قىتايمەن شەكاراداعى "قورعاس" كەدەن بەكەتiنiڭ داۋى بiتپەي جاتىپ وڭتۇستiك وڭiردەن تاعى بiر شۋ شىقتى. بۇل جولى قىرعىزستانمەن شەكارادا. قارجى مينيسترلiگiنiڭ كەدەندiك باقىلاۋ كوميتەتi توراعاسىنىڭ ورىنباسارى امانياز ەرجانوۆتىڭ ايتۋىنشا، قىرعىزستانمەن شەكاراداعى جالعان ترانزيتتەردەن مەملەكەت 600 ميلليون تەڭگە زارداپ شەگiپتi.

"قاڭتاردىڭ 15-16-سى كۇندەرi وسىنداي زاڭسىز جۇك تاسىعان تاعى بiر جۇك كولiگi ۇستالدى. كەدەندiك تولەمدەر مەن سالىقتان جالتارۋدان مەملەكەتكە 600 ميلليون تەڭگەدەن استام شىعىن كەلدi", - دەدi ا.ەرجانوۆ. زاڭسىز تاۋار اينالىمى نەگiزi­نەن "قورداي" جانە "قاراسۋ" كەدەن بەكەتتەرi ارقىلى جۇرگiزiلiپتi. قۇ­جات بويىنشا تۇركيادان قىرعىزستانعا قازاقستان ارقىلى جەتكi­زiلۋگە تيiس جۇك بiزدiڭ ەلدiڭ اۋماعىندا iزiم-قايىم جوعالىپ وتىرعان. جانە دە بۇل قىلمىستىق جۇيەنiڭ قانشا ۋاقىتتان بەرi پايدالانىلىپ كەلە جاتقانى ازiرگە بەلگiسiز.

كەدەندiك باقىلاۋ كوميتەتi بۇ­دان بiرەر كۇن بۇرىن "قورداي" جانە "قاراسۋ" كەدەن بەكەتتەرiن­دەگi قىلمىسقا قاتىستى "ەكونوميكالىق كونتراباندا" بويىنشا 15 قىلمىستىق iس قوزعالعانىن ءمالiم­دەگەن-دi. وسى ەكi بەكەتتiڭ قىزمەت­كەرلەرi گ.قالىمحانوۆ، س.بايمەنوۆ، ن.ورىنتاي جانە ن.ۋمانوۆسكيدiڭ قىلمىسقا قاتىسى بارى انىقتالدى.

ەرجانوۆتىڭ ايتۋىنشا، "قورداي" جانە "قاراسۋ" كەدەن بەكەتتە­رiندەگi كونتراباندا تۋرالى اقپار وتكەن جىلدىڭ سوڭىندا جەتكەن. وعان بيىلعى جىلدىڭ باسىندا توسقاۋىل قويىلدى.

قىتايمەن شەكاراداعى "قورعاس" كەدەن بەكەتiنiڭ داۋى بiتپەي جاتىپ وڭتۇستiك وڭiردەن تاعى بiر شۋ شىقتى. بۇل جولى قىرعىزستانمەن شەكارادا. قارجى مينيسترلiگiنiڭ كەدەندiك باقىلاۋ كوميتەتi توراعاسىنىڭ ورىنباسارى امانياز ەرجانوۆتىڭ ايتۋىنشا، قىرعىزستانمەن شەكاراداعى جالعان ترانزيتتەردەن مەملەكەت 600 ميلليون تەڭگە زارداپ شەگiپتi.

"قاڭتاردىڭ 15-16-سى كۇندەرi وسىنداي زاڭسىز جۇك تاسىعان تاعى بiر جۇك كولiگi ۇستالدى. كەدەندiك تولەمدەر مەن سالىقتان جالتارۋدان مەملەكەتكە 600 ميلليون تەڭگەدەن استام شىعىن كەلدi", - دەدi ا.ەرجانوۆ. زاڭسىز تاۋار اينالىمى نەگiزi­نەن "قورداي" جانە "قاراسۋ" كەدەن بەكەتتەرi ارقىلى جۇرگiزiلiپتi. قۇ­جات بويىنشا تۇركيادان قىرعىزستانعا قازاقستان ارقىلى جەتكi­زiلۋگە تيiس جۇك بiزدiڭ ەلدiڭ اۋماعىندا iزiم-قايىم جوعالىپ وتىرعان. جانە دە بۇل قىلمىستىق جۇيەنiڭ قانشا ۋاقىتتان بەرi پايدالانىلىپ كەلە جاتقانى ازiرگە بەلگiسiز.

كەدەندiك باقىلاۋ كوميتەتi بۇ­دان بiرەر كۇن بۇرىن "قورداي" جانە "قاراسۋ" كەدەن بەكەتتەرiن­دەگi قىلمىسقا قاتىستى "ەكونوميكالىق كونتراباندا" بويىنشا 15 قىلمىستىق iس قوزعالعانىن ءمالiم­دەگەن-دi. وسى ەكi بەكەتتiڭ قىزمەت­كەرلەرi گ.قالىمحانوۆ، س.بايمەنوۆ، ن.ورىنتاي جانە ن.ۋمانوۆسكيدiڭ قىلمىسقا قاتىسى بارى انىقتالدى.

ەرجانوۆتىڭ ايتۋىنشا، "قورداي" جانە "قاراسۋ" كەدەن بەكەتتە­رiندەگi كونتراباندا تۋرالى اقپار وتكەن جىلدىڭ سوڭىندا جەتكەن. وعان بيىلعى جىلدىڭ باسىندا توسقاۋىل قويىلدى.

وتكەن جىلدىڭ سوڭىندا قارجى پوليتسياسى سالىق ورگانىنىڭ جانە كەدەندiك باقىلاۋ كوميتەتiنiڭ 83 جەمقور قىزمەتكەرiن قۇرىقتاعانىن مالiمدەدi. مۇنىڭ 31-i - كەدەن قىزمەتكەرلەرi.

"قورداي" كەدەن بەكەتiنە باسشى تۇراقتامايدى، ايتەۋiر. جالپى، كەدەن بەكەتتەرiنiڭ باسشىلارى بۇ­رىننان بiر ورىندا كوپ وتىرمايتىن. دەسەك تە، "قوردايدىڭ" باسشىسى سوڭعى بەس-التى ايدا ەكi رەت اۋى­سىپ ۇلگەردi. وتكەن جىلدىڭ تامىز ايىندا اباي اليپوۆ ء"وز ەركiمەن" قىزمەتتەن كەتiپ، بۇل ورىنعا ەربول ارىنوۆ تاعايىندالعان. ارادا بەس اي وتكەندە باسشى تاعى اۋىسىپ، ارىنوۆتىڭ ورنىنا تالعات رايحانوۆ تاعايىندالدى. ال "قاراسۋ" بەكە­تiنە نۇرلان ساپاروۆ كەلدi.

قىرعىزستانمەن شەكاراداعى كەدەن بەكەتتەرiنە ء"تارتiپ ورناتقىسى" كە­لەتiندەر كوپ. بiراق ءتارتiپ دەگەندi دە اركiم ارقالاي تۇسiنەتiن سياقتى. 2001 جىلى 1 قازاندا "قوردايعا" باسشى بولىپ تاعايىندالعان نۇرلان كا­زاكەەۆتiڭ ايتقانى ءالi ەستە. ول بىلاي دەگەن: "مەنi بۇل جەرگە بىلىق-شىلىقپەن كۇرەسۋ ءۇشiن تاعايىندادى. بiر ايدىڭ iشiندە ءتارتiپ ورناتامىز. ناقتى جۇمىس جۇيەسiن قۇرامىز".

ءتارتiپ ورناتقانى قاي­سى كازاكەەۆتiڭ؟ كەرiسiن­شە، بۇرىنعىدان دا بىلىققا باتا ءتۇستi. سوڭعى بiرەر جىلدا ون شاقتى رەت اۋىسقان باسشىلاردىڭ ءبارiنiڭ ايتاتىنى وسى.

امانياز ەرجانوۆ ءسوز ەتكەن 600 ميلليون تەڭ­گەنiڭ قانشا وڭەشتەن وتكەنiن بiر قۇداي بiلەدi. كەدەن قىزمەتكەرلەرi مۇن­شا سومانى بiر وزدەرi "جۇتا المايدى", جۇتقانىمەن "قورىتا المايدى". بۇل كونتراباندالىق تا­ۋار تاسىمالىنا ۇقك-نiڭ، قارجى پوليتسياسىنىڭ، تiپتi جول پوليتسياسىنىڭ دا كەيبiر قىزمەتكەر­لەرiنiڭ قاتىسى بولۋى ابدەن مۇمكiن.

ەگەر ۇقك توراعاسى نۇرتاي ابiقاەۆ سوزiندە تۇرسا، كەدەندەگi جەمقورلىققا قاتىسى بارلاردى شەنiنە دە، شەكپەنiنە دە قاراماي جازالاۋى تيiس.

"بiز مۇنىمەن (جەمقورلىقپەن - ە.ب.) ءالi دە تالماي كۇرەسەمiز. بۇعان قاتىسى بارلاردىڭ ءبارiن جازالايمىز. مەيلi ول قاي ورگاننىڭ قىزمەتكەرi بولسا دا...".

مۇنى ۇقك توراعاسى 2011 جىلى ايتقان. "قور­عاستا" ۇقك قىزمەتكەرلەرi جەمقورلىق جاساعانىن جۇرت ەستiدi. ودان كەيiن "ۇقك-نiڭ جەمقور قىزمەت­كەرi قۇرىقتالىپتى" دە­گەندi قۇلاق شالمادى. ال ەندi "قورعاستان" كەيiن ۇقك-دە نەمەسە قارجى پوليتسياسىندا جەمقور قالمادى دەگەنگە كiم سەنەدi?

ە.بيەكە.

«جاس الاش» گازەتى