سەنبى, 27 ءساۋىر 2024
2284 3 پىكىر 20 قاڭتار, 2023 ساعات 13:12

سايلاۋ 2023: قانداي وزگەرىستەر بولادى؟

ءماجىلىس جانە ءماسليحات دەپۋتاتتارىن ارالاس سايلاۋ جۇيەسىندە وتكىزۋدىڭ ارتىقشىلىعى - سايلاۋشىنىڭ پارتياعا داۋىس بەرۋ ارقىلى بەلگىلى ءبىر ساياسي باعدارلاماعا، سونداي-اق ءوز ايماعىنان ناقتى ءبىر كانديداتقا داۋىس بەرە الۋ مۇمكىندىگى. بۇل پىكىردى قر پرەزيدەنتى جانىنداعى قازاقستاننىڭ ستراتەگيالىق زەرتتەۋلەر ينستيتۋتى ساياسي زەرتتەۋلەر ءبولىمىنىڭ باس ساراپشىسى ءامينا ۇرپەكوۆا ايتتى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.

«الداعى ساياسي ناۋقاننىڭ باستى ەرەكشەلىكتەرىنىڭ ءبىرى - ارالاس سايلاۋ جۇيەسى بويىنشا وتەتىندىگى. 69 دەپۋتات پارتيالىق تىزىمدەر نەگىزىندە پروپورتسيونالدى جۇيە بويىنشا جانە 29 دەپۋتات ءبىر مانداتتى سايلاۋ وكرۋگتەرى بويىنشا سايلانادى. ايتا كەتەتىن جايت، اتالعان سايلاۋ جۇيەسى الەم ەلدەرىندە بار تاجىريبە. ياعني جاڭا زەلانديا، گەرمانيا، جاپونيا، وڭتۇستىك كورەيا، ليتۆا، مەكسيكا، ۇلىبريتانيا جانە تاعى باسقا ەلدەر. ارينە، ءار ەلدە وزىندىك ەرەكشەلىكتەرى مەن ايرىقشا بەلگىلەرى بار. دەگەنمەن تۇتاستاي العاندا ارالاس سايلاۋ جۇيەسى - پروپورتسيونالدى جانە ماجوريتارلىق تۇرعىدان الساقتا تيىمدىلىگىن كورسەتۋدە»، - دەدى ءامينا ۇرپەكوۆا.

ونىڭ پىكىرىنشى، ارالاس سايلاۋ جۇيەسىنىڭ ارتىقشىلىعى - سايلاۋشىنىڭ پارتياعا داۋىس بەرۋ ارقىلى بەلگىلى ءبىر ساياسي باعدارلاماعا، سونداي-اق ءوز ايماعىنان ناقتى ءبىر كانديداتقا داۋىس بەرە الۋ مۇمكىندىگى.

«وسىلايشا، ساياسي مۇددەلەردىڭ وكىلدىگى ساقتالادى جانە سايلاۋشىنىڭ بەلگىلى ءبىر ايماقتان سايلانعان دەپۋتاتپەن بايلانىسى نىعايادى. سونىمەن قاتار سايلاۋشىلار ەندى ءبىر مانداتتى وكرۋگ بويىنشا سايلانعان ءوز دەپۋتاتى ەگەر مىندەتتەرىن دۇرىس اتقارماسا ونىڭ مانداتىن كەرى قايتارىپ الۋ مۇمكىندىگىنە يە. بۇل دەپۋتاتتار جۇمىسىنىڭ تيىمدىلىگىنە، ولاردىڭ ازاماتتار ءۇشىن اشىقتىعى مەن قولجەتىمدىلىگىنە وڭ اسەر ەتۋى ءتيىس. ساياسي جۇيەنى جانداندىرۋ تۋرالى ويدى جالعاستىرساق، جاڭاشىلدىق پارتيالىق جۇيە مەن كوپپارتيالىلىقتىڭ دامۋىنا سەرپىن بەرەدى. مىسالى، جاڭا زەلانديادا ارالاس جۇيە ەنگىزىلگەننەن كەيىن پارلامەنتتە ەتنيكالىق، تىلدىك ازشىلىقتى قۇرايتىن كىشىگىرىم ساياسي پارتيالار وكىلدىك الدى»، - دەيدى ول.

ساراپشىنىڭ دايەگىنشە، ەندىگى ۋاقىتتا ساياسي پارتيالار ايماقتىق دەڭگەيدەگى جۇمىستى بەلسەندى جانجاندىرۋعا ءماجبۇر. ويتكەنى، ءبىر مانداتتى وكرۋگتەر بويىنشا سايلاۋ ازاماتتاردىڭ دەپۋتاتتىق ورىنعا تالاسۋىنا مۇمكىندىك بەرەدى.

«وسىلايشا، سايلاۋ ناۋقانى ناتيجەسىندە ساياسي پارتيالار، بەلسەندى ازاماتتار مەن سايلاۋشىلار قارىم-قاتىناسىنىڭ جاڭا جۇيەسى پايدا بولادى»،- دەپ تولىقتىرىپ ءوتتى ول.

ايتا كەتسەك، كەشە مەملەكەت باسشىسى جەتىنشى سايلانعان قر پارلامەنتىنىڭ ءماجىلىسىن تاراتۋ جانە قر پارلامەنتى ءماجىلىسى دەپۋتاتتارىنىڭ كەزەكتەن تىس سايلاۋىن تاعايىنداۋ تۋرالى جارلىققا قول قويدى.

ءماجىلىس دەپۋتاتتارىن كەزەكتەن تىس سايلاۋ 19 ناۋرىزعا بەلگىلەندى.

ودان بولەك، مەملەكەت باسشىسى بارلىق دەڭگەيدەگى ءماسليحاتتاردىڭ وكىلەتتىگىن توقتاتۋ تۋرالى جارلىققا قول قويدى.

مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ پارلامەنت ءماجىلىسى جانە ءماسليحات دەپۋتاتتارىنىڭ كەزەكتەن تىس سايلاۋىن تاعايىنداۋ تۋرالى مالىمدەمە جاسادى.

Abai.kz

3 پىكىر