وقىرمان قاۋىمعا ۋادە ەتكەنىمىزدەي، ءبىز بۇگىن جازۋشى ديدار امانتايدىڭ "تۇنىق ساۋلە" كتابىنىڭ جالعاسىن ۇسىنىپ وتىرمىز. وتكەندە "بەتاشار تاراۋ" مەن "العاشقى تاراۋدى" تۇتاستاي ۇسىنعان ەدىك. بۇل كىتاپتىڭ جالعاسى ءار اپتانىڭ ءار سەيسەنبىسىندە جاريالانىپ وتىراتىنىن ەستەرىڭىزگە سالامىز. 

مەن، زادى، – كوز الدىمدا تەز ءوسىپ، ەرتە ەسەيگەن استانا قالاسىن جاقسى كورەمىن.

بويىن تۇزەگەن، اجارىن تاپقان استانا – بەينە ءبىر جارقىن بولاشاعىنا اسىققان جاس ادامنىڭ اسىل ارمان-قيالىنداي – جۇيرىك، ۇشقىر، العاشقى ماحابباتىنداي – تۇنىق، ءمول­ ءدىر، اينىماس نيەتىندەي – ادال، تازا.

تاڭ اتقاندا، تاڭىرىندەي كورىنگەن كۇن شۇعىلاسىنا، ەلەڭ-الاڭ بەيۋاق شاقتا شومىلعان استانا شاھارى، ەرتەگى ەلىندەي جايناپ، گۇل­ ساۋىتتى كوشە-داڭعىلدارى، جازعىتۇرىم دالا ءتارىزدى، تۇكتى جىبەك ماساتىداي قۇلپىرادى.

الىس جاقتاردان بەيمەزگىل اڭدىزداپ جەتكەن كۇن نۇرى استانا شاھارىن تۇس-تۇستان جارىپ شىققاندا، اۋادا تۇنىق ساۋلە پايدا بولادى.

مەن ەشقاشان استاناداعىداي تۇنىق ساۋلە كورمەپپىن. تۇنىقتىعى عاجاپ، سۇلۋلىعى سوزبەن جەتكىزە الماستاي.

تۇنىق ساۋلە اۋانىڭ مولدىرلىگىنەن تۋاتىن بولسا كەرەك.

استانادا، باسقا جەر، وزگە جاقتارعا قاراعاندا، ادەتتە، تىمىق اۋا – قاشاندا اشىق، نازارعا ىلىككەن ءار نارسە، كەز كەلگەن عيمارات، قالا بەردى، ءسان-سالتاناتى اسقان سان الۋان ساۋلەتتى ۇيلەر، سان-سالالى جولدار قاشىقتان دا، جاقىننان دا مولدىرەپ كوزگە تۇسەدى، كەيپى، بەينەسى، تۇرپاتى،ء تىپتى، سۇلباسى ۇلكەيتىلىپ كورسەتىلگەندەي انىق كورىنەدى.

نيەتىنە جەرى ساي ەلوردا.

تۇنىق وي، تۇنىق ءسوز جانە تۇنىق ارەكەت. ۇشتاعان تۇنىقتان جارالعان تۇنىق الەم.

تۇنىق الەم – تۇنىق قالا.

تۇنىعىمىزدى ەشكىم لايلاماسىن دەپ تىلەي­ ءمىز. ۇيىعان حالقىمىزدىڭ ىنتىماعىن بۇزباسىن دەپ تىلەۋ قوسامىز.

جۇرت استاناعا اكەسىندەي ءسۇيسىنىپ، بالا­ سىنداي اڭساپ، ارمانىنداي ساعىنىپ قارايدى.

شىن، كەيدە تىلەۋقور حالىقتىڭ سۇيىسپەن­ شىلىگىن جاسىرا الماي، قىزىعىپ تا، قىزعانىپ تا قارايتىنى بار. قاشىقتاۋ جۇرگەنى استانانى كورۋگە اسىعادى. استانادا تۇرعىسى كەلەدى. قانداي ادەمى دە اسىل ارمان!

ءتۇن بالاسىندا توڭىرەگىنە شۇعىلا شاشقان باعانالى شامدار، شۋاعىنا بۇرقاقتى كەڭ بۋلۆارلاردى شومىلدىرعان شىلدەنىڭ جايماشۋاق كۇندەرى، الىپ كوشەلەرگە تاسقىنداپ قۇيىلعان تاڭعى اۆتوموبيلدەر ءنوپىرى، ءبارى-ءبارى، ماڭدايى جارقىراعان، ءجۇزى جارىق، كوڭىلى اشىق، قوناقجاي قالا – استانانىڭ ۇمىتىلماس كورىنىستەرى.

ەلوردانى كورگەن ادام ەلىمىزدىڭ اجارىن كورەدى.

كورمەگەن – كورۋگە اسىعاتىن، كورگەن – كەتە المايتىن، ال كەتكەن – ۇمىتا المايتىن قالا.

جاستار، تەگى، جىلدام دامىپ كەلە جاتقان زاماناۋي شاھار – استانا قالاسىنىڭ قارقىنىنا ىلەسىپ، الەمدەگى وزىق ەلدەردىڭ ونەرىنە، ورەسىنە، ورىسىنە جەتكىسى كەلەدى، ءتىپتى، كەيبىر تاراپتا جەتىپ­ تە جاتىر دەپ ويلايمىن. استانادا قابىلداناتىن شۇعىل شەشىمدەر، ۇزدىكسىز قول قويىلىپ جاتقان جۇزدەگەن، مىڭداعان كەلىسىم شارتتار، ءىستىڭ ۇزدىگى، قوجالىقتىڭ يەسى، ءتۇرلى دارىستەر، كاسىپتەردىڭ قىم-قۋىت تىرشىلىگى، قۇرىلىستاردىڭ تاۋسىلمايتىن لەگى – ءبارى-ءبارى كيىز تۋىرلىقتى قازاق بالاسىن جانداندىرادى، ەلىكتىرەدى، قايناپ جاتقان قازانىنا تۇسىرەدى، اينالىمعا ىلىنگەن رۋحاني مۇرا، تەرەڭ ءبىلىم، تالعامپاز ونەر، دوڭگەلەنگەن شارۋا قالا پەرزەنتىن دە، قىر بالاسىن دا قىزىقتىرادى. سەبەبى، استانا – ساياسي ورتالىق، قازاقتىڭ ءتورى عانا ەمەس، ول – ۇلى دالانىڭ باس قونىسى، كوشپەلى مادەنيەتتىڭ قورىعى، يدەيالار استاناسى، بەلسەندىلىكتىڭ، كاسىپكەرلىكتىڭ الابى، ەركىندىكتىڭ كەڭىستىگى، تابىستىڭ ورداسى، جەتىستىكتىڭ كەپىلى.

27

كونە گرەكتەردىڭ ايتاتىن ناقىلىنداي، استانادا تۋعان ادامنىڭ ارمانى جوق. اتاقتى بولۋ ءۇشىن ايگىلى شاھاردا تۋ كەرەك، دەيدى ەكەن ەللادالىقتار. بىراق، ۆيكتور گيۋگونىڭ: "فران­ تسيانىڭ ۇلى پەرزەنتتەرى پروۆينتسيادا تۋىپ،

پاريجدە دۇنيە سالادى", – دەيتىنى تاعى دا بار. ارينە، استانانىڭ اناسى – ەڭبەك، ىزدەنىس، تالپىنىس.

اباي، بەينەتسىز داۋلەت جوق، دەيدى. تەك ەڭبەك، بەينەتقورلىق قانا ەلدى ۇشپاققا شىعارادى. وقۋ دا، توقۋ دا – ەڭبەك.

ءبىز، زادى، قازاق حالقىنا ۇلتتىق ارمان سىيلادىق. ءبىز، ءسىرا، قازاق حالقىن ۇلت مۇراتىنا

جەتكىزدىك.

استاناعا بارامىن، استانادا تۇرامىن دەپ ارمانداعان بالا ءبىلىم جولىنا، ونەر سوقپاعىنا تۇسەدى. تابىسقا جەتۋگە، باقۋاتتى بولۋعا ۇمتىلادى. استانا – جاقسىلىققا جەتەلەيتىن، مۇراتقا توتەلەيتىن ارمان.

ءار قازاقتىڭ داۋلەتى، ەلىمىزدى سۇيگەن بار ۇلتتىڭ بايلىعى، ادامزات وركەنيەتىنىڭ التىن

قورىنا قوسقان ۇلەسىمىز، ادام بالاسىنىڭ قارىم-قابىلەتى، اقىل-ويى تۋدىرعان باعالى قۇندىلىق، الەمدىك ماڭىزى بار قازىنا، جاراتىلىس بايگەسىندە توپ جارىپ، عالامزاتتى باعىندىرعان، سانا بىتكەن ءناسىل وركەنيەتىنە ميراس بوپ قالاتىن اسىل مۇرا.

ۇلتىمىزدىڭ ماقتانىشى. ادامزاتتىڭ ارحيتەكتۋرا سالاسىندا قول جەتكىزگەن ينتەللەكتۋالدىق تاڭعاجايىپ تابىستارىنىڭ ءبىرى.

تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ ارقاسى.

تاريحتا ۇلگىسى جوق جاڭا زامانعى مەملەكەت قۇردىق.

ارينە، بۇرىن-سوڭدى، قاھارمان ساقتار، ايبىندى عۇن تايپالارى، ءبورىلى بايراقتىڭ استىنا ءبىرىن-ءبىرى بولە-جارماي بىرگە توپتاسقان، وردا تىككەندە، ءبىر جەردەن تابىلعان وعىز-قىپشاق جۇرتى، قالا بەردى، ءتۇز دالانى قورىپ، جان-جاقتان انتالاپ شاپقان جاۋدان ساقارانى امان-ەسەن ساقتاپ قالعان قارعا تامىرلى قازاق قۇرعان – بارلىق قۇرىلىمداردىڭ رۋحاني مۇراگەرى – قازاقستان.

كەڭ جازىقتى، ويلى-قىرلى، تاۋلى-جوتالى وتانىمىز – قاينارىنان سۋىن مول العان شالقار دارياداي – بارلىق باستاۋىن استانادان الادى­.

قازاقتا استانا كوپ بولدى. ءتىپتى، جيىرما­ سىنشى عاسىردىڭ وزىندە، تاۋەلسىزدىك ورناعانعا دەيىن، ەلىمىز بىرنەشە رەت استانا اۋىستىردى. راس، ءار استانانىڭ ۇلت مۇراتى جولىندا اتقارعان ءوز ميسسياسى، ەل الدىندا ورىنداعان ءوز مىندەتى بار.

ءارى، تاريحتا اربىرەۋىنىڭ تيەسىلى ءوز ورنى – انىق، تاعدىرى – وقشاۋ.

ەلوردانى قازاقتىڭ تۋى، دەدىك. كوشتىڭ باسىنا تەڭەدىك. بولاشاقتىڭ قادامىنا اينالدىردىق. استانا، زادىندا، وسىعان لايىق. استاناعا ماراپاتتىڭ ءبارى دە جاراسادى. ەڭبەكتىڭ پەرزەنتى. ىزدەنىستىڭ جەمىسى.

ءبىز ەڭبەكتى، ەڭبەك ادامىن جىرلاۋىمىز، ناسيحاتتاۋىمىز كەرەك. ەڭبەككە باۋلۋ – جاستار تاربيەسىنىڭ ۇلكەنى. ءبىلىم دە، عىلىم دا، ونەر دە، ارحي­ تەكتۋرالىق ساۋلەت تە – ەڭبەك.

قاناتىنا ۇشقىر قيال بايلاپ ۇشقان ۇلتتىق وي، ادەتتە، ارحيتەكتۋراعا قوناقتايدى. اسقاق ۇلتتىق ويدىڭ سيپاتى – الىپ عيماراتتاردان كورىنەدى.

ۇلتتىق وي دەگەنىمىز – الۋان نۇسقاداعى كوپ قاباتتى­ اق شانقان بوز ۇيلەردىڭ – داڭعىلداردى، بۋلۆارلاردى، كوشەلەردى – جاعالاي بوي تۇزەپ، قاتار-قاتار ساپقا تۇرعان سالتاناتتى شەرۋى.

ۇلتتىق ويدىڭ ساۋلەتى – ۇلتتىق رۋحتىڭ ساۋلەسى.

استانا – ءالى وقىلماعان كىتاپ. ءبىز ءالى ونىڭ جاڭا تاراۋلارىن جازامىز.

وردا قۇردىق. اقوردا – تاۋەلسىزدىكتىڭ سيمۆولى. ەلوردا – اقوردا. استانا، داۋىلپاز اقىندار­ جىرلاعانداي، – ارنايى شاقىرىلعان قوناق، سۋىت جەلگەن جۇرت اتىنان تۇسەتىن، قازاق مەيمان قابىلدايتىن التىن بوساعا. بوساعادان تورگە وزعان، ەل باسقارعان تورەلەر تىزە بۇگەتىن قۇرمەتتى ورىن دا – استانا.

ماڭگىلىك ەلىمىزدىڭ – ماڭگى سوعىپ تۇرعان جۇرەگى. ەلىمىزدىڭ جۇرەگىنە حالىقتىڭ مەيىرى قوناقتاپ، ۇلت ماحابباتى ۇيا سالعان.

مىنبەرىمىز – استانا. يگى وردا، ىزگى قالا. دەربەستىك – قونعان باق، ۇلتتىق ولجا. ءبىز باعىندىرعان اسۋدىڭ، ءبىز جاساعان تاعدىردىڭ سىيى.

زادىندا، تاۋەلسىزدىك استانادان باستالادى. ۇلتتىڭ ءومىر ءسۇرۋ ەرەجەسى، قولعا العان جوسپارى، ءتىپتى، ەلباسى شەشىمدەرى، بۇيرىقتارى ەلگە استانادان شۇعىل تاراپ جاتادى. دەربەس شەشىمدەر، تاۋەلسىز بۇيرىقتار. تاۋەلسىزدىك تامىرىن استانادان تارتادى. قازاق ەلى – الىپ بايتەرەك، تامىرى استانادا جاتىر.

سوندىقتان، ءبىز جاستاردى استانا – تاۋسىلمايتىن تاۋەلسىزدىك قاينارى، دەپ تاربيەلەۋىمىز كەرەك.

شىنىمەن. بۇلاقتىڭ كوزى. كولدىڭ اتىراۋى.

تەڭىزدىڭ باستاۋى. مۇحيتتىڭ ءوزى.

تاۋەلسىز سانا دەربەس ارحيتەكتۋرانى تۋدىرادى.

قالا اجارى اقىنداردىڭ تەڭەۋىنەن دە ادەمى سياقتى. ءساتتى مەتافورانىڭ ءوزى استانادا ءومىر كەشىپ جاتقان، استاناعا قوناققا كەلىپ جاتقان، تىلەۋقور جۇرتتىڭ باقىتتى ءساتىن جەتكىزە المايدى.

ەلوردا – ەركىن شىعارماشىلىق كوزقاراستىڭ تۋىندىسى. جۇرەكتىڭ قىلىن شەرتكەن نازىك تالعام.

استانا – شىنايى بوستان رۋحتىڭ كورىنىسى.

ۇلتتىق رۋحتىڭ ماتەريالدانعان نۇسقاسى.

قارعا تامىرلى قازاق جۇرتى استاناعا جۇكتەلگەن مىندەتتى جاقسى بىلەدى. بۇگىنگى كۇنى حالىق استانا ارقالاعان ميسسيانى ءتۇسىنىپ وتىر دەسەك تە بولادى.

ياعني، سۇڭعىلا ەل ءوسىپ-وركەندەۋدىڭ ونەگەلى جولىن ەلوردا دامۋىنان اڭعارىپ، استانا بەت العان باعىت-باعداردان تانيدى، بۇل ۇلت جوسپارىنىڭ ءبىر تاراۋى، ماڭىزدى تاراۋى.

32

ەلوردانى استانا اتاعان دا قالىڭ بۇقارا، مىڭ سان قارالى حالىق. استانا ماڭگى قالا بولادى دەگەن ءۇمىتتىڭ سۇيەنىشى، تىرەگى – بەينەتقور وسى اسىل جۇرت.

ارقانىڭ ءسانى، ساقارا كوركى، ەلدىڭ اجارى بولعان استانا بۇگىندە تىلەكشى حالىقتىڭ تارقامايتىن قۋانىشىنا اينالىپ وتىر. ءسىرا، قازاق – باقىتىنا جەتكەن ۇلت.

قازىرگى كەزدە ساياسي كەسكىندەمەدە ورنى ايقىندالعان، دۇنيەجۇزىنە كەڭىنەن تانىلعان الىپ مەملەكەت.

ەلگە كەلگەن مەيمان تالايى وسكەن، ماڭدايى جارىلعان قازاقستان جۇرتىن استانادان كورىپ، استانادان تانيدى. استانا – ەلدىڭ ەسىگى. ەلوردا – الەمدەگى بار قازاقتىڭ رۋحاني جان دۇنيەسىنىڭ قاقپاسى. قاقپانىڭ كىلتى دە – استانا.

باس شاھار – قازاقتىڭ جانىن ۇقتىراتىن، قازاقتىڭ سىرىن اشاتىن قالا. قازاق جۇمباعىنىڭ شەشىمى – استانا.

استانا كوشكەندە، قازاقتىڭ ساناسى ءوستى. ۇلتتىڭ ەرتەڭى ءۇشىن كوشتىك. بۇل – بارلىق قازاققا اسەر ەتتى.

كۇننەن تاراعان شۇعىلاداي، بولاشاققا باستار مۇراتتى جولدىڭ ءبارى استانادان تارايدى.