جالعان ۋادە جالپاسىنان ءتۇسىپ، قازاق تەڭگەسى تەڭكيىپ قالسا دا قازاق قوعامى مىڭق ەتپەدى، ءۇنسىز قالدى...

ەرمۇرات اعام باپي-شا ايتساق: ء«ماسىموۆتىڭ مىڭگىرىن كىم ءتۇسىندى؟» دەپ جۇرگەنىمىزدە، باس ءمينيستردىڭ ءۋاجىن وزگە تۇگىلى – ءوزى دە تۇسىنبەگەنى ءمالىم بولدى. قازاق ۇكىمەتىنىڭ بىلىمسىزدىگى مەن بىلىكسىزدىگى – الەمنىڭ الدىندا ەلىمىز بەن ەلباسىنىڭ ابىرويىن ايرانداي توگىپ، سۇتتەي شاشتى...

جارتى جىلداي بۇرىن استانادا وتكەن قازاقستاندىق-حورۆاتتىق بيزنەس-فورۋمدا قازاقتىڭ پرەمەر-ءمينيسترى كارىم ءماسىموۆ-ءتىڭ: «بىزدە ءوزىمىزدىڭ بولعىمىز كەلەتىن ەلدى انىق كورە الامىز. بىزدە وسى قيىن ۋاقىتتارعا دەگەن دامۋ جوسپارىمىز بار. سىزدەر وسى كورىنىستىڭ ءبىر بولىگى بولا الاسىزدار. ءبىزدىڭ ءوزارا پايدامىز ءۇشىن قازاقستانعا دەگەن ينۆەستيتسيالار بويىنشا سىزدەردىڭ ۇسىنىستارىڭىزدى ەستىگىم كەلەدى… مەن سىزدەرگە قازاقستان بيزنەس ءۇشىن اشىق جانە بۇل ورتالىق ازياداعى بيزنەس جۇرگىزۋگە ەڭ ىڭعايلى ەل دەگەن اقپاراتتى جەتكىزگىم كەلەدى…» – دەگەنىن سىنعا العان قىراعى جورنالشى ەرمۇرات اعام: ء«ماسىموۆتىڭ مىڭگىرى ساباق بىلمەيتىن وقۋشىنىڭ «ەكى» الماس ءۇشىن امالداعان ايتارى عانا بولدى. ونىڭ «بىزدە ءوزىمىزدىڭ بولعىمىز كەلەتىن ەلدى انىق كورە الامىز…» دەۋىنەن-اق ەل ۇكىمەتىن قانداي «سۇڭعىلا» باسقارىپ وتىرعانىن ساباقتاي بەر...» – دەپ كورەگەندىك تانىتقان ەكەن، جەتە ءتۇسىنىپ، تەرەڭ بويلاي الماپپىز؟!.

ەندى ەلدىڭ كۇنى امانىندا تەڭگەنى جۇگەنسىز جىبەرىپ، «1 اقش دوللارى – 300 تەڭگە بولسا دا، قازاقتىڭ مۇرتىن بالتا شاپپايدى» دەيتىن «كوسەم» مينيسترلەر شىعىپ، باس بانكىشى ء«بىزدىڭ باعامدا شارۋامىز جوق» دەپ ساسقان ۇيرەك ارتىمەن سۋعا سۇڭگىگەندە – الگى باس مينيستر كارىم ءماسىموۆ تاعى دا تاسادا قالدى...

بۇل باسىنىڭ باعى بەس باتپان قانداي كۇلشەلى قۇدىرەت ەدى دەسەڭشى؟!.

...ەل ءىشى ءىشىنارا تولقىندانعانىمەن، جالپى جۇرت جالتاڭ قاقتى. تەك، الماتىدا قوعام بەلسەندىلەرى ءامىرجان قوسانوۆ، گۇلجان ەرعاليەۆا، رىسبەك سارسەنبايۇلى، مارجان اسپاندياروۆا، ەرلان قا­­ليۆ-تەر باستاما كوتەرىپ،«باقىلاۋ­سىز دەۆالۆاتسيا، حالىقتىڭ ءومىر ءسۇرۋ دەڭگەيىنىڭ ناشارلاۋى: قوعام مەن بيلىكتىڭ مىندەتتەرى» دەگەن اتپەن نارازىلىق شاراسىن وتكىزبەكشى بولدى. شارانىڭ اتى اقتوبە ءوڭىرىنىڭ سۋ جاڭا اكىمى بەردىبەك ساپارباەۆ-تىڭ جۇرتپەن جابىلىپ «جازعان» عىلىمي ەڭبەگىنىڭ شۇبالاڭقى تاقىرىبىنا ۇقساعانىمەن، اتالعان ازاماتتاردىڭ كوزدەگەنى - ەلدىڭ قامى، قازاقتىڭ مۇددەسى ەكەندىگى اقيقات. دەگەنمەن، الماتىنىڭ اقوردالىقتار ماقتاپ-باپتاعان «كرەاتيۆتى» اكىمى باۋىرجان بايبەك-ءتىڭ كرەاتيۆتىلىگى «سبوي» بەرىپ، ءامىرجان اعاما «اكىرەڭ» كورسەتىپتى: «شارا وتكىزىلەتىن الاڭ بوس ەمەس» دەي سالىپتى. بۇل بالا دا نەمىستىڭ ەلىن كورگەنىمەن، ءتارتىبىن سىڭىرمەگەنگە ۇقسايدى. نە كەرەك، اباعاڭ دا وڭاي شاعىلاتىن جاڭعاق ەمەس، ءار الاڭدى سۇراپ، ءالى جالاۋلاتىپ جۇرگەن كورىنەدى. قايران شىندىق-اي، نەتكەن ءزىلباتپان اۋىر ەدىڭ دەشى!..

توردەگىلەر ء«تايت» دەسە دە، ەرمۇرات اعامنىڭ مىنا ءسوزىنىڭ جانى بار: «وسى ارادا 1995-97 جىلدارى قازاقستان ۇكىمەتىنىڭ پرەمەر-ءمينيسترى اكەجان قاجىگەلدين-ءنىڭ اقش، جاپونيا، انگليا، گەرمانيا جانە تۇركيا ەلدەرىنە جاساعان رەسمي ساپارى ەسكە تۇسەدى. ماسەلەن، قاجىگەلديننىڭ تۇركيا ساپارىندا قازاقستاندا وندىرىلگەن التىندى ىستامبۇل بيرجاسىنا شىعارۋ ماسەلەسى ءسوز بولدى. سوندا ءبىزدىڭ پرەمەر مونەتارلىق التىن مەن تاۋارلىق التىنعا قاتىستى قارجىلىق-ەكونوميكالىق ماسەلەنى شەمىشكەدەي شاققان كەزدە، تۇرىك ەلىنىڭ سول كەزدەگى پرەزيدەنتى سۇلەيمەن دەميرەل-ءدىڭ اۋزى اڭقيىپ قالعانىن ءوز كوزىممەن كوردىم...»

ءيا، ەلدىڭ ءوڭىن دە، ءتورىن دە دارىنسىز­دار قاپتادى. ۇكىمەتىن «قىتاي ءتىلىنىڭ ءتىلماشى» باسقارعان ەلدىڭ ءال-اۋقاتىنىڭ قۇلدىراۋىن كىمنەن كورەرىڭدى بىلمەي، دال بولادى ەكەنسىڭ؟!.

...قۇرمەتتى قالىڭ ەلىم: ۇنسىزدىك دەگەنىمىز – استە دە مىنسىزدىك ەمەس. 1 اقش دوللارى – 3000 قازاق تەڭگەسىنە تەڭ بولعاندا دا، ەشكىمنىڭ دە ءوز ناپاقاسىن ساعان ءبولىپ بەرمەيتىندىگىن ۇمىتپاعايسىڭ! ءوز قۇقىڭدى قورعاي الماساڭ، ولگەنىڭشە وزگەنىڭ تابانىندا تاپتالا بەرەسىڭ!..

قاجىمۇقان عابدوللا

Abai.kz