جۇما, 10 مامىر 2024
جاڭالىقتار 3527 0 پىكىر 14 قازان, 2009 ساعات 09:52

و ماسشتابە پوليتيچەسكيح رەپرەسسي ۆ سسسر پري ستالينە: 1921-1953

ن.گ. وحوتين، ا.ب. روگينسكي1

(وپۋبليكوۆانو نا سايتە Forced Labor Camps www.osa.ceu.hu/gulag/, ادرەس: http://www.osa.ceu.hu/updates/2005/publications/terrorstatsru.htm)

توچنوي ستاتيستيكي جەرتۆ كوممۋنيستيچەسكوگو رەجيما ۆ سسسر نە سۋششەستۆۋەت. ۆو-پەرۆىح، نە حۆاتاەت دوستوۆەرنىح دوكۋمەنتالنىح ماتەريالوۆ. ۆو-ۆتورىح، ترۋدنو وپرەدەليت داجە سامو ەتو پونياتيە - «جەرتۆا رەجيما».

موجنو پونيمات ەگو ۋزكو: جەرتۆى - ەتو ليتسا، ارەستوۆاننىە پوليتيچەسكوي پوليتسيەي (ورگانامي بەزوپاسنوستي) ي وسۋجدەننىە پو پوليتيچەسكيم وبۆينەنيام رازليچنىمي سۋدەبنىمي ي كۆازيسۋدەبنىمي ينستانتسيامي. توگدا، س نەبولشيمي پوگرەشنوستيامي، چيسلو رەپرەسسيروۆاننىح ۆ پەريود س 1921 پو 1953 گود سوستاۆيت وكولو 5,5 ميلليونا چەلوۆەك.

ن.گ. وحوتين، ا.ب. روگينسكي1

(وپۋبليكوۆانو نا سايتە Forced Labor Camps www.osa.ceu.hu/gulag/, ادرەس: http://www.osa.ceu.hu/updates/2005/publications/terrorstatsru.htm)

توچنوي ستاتيستيكي جەرتۆ كوممۋنيستيچەسكوگو رەجيما ۆ سسسر نە سۋششەستۆۋەت. ۆو-پەرۆىح، نە حۆاتاەت دوستوۆەرنىح دوكۋمەنتالنىح ماتەريالوۆ. ۆو-ۆتورىح، ترۋدنو وپرەدەليت داجە سامو ەتو پونياتيە - «جەرتۆا رەجيما».

موجنو پونيمات ەگو ۋزكو: جەرتۆى - ەتو ليتسا، ارەستوۆاننىە پوليتيچەسكوي پوليتسيەي (ورگانامي بەزوپاسنوستي) ي وسۋجدەننىە پو پوليتيچەسكيم وبۆينەنيام رازليچنىمي سۋدەبنىمي ي كۆازيسۋدەبنىمي ينستانتسيامي. توگدا، س نەبولشيمي پوگرەشنوستيامي، چيسلو رەپرەسسيروۆاننىح ۆ پەريود س 1921 پو 1953 گود سوستاۆيت وكولو 5,5 ميلليونا چەلوۆەك.

موجنو پونيمات ەگو ماكسيمالنو شيروكو ي ۆكليۋچات ۆ چيسلو جەرتۆ بولشەۆيزما نە تولكو رازنىە تيپى دەپورتيروۆاننىح، ۋمەرشيح وت يسكۋسستۆەننوگو گولودا ي ۋبيتىح ۆو ۆرەميا سپروۆوتسيروۆاننىح كونفليكتوۆ، نو ي سولدات، پوگيبشيح نا فرونتاح منوجەستۆا ۆوين، كوتورىە ۆەليس ۆو يميا كوممۋنيزما، ي تەح دەتەي، كوتورىە نە روديليس يز-زا توگو، چتو يح ۆوزموجنىە روديتەلي بىلي رەپرەسسيروۆانى يلي پوگيبلي وت گولودا، etc. توگدا چيسلو جەرتۆ رەجيما پريبليزيتسيا ك 100 ملن. چەلوۆەك (تسيفرا توگو جە پوريادكا، چتو ي ناسەلەنيە سترانى).

تەم نە مەنەە، ينتۋيتيۆنو مى ۆسەگدا موجەم رازليچيت تەح، پروتيۆ كوگو كوممۋنيستيچەسكايا ۆلاست پرەدپرينيمالا ناپراۆلەننىە دەيستۆيا، وت تەح، كتو پروستو جيل ۆ ەتوي نەسچاستنوي سترانە، گدە پرەنەبرەجەنيە ك چەلوۆەچەسكوي جيزني، تياجەلىي پرينۋديتەلنىي ترۋد ي وگرانيچەنيە گراجدانسكيح پراۆ ي سۆوبود بىلي سكورەە نورموي، چەم يسكليۋچەنيەم.

نو، داجە پونيمايا، چتو كاكيە-تو كاتەگوري ناسەلەنيا پوسلەدوۆاتەلنو ۋنيچتوجاليس يلي ديسكريمينيروۆاليس، مى نە موجەم پروستو «سلوجيت»، سۋمميروۆات يح ۆ ودنۋ بولشۋيۋ كاتەگوريۋ «جەرتۆ» - سليشكوم پو-رازنومۋ وسۋششەستۆليالوس داۆلەنيە ۆلاستي، سليشكوم رازنىمي بىلي ي پوسلەدستۆيا.

پريۆەدەم داننىە و نايبولەە وچەۆيدنىح ي ماسسوۆىح كاتەگورياح جەرتۆ رەپرەسسي.

I. ليۋدي، ارەستوۆاننىە ورگانامي گوسۋدارستۆەننوي بەزوپاسنوستي (ۆچك - وگپۋ - نكۆد - مگب) ي پريگوۆورەننىە ك سمەرتنوي كازني، ك رازنىم سروكام زاكليۋچەنيا ۆ لاگەرياح ي تيۋرماح يلي ك سسىلكە. پو پرەدۆاريتەلنىم وتسەنكام، ۆ ەتۋ كاتەگوريۋ پوپاداەت زا پەريود س 1921 پو 1953 گود وكولو 5,5 ميلليونا چەلوۆەك.

سۆودنىە تسيفرى، كوتورىە مى پريۆوديم ۆ تابليتسە №1, ياۆليايۋتسيا رەزۋلتاتوم اناليزا رازنىح دوكۋمەنتالنىح يستوچنيكوۆ - پرەجدە ۆسەگو، رازليچنىح ستاتيستيچەسكيح وتچەتوۆ ورگانوۆ بەزوپاسنوستي. ەتي داننىە نە ياۆليايۋتسيا وكونچاتەلنىمي، بولەە توگو، وني زاۆەدومو نەپولنى - سليشكوم منوگو لاكۋن ي پروتيۆورەچي ۆ سوحرانيۆشيحسيا دوكۋمەنتاح. نو حوتيا كاجدايا وتدەلنايا تسيفرا موجەت بىت سكوررەكتيروۆانا، ودناكو وبششي ماسشتاب رەپرەسسي ي يح ديناميكا (سم. دياگراممۋ), كاك نام كاجەتسيا، سووتۆەتستۆۋيۋت يستوريچەسكوي رەالنوستي.

ۆ تابليتسە تري گرافى:

«پريۆلەچەننىە» - يمەيۋتسيا ۆ ۆيدۋ ليۋدي، كوتورىە بىلي پريۆلەچەنى ك ۋگولوۆنوي وتۆەتستۆەننوستي (بولشينستۆو، نو نە ۆسە يز نيح بىلي پەرەد ەتيم ارەستوۆانى). تسيفرى ۆ توي كولونكە وتراجايۋت، سكورەە، كوليچەستۆو دەل، كوتورىە ۆەلي ورگانى گوسبەزوپاسنوستي ۆ توم يلي ينوم گودۋ، نەجەلي چيسلو رەالنو پوستراداۆشيح ليۋدەي (ناپريمەر، ۆ ەتو چيسلو ۆحوديات ۆسە وسۆوبوجدەننىە ۆ پروتسەسسە سلەدستۆيا).

«وسۋجدەننىە» - زدەس وتراجەنى سۆەدەنيا و ليۋدياح، كوتورىح رازنوگو رودا تريبۋنالى يلي ادمينيستراتيۆنىە كوميسسي («ترويكي»، «دۆويكي»، «وسوبوە سوۆەششانيە» ي ت.پ.) پريگوۆوريلي ك رازنىم مەرام ناكازانيا. نادو يمەت ۆ ۆيدۋ، چتو «وسۋجدەننىە» نە وبيازاتەلنو ۆحوديات ۆ چيسلو «پريۆلەچەننىح» توگو جە گودا - چاستو وسۋجدەنيە پرويسحوديت ۆ سلەدۋيۋششەم كالەندارنوم گودۋ.

«ۆمن» (ۆىسشايا مەرا ناكازانيا) - ۆ ەتوي گرافە دايۋتسيا سۆەدەنيا و چيسلە ليۋدەي پولۋچيۆشيح سمەرتنىە پريگوۆورى.

 

تابليتسا 1. ديناميكا پوليتيچەسكيح رەپرەسسي: 1921-1953

گودى

پريۆلەچەنو

وسۋجدەنو

يز نيح ك ۆمن

1921

200270

89530

12200

1922

119330

50540

2410

1923

104280

41850

880

1924

92850

40740

2830

1925

72660

39250

2660

1926

62820

43940

1250

1927

76980

54840

2690

1928

111880

95620

1490

1929

219860

147210

3020

1930

378540

285820

20980

1931

479070

272960

11290

1932

499250

263210

5120

1933

634430

422140

5790

1934

336000

224410

3500

1935

293680

267080

1230

1936

324190

274670

1120

1937

940850

860160

392380

1938

641760

625680

372210

1939

47420

66630

2600

1940

158880

101980

23720

1941

214020

130000

28800

1942

405540

226000

55790

1943

420750

165000

20500

1944

279020

150000

19700

1945

221090

126000

10600

1946

117030

105580

2270

1947

93740

67590

900

1948

81820

68380

-

1949

80280

72520

-

1950

65750

59350

470

1951

54810

54160

1800

1952

21690

28650

1610

1953

16490

12080

300

يتوگو

7867030

5533570

1012110

كوممەنتاري ك تابليتسە:

ۆسە تسيفرى دايۋتسيا س وكرۋگلەنيەم دو پولنىح دەسياتكوۆ.

سۆەدەنيا زا 1918-1920 گگ. نە دايۋتسيا، پوسكولكۋ وتچەتنايا ستاتيستيكا زا ەتوت پەريود سوحرانيلاس ليش فراگمەنتارنو ي وتچاستي فالسيفيتسيروۆانا. وتسەنكي ماسشتابوۆ رەپرەسسي ەپوحي گراجدانسكوي ۆوينى ي «كراسنوگو تەررورا» كولەبليۋتسيا وت 60 دو 500 تىسياچ چەلوۆەك (پەرۆايا تسيفرا - وفيتسيالنايا ينفورماتسيا ۆچك، ۆتورايا - رەكونسترۋكتسيا پو كوسۆەننىم داننىم; نايبولەە ۆەروياتنا سرەدنيايا تسيفرا - 250 - 300 تىسياچ چەل.). زدەس جە نادو زامەتيت، چتو سۆەدەنيا زا 1921 ي 1922 گودى تاكجە نەپولنى: نەكوتورىە مەستنىە ورگانى ۆچك-گپۋ نە پريسىلالي وتچەتى ۆ موسكۆۋ يلي سووبششالي فراگمەنتارنىە سۆەدەنيا. ليش چاست ەتوي ينفورماتسي (ناپريمەر، و سۋدبە ۋچاستنيكوۆ كرونشتادسكوگو ۆوسستانيا 1921 گ.) ۋدالوس رەكونسترۋيروۆات پو ينىم يستوچنيكام).

سۆەدەنيا ۆ گرافاح «وسۋجدەنى» ي ۆمن» زا 1921-1934 گگ. پرەدپولوجيتەلنى. دەلو ۆ توم، چتو ۆ ستاتيستيچەسكيح ماتەريالاح ورگانوۆ بەزوپاسنوستي زافيكسيروۆانى داننىە ليش نا وسۋجدەننىح ورگانامي ۆچك-وگپۋ. مەجدۋ تەم، منوگيە سلەدستۆەننىە دەلا، كوتورىە ۆەلي ورگانى گوسبەزوپاسنوستي، پەرەداۆاليس زاتەم ۆ سۋدەبنىە ينستانتسي (رەۆوليۋتسيوننىە ي ۆوەننىە تريبۋنالى، نارودنىە سۋدى رازنىح ۋروۆنەي، ۆوەننۋيۋ كوللەگيۋ ۆەرحوۆنوگو سۋدا ي ت.د.). ودناكو، سۆودنوي سۋدەبنوي ستاتيستيكي زا ەتي گودى نە سۋششەستۆۋەت. دليا توگو، چتوبى وتسەنيت ماسشتابى سۋدەبنوي پراكتيكي پو پوليتيچەسكيم دەلام، نام پريشلوس ەكستراپوليروۆات پروتسەنتنىە داننىە سۋدەبنوي ستاتيستيكي 1935-1936 گگ. نا پرەدشەستۆۋيۋششي پەريود (س ۋچەتوم نەكوتورىح فراگمەنتوۆ سۋدەبنوي ستاتيستيكي زا 1920-ە گودى), ا زاتەم سۋمميروۆات رەزۋلتات س تسيفرامي وسۋجدەننىح ۆنەسۋدەبنىمي ورگانامي.

ۆ داننىح 1940 گ. ۋچتەنى سۆەدەنيا و راسسترەلە پولسكيح گراجدان پو تاك نازىۆاەمومۋ "كاتىنسكومۋ دەلۋ" - وكولو 22 تىسياچ چەلوۆەك، حوتيا ۆ ستاندارتنوي وتچەتنوستي گوسبەزوپاسنوستي وني ۋچتەنى نە بىلي.

ۆ داننىح 1941 ي 1942 گگ. ۋچتەنى سۆەدەنيا و راسسترەلە زاكليۋچەننىح پري ەۆاكۋاتسي تيۋرەم يز پريفرونتوۆىح وبلاستەي (وكولو 15 تىسياچ چەلوۆەك), تاكجە نە ۆوشەدشيە ۆ ستاندارتنۋيۋ وتچەتنوست. ودناكو، پوسكولكۋ نام نەيزۆەستنو راسپرەدەلەنيە ەتيح راسسترەلوۆ پو پەريودام، مى پرويزۆولنو رازدەليلي ەتوت كونتينگەنت، ۆكليۋچيۆ ۆ داننىە 1941 گ. 5 تىسياچ چەل.، ا ۆ داننىە 1942 گ. - 10 تىسياچ.

انالوگيچنايا سيتۋاتسيا ۆوزنيكلا س ليۋدمي، ارەستوۆاننىمي ي وسۋجدەننىمي ورگانامي كونتررازۆەدكي "سمەرش" («سمەرت شپيونام»), كوتورايا پودچينيالاس ۆوەننومۋ مينيستەرستۆۋ. پوسكولكۋ پوكا وبنارۋجەنى تولكو وبوبششەننىە (نو نەپولنىە) داننىە زا پەريود س ناچالا ۆوينى دو مايا 1945 گودا (پريۆلەچەنو 627636, وسۋجدەنو 272410, راسسترەليانو 66538), تو نام پريشلوس پروپورتسيونالنو راسپرەدەليت ەتي تسيفرى پو گودام سووتۆەتستۆۋيۋششەگو پەريودا.

وتسۋتستۆيە داننىح و ۆمن ۆ 1948-1949 گگ. وبياسنەتسيا تەم، چتو س 26 مايا 1947 پو 12 يانۆاريا 1950 گ. سمەرتنايا كازن ۆ سسسر بىلا زاكونوداتەلنو وتمەنەنا.

ۆنيماتەلنىي چيتاتەل زامەتيت، چتو ۆ 1952 گ. چيسلو وسۋجدەننىح بولشە، چەم چيسلو ۆنوۆ پريۆلەچەننىح/ارەستوۆاننىح. ەتو وبياسنياەتسيا تەم، چتو ۆ ەتوم گودۋ ماسسيروۆاننو وسۋجدالي ليۋدەي، سلەدستۆيە پو دەلام كوتورىح زاتيانۋلوس س پەرۆىح پوسلەۆوەننىح لەت (سرەدي نيح منوگو ينوستراننىح ۆوەننوپلەننىح ي ينتەرنيروۆاننىح).

II. درۋگايا ماسسوۆايا كاتەگوريا رەپرەسسيروۆاننىح پو پوليتيچەسكيم موتيۆام، - كرەستيانە، ۆىسلاننىە س مەستا جيتەلستۆا ۆ حودە كامپاني «ۋنيچتوجەنيا كۋلاچەستۆا كاك كلاسسا».

ۆسەگو زا 1930-1933 گودى، پو رازنىم وتسەنكام، پوكينۋلو رودنىە دەرەۆني وت 2,5 دو 4 ميلليونوۆ چەلوۆەك، يز كوتورىح 1,8 ميلليونا ستالي «سپەتسپوسەلەنتسامي» ۆ سامىح نەوبجيتىح رايوناح ەۆروپەيسكوگو سەۆەرا، ۋرالا، سيبيري ي كازاحستانا. وستالنىح ليشيلي يمۋششەستۆا ي راسسەليلي ۆ پرەدەلاح سۆويح جە وبلاستەي، ا زناچيتەلنايا چاست «كۋلاكوۆ» بەجالا ۆ بولشيە گورودا ي نا يندۋستريالنىە سترويكي. پوسلەدستۆيەم ستالينسكوي اگرارنوي پوليتيكي ستال ماسسوۆىي گولود نا ۋكراينە ي ۆ كازاحستانە، ۋنەسشي جيزني 6 يلي 7 ميلليونوۆ چەلوۆەك (سرەدنيايا وتسەنكا). لەگالنو ۆەرنۋتسيا نا رودينۋ بىۆشيە «كۋلاكي» سموگلي تولكو پوسلە سمەرتي ستالينا، ودناكو مى نە زناەم، كاكايا چاست ۆىسلاننىح ۆوسپولزوۆالاس ەتيم پراۆوم.

III. ترەتيا ماسسوۆايا كاتەگوريا جەرتۆ پوليتيچەسكيح رەپرەسسي - نارودى، تسەليكوم دەپورتيروۆاننىە س مەست تراديتسيوننوگو راسسەلەنيا ۆ سيبير، سرەدنيۋيۋ ازيۋ ي كازاحستان.

ۆ وسنوۆنوم، ەتي دەپورتاتسي پرويسحوديلي ۆو ۆرەميا ۆوينى، ۆ 1941-1945 گوداح. ودنيح ۆىسەليالي پرەۆەنتيۆنو، كاك پوتەنتسيالنىح پوسوبنيكوۆ ۆراگا (كورەيتسى، نەمتسى، گرەكي، ۆەنگرى، يتاليانتسى، رۋمىنى), درۋگيح وبۆينيالي ۆ سوترۋدنيچەستۆە س نەمتسامي ۆو ۆرەميا وككۋپاتسي (كرىمسكيە تاتارى، كالمىكي، نارودى كاۆكازا). چاست دەپورتيروۆاننىح موبيليزوۆالي ۆ تاك نازىۆاەمۋيۋ ترۋدوۆۋيۋ ارميۋ. وبششەە چيسلو ۆىسلاننىح پروستيرالوس دو 2,5 ميلليونوۆ چەلوۆەك (سم. تابليتسۋ №2). ۆو ۆرەميا پۋتي منوگيە يز ۆىسەلياەمىح پوگيبلي وت گولودا ي بولەزنەي; سمەرتنوست نا نا نوۆوم مەستە جيتەلستۆا تاكجە بىلا وچەن ۆىسوكوي. ودنوۆرەمەننو س ۆىسىلكوي ليكۆيديروۆاليس ادمينيستراتيۆنىە ناتسيونالنىە اۆتونومي، مەنيالاس توپونيميكا. بولشينستۆو ۆىسلاننىح نە سموگلي ۆەرنۋتسيا نا رودينۋ دو 1956 گودا، ا نەكوتورىە (نەمتسى پوۆولجيا، كرىمسكيە تاتارى) - دو كونتسا 1980-ح گودا.

كرومە كرۋپنىح كونسوليديروۆاننىح پوتوكوۆ، ۆ رازنوە ۆرەميا يمەلي مەستو پوليتيچەسكي موتيۆيروۆاننىە دەپورتاتسي وتدەلنىح ناتسيونالنىح ي سوتسيالنىح گرۋپپ، وبششەە چيسلو كوتورىح ۋستانوۆيت كراينە سلوجنو (پو پرەدۆاريتەلنوي وتسەنكە - نە مەنەە 450 تىسياچ چەلوۆەك).

 

تابليتسا 2. دەپورتيروۆاننىە نارودى (1937-1944)

ناتسيونالنوست

كوليچەستۆو ۆىسلاننىح (سرەدنيايا وتسەنكا)

گود دەپورتاتسي

كورەيتسى

172000

1937-1938

نەمتسى

905000

1941-1942

فيننى، ينگەرمانلاندتسى، گرەكي، درۋگيە ناتسيونالنوستي سويۋزنىح س گەرمانيەي گوسۋدارستۆ

400000

1941-1942

كالمىكي

101000

1943-1944

كاراچاەۆتسى

70000

1943

چەچەنتسى ي ينگۋشي

485000

1944

بالكارتسى

37000

1944

كرىمسكيە تاتارى

191000

1944

تۋركي-مەسحەتينتسى ي درۋگيە نارودى زاكاۆكاكزيا

100000

1944

يتوگو

2461000

 

* * *

پەرەچەن كاتەگوري ناسەلەنيا، پودۆەرگشيحسيا پوليتيچەسكيم پرەسلەدوۆانيام ي ديسكريميناتسي، موجنو پرودولجات ەششە دولگو. مى نە ۋپوميانۋلي ني سوتەن تىسياچ ليۋدەي، ليشەننىح گراجدانسكيح پراۆ زا «نەپراۆيلنوە» سوتسيالنوە پرويسحوجدەنيە، ني ۋبيتىح پري پوداۆلەني كرەستيانسكيح ۆوسستاني، ني ۆىسلاننىح نا سەۆەر ي ۆ سيبير جيتەلەي پريبالتيكي، زاپادنوي ۋكراينى، مولداۆي ي پولشي، ني تەح، كتو ليشيلسيا رابوتى ي جيليا ۆ رەزۋلتاتە يدەولوگيچەسكوي تراۆلي (ناپريمەر، ەۆرەي-«كوسموپوليتى»).

ا ۆەد كرومە ەتيح بەسسپورنىح جەرتۆ پوليتيچەسكوگو تەررورا، بىلي ەششە ميلليونى ليۋدەي، وسۋجدەننىح زا نەزناچيتەلنىە «ۋگولوۆنىە» پرەستۋپلەنيا ي ديستسيپلينارنىە پروستۋپكي. يح تراديتسيوننو نە سچيتايۋت جەرتۆامي پوليتيچەسكيح رەپرەسسي، حوتيا منوگيە رەپرەسسيۆنىە كامپاني، كوتورىە پروۆوديلا ميليتسيا، يمەلي پوليتيچەسكۋيۋ پودوپلەكۋ. دو ۆوينى ەتو بىلا كامپانيا پو «وحرانە سوتسياليستيچەسكوي سوبستۆەننوستي» (1932-1933), ۆو ۆرەميا ۆوينى ساجالي زا نارۋشەنيە ترۋدوۆوي ديستسيپلينى، پوسلە ۆوينى - ي زا تو ي زا درۋگوە. نەكوتوروە پرەدستاۆلەنيە و ماسشتاباح پودوبنىح كامپاني داەت تابليتسا №3, ۆ كوتوروي دايۋتسيا نەكوتورىە تسيفرى يز سۋدەبنوي ستاتيستيكي (كاك گوۆوريلوس ۆىشە، ەتا ستاتيستيكا ۆ پولنوم وبەمە وتسۋتستۆۋەت).

 

تابليتسا 3. وبششەە چيسلو وسۋجدەننىح سۋدامي ي ۆوەننىمي تريبۋنالامي ۆ 1941 - 1956 گوداح

گود

وسۋجدەنو

1941

3381755

1942

3582023

1943

3222556

1944

3089374

1945

2742146

1946

2922484

1947

2934810

1948

2384098

1949

2224661

1950

1974233

1951

1566963

1952

1590329

1953

1230390

1954

1108179

1955

1186716

1956

1121788

يتوگو

36262505

 

يز ەتيح نەمىسليمىح ميلليونوۆ تولكو پو «ۋكازام ۆوەننوگو ۆرەمەني» بىلو زا ەتوت پەريود وسۋجدەنو 17961420 چەلوۆەك (يز نيح زا پروگۋلى - 11454119). ناكازانيا پو ەتيم ي پودوبنىم ۋكازام، كاك پراۆيلو، بىلي نە سليشكوم تياجەلىمي - چاستو وسۋجدەننىە نە ليشاليس سۆوبودى، ا پروستو كاكوي-تو سروك بەسپلاتنو ترۋديليس نا «وبششەستۆەننىح رابوتاح» يلي داجە نا سۆوەم رابوچە مەستە. ي ەتا پراكتيكا، ي فورمۋليروۆكي ەتيح ۋكازوۆ پوكازىۆايۋت، چتو يح گلاۆنايا ناپراۆلەننوست - راسپروسترانيت سيستەمۋ پرينۋديتەلنوگو ترۋدا زا گرانيتسۋ لاگەرەي ي سپەتسپوسەلەني: ساموۆولنىي ۋحود س مەستا رابوتى (يزمەنەنيە مەستا رابوتى); پروگۋل (ساموۆولنايا وتلۋچكا س رابوتى); نارۋشەنيە ديستسيپلينى ي ساموۆولنىي ۋحود ۋچاششيحسيا يز فابريچنىح ي جەلەزنودوروجنىح ۋچيليشش; دەزەرتيرستۆو س پرەدپرياتي ۆوەننوي پرومىشلەننوستي، جەلەزنودوروجنوگو ي ۆودنوگو ترانسپورتا; ۋكلونەنيە وت موبيليزاتسي دليا رابوتى نا پرويزۆودستۆي ي سترويتەلستۆە; ۋكلونەنيە وت موبيليزاتسي نا سەلسكوحوزيايستۆەننىە رابوتى; نەجەلانيە رابوتات ۆ كولحوزە («نەۆىرابوتكا كولحوزنيكامي وبيازاتەلنوگو مينيمۋما ترۋدودنەي»). ينتەرەسنو، چتو ەتي ۋكازى كاكوە-تو ۆرەميا دەيستۆوۆالي ي پوسلە سمەرتي ستالينا. رەتسيديۆ ەتوي پوليتيكي پرويزوشەل ۆ ناچالە 1960-ح گودوۆ، كوگدا پو ۆسەي سترانە ستالي پرەسلەدوۆات بەزرابوتنىح («تۋنەيادتسەۆ») - يمەننو زا ەتو ۆ 1964 گودۋ بىل ۆىسلان يز لەنينگرادا پوەت يوسيف برودسكي، بۋدۋششي پوليتيچەسكي ەميگرانت ي لاۋرەات نوبەلەۆسكوي پرەمي.


1 - وبششەستۆو "مەموريال", موسكۆا.

 

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

قۇيىلسىن كوشىڭ

باس گازەت ورالماندارعا نەگە شۇيلىكتى؟

ءالىمجان ءاشىمۇلى 1878
ادەبيەت

«سولاي ەمەس پە؟»

عابباس قابىشۇلى 1925
قوعام

دوس كوپ پە، دۇشپان كوپ پە؟

ءابدىراشيت باكىرۇلى 1618
ەل ءىشى...

ۇلتتىق بىرەگەيلەنۋ: قانداستاردىڭ ءرولى قانداي؟

ءومارالى ادىلبەكۇلى 1481