سەنبى, 27 ءساۋىر 2024
جاڭالىقتار 7785 0 پىكىر 23 ناۋرىز, 2013 ساعات 16:56

ەسەنعالي راۋشانوۆ. مەنىڭ درامام

بولماڭىز، تەگى، ءشۇبالى

 

بولماڭىز، تەگى، ءشۇبالى

كەلەسى جالىن عاسىردا

ەسكەرتكىش تاقتام تۇرادى

وسى ءۇيدىڭ قابىرعاسىندا.

شۋلايدى كوكتەم باقتا انا،

توڭىرەك انگە تۇنىپ بار.

قارايدى كيولىپ تاقتاعا

بولاشاق الماتىلىقتار.

اقىندار، ايحاي، جىر وقىپ،

ارۋ قىز كەلىپ گۇل قاداپ،

ءناپ-نوزىك قولىن، ءدىر ەتىپ،

الادى تارتىپ جىلدام-اق.

وتەدى توبىر توپتاسا،

كەتەدى ارۋ الاڭداي،

ەندى ءبىر سوتكە توقتاسا،

تاس اقىن ۇستاپ كالارداي.

تاقتانى حالقىم از كورىپ،

ءتىرىسىڭ ءالى سەن دەيدى.

مەن تۇرام شەتتە ءماز بولىپ،

مەنى ەشكىم بىراق كورمەيدى.

مەن جازعان ەسكى ولەڭدى

جاڭا ۇرپاق مىناۋ جاتتاعان.

تىرىدە ەستىمەگەندى

ولگەن سوڭ ەستىپ، شاتتانام.

سىتىلىپ قالىپ توبىردان،

كەلەمىن سوسىن بولىنە.

- ساقتاي گور، - دەيمىن، - سوعىلعان،

ۇلىسىڭ دەي مە-ەي سەنى دە!

تەز تاراپ كەتەرىن بىلەم

بۇل ءسوزدىڭ ەندى جالپىعا.

ۇلى ەمەس ەكەنىمدى مەن

ايتامىن قالاي حالقىما؟

ۇلى ەمەس ەدىم مەن دەيمىن،

ءوزىمىزدى ءوزىم اقتاي كەپ.

بولماڭىز، تەگى، ءشۇبالى

 

بولماڭىز، تەگى، ءشۇبالى

كەلەسى جالىن عاسىردا

ەسكەرتكىش تاقتام تۇرادى

وسى ءۇيدىڭ قابىرعاسىندا.

شۋلايدى كوكتەم باقتا انا،

توڭىرەك انگە تۇنىپ بار.

قارايدى كيولىپ تاقتاعا

بولاشاق الماتىلىقتار.

اقىندار، ايحاي، جىر وقىپ،

ارۋ قىز كەلىپ گۇل قاداپ،

ءناپ-نوزىك قولىن، ءدىر ەتىپ،

الادى تارتىپ جىلدام-اق.

وتەدى توبىر توپتاسا،

كەتەدى ارۋ الاڭداي،

ەندى ءبىر سوتكە توقتاسا،

تاس اقىن ۇستاپ كالارداي.

تاقتانى حالقىم از كورىپ،

ءتىرىسىڭ ءالى سەن دەيدى.

مەن تۇرام شەتتە ءماز بولىپ،

مەنى ەشكىم بىراق كورمەيدى.

مەن جازعان ەسكى ولەڭدى

جاڭا ۇرپاق مىناۋ جاتتاعان.

تىرىدە ەستىمەگەندى

ولگەن سوڭ ەستىپ، شاتتانام.

سىتىلىپ قالىپ توبىردان،

كەلەمىن سوسىن بولىنە.

- ساقتاي گور، - دەيمىن، - سوعىلعان،

ۇلىسىڭ دەي مە-ەي سەنى دە!

تەز تاراپ كەتەرىن بىلەم

بۇل ءسوزدىڭ ەندى جالپىعا.

ۇلى ەمەس ەكەنىمدى مەن

ايتامىن قالاي حالقىما؟

ۇلى ەمەس ەدىم مەن دەيمىن،

ءوزىمىزدى ءوزىم اقتاي كەپ.

ءوزىمدى تاعى جەرلەيمىن:

«ولگەن سوڭ تىنىش جاتپاي...» دەپ.

«ۇلىسىڭ، - دەيدى ەل، - شىن عاجاپ،

تۋعىزعان سەنى جۇرت ۇلى».

سەندىرمەي قويماس بۇل قازاق.

- ءيا، راس، - دەيمىن ءبىر كۇنى.

سودان سوڭ كوپتەن بولىنە،

لاقاتىمدى اشا لەكەرلەپ،

جاتامىن كىرىپ كەرىمە،

ءا، ەندى ەلگەن ەكەم دەپ.

باق قۇسى ەمەس الىستان جەتكەن دارا،

قايعى دا ەمەس قاياۋلى.

كوكتەم بيىل كادىمگى كوكتەم عانا،

بايانسىز ءھام اياۋلى.

ەسى اۋىسقان دەر، بالكىم، كۇلسەم بۇل ەل،

ءاي، قورلىق-اق، قورلىق-اق.

ءبىر وتىرىك ىزدەيسىڭ شىن سەندىرەر،

تابىلمايدى ول بىراق.

و، قايران جيىرما بەس،

Tap ارنادا تاسقان سەڭ.

ولەڭ جازۋ قىزىق تا، قيىن دا ەمەس،

جاس وتىزدان اسقان سوڭ.

ال ايتايىن، تۇرسا شىن بىلگىڭىز كەپ،

العا سۇيرەپ ارباعان

وتىرىگىمدى جوعالتىپ، ءجۇرمىن ىزدەپ،

He كومەگىڭ بار ماعان؟

 

"پروگرەسس جانە رەگرەسس" اتتى پىكىر تالاستا وقىلعان ولەڭ

 

ۇكىلەپ اسەم قوڭىر جورعا ءمىندىم،

جورعانى ۇزاق ساپار جولعا ءمىندىم.

بەسىندە تۇيەتايلى بەتكەيگە ورلەپ،

كەشىندە

تۇياق قاپقان سورعا كىردىم.

سازىنداي قۇداشا ايتقان ارۋ ءاننىڭ،

كەتكەندە ۇزاپ الىس ءسارۋار كۇن،

تەزىرەك جۇرمەك بولىپ تەبىنىپ ەم،

جورعاسىن بۇزىپ الدىم جانۋاردىڭ.

ءتايىرى-اي، مۇنداي كۇيگە قالام دەپ پە ەم،

جورعا اتتىڭ جورتاقتاۋى جامان نەتكەن.

قول تالىپ، اياق ۇيىپ، جۇرەك لوبلىپ،

كەلەمىن ازەر-الدا امالداپ مەن.

تارلاۋىت تاۋ اسپاپپىن، بەل اسىپپىن،

قۇشاعىن تۇر الدىمدا كەڭ اشىپ ءتۇن.

بارار جەر، باسار تاۋىم - وزىمە ايان،

اپىر-اۋ، قايدا اسىقتىم،

Heگe اسىقتىم؟

تەر جۋىپ تەبىنگىنى، تەرلىگىمدى،

جۇگىرتكەن تەرلىك بويلاپ زەر ءبۇلىندى.

قاق تۇرعان ساۋىرىنا قايران قوڭىر

قاڭباقتاي قالباقتايدى جەلدى كۇنگى.

تۇسە الماي شالىمىنا ول ماناعى،

سۇركىلدەپ جەلگەنى ءۇشىن قورلانادى.

ءجۇرىسىن بۇزا كورمە، جورعا مىنسەڭ،

جىگىتتەر، ءبىز جۇرەتىن جول كوپ ءالى.

 

ادام

 

- كوركەمباي اقساق ۇيلەنەدى دەگەن سىبىس بار...

توي قامىن جاساپ كۇبىنىپ جاتتى تۋىستار.

كەلىن دە كەلدى،

كەلدى ازداپ كورپە-توسەك تە،

كوبەيدى سىپسىڭ،

راس پا،

الدە وسەك پە؟

- وڭ جاقتا وتىرىپ جۇكتى بوپ قالعان قىز دەيدى.

- ە، كوركەمجانعا اق جاۋلىق تيسە ەسەپ تە...

كيىمى ءبۇتىن،

تاماعى دايىن - كەرەمەت،

كوركەمباي پاقىر ادام بوپ قالدى، نە كەرەك.

قىرىق جىلعى ءۇيىن توپانمەن سىلاپ شىقتى ءوزى،

توپساسى سىنعان ەسىكتى قايتا شەگەلەپ.

ساپەكتەۋ عانا جان ەكەن الگى زايىبى،

اي وتپەي جاتىپ بوسانىپ قالدى - ايىبى.

قالجاعا مال جوق.

كوركەمباي ساسىپ تۇرعاندا،

توقتىسىن سۇيرەپ قايىنى جەتتى، قايىنى.

كۇيەۋ جىگىتكە قارادى ءجيى ۇرلانا،

ىڭگالاپ جاتىر بالپاناقتاي بوپ ۇل بالا.

جاس انا وتىر شۇبەرەكتەي بوپ بوزارىپ،

كوزىنىڭ الدى بۋالدىر،

شەكسىز سۇر دالا.

...قىرىق كۇن ءوتتى،

...دەنەسىن ورتكە وراپ اپ،

سابيگە كەنەت جابىستى جوتەل،

وبال-اق.

كوركەمباي تاڭنان كوك قارعا ىزدەپ ەم ءۇشىن،

بارا جاتادى قاباقتان تومەن دومالاپ.

قالعيدى ءسابي جۇدىرىقتارىن سىعىمداپ،

سول كەزدە جارىن شاقىرادى دا بۇل ىمداپ،

قاتتى ايتسا، شوشىپ ويانىپ كەتەر سەكىلدى،

«قۇلىنى-ەم-م» دەيدى،

«قۇلىنىم» دەيدى سىبىرلاپ.

قارايدى بالا،

باسقامەن ونىڭ ءىسى نە،

ءارى جات،

ءارى جاقىنى بولعان كىسىگە.

...ۇزاماي ءسابي شەتىنەپ كەتتى،

ءومىر-اي،

...كوركەمباي دەل-سال،

ءوڭى مە مىناۋ،

ءتۇسى مە؟

كوركەمباي دەل-سال،

شەگەدى ءجيى شىلىمىن،

بوز توبە جاتىر تارتىپ اپ جۇرەك جىلۋىن.

قاتتى ايتسا، شوشىپ وياناتىنداي ءسابيى،

سىبىرلاپ قانا:

«قۇلىنى-ەم-م» دەيدى،

«قۇلىنىم»...

 

 

 

ارحايزم مەن نەولوگيزم

 

جىلان باۋىر قامشى جاتتى يرەڭدەپ،

جىلان ءتىلدى وت سويلەدى سۇيرەڭدەپ.

سارعالداقتار زارەسى ۇشىپ،

ءۇرپيىپ،

سارى جەبەلەر قورامساقتان قىلتيىپ،

ەنتەلەسىپ ەكى جاق بوپ ەل تۇردى،

ەكى شەشەن ورەكپىدى،

جەلپىندى.

- ءيا، - دەدى توراعاسى،

زامان-اي،

جۇرت جىم بولدى،

قۇلاققا ۇرعان تاناداي. -

جاتىرلاستىڭ جاۋ بولعانىن كورگەن كىم،

ءبىر شال ەدى بابالارىڭ سەندەردىڭ.

ءتوس قاعىسىپ تاراسىڭدار، شەشەندەر،

سول شال كوردە تىنىش جاتسىن دەسەڭدەر.

ەركەلەسە - سەن اعاسىڭ،

ءىنىڭ بۇل،

ءاي، الاشتىڭ ازاماتى، ءتۇبىڭ ءبىر.

...قۇشاقتاستى بيلەپ كەپ،

جىلان باۋىر قامشى قالدى يرەكتەپ.

قازاق-اتا جۇرگەن جەرى جىر-اڭىز،

تاعى بىردە بىلاي دەپتى ءبىر ابىز:

- ساباڭا ءتۇس،

سالقىن ۇيگە ءجۇر، ەرىم،

تۇنىمەنەن كۇي تىڭداسىن تۇمەنىڭ.

اق تىلەكپەن ويانالىق تاڭدا ءبىز،

ءتۇبىمىز ءبىر،

قانىمىز ءبىر اندامىز...

قازاق-اتا جاقىن ەتىپ الىستى،

بارشا جۇرتپەن ءتوس قاعىستى، تابىستى.

بۇگىنگى جىر -

جىلان باۋىر تانكتەر،

جىلان باۋىر قامشىنى ايتسام، جالىقتى ەل.

جىلان قۇيرىق راكەتا ىسقىرىپ،

ۇيقىسىنان وياندى جەر قىستىعىپ.

- ەسكى ۇعىم عوي مۇنىڭ، - دەدى ءبىر مىقتى، -

تىم جالاڭداۋ تۇسىنەسىڭ تىرلىكتى.

توقىراۋدىڭ سۇرعىلت، سۇرقاي ۇرانى

قالاي سەنى جالىقتىرماي ءجۇر ءالى.

- بۇگىنگى ءسوز باسقا شىعار، راس، - دەدىم، -

ىلعي كەش قاپ جۇرەتۇعىن قاسقا ەدىم. -

دەدىم داعى، تەز اۋىستىم بۇل كۇيدەن،

Heگe ىڭعايعا جىعىلام-ەي ىلعي مەن.

«ويلاپ تۇرساق، جوققا سەنىپ كەلىپپىز،

ەسكىلەردى جاڭارتالىق»، - دەدىك ءبىز.

ەسكى تولعاۋ،

ەسكى عۇرىپ،

ەسكى ۇعىم،

جاڭارام دەپ لاعىپ كەتسەم، كەش بۇگىن.

سول كەزدە دە تۋىستىققا تالپىنساق،

و، توقىراۋ، سەنسىڭ ناعىز التىن شاق!

ءسوزىم دە ەسكى،

ايتسام ءسال-ءپال جاڭالاپ،

ءتۇبىمىز ءبىر ادامزاتپىز، جاماعات.

ءبىزدىڭ حالىق - شۇباي تارتقان كوش دەڭىز،

كوشتى ىلعي دا تۇگەندەيمىز كەشكە ءبىز.

ءار اسۋدان اسقان سايىن،

ءبىر تەڭى

ءتۇسىپ قالدى.

قانداي ادەت بۇل، تەگى؟!

«ءبىلىپ تۇرمىن،

بوسقا كۇيدىڭ...

اقتار ەم،

ءبىزدىڭ ەلدىڭ بالاسىسىڭ، اتتەگەن.

اقتار ەدىم،

اقتاعانداي جۇرتتى مەن،

اتالاس دەپ عايباتتايدى قىرت كىلەڭ»، -

دەپ اعاسى جۇباتقاندا ءىنىسىن،

تۋىستىق دەپ ۇقتىرادى مۇنىسىن.

الدەقاشان قۋراپ قالعان سۇيەگى

اتانى ويلاپ،

مەنىڭ جانىم كۇيەدى.

اعاي جومارت،

جۇرگەن جەرى توي ەدى،

قوي، قوي، بالام،

مەنى تىڭدا، قوي ونى.

جەتى اتاڭدى ۇيرەتەيىن، كوكەشىم،

جەتى جۇرتتىڭ قامىن جەر مە ەكەسىڭ.

ءالى تالاي جاڭارۋلار جولىعار،

ءبىزدىڭ كوشتىڭ سان قۇبىلار ءجونى بار.

كوش جولىندا، ءوزىڭ قالىپ كەتسەڭ دە،

العا وزدىرار ابزال ۇعىم كوپ سەندە.

كوشىڭ كەتەر

الىس، الىس شىعانداي،

جولى قايسى،

ءورى قايسى - ۇعا الماي;

ءبىر بايلامعا كەلىپ اقىر، بولدىرىپ،

ەسكى ءسوزدىڭ ەستىلىگىن سوڭ ءبىلىپ:

«بارىپ، بارىپ ورالاتىن قونىسى،

ەسكى جۇرتتىڭ ەسكىرمەگەن سونىسى»، -

دەپ قويىپ ءبىر،

ايتىپ زامان كەڭدىگىن،

وزىمە ۇكساپ وتىرارسىڭ سەن دە، ۇلىم...

 

مەنىڭ درامام

 

- قوش بول، - دەدىم قۇمدارعا، -

ەسەن جۇرسەم، ءبىر كەلەرمىن، مۇڭدانبا.

ات تاعالاپ، اتان قومداپ ەر جەتكەن

ەڭ سوڭعى اقىن مىنا مەن ەم بۇل ماڭدا.

مەن كەتەم.

مۇنارتادى توڭىرەك،

جەتىم ءشيدى سىڭسىتادى جەل ۇدەپ.

الماتىعا تۇيە ءمىنىپ بارمايدى،

ماعان بۇلاي قاراماڭىز، كەر ۇلەك.

قوشتاساتىن كۇن بۇگىن،

قارا قۇنان شاينايدى-اي ءبىر سۋلىعىن.

ەڭ سوڭعى رەت الىپ شىقتىم قورادان،

باسىڭ ازات، بار، بارا عوي، قۇلدىعىم.

كوزىم الدى بۇلدىر-بۇلدىر ۇلى كىل،

اينالشىقتاپ كەتپەي قويدى قۇنان ءبىر.

از دەي مە ەكەن جۇرەگىمدە شەر-نالا،

Heگe مەنى جىلاتۋعا قۇمار بۇل؟!

Heگe مەنى قينايدى بۇل جاۋ سىندى؟

جاس جوق مەندە!

بىتكەن ءبارى!

تاۋسىلدى!

- جامالداتقىر، جوق بول! - دەدىم اقىرىپ،

جەل اپ قاشىپ تارعىلدانعان داۋسىمدى.

ءسويتىپ ەلدەن كەتكەنمىن،

قىرساۋدى دا، جۇيرىكتى دە كوپ كوردىم.

قابا جالدى قارا قۇنان بوپ مەنى

ءتۇن ىشىندە وياتادى وتكەن كۇن.

باۋرايىندا سوناۋ كەلىنتوبەنىڭ

سەلتيىپ ءبىر تۇرادى ءۇنسىز سەرەگىم.

ەر-تۇرمانىن، تۇرقىن تۇتاس كورەمىن،

باسى قايدا، باسى نەگە جوق ونىڭ؟!

باسى قايدا، باسى قايدا، قورلىق-اي،

مەنەن نەگە قاشادى اۋلاق ول بۇلاي؟

جوسىپ اعىپ كوزىمنەن جاس، ويانام

جول ورتادا جولداسى ولگەن سورلىداي.

شوشايادى قۇراندى ەردىڭ قاسى كەپ،

قارا تاستى قارش-قارش تۋراپ، شاشىپ وت،

باراتادى بابا دالا ۇستىندە

قابا جالدى قارا قۇنان.

باسى جوق...

 

سارى تازى. ەلەگيا

 

قازاننىڭ سالقىن تاڭدارى

قاراشا تالدى بيلەتتى.

سارى شال دۇنيە سالعالى

سارى تازىدان كۇي كەتتى.

يتاياق ەتىپ قاۋاقتى،

ءىن قازىپ الدى جەردەن بۇل.

He قىلسىن وبال-ساۋاپتى

كوكايىل كەلىن،

كوركەۋدە ۇل؟

كەسەكتەپ قۋدى،

«كەت» دەدى،

يت جايلى نەنى بىلەدى ەل؟

سارى تازى قىرعا بەتتەدى،

سارى شال جاتقان قىر ەدى ول.

جەتتى ازەر سۇيرەپ سۇلدەسىن،

جىلادى ءالسىز ۇنىمەن.

كەرەگە مولا ىرگەسىن

تىرنالاپ شىقتى تۇنىمەن.

توقتاتىپ جۇرەك ىرعاعىن،

كوز نۇرى ءسونىپ باراتتى.

كوتەرىپ قان-قان تىرناعىن،

قىپ-قىزىل بولىپ تاڭ اتتى.

جىلاتىپ باۋرىن تاستىڭ دا،

سەرپىگەن ءتۇننىڭ تۇنەگىن

قىپ-قىزىل كۇننىڭ استىندا

سارى تازى بارىن بىلەمىن.

«سەن كىمسىڭ؟» - دەيدى،

سۇرايدى ار

تازىنىڭ ءالسىز ۇنىمەن.

كەۋدەمدى مەنىڭ ءبىر ويلار

شىعادى تىرناپ تۇنىمەن.

سارىادىر جاققا سارى كۇز كەلدى،

ساربالاقتاندى كۇرىشتىك.

شاقىرار ما ەدى تاعى بىزدەردى

كۇدەرى بەلدەر كۇمىس تۇك.

داريا سونداي اعادى كۇلىپ،

سەرگىتىپ بويدى تۇنگى ىزعار.

شىق بولىپ شوپكە قالادى ءىلىنىپ

تۇنىمەن جاۋعان جۇلدىزدار.

تولقىتىپ ءوتتى اۋىر دا مۇڭدى وي،

توبىر قاز ۇركە جالت قاراپ.

بۇل مەن عوي كەلگەن،

باۋىرلارىڭ عوي،

ە-ەھ-ەي، قۇستار اق قانات.

تەڭ وسكەن تالى، تەربەلگەن كولى

ءوز ءۇيىم - ولەڭ توسەگىم.

سەنبەڭدەر دەيمىن، سەنبەڭدەر مەنى

قاتال بوپ كەتكەن دەسە كىم.

تىراۋلاپ ۇشقان تىرنالار اناۋ،

ۇزادى سوزىپ ولەڭىن.

اپىر-اي، شىركىن،

ءبىر قارامادى-اۋ،

بوتەنى مە ەدىم مەن ونىڭ؟!

سانسىز ارماندار سانامدا قالىپ،

تۇرامىن وقشاۋ توبەدە،

ايقايلاعانداي ارالدا قالىپ

الىستاپ كەتكەن كەمەگە.

 

ساعديشە ءسۇيۋ

 

ءبىرىنشى ولەڭ

بالاق ءجۇنى ءتارىزدى بادانا كوز قىراننىڭ،

جەل مەن قۇزدان مەن سەنى ماڭگى قورعاپ

تۇرارمىن.

جەتى ولىككە جان بەرگەن باھاۋاددين سەكىلدى،

شالا جانسار ويلاردى ءور ولەڭ عىپ

شىعاردىم.

حورەزمدىك باۋىردىڭ كەرۋەنىندەي شۇبالىپ،

وتە بەرسىن ۋاقىت شاتتانىپ نە جىلانىپ.

قۇرما گۇل مەن قۇراندى قالاي سۇيسە ارابتار،

ءدال وسىلاي مەن سەنى اسپەتتەيمىن - ءبۇل انىق.

بىزدەر العاش تانىستىق جاعاسىندا سەيحۋننىڭ،

قالاي ءوتىپ كەتكەنىن بىلمەۋشى ەك-اۋ كەي ءتۇننىڭ.

بىلەدى ونى سول تالدار، سوسىن مىنا تولعان Ajh,

«تولعان ايعا مەن جوقتا قاراي ءجۇرشى» دەيتىنمىن.

ءبويىت وقىپ ۇزاق تۋن، ءسال مۇڭدىلاۋ بەينەمەن

قورىم جاققا بارعاندا جىرلارمىن-اۋ كەيدە مەن.

زيراتىڭنىڭ ءاماندا ىق جاعىنان وتەرمىن،

«شاڭعا كومىپ كەتەرمىن» دەگەن نازىك ويمەنەن...

ەكىنشى ولەڭ

باسىم قاتتى، جاميعات، جۇيكە توزدى،

شارشادىم،

تاريح، تاريح... تاريحقا ءۇڭىلدىم مەن قانشا كۇن.

ءشامشيا-جىر ءتىپتى دە ۇستاتپادى قولىما،

ىزدەگەن ەم شوقايىن كيىپ الىپ جانشانىڭ.

ءان سال دەپ ەم، «سال-سالدى» باستاپ كەتتى شال بىردەن

مۇقتاساردىڭ ماقامى سەكىلدەنگەن زارلى ۇنمەن.

ابىز ايتقان قيسسانىڭ ءبىرى دە جوق جادىمدا،

تەك، تەك قانا «ءلايلى مەن ءماجنۇندى» ۇستاپ قالدىم مەن.

سوعا بەردىم اينالىپ، سوعا بەردىم سۇيۋگە،

ۇقساستىق بار مەنىمەن ءپارۋانانىڭ بيىندە.

جاۋىپ تاستاپ انەتتى، ءجاميدى الىپ قالىپ ەم،

الا قاشتى عازالدار ارمان اتتى يىرىمگە.

اي دا باتقان ءبىر كەزدە،

تۇمشالانعان كۇن اناۋ،

بىراق، بىراق قالاي دا سونبەي كەلگەن ءبىر الاۋ.

«و دۇنيە» دەگەندى مۇحاممەدىڭ ەمەس، دوس،

العاش تاپقان، مەن بىلسەم، عاشىق جاندار شىعار-اۋ!

 

 

ەكسپرومت

 

كۇزگى جەلىك كۇللى الاپتى كۇپىر عىپ،

استاپ-كەستەن، نە بوپ كەتكەن بۇ تىرلىك؟

شەتەن عانا قىزارادى شەت تاۋدا،

ۇيالادى - وعان داعى شۇكىرلىك.

شەتەن عانا ورتتەي جاندى قيادا،

(وعان بولا، كۇز ايىلىن جيا ما؟)

شەشەڭ بايعۇس سەن تۋعاندا، اتتەڭ-اي،

شەتەن بەسىك نەگە الماعان، بي اعا!

«ۇيرەنەم قازىر مەن ودان،

ءبىر ءمىن جوق، شىركىن، جىرىندا.

اقىن قىز!» - دەدى سەرى اعام،

سۇلۋ قىز ەدى ول، شىنىندا.

كۇتپەگەن جەردەن شىقتى ەگەس،

اڭگىمە قىزعا اۋعاندا.

- ارينە، - دەدىم، - مىقتى ەمەس،

ادەمى بىراق، داۋ بار ما؟

قانشا رەت ءوستىپ شاتىلدىق،

مەيلى، اعا، مەنى تەنتەك دە.

پايعامبارلىق پەن اقىندىق

بۇيىرعان باستان ەركەككە.

دەمەيمىن ءسىزدى قۇپتايدى،

راسى - ءبارى دالباسا.

ايەلدەن اقىن شىقپايدى،

ءبيشى نە كۇيشى بولماسا.

جوق جەردەن پالە تاباتىن

كۇندەرىم مەنىڭ، كۇندەرىم.

- فەودالسىڭ! - دەدى شال اقىن،

- اتاما تارتقام، شىن، - دەدىم.

سەيىلدى كەيىن بار وكپە

ءۇيىرىپ العان نە مەنى.

ايەلدەر جەڭسە، ادەتتە،

تەك ءسۇيىپ قانا جەڭەدى.

بىلمەيمىز ايەل زاتىن ءبىز،

وتەمىز بىلمەي ومىردەن.

- مىقتىسىڭ! - دەدى اقىن قىز،

- و، مۇنىڭ راس، - دەدىم مەن.

جىلىتادى ايەل سىزداردى،

شۋاعىن شاشىپ توبەڭنەن.

ولەڭ جازاتىن قىزداردى

ايايمىن ىشتەي، دەگەنمەن.

قازاقتىقتا مەنىمەن بىرگە ءجۇردى...

ول...

«بابىرناما»

ارعىماق ارۋ اتتار جالىندا

جەل ۇيىقتايدى بۇل تۇندە.

كەشەگى كەسكەكتى ەرلەر بارىندا،

ول ۇيقى ون بۇزىلار ەدى ءبىر كۇندە،

ال ايتاشىم، ايتار بولساڭ، سول ەرلەردى ايت، ىركىلمە.

ءازىر ساراي كەزىڭدە

اركىمنىڭ دە سىيى بار

وڭنان، سولدان قۇيىلار.

جالپى ءسوزدى جالقى ەتىپ،

قارايعان قاراورمانىڭ تارك ەتىپ،

قازاق شىعىپ كوردىڭ بە؟..

قازاق شىققان كەزىڭدە

قاسىڭدا بولعان ازامات،

انە، سونى ءپىرىم دەگىن سىيىنار.

نەكەسىز تۋعان زامانا

تۇز قۇيعاندا جاراعا،

جاراقتى اسكەر جاسانىپ،

قانشا رەت قازاق شىقتىڭ قاسارىپ،

قارا ولەڭ، جانىم سەنەن ساداعا.

توسىن دا توسىن، توسىننىڭ

توبىن جارىپ وتە الماي،

توقىراۋ سۋداي توسىلدىڭ،

ءازىز سۇڭقار باسىڭمەن

توبان اياق توپ قارعاعا قوسىلدىڭ.

ال ايتاشىم، ايت، سوندا

قازاق ەكەنىڭە كۇماندانىپ كوردىڭ بە؟

كورسەڭ، مەن سەنىڭ دوسىڭمىن.

مەن، مەن دەسىن، مەن دەسىن،

مەن دەمەسە، ەرگە سىن،

اجالدى كۇن كەلگەسىن،

اق شىراعى سونگەسىن،

قازاق ولسە- كومىلەر،

كومىلمەسە، يمانى حاققا امانات،

قازاقتىعىڭ ولمەسىن.

 

ۇلىلىق تاقىربىنا مەديتاتسيا

 

پاڭ بونوپارت، حان كەنە، تەمىر ەرىڭ

ۋىسىندا ۇستاعان توڭىرەگىن.

مەن دە پاتشا بولار ەم (ول تۇك ەمەس),

بىراق ەرىنەمىن.

ەسىن الىپ گارەمىن قاراعاننىڭ،

وتىرار ەم قىزداردى ساناپ ءار كۇن.

بىرىنشىدەن، ايەلىم قىزعانشاقتاۋ،

ەكىنشىدەن، مەن وتە پاك اداممىن.

مەن دە ساراي سالار ەم بەلەسكە ءبىر،

ميسىز ەمەن الدانار ەلەسكە قۇر،

جەر سىلكىنىپ، كەنەتتەن قۇلاپ قالسا،

ەڭبەگىم ەش كەتكەنى ەمەس پە بۇل؟

تابىناتىن تۇك تە جوق، كورەمىسىڭ،

جەتەدى عوي، جەتپەسىن نەگە كۇشىم!

ءىشىم پىسىپ كەتە مە دەپ قورقامىن،

ابىز بولۋ، ايتپەسە، نە مەن ءۇشىن؟!

بالاسىنا قازاقتىڭ جيىن تاڭ با-اۋ،

ءسوز بە، ءتايىرى، ءار ەلدىڭ ءبيىن تاڭداۋ.

پرەزيدەنت بولار ەم - ۋاقىتىم جوق،

بۇل ءۇش ءجۇزدى قوسار ەم - ءۇيىم تارلاۋ.

قايسىسىنا جەتەسىڭ كوزدەگەننىڭ،

قۇرىسىنشى، بارىنە توزگەن ەرمىن.

ۇلى ادام-اق بولار ەم اشەيىن ءبىر،

وبالىنا قالام عوي وزگەلەردىڭ.

0 پىكىر