۆ. راس، ەكى جارىم عاسىر ىشىندە كوپ دۇنيە جوعالتتىق، ءبىراز دۇنيەگە دە قول جەتكىزدىك. بىراق، ەڭ ۇلكەن قورلىق-ءورىستىلدى قازاقتاردىڭ پايدا بولعاندىعى. شاماسى، ودان دا ۇلكەن قورلىق سول ورىستىلدىلەردىڭ ۇيرىگە قوسىلعىسى كەلمەيتىندىگى بولسا كەرەك. قابدراحمانوۆ جانتالاسىپ وزدەرىنىڭ دە قازاق قوعامى ءۇشىن قاجەت ەكەندىكتەرىن، «شىرىگەن جۇمىرتقا» ەمەس ەكەندىكتەرىن ايتىپ جاتىر. دالەلدەمەك نيەتتە. ءارى قاراي...
«ورىس ءتىلدى قازاقتاردىڭ رۋحىن جوعالتاتان ۇشقارىلىق-كوسموپوليتيزم» بارەكەلدى، قانات بايانۇلى! وسى جولى دۇرىس ايتتىڭىز. ءسىز دە وسى كوموپوليتيزمنەن ارىلساڭىز ابزال بولار ەدى. اتتەڭ، بىراق...
«ۇلتشىل-پاتريوتتاردىكى»-شوۆينيزم» توقتاڭىز، قانات بايانۇلى. كەلىسپەيمىز. ۇلتشىلدار جەر-سۋ مەن قالالارعا بايىرعى اتاۋدى قايتار دەسە، «20 جىل بولدى، مەملەكەتتىك ءتىلدى ۇيرەنبەدىڭدەر. ۇيرەنسەڭدەرشى» دەسە، «ءبارىمىز قازاقشا سويلەيىكشى»، «جەردىڭ استى مەن ۇستىندەگى بايلىق تىستەگەننىڭ اۋزىندا، ۇستاعاننىڭ قولىندا كەتپەسىن» دەسە شوۆينيزم بە؟ قاتالەسپەسەم، «كۇن كوسەم» لەنين جولداس «از ۇلتتاردىڭ ۇلتشىلدىعى-تاريح ساحناسىنان كەتپەۋدىڭ جولىنداعى جانتالاس، ءىرى ۇلتتاردىڭ ۇلتشىلدىعى-شوۆينيزم» دەپتى. ەگەر وسى تۇرعىدان قاراستىرار بولساق، قازاقتىڭ ۇلتشىلدىعى ءححى عاسىردا وزگەمەن تەرەزەسى تەڭ بولۋى ءۇشىن، دالىرەك ايتساق ۇلت رەتىندە ءومىر ءسۇرۋى ءۇشىن جاساپ جاتقان جانكەشتى قادامدارى. ال، ءسىز باسقاشا سايرايسىز؟
«وسى ەكى ۇشقارىلىقتىڭ كوڭىلگە قونىمدى ورتاسى قايسى؟
ءسوز جوق ءبىز، «ۇلتشىل-پاتريوتتاردىڭ» ۇراندارىنان بايقالاتىنداي ءحۇىى عاسىرعا ورالا المايمىز.
سول سياقتى، حالىق رەتىندە ءححى عاسىردا دا مادەني تۇرعىدا قۇرىعىمىز كەلمەيدى» بۇل سوزدەر دە قانات بايانۇلىنا تيەسىلى. بۇل كىسىنى دە جازۋشى دەيدى-اۋ. قازىر قاي ۇلتشىل ءحۇىى عاسىرعا ورالىپ، «مال باعايىق، اتپەن جۇرەيىك، ەلىمىزدى نايزا- قىلىشپەن قورعايىق» دەپ ءجۇر. ۇلتتىڭ مۇددەسىن جوقتاۋشىلار تەك، بۇرىنعى ادەمى مادەنيەتىمىز قايتا جاڭعىرسىن، «ءداستۇردىڭ وزىعىن الىپ، توزىعىن تاستايىق» دەپ جۇرگەن جوق پا؟ قانات بايانۇلى مۇنى ۇقپادى. ورەسى جەتپەدى-اۋ شاماسى.
«بۇگىندە ءۇش توپقا بولىنگەن ادامداردى ، بىزدەردى بىرىكتىرە الاتىن ۇلتتىق دۇنيەتانىمنىڭ زاماناۋي جۇيەسى قانداي بولۋى كەرەك؟
بۇل جۇيە كوسموپوليتتىك بولماۋى كەرەك ەكەندىگى تۇسىنىكتى. ويتكەنى، كوسموپوليتيزم، مادەنيەتسىز، ادامي قۇندىلىقتاردان ادا. سونىمەن بىرگە ءومىردىڭ جاڭا ءپالساپاسى مادەني ومىردەن ءبىر ەتنيكالىق مادەنيەتكە جاتپايتىن ادامداردى شىعارىپ تاستايتىن شوۆينيزمگە دە نەگىزدەلمەۋى كەرەك.
جاڭا قازاق مادەنيەتى تارتىمدى، ادامداردى ءبىر-بىرىنەن الىستاتاتىن ەمەس، بىرىكتىرەتىندەي بولۋى كەرەك.
ورىس ءتىلدى قازاقتار ورىس مادەنيەتىنە جاقىنداۋ، بىراق ورىس مادەنيەتىنىڭ وكىلدەرى ەمەس. كوپ جاعدايدا ءبىز بابالارىمىزدىڭ ءداستۇرلى مادەنيەتىنە دە جاقىنبىز، بىراق ونىڭ تولىق مۇراگەرى دە ەمەسپىز. وسى ەكى مادەني جاقىندىعىمىز بىزدە توزىمدىلىك پەن اشىقتىقتى قالىپتاستىرادى. ورىس ءتىلدى قازاقتار ءۇشىن نەگىزى ءبارىن جوققا شىعارۋ يدەياسى جات» ءتۇۋ، مىناۋ قاتتى كەتتى. قانات قابدراحمانوۆتى ايتام. بۇل كىسى ەلدى بىرىكتىرۋدىڭ ورنىنا، ىرىتكىنىڭ كوكەسىن ءوزى سالىپ وتىرعانىن بىلمەيتىن ءتارىزدى. سوندا، ورىس ءتىلدى قازاقتار جاڭادان مادەنيەت جاساپ، وركەنيەت قۇرماق پا؟ ونسىز دا ۇلى وركەنيەت جاساعان بابالاردىڭ مۇراسىن جاڭعىرتىپ، ءححى عاسىردا قازاقتىڭ رۋحىن جاڭا تەحنولوگيالار ارقىلى، ەرەن ەڭبەك پەن ءبىلىم ارقىلى، ۇلتتىق اۋىزبىرشىلىك ارقىلى الەمگە پاش ەتۋ بار قازاقتىڭ مۇراتى بولسا كەرەك-ءتى. ال، مىناۋ ءبىر ۇلتتى بىرنەشەگە بولمەك نيەتتە وتىر.
«ورىس ءتىلدى قازاقتاردىڭ باستى ارتىقشىلىعى -وتاندىق مادەنيەتكە سەزىمتالدىقپەن قاراۋدا ەمەس، سانالى تۇردە زەر سالۋىندا. بۇل كوزقاراس كوپتى كورگەن، كوپ نارسە جوعالتقان جانە وزدەرىنە نە قاجەت ەكەندىگىن بىلەتىن ادامداردىڭ ۇستانىمى. ءبىز ءومىردىڭ ماڭىزدى مىندەتى رەتىندە قازاق ءتىلىنىڭ باسىمدىققا يە بولۋىن كۇشتەپ تاڭۋدى ەمەس، وتاندىق وركەنيەتتىڭ مودەلىن قالىپتاستىرۋدى باعالايمىز. قازاق ءتىلى-بۇل ءوزىن-ءوزى كورسەتۋ قۇرالى، مادەنيەت قۇرالى، بىراق مادەنيەتتىڭ ءدال ءوزى ەمەس. قازاق تىلىنە لايىقتى ورىن بەرىلەتىن جاڭا مادەنيەت جاسالىپ جاتقان كەزدە، بۇل تىلگە ەشتەڭە دە قاۋىپ توندىرمەيدى» تاعى دا سول قانات بايانۇلىنىڭ اڭگىمەسى بۇل. قابدراحمانوۆتىڭ بۇل ءسوزى ءارى-بەرىدەن سوڭ، بارشا قازاقتى قارالاۋ. ءتىپتى، ءورىستىلدى قازاقتى ۇلت رەتىندە ءبولۋدى كوزدەيتىن ءتارىزدى. «قازاق ءتىلدى قازاقتاردان ارتىقپىز» دەيدى. ولار كەز-كەلگەن ماسەلەگە سانالى تۇردە زەر سالاتىن كورىنەدى-مىس. ياعني، قابدراحمانوۆ سياقتىلاردى ايتام. سوندا، ءبىز، مىنا قازاق ءتىلىن قۇرال ەتكەندەر (قانات بايانۇىلىنىڭ ۇعىمىنشا «قازاق ءتىلى-مادەني قۇرال») سناسىز بولدىق پا؟ بارىنە ەموتسيامەن قارايتىن بولدىق قوي؟ كىم قازاق ءتىلىنىڭ باسىمدىققا يە بوۋلىن كۇشتەپ تاڭعالى جاتىر؟ كەرىسىنشە، تالاي ۋاقىت بەرىپ، تۇسىنىستىكپەن قاراپ، «قۇلدىقتىڭ قامىتى باتتى عوي، اسىقپاي انا تىلدەرىن ۇيرەنەر» دەدىك ەمەس پە؟! سويتسەك، قابدارحمانوۆ سياقتىلار وزدەرىنشە مادەنيەت جاساماق نيەتتە ەكەن. «ۆرەمياداعى» ماقالادىن وسىنى ۇقتىق.

«massagan.com» سايتى

 

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

قۇيىلسىن كوشىڭ

باس گازەت ورالماندارعا نەگە شۇيلىكتى؟

ءالىمجان ءاشىمۇلى 1855
ادەبيەت

«سولاي ەمەس پە؟»

عابباس قابىشۇلى 1888
قوعام

دوس كوپ پە، دۇشپان كوپ پە؟

ءابدىراشيت باكىرۇلى 1589
ەل ءىشى...

ۇلتتىق بىرەگەيلەنۋ: قانداستاردىڭ ءرولى قانداي؟

ءومارالى ادىلبەكۇلى 1457