جۇما, 10 مامىر 2024
تاريحتىڭ ءبىر كۇنى 22257 0 پىكىر 11 قاراشا, 2014 ساعات 20:38

جولداۋ: نۇرلى جول

بۇگىن قر پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ قازاقستان حالقىنا ءداستۇرلى جىل سايىنعى جولداۋىن جاريالادى. 


 نۇرلى جول – پۋت ۆ بۋدۋششەە

 

ۋۆاجاەمىە كازاحستانتسى!

سەگودنيا ۆەس مير ستالكيۆاەتسيا س نوۆىمي ۆىزوۆامي ي ۋگروزامي. ميروۆايا ەكونوميكا تاك ي نە وپراۆيلاس وت پوسلەدستۆي گلوبالنوگو فينانسوۆو-ەكونوميچەسكوگو كريزيسا. ۆوسستانوۆلەنيە يديوت وچەن مەدلەننىمي ي نەۋۆەرەننىمي تەمپامي، ا گدە-تو ەششيو پرودولجاەتسيا سپاد. گەوپوليتيچەسكي كريزيس ي سانكتسيوننايا پوليتيكا ۆەدۋششيح دەرجاۆ سوزداەت دوپولنيتەلنوە پرەپياتستۆيە دليا ۆوسستانوۆلەنيا ميروۆوي ەكونوميكي.

يا يز سۆوەگو وپىتا پرەدچۋۆستۆۋيۋ، چتو بليجايشيە گودى ستانۋت ۆرەمەنەم گلوبالنىح يسپىتاني. بۋدەت مەنياتسيا ۆسيا ارحيتەكتۋرا ميرا. دوستوينو پرويتي چەرەز ەتوت سلوجنىي ەتاپ سموگۋت دالەكو نە ۆسە سترانى. ەتوت رۋبەج پەرەيدۋت تولكو سيلنىە گوسۋدارستۆا، سپلوچيوننىە نارودى. كازاحستان، كاك چاست ميروۆوي ەكونوميكي ي سترانا، كوتورايا ناحوديتسيا ۆ نەپوسرەدستۆەننوي بليزوستي ك ەپيتسەنترۋ گەوپوليتيچەسكوگو ناپرياجەنيا، يسپىتىۆاەت نەگاتيۆنوە ۆليانيە ۆسەح ەتيح پروتسەسسوۆ. ۆ رەزۋلتاتە مى ۆيديم، چتو پرويسحوديت: پادايۋت تسەنى نا ميروۆىح رىنكاح، ي ۆ تسەلوم زامەدلياەتسيا ەكونوميچەسكي روست.

كاك يزۆەستنو، پروگنوزى رازۆيتيا ميروۆوي ەكونوميكي نا 2014 ي سلەدۋيۋششيە دۆا گودا پەرەسموترەنى مەجدۋنارودنىم ۆاليۋتنىم فوندوم ي ۆسەميرنىم بانكوم ۆ ستورونۋ پونيجەنيا. پوەتومۋ نام نەوبحوديمو وپەراتيۆنو پەرەسموترەت نەكوتورىە پوزيتسي، ا تاكجە ۆنەستي كوررەكتيروۆكي ۆ پلانى نا پرەدستوياششي پەريود. ۋ ناس نەت ۆرەمەني نا راسكاچكۋ. تە مەرى، و كوتورىح سەگودنيا پويديوت رەچ، سلەدۋەت رەاليزوۆات ۋجە س 1 يانۆاريا 2015 گودا. مى دولجنى وپەراتيۆنو پرينيات ۆسە ۆوزموجنىە مەرى دليا پرەدوتۆراششەنيا نەگاتيۆنىح تەندەنتسي.

سەگودنيا پو موەمۋ پورۋچەنيۋ پراۆيتەلستۆو ۋجە ۆەديوت اكتيۆنۋيۋ رابوتۋ. مى پەرەسموترەلي پارامەترى رەسپۋبليكانسكوگو بيۋدجەتا نا 2015-ي گود. ي ەتو پراۆيلنو، تاك كاك پادەنيە تسەن نا ناشي ەكسپورتنىە سىرەۆىە رەسۋرسى پريۆوديت ك سنيجەنيۋ پوستۋپلەني سرەدستۆ ۆ دوحودنۋيۋ چاست بيۋدجەتا. نو پري ەتوم پەرەد پراۆيتەلستۆوم ستاۆيتسيا نەپروستايا، نو كونكرەتنايا زاداچا - وبەسپەچيت    ۆسە سوتسيالنىە وبيازاتەلستۆا ۆ پولنوم وبيومە.

ۆ ۋسلوۆياح كريزيسا، كاك پوكازىۆاەت ميروۆوي وپىت، پرويسحوديت پەرەوريەنتاتسيا ەكونوميچەسكوي پوليتيكي. پوددەرجكۋ دولجنى پولۋچيت تە وتراسلي، كوتورىە سوزدايۋت نايبولشي مۋلتيپليكاتيۆنىي ەففەكت نا روست ەكونوميكي ي زانياتوستي. تاكوي وپىت ۋ ناس ۋجە بىل. دوستاتوچنو ۆسپومنيت ناشي ۋسپەشنىە انتيكريزيسنىە مەرى ۆ 2007-2009 گوداح. كاك ۆيديتە، جيزن ۆنوسيت كوررەكتيۆى ۆ ناشي پلانى. ي مى دولجنى دوپولنيت پلاتفورمۋ پارتي نوۆىم سودەرجانيەم، يسحوديا يز سەگودنياشنيح رەالي.

پو موەمۋ پورۋچەنيۋ پراۆيتەلستۆو زاۆەرشيلو رازرابوتكۋ نوۆوي ماسشتابنوي پروگراممى رازۆيتيا. سەگودنيا، وتۆەچايا نا ۆىزوۆى، كوتورىە ستويات پەرەد نامي، يا وبياۆليايۋ و نوۆوي ەكونوميچەسكوي پوليتيكە كازاحستانا «نۇرلى جول». ەتومۋ يا پوسۆياششايۋ نوۆوە پوسلانيە نارودۋ نا 2015 گود. ونا بۋدەت يمەت كونترتسيكپيچنىي حاراكتەر ي بۋدەت ناپراۆلەنا نا پرودولجەنيە سترۋكتۋرنىح رەفورم ۆ ناشەي ەكونوميكە. چتو ەتو وزناچاەت؟

ۆ گودى، كوگدا سيتۋاتسيا نا ۆنەشنيح رىنكاح بلاگوپرياتستۆوۆالا، ا تسەنى نا نەفت ي ناشۋ ەكسپورتنۋيۋ پرودۋكتسيۋ بىلي نا دوستاتوچنو ۆىسوكوم ۋروۆنە، مى ناپراۆليالي دوحودى وت ەكسپورتا سىريا ۆ ناتسيونالنىي فوند. ودنوي يز وسنوۆنىح زاداچ ناتسفوندا ياۆلياەتسيا پوۆىشەنيە ۋستويچيۆوستي ناشەي ەكونوميكي پەرەد ۆنەشنيمي شوكامي، ۆ توم چيسلە ي پري سنيجەني تسەن نا پريرودنىە رەسۋرسى.

ۆسە ەتي گودى دوحودى وت دوبىچي سىريا ي ەگو پروداجي مى وتكلادىۆالي ۆ ەتوت فوند. 10 ميللياردوۆ دوللاروۆ مى ناپراۆيلي نا بوربۋ س كريزيسوم 2007-2009-ح گودوۆ. وستالنىە دەنگي مى نە پروەلي ي نە پوتراتيلي، ا سوحرانيلي ي پرەۋمنوجيلي. سەيچاس ناستۋپاەت توت سامىي پەريود، كوگدا مى دولجنى يسپولزوۆات ەتي رەزەرۆى. وني پوموگۋت پرەودولەت نەپروستىە ۆرەمەنا ي ستيمۋليروۆات روست ناشەي ەكونوميكي. ەتي رەسۋرسى پرەدنازناچەنى نە دليا كراتكوسروچنىح مەر. وني بۋدۋت ناپراۆلەنى نا دالنەيشەە پرەوبرازوۆانيە ەكونوميكي. ا يمەننو - نا رازۆيتيە ترانسپورتنوي، ەنەرگەتيچەسكوي، يندۋستريالنوي ي سوتسيالنوي ينفراسترۋكتۋرى، مالوگو ي سرەدنەگو بيزنەسا.

ۆ فەۆرالە بىلو پرينياتو رەشەنيە و ۆىدەلەني ودنوگو تريلليونا تەنگە يز ناتسفوندا دليا پوددەرجكي ەكونوميچەسكوگو روستا ي زانياتوستي ۆ 2014-2015 گودى، دۆۋميا ترانشامي پو 500 ميللياردوۆ تەنگە. دليا زاۆەرشەنيا ناچاتىح پروەكتوۆ ي رەشەنيا نايبولەە وسترىح ۆوپروسوۆ پورۋچايۋ پراۆيتەلستۆۋ ناپراۆيت ۆتوروي ترانش سرەدستۆ يز ناتسفوندا ۆ رازمەرە 500 ميللياردوۆ تەنگە نا سلەدۋيۋششيە تسەلي.

پەرۆوە. نەوبحوديمو دوپولنيتەلنو ۆىدەليت 100 ميللياردوۆ تەنگە نا لگوتنوە كرەديتوۆانيە مالوگو ي سرەدنەگو بيزنەسا، ا تاكجە كرۋپنوگو پرەدپرينيماتەلستۆا. ەتو وبەسپەچيت رەاليزاتسيۋ پروەكتوۆ ۆ پيششەۆوي ي حيميچەسكوي پرومىشلەننوستي، ماشينوستروەني، ا تاكجە ۆ سفەرە ۋسلۋگ.

ۆتوروە. دليا وزدوروۆلەنيا بانكوۆسكوگو سەكتورا ي ۆىكۋپا «پلوحيح» كرەديتوۆ پورۋچايۋ وبەسپەچيت ۆ 2015 گودۋ دوپولنيتەلنۋيۋ كاپيتاليزاتسيۋ فوندا پروبلەمنىح كرەديتوۆ ۆ رازمەرە 250 ميللياردوۆ تەنگە.

ترەتە. دليا پريۆلەچەنيا نوۆىح ينۆەستيتسي نەوبحوديمو ۋلۋچشيت سووتۆەتستۆۋيۋششيە ۋسلوۆيا. س ەتوي تسەليۋ پورۋچايۋ ناپراۆيت 81 ميلليارد تەنگە ۆ 2015 گودۋ نا زاۆەرشەنيە سترويتەلستۆا پەرۆوگو كومپلەكسا «سۋحوگو پورتا»، ينفراسترۋكتۋرى سپەتسيالنىح ەكونوميچەسكيح زون «حورگوس - ۆوستوچنىە ۆوروتا» ي «ناتسيونالنىي يندۋستريالنىي نەفتەحيميچەسكي تەحنوپارك» ۆ اتىراۋ ي تارازە.

چەتۆيورتوە. نا پرودولجەنيە سترويتەلستۆا كومپلەكسا ەكسپو-2017 پورۋچايۋ ۆىدەليت دليا كرەديتوۆانيا 40 ميللياردوۆ تەنگە ۆ 2015 گودۋ، دوپولنيتەلنو ك ۋجە ناپراۆلەننىم 25 ميللياردام.

پياتوە. ۆ پرەددۆەري ەكسپو-2017 نام نۋجنو پوزابوتيتسيا و رازۆيتي ترانسپورتنوي ينفراسترۋكتۋرى استانى. ستوليچنىي اەروپورت ۋجە ۆ ەتوم گودۋ دوستيگنەت سۆوەي ماكسيمالنوي پروپۋسكنوي سپوسوبنوستي - 3,5 ميلليونا چەلوۆەك. پوەتومۋ دليا ۋۆەليچەنيا ەگو پوتەنتسيالا پورۋچايۋ ۆىدەليت ۆ 2015 گودۋ 29 ميللياردوۆ تەنگە نا سترويتەلستۆو نوۆوگو تەرمينالا ي رەكونسترۋكتسيۋ ۆزلەتنو-پوسادوچنوي پولوسى. ەتو پوزۆوليت ۋۆەليچيت پروپۋسكنۋيۋ سپوسوبنوست ك 2017 گودۋ دو 7,1 ميلليونا پاسساجيروۆ ۆ گود.

 

ۋۆاجاەمىە كازاحستانتسى!

س ۋچيوتوم نوۆىح ۆنەشنيح ريسكوۆ دليا رازۆيتيا ەكونوميكي نام نۋجنى نوۆىە ينيتسياتيۆى دليا ستيمۋليروۆانيا دەلوۆوي اكتيۆنوستي ي زانياتوستي. ستەرجنەم نوۆوي ەكونوميچەسكوي پوليتيكي ستانەت پلان ينفراسترۋكتۋرنوگو رازۆيتيا، كوتورىي يا سەگودنيا حوچۋ وبنارودوۆات. ون راسسچيتان نا 5 لەت ي سوۆپاداەت سو ۆتوروي پياتيلەتكوي رەاليزاتسي پفير، گدە نامەرەنى ۋچاستۆوۆات بولەە 100 زارۋبەجنىح كومپاني. وبششي ينۆەستيتسيوننىي پورتفەل سوستاۆلياەت 6 تريلليونوۆ تەنگە، دوليا گوسۋدارستۆا - 15 پروتسەنتوۆ.

***

قازاقستان - ۇشقان قۇستىڭ قاناتى تالاتىن ۇلانعايىر اۋماقتىڭ يeci. سوندىقتان، اتالعان جوسپار وراسان قاراجات پەن ەڭبەكتى، اسا اۋقىمدى جۇمىستى قاجەت ەتەدى. «ەلدىڭ وركەنىن بىلگىڭ كەلسە، جولىنا قارا» دەگەن قاعيدا قالىپتاسقان. بارىس-كەلىس پەن الىس-بەرىستە جول قاتىناسى ايرىقشا ماڭىزعا يە. كونە زامانداردا ءىرى قالالارىمىزدىڭ كوبى ۇلى جىبەك جولىن جاعالاي قونىس تەپكەن.

قازىر دە قايناعان تىرشىلىك كۇرە جولداردىڭ بويىندا. جول - شىن مانىندە ءومىردىڭ وزەگى، باقۋاتتى تىرلىكتىڭ قاينار كوزى. بارلىق ايماقتار تەمىر جولمەن، تاس جولمەن، اۋە جولىمەن ءوزارا تىعىز بايلانىسۋى كەرەك. استانادا توعىسقان توعىز جولدىڭ تورابى ەلوردانىڭ جاسامپازدىق رۋحىن تاراتاتىن ءومىر-تامىرعا اينالۋى ءتيىس. ايماقتاردىڭ ءوزارا بايلانىسىن جاقسارتۋ ەلدىڭ ىشكى الەۋەتىن ارتتىرادى. وبلىستاردىڭ بip-بipiمeن ساۋدا-ساتتىعىن، ەكونوميكالىق بايلانىستارىن نىعايتادى. ەل ىشىنەن تىڭ نارىقتار اشادى. وسىلاي، الىستى جاقىن ەتۋ - بۇگىنگى جولداۋدىڭ ەڭ باستى ءتۇيىنى بولماق.

***

پەرۆوە. رازۆيتيە ترانسپورتنو-­لوگيستيچەسكوي ينفراسترۋكتۋرى. ونو بۋدەت وسۋششەستۆلياتسيا ۆ رامكاح فورميروۆانيا ماكرورەگيونوۆ پو پرينتسيپۋ حابوۆ. پري ەتوم ينفراسترۋكتۋرنىي كاركاس سۆياجەت س استانوي ي مەجدۋ سوبوي ماكرورەگيونى ماگيسترالنىمي اۆتوموبيلنىمي، جەلەزنودوروجنىمي ي اۆيالينيامي پو لۋچەۆومۋ پرينتسيپۋ. پرەجدە ۆسەگو، نۋجنو رەاليزوۆات وسنوۆنىە اۆتودوروجنىە پروەكتى. ەتو زاپادنىي كيتاي - زاپادنايا ەۆروپا; استانا-الماتى; استانا-ۋست-كامەنوگورسك; استانا-اكتوبە-اتىراۋ; الماتى - ۋست-كامەنوگورسك; كاراگاندا - جەزكازگان - كىزىلوردا; اتىراۋ-استراحان.

تاكجە نەوبحوديمو پرودولجيت سوزدانيە لوگيستيچەسكوگو حابا نا ۆوستوكە ي مورسكوي ينفراسترۋكتۋرى نا زاپادە سترانى. پوۆىشەنيۋ ەكسپورتنوگو پوتەنتسيالا ۆ زاپادنوم ناپراۆلەني چەرەز پورتى نا كاسپي بۋدۋت سپوسوبستۆوۆات ماسشتابنايا پارومنايا پەرەپراۆا يز پورتا كۋرىك ي جەلەزنودوروجنايا لينيا بورجاكتى - ەرساي. پورۋچايۋ پراۆيتەلستۆۋ پرورابوتات ۆوپروس سترويتەلستۆا يلي ارەندى تەرمينالنىح موششنوستەي ۆ «سۋحيح» ي مورسكيح پورتاح كيتايا، يرانا، روسسي ي ستراناح ەس.

ۆتوروە. رازۆيتيە يندۋستريالنوي ينفراسترۋكتۋرى. رەاليزاتسيا ينفراسترۋكتۋرنىح پروەكتوۆ ۆىزوۆەت بولشوي سپروس نا سترويماتەريالى، پرودۋكتسيۋ ي ۋسلۋگي دليا ترانسپورتنو-كوممۋنيكاتسيوننوي، ەنەرگەتيچەسكوي ي جيليششنو-كوممۋنالنوي سفەر.

ۆ ەتوي سۆيازي، ۆو-پەرۆىح، نادو زاكونچيت رابوتۋ پو فورميروۆانيۋ ينفراسترۋكتۋرى ۆ سۋششەستۆۋيۋششيح سپەتسيالنىح ەكونوميچەسكيح زوناح. پراۆيتەلستۆۋ ي اكيمام نەوبحوديمو وپەراتيۆنو پرينيات مەرى پو يح ناپولنەنيۋ رەالنىمي پروەكتامي. ۆو-ۆتورىح، سلەدۋەت پرورابوتات ۆوپروس سترويتەلستۆا ۆ رەگيوناح نوۆىح يندۋستريالنىح زون، ناتسەلەننىح نا رازۆيتيە پرويزۆودستۆ مسب ي پريۆلەچەنيۋ دوپولنيتەلنىح ينۆەستيتسي. وتدەلنوە ناپراۆلەنيە - ينفراسترۋكتۋرا دليا تۋريزما. گلاۆنىم ەيو پرەيمۋششەستۆوم ياۆلياەتسيا ۆوزموجنوست سوزدانيا بولشەگو چيسلا رابوچيح مەست. زدەس سوزدانيە ودنوگو رابوچەگو مەستا وبحوديتسيا ۆ 10 راز دەشەۆلە، چەم ۆ پرومىشلەننوستي.

ترەتە. رازۆيتيە ەنەرگەتيچەسكوي ينفراسترۋكتۋرى. ۆ ەنەرگەتيكە زا پروشەدشيە 5 لەت ۆ رامكاح پروگراممى يندۋسترياليزاتسي پروۆەدەنا بولشايا رابوتا. تەم نە مەنەە، وگرانيچەننوست ماگيسترالنىح سەتەي ۆىزىۆاەت دەفيتسيت ەلەكتروەنەرگي ۆ يۋجنىح رەگيوناح سترانى، پريرودنوگو گازا - ۆ تسەنترالنىح ي ۆوستوچنىح وبلاستياح. نادو سوسرەدوتوچيتسيا نا دۆۋح پروەكتاح. پوسترويت ۆىسوكوۆولتنىە ليني ۆ ناپراۆلەنياح «ەكيباستۋز-سەمەي-ۋست-كامەنوگورسك» ي «سەمەي-اكتوگاي-تالدىكورگان-الماتى». ەتو پوزۆوليت سوزدات سبالانسيروۆاننوە ەنەرگووبەسپەچەنيە كازاحستانسكيمي ەلەكتروستانتسيامي ۆسەح رەگيونوۆ سترانى.

چەتۆەرتوە. مودەرنيزاتسيا ينفراسترۋكتۋرى جكح ي سەتەي ۆودو- ي تەپلوسنابجەنيا. وبششايا پوترەبنوست ۆ ينۆەستيتسياح سوستاۆلياەت نە مەنەە 2 تريلليونوۆ تەنگە س ەجەگودنىم ۆىدەلەنيەم دو 2020 گودا يز ۆسەح يستوچنيكوۆ فينانسيروۆانيا نە مەنەە 200 ميللياردوۆ تەنگە.

سەگودنيا بولشوي ينتەرەس ك ينۆەستيتسيام ۆ مودەرنيزاتسيۋ جكح پروياۆليايۋت ەۆروپەيسكي بانك رەكونسترۋكتسي ي رازۆيتيا، ازياتسكي بانك رازۆيتيا، يسلامسكي بانك رازۆيتيا، ا تاكجە چاستنىە ينۆەستورى. نۋجنو وبەسپەچيت يح ماكسيمالنوە پريۆلەچەنيە چەرەز پرەدوستاۆلەنيە دولگوسروچنىح ينۆەستيتسيوننىح تاريفوۆ. چتوبى نە دوپۋستيت زناچيتەلنوگو ۋۆەليچەنيا تاريفوۆ،      نەوبحوديمو سوفينانسيروۆانيە گوسۋدارستۆوم تاكيح پروەكتوۆ. ۆ ەتوي سۆيازي نا ۋسكورەنيە تەمپوۆ مودەرنيزاتسي سيستەم تەپلو- ي ۆودوسنابجەنيا دوپولنيتەلنو ك ۋجە پرەدۋسموترەننىم ۆ بيۋدجەتە سرەدستۆام تسەلەسووبرازنو ناپراۆليات دو 100 ميللياردوۆ تەنگە ەجەگودنو.

پياتوە. ۋكرەپلەنيە جيليششنوي ينفراسترۋكتۋرى. فورميروۆانيە اگلومەراتسي سوپروۆوجداەتسيا زناچيتەلنىم پەرەتوكوم ناسەلەنيا. ەتو سوزدايوت داۆلەنيە نا رىنوك ترۋدا ي ينفراسترۋكتۋرۋ گورودوۆ، ۆ توم چيسلە ي نا جيليششنىي فوند. پوەتومۋ سلەدۋەت پەرەسموترەت پودحودى ك سترويتەلستۆۋ ارەندنوگو جيليا. گوسۋدارستۆو بۋدەت سترويت سوتسيالنوە ارەندنوە جيلە ي پرەدستاۆليات ەگو ناسەلەنيۋ ۆ دولگوسروچنۋيۋ ارەندۋ س پراۆوم ۆىكۋپا. پرەدوستاۆلەنيە جيليا ناپريامۋيۋ، بەز پوسرەدنيكوۆ ي پود ماكسيمالنو نيزكيە پروتسەنتى زا كرەديت، پوزۆوليت سنيزيت ستويموست ەگو پريوبرەتەنيا. وتسۋتستۆيە پەرۆوناچالنوگو ۆزنوسا ي نيزكيە پروتسەنتى زا يپوتەكۋ سدەلايۋت جيلە بولەە دوستۋپنىم دليا شيروكيح سلوەۆ كازاحستانتسەۆ. پوەتومۋ دوپولنيتەلنو ۋۆەليچيم فينانسيروۆانيە سترويتەلستۆا ارەندنوگو جيليا نا سۋممۋ 180 ميللياردوۆ تەنگە ۆ تەچەنيە 2015-2016 گودوۆ.

شەستوە. رازۆيتيە سوتسيالنوي ينفراسترۋكتۋرى. پرەجدە ۆسەگو، ەتو رەشەنيە پروبلەم اۆارينىح شكول ي تريوحسمەننوگو وبۋچەنيا. ەتو ودين يز وسنوۆنىح ينديكاتوروۆ ناشەي پرەدۆىبورنوي پلاتفورمى. پرەدۋسموترەننىە ۆ ترەحلەتنەم بيۋدجەتە سرەدستۆا نە پوزۆوليايۋت رەشيت ەتۋ پروبلەمۋ دو 2017 گودا. پوەتومۋ پورۋچايۋ پراۆيتەلستۆۋ دوپولنيتەلنو ناپراۆيت 70 ميللياردوۆ تەنگە. درۋگوي ۆوپروس - نەحۆاتكا دەتسكيح سادوۆ. پورۋچايۋ دليا كاردينالنوگو سوكراششەنيا دەفيتسيتا مەست ۆ دوشكولنىح ورگانيزاتسياح ۆ تەچەنيە 3 لەت دوپولنيتەلنو ناپراۆيت 20 ميللياردوۆ تەنگە. اكيمى دولجنى ماكسيمالنو زانياتسيا ەتوي رابوتوي ي پريۆلەچەنيەم چاستنوگو سەكتورا.

ۆ رامكاح پروگراممى يندۋسترياليزاتسي وپرەدەلەنى 10 ۆۋزوۆ، نا بازە كوتورىح بۋدەت وبەسپەچيۆاتسيا سۆياز ناۋكي س وتراسليامي ەكونوميكي ي پودگوتوۆكا كادروۆ. پورۋچايۋ سفورميروۆات ماتەريالنو-تەحنيچەسكۋيۋ بازۋ ەتيح ۋچەبنىح زاۆەدەني، ناپراۆيۆ نا ەتي تسەلي دو 10 ميللياردوۆ تەنگە دو 2017 گودا.

سەدموە. نەوبحوديمو پرودولجيت رابوتۋ پو پوددەرجكە مالوگو ي سرەدنەگو بيزنەسا ي دەلوۆوي اكتيۆنوستي. نا سەگودنيا پولنوستيۋ وسۆوەنى 100 ميللياردوۆ تەنگە يز ناتسفوندا، ناپراۆلەننىە نا پوددەرجكۋ ي كرەديتوۆانيە مسب. ەتو پوزۆوليلو سوزدات 4,5 تىسياچي رابوچيح مەست. سپروس نا ەتي سرەدستۆا پرەۆىسيل پرەدلوجەنيە نا 23 ميللياردا تەنگە. سوزدانى بەسپرەتسەدەنتنىە ۋسلوۆيا كرەديتوۆانيا بيزنەسا ۆسەگو پود 6 پروتسەنتوۆ نا 10 لەت. تاكيح ۋسلوۆي ۋ ناس ۆ سترانە رانەە نە بىلو. سلەدۋەت پرودولجيت رابوتۋ پو رازۆيتيۋ مسب كاك درايۆەرا ەكونوميچەسكوگو روستا ي ۋۆەليچەنيۋ ەگو دولي دو 50 پروتسەنتوۆ ۆۆپ ك 2050 گودۋ. پوەتومۋ نەوبحوديمو ەففەكتيۆنو يسپولزوۆات كرەديتنىە ليني دليا مالوگو ي سرەدنەگو بيزنەسا زا سچەت ابر، ەبرر، ۆسەميرنوگو بانكا نا وبششۋيۋ سۋممۋ 155 ميللياردوۆ تەنگە ۆ 2015-2017 گوداح.

 

ۋۆاجاەمىە كازاحستانتسى!

سيتۋاتسيا ۆ ميروۆوي ەكونوميكە تاكوۆا، چتو ۆ كريزيسنىح ۋسلوۆياح دوستيچ پوستاۆلەننوي تسەلي بەز دوپولنيتەلنىح فينانسوۆىح رەسۋرسوۆ دوستاتوچنو سلوجنو.

***

كەزىندە ۇلتتىق قوردىڭ نە ءۇشىن قۇرىلعانىن قاپەرلەرىڭىزگە سالعىم كەلەدى. ونىڭ باستى مىندەتى - تۇراقتى الەۋمەتتىك - ەكونوميكالىق دامۋدى قامتاماسىز ەتۋ جانە ەكونوميكانى سىرتقى جايسىز جاعدايلاردان قورعاۋ. ءدال قازىر ءبىزدىڭ وسى قورىمىزدى قاجەتكە جاراتاتىن كەز كەلدى. قازاقستان وزگە ەلدەردىڭ قاتەلىكتەرىن قايتالاماي، ەكونوميكالىق ءوسىم ءۇشىن ىشكى قورىن بارىنشا ءتيىمدى پايدالانۋى ءتيىس.

***

يا پرينيال رەشەنيە و دوپولنيتەلنوم ۆىدەلەني يز ناتسيونالنوگو فوندا دو 3 ميللياردوۆ دوللاروۆ ەجەگودنو نا پەريود س 2015 پو 2017 گودى. پورۋچايۋ پراۆيتەلستۆۋ ۆ نەدەلنىي سروك پودگوتوۆيت سووتۆەتستۆۋيۋششيە رەشەنيا دليا ۆىدەلەنيا سرەدستۆ يز ناتسفوندا ي ۋچەست نەوبحوديمىە سرەدستۆا ۆ پروەكتە رەسپۋبليكانسكوگو بيۋدجەتا نا 2015 گود. تاكجە پراۆيتەلستۆۋ نەوبحوديمو پرينيات مەرى ي وبەسپەچيت ەففەكتيۆنوە ي راتسيونالنوە يسپولزوۆانيە ەتيح سرەدستۆ.

سوزداننايا منويۋ كوميسسيا بۋدەت ستروگو سلەديت زا ەففەكتيۆنىم راسحودوۆانيەم سرەدستۆ ي دوكلادىۆات منە ليچنو. سپروس بۋدەت ستروگيم زا كاجدىي تەنگە. وسوبايا وتۆەتستۆەننوست ۆوزلاگاەتسيا نا ۆسەح اكيموۆ. «نۋر وتانۋ» نادو اكتيۆنو پودكليۋچيتسيا ك ەتوي رابوتە ي ۋستانوۆيت جيوستكي پارتينىي كونترول نا ۆسەح ۋروۆنياح.

ۇكىمەتكە ۇلتتىق قوردان بولىنگەن قارجىنىڭ ءتيىستى باعىتتار بويىنشا ءتيىمدى جانە ورىندى جۇمسالۋىن قامتاماسىز ەتۋدى جۇكتەيمىن. ءاربىر تەڭگەنىڭ قاتاڭ سۇراۋى بولادى. «نۇر وتان» بۇل جۇمىسقا بەلسەنە اتسالىسىپ، پارتيالىق ءجىتى باقىلاۋ ورناتۋى قاجەت.

***

ينۆەستيتسي يز ناتسفوندا دولجنى سوپروۆوجداتسيا وبيازاتەلنىم پروۆەدەنيەم سترۋكتۋرنىح رەفورم ۆ سووتۆەتستۆۋيۋششيح سفەراح ەكونوميكي. دليا ەتوگو نەوبحوديمو وبەسپەچيت سوۆمەستنۋيۋ رەاليزاتسيۋ پروەكتوۆ س مەجدۋنارودنىمي فينانسوۆىمي ورگانيزاتسيامي. ناپريمەر، ۆسەميرنىي بانك، ازياتسكي بانك رازۆيتيا، ەبرر ي يبر ۋجە گوتوۆى ۆىدەليت سۋممۋ پوريادكا 9 ميللياردوۆ دوللاروۆ ۆ 90 پريوريتەتنىح پروەكتوۆ. ۆىدەلەننىە سرەدستۆا ناتسەلەنى پوددەرجات ينۆەستيتسيوننۋيۋ اكتيۆنوست، پرەدوتۆراتيت سنيجەنيە دوحودوۆ ناسەلەنيا ي ستيمۋليروۆات سوزدانيە نوۆىح رابوچيح مەست. ۆ رەزۋلتاتە بۋدەت وبەسپەچەن ۋستويچيۆىي روست ەكونوميكي ۆ كراتكوسروچنوي ي سرەدنەسروچنوي پەرسپەكتيۆە.

ناشي پروگراممى رازۆيتيا وبرازوۆانيا، زدراۆووحرانەنيا، سەلسكوگو حوزيايستۆا بۋدۋت پرودولجەنى. وب ەتوم بۋدەم ۆەستي پرەدمەتنىي رازگوۆور نا پەرۆوم راسشيرەننوم زاسەداني پراۆيتەلستۆا ۆ سلەدۋيۋششەم گودۋ. نوۆايا ەكونوميچەسكايا پوليتيكا «نۋرلى جول» - ناش گلوبالنىي شاگ نا پۋتي ۆ چيسلو 30 سامىح رازۆيتىح ستران ميرا.

سەگودنيا سوزدانى ۆسە نەوبحوديمىە ۋسلوۆيا دليا ۋسپەشنوي رابوتى. پروۆەدەنا ادمينيستراتيۆنايا رەفورما، رابوتاەت نوۆايا سترۋكتۋرا پراۆيتەلستۆا ي يسپولنيتەلنوي ۆلاستي. كاجدىي مينيستر زناەت، چتو دەلات. مى ۋسترانيلي دۋبليروۆانيە ي نەنۋجنىە زۆەنيا ۆ ۋپراۆلەني. اكيمى نادەلەنى نەوبحوديمىم وبيوموم پولنوموچي. ۆ رەگيوناح ەست ۆسيو - پروگراممى، رەسۋرسى، فينانسوۆىە سرەدستۆا. كاجدىي وتۆەچاەت زا سۆوي ۋچاستوك رابوتى. نادو تولكو زاسۋچيت رۋكاۆا ي پرينياتسيا زا دەلو.

نوۆايا ەكونوميچەسكايا پوليتيكا «نۇرلى جول» ستانەت دۆيگاتەلەم روستا ناشەي ەكونوميكي نا بليجايشيە گودى. تولكو زا سچيوت سترويتەلستۆا دوروگ بۋدۋت سوزدانى نوۆىە 200 تىسياچ رابوچيح مەست. ا ەتو وزناچاەت زانياتوست ي روست دوحودوۆ ناسەلەنيا. «نۇرلى       جول»         پرويزۆەديوت مۋلتيپليكاتيۆنىي ەففەكت ي نا درۋگيە وتراسلي ەكونوميكي:  پرويزۆودستۆو تسەمەنتا، مەتاللا، تەحنيكي،  بيتۋما، وبورۋدوۆانيا ي سوپۋتستۆۋيۋششيح ۋسلۋگ. دوروگي - ەتو ليني جيزني دليا كازاحستانا. ۆ ناشيح نەوبياتنىح پروستوراح ۆوكرۋگ دوروگ ۆسەگدا ۆوزنيكالا ي رازۆيۆالاس جيزن. مى وبيازانى سوزدات تاكۋيۋ ترانسپورتنۋيۋ سەت، چتوبى وت استانى ۆو ۆسە ستورونى راسحوديليس اۆتوموبيلنىە، جەلەزنودوروجنىە ي اۆياتسيوننىە ماگيسترالي. كاك وت سەردتسا - ارتەري. كاك وت سولنتسا - لۋچي.

نوۆىە ماگيسترالي، كوتورىە پوسترويات كازاحستانتسى، وبنوۆيات ناشۋ ەكونوميكۋ ي وبششەستۆو. وني ناكرەپكو سۆياجۋت ۆسە ۋگولكي ناشەي سترانى س تسەنتروم. ۋسكورياتسيا ي ۋۆەليچاتسيا گرۋزوپوتوكي. ۆوزراستۋت وبيومى ترانزيتا چەرەز سترانۋ. ناشي گراجدانە بۋدۋت ەزديت پو سوۆرەمەننىم ي كاچەستۆەننىم اۆتوماگيستراليام، سموگۋت بەزوپاسنو ي بىسترو دوبيراتسيا ۆ ليۋبوي رەگيون. ۋلۋچشيتسيا سوتسيالنايا ينفراسترۋكتۋرا، نوۆىە ي سوۆرەمەننىە شكولى ي بولنيتسى بۋدۋت وكازىۆات ۆىسوكوكاچەستۆەننىە ۋسلۋگي. ۆ يتوگە ەتو وترازيتسيا نا بلاگوسوستوياني ي كاچەستۆە جيزني كاجدوگو كازاحستانتسا. ا ساموە گلاۆنوە - ۆسيو ەتو، وستانەتسيا نا ناشەي زەملە كاك  بوگاتستۆو ناشيح بۋدۋششيح پوكولەني.

 

ۋۆاجاەمىە كازاحستانتسى!

ۆپەرەدي – بولشايا ي وتۆەتستۆەننايا رابوتا. چتوبى پرويتي گلوبالنىي ەكزامەن نا زرەلوست، مى دولجنى بىت سپلوچەننىمي. مى دولجنى كرەپيت دوۆەريە مەجدۋ ۆسەمي كازاحستانتسامي! بىت تولەرانتنىمي درۋگ ك درۋگۋ! ەتو كليۋچي ك بۋدۋششەمۋ كازاحستانا. مەجەتنيچەسكوە سوگلاسيە - ەتو جيۆيتەلنىي كيسلورود. مى نە زامەچاەم ەگو، كوگدا دىشيم، دەلاەم ەتو اۆتوماتيچەسكي - مى پروستو جيۆيوم. مى دولجنى سامي بەرەچ ناشە ەدينستۆو ي مەجەتنيچەسكوە سوگلاسيە. يزۆنە، نيكتو ي نيكوگدا نە پريدەت دەلات ەتو زا ناس. ناشا مولودەج راستيوت ۆ نوۆوي، نەزاۆيسيموي سترانە. نىنەشنەە پوكولەنيە نە ۆيدەلو مەجەتنيچەسكيح ۆوين ي كونفليكتوۆ، رازرۋحي 90-ح گودوۆ. ي منوگيە ۆوسپرينيمايۋت ستابيلنوست ي كومفورتنۋيۋ جيزن ۆ كازاحستانە كاك نەچتو پولوجەننوە وت روجدەنيا.

ۆەد چتو تاكوە ستابيلنوست ي سوگلاسيە؟ ەتو سەمەينوە بلاگوپولۋچيە، بەزوپاسنوست، كرىشا ناد گولوۆوي. مير - ەتو رادوست وتتسوۆستۆا ي ماتەرينستۆا، زدوروۆە روديتەلەي ي سچاستە ناشيح دەتەي. مير - ەتو ستابيلنايا رابوتا، زارپلاتا ي ۋۆەرەننوست ۆ زاۆتراشنەم دنە. مير ي ستابيلنوست - ەتو وبششەنارودنوە دوستويانيە، كوتوروە نۋجنو كاجدودنەۆنىم ترۋدوم زاششيششات ي ۋكرەپليات. يا ۆسەگدا گوۆوريۋ: مولودەج - وپورا ناشەگو بۋدۋششەگو. گوسۋدارستۆو وتكرىلو پەرەد نوۆىم پوكولەنيەم ۆسە دۆەري ي ۆسە پۋتي! «نۇرلى جول» - ۆوت گدە موجنو پريلوجيت ۋسيليا، رازۆەرنۋتسيا ناشەي كرەاتيۆنوي ديناميچنوي مولودەجي!

ۆ سلەدۋيۋششەم گودۋ مى تورجەستۆەننو وتمەتيم 20-لەتيە پرينياتيا كونستيتۋتسي ي سوزدانيا اسسامبلەي نارودا كازاحستانا. وتمەچايا ەتي داتى، نام ۆاجنو سدەلات كازاحستانتسەۆ ەششيو بولەە سيلنىمي ۆ دۋحوۆنوم پلانە، ەدينىمي ي ەششيو بولەە تولەرانتنىمي. يا ۋبەجديون، چتو نا نوۆوم وتۆەتستۆەننوم ۆيتكە يستوري وبرەتيوت نوۆوە زۆۋچانيە ي بولەە گلۋبوكي سمىسل ناش گلاۆنىي پرينتسيپ - كازاحستان، تولكو ۆپەريود! جەلايۋ ۆسەم ۋسپەحوۆ ي دوستيجەنيا نوۆىح ۆەرشين، كوتورىە پودنيمۋت نا ەششە بولشۋيۋ ۆىسوتۋ ناشۋ رودينۋ!

 

قادىرلى حالقىم!

ءبىز جالپىۇلتتىق يدەيامىز - ماڭگىلىك ەلدى باستى باعدار ەتىپ، تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ دامۋ داڭعىلىن نۇرلى جولعا اينالدىردىق. قاجىرلى ەڭبەكتى قاجەت ەتەتىن، كەلەشەگى كەمەل نۇرلى جولدا بىرلىگىمىزدى بەكەمدەپ، ايانباي تەر توگۋىمىز كەرەك. Mاڭگىلىك ەل - ەلدىڭ بىرىكتىرۋشى كۇشى، ەشقاشان تاۋسىلماس قۋات كوزى. ول «قازاقستان 2050» ستراتەگياسىنىڭ عانا ەمەس، XXI عاسىرداعى قازاقستان مەملەكەتىنىڭ مىزعىماس يدەيالىق تۇعىرى! جاڭا قازاقستاندىق پاتريوتيزم دەگەنىمىزدىڭ ءوزى - ماڭگىلىك ەل! ول - بارشا قازاقستان قوعامىنىڭ وسىنداي ۇلى قۇندىلىعى.

وتكەن تاريحىمىزعا تاعزىم دا، بۇگىنگى باقىتىمىزعا ماقتانىش تا، گۇلدەنگەن كەلەشەككە سەنىم دە «ماڭگىلىك ەل» دەگەن قۇدىرەتتى ۇعىمعا سىيىپ تۇر. وتاندى ءسۇيۋ - بابالاردان ميراس بولعان ۇلى مۇرانى قادىرلەۋ، ونى كوزدىڭ قاراشىعىنداي ساقتاۋ، ءوز ۇلەسىڭدى قوسىپ، دامىتۋ جانە كەيىنگى ۇرپاققا امانات ەتىپ، تابىستاۋ دەگەن ءسوز. بارشا قازاقستاندىقتاردىڭ جۇمىسىنىڭ تۇپكى ءمانى - وسى!

«ماڭگىلىك ەل» يدەياسىنىڭ باستاۋى تىم تەرەڭدە جاتىر. وسىدان 13 عاسىر بۇرىن تونىكوك ابىز «Tۇركى جۇرتىنىڭ مۇراتى - ماڭگىلىك ەل» دەپ وسيەت قالدىرعان. بۇل ءبىزدىڭ جالپىۇلتتىق يدەيامىز مەملەكەتتىگىمىزدىڭ تامىرى سياقتى كونە تاريحتان باستاۋ الاتىنىن كورسەتەدى. جالپىۇلتتىق يدەيانى ومىرشەڭ ەتەتىن - ەلدىڭ بىرلىگى. اۋىزبىرشىلىك قاشقان، الاۋىزدىق تاسقان جەردە ەشقاشان دا جالپىۇلتتىق يدەيالار جۇزەگە اسقان ەمەس. قازاقستاننىڭ شىققان شىڭى مەن باعىندىرعان بيىكتەرىنىڭ ەڭ باستى سەبەبى - بىرلىك، بەرەكەسى.

ءبىز تۇراقتىلىقتى باعالاي بىلگەنىمىزدىڭ ارقاسىندا بۇگىنگى تابىستارعا جەتتىك. ەشكىمدى كەمسىتپەي، ەشكىمنىڭ ءتىلى مەن ءدىلىن مانسۇقتاماي، بارلىق ازاماتتارعا تەڭ مۇمكىندىك بەرۋ ارقىلى تۇراقتىلىقتى نىعايتىپ كەلەمىز. ءبىزدىڭ كەيىنگى ۇرپاققا اماناتتار ەڭ باستى بايلىعىمىز - ەل بىرلىگى بولۋى كەرەك. وسىناۋ جالپىۇلتتىق قۇندىلىقتى ءبىز ءاربىر جاستىڭ بويىنا سىڭىرە بىلۋگە ءتيىسپىز.

2015 جىل - ۇلتتىق تاريحىمىزدى ۇلىقتاۋ جانە بۇگىنگى بيىكتەرىمىزدى باعالاۋ تۇرعىسىنان مەرەيلى بەلەستەر جىلى. قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىن، قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى مەن كونستيتۋتسيامىزدىڭ 20 جىلدىعىن، ۇلى جەڭىستىڭ 70 جىلدىعىن اتاپ وتەمىز. وسىناۋ تاريحي بەلەستەر جاڭا قازاقستاندىق ءپاتريوتيزمدى ۇرپاق جادىنا سىڭىرۋدە ايرىقشا رولگە يە. ءبىز 2015 جىلدى قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى جىلى دەپ جاريالادىق. ەلدىڭ تۇتاستىعى مەن بىرلىگى، تاتۋلىعى مەن تىنىشتىعى ەڭ باستى نازاردا.

ەل بىرلىگى – ءبىزدىڭ بارشا تابىستارىمىزدىڭ كىلتى. تۇراقتى دامۋدىڭ قازاقستاندىق مودەلى بۇگىندە بۇكىل الەمگە ۇلگى. تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ 25 جىلدىق مەرەيتويىن جانە حالىقارالىق EXPO-2017 كورمەسىن تابىستى وتكىزىپ، ەلىمىزدىڭ الەۋەتىن الەمگە پاش ەتەمىز. ۇلى جولداعى ساپارىمىز ءساتتى، بولاشاعىمىز جارقىن بولسىن! بارشاڭىزعا «نۇرلى جول» جولداۋىن جۇزەگە اسىرۋدا تابىس تىلەيمىن!

 

استانا، 11 نويابريا 2014 گودا


Abai.kz

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

قۇيىلسىن كوشىڭ

باس گازەت ورالماندارعا نەگە شۇيلىكتى؟

ءالىمجان ءاشىمۇلى 1894
ادەبيەت

«سولاي ەمەس پە؟»

عابباس قابىشۇلى 1958
قوعام

دوس كوپ پە، دۇشپان كوپ پە؟

ءابدىراشيت باكىرۇلى 1648
ەل ءىشى...

ۇلتتىق بىرەگەيلەنۋ: قانداستاردىڭ ءرولى قانداي؟

ءومارالى ادىلبەكۇلى 1497