سەنبى, 27 ءساۋىر 2024
جاڭالىقتار 3518 0 پىكىر 27 جەلتوقسان, 2012 ساعات 07:54

مىرزان كەنجەباي. ءوزى لاستىڭ –ساياساتى دا لاس

جەر بەتىندەگى جاندى مەن جانسىز زات اتاۋلىنى ادال ءھام ارام دەپ ەكىگە بولسەك، سول نەبىر ادالدىڭ ءوزىن ارامعا اينالدىراتىن دا ادامداردىڭ وزدەرى. «ساياسات-لاس نارسە» دەگەندى ويلاپ تاپقان دا سول ادالدى ارامعا اينالدىرۋشىلار. ولار وزدەرىنىڭ ارام پيعىلى مەن جاندۇنيەسىنىڭ لاستىعى اشىلىپ قالعان ساتتە وتىرىك كۇلىپ تۇرىپ وسى «ساياسات-لاس نارسە» دەگەن كەساپات ءسوزدى قايتالاپ بەرەدى. ءبىزدىڭ كەشەگى وتكەن عاسىرىمىزدا دا، ءوزىمىز ءومىر وتكىزىپ جاتقان بۇگىنگى عاسىرىمىزدا دا قارۋى كوپ، ارقاسۇيەرى كۇشتى مەملەكەتتەر ءالسىز مەملەكەتتەرگە ويران سالىپ، ويىنا كەلگەنىن ىستەپ جاتسا دا سولاردىكى دۇرىس دەيتىندەر دە الگى «ساياسات-لاس نارسە» دەگەندى ويلاپ تاپقاندار. اۋەلى نەشە ءتۇرلى بىرلەستىك، وداق، ەركىن ەكونوميكالىق ايماق دەگەندەردى قۇرىپ، الۋان-الۋان ايلامەن قالاي بۇلقىنسا دا قيا باسا المايتىن تاۋەلدى، باعىنىڭقىلى ەتىپ العان سوڭ وزىنەن سانى از ۇلتتى قىرىپ-جويسا دا ءوزىنىڭ دۇرىستىعىن كەز-كەلگەن ساتتە «دالەلدەپ» شىعاتىن وتارشىل ۇلتتار دا بار. ويلاپ كورىڭىزشى. مىسالى، پاتشالىق رەسەيدىڭ ەكى ءجۇز جىلدان استام قازاققا كورسەتپەگەن قورلىعى، جاساماعان زورلىعى جوق. قازاق دالاسىن باسىپ العانى از بولعانداي، تىلىنە دە، دىنىنە دە  ۇدايى شابۋىل جاسالۋمەن كەلدى. بىراق سونىڭ بىردە-ءبىرى كەڭەس زامانىندا دا تولىق اشىلعان دا، جازىلعان دا، ايتىلعان دا جوق.

جەر بەتىندەگى جاندى مەن جانسىز زات اتاۋلىنى ادال ءھام ارام دەپ ەكىگە بولسەك، سول نەبىر ادالدىڭ ءوزىن ارامعا اينالدىراتىن دا ادامداردىڭ وزدەرى. «ساياسات-لاس نارسە» دەگەندى ويلاپ تاپقان دا سول ادالدى ارامعا اينالدىرۋشىلار. ولار وزدەرىنىڭ ارام پيعىلى مەن جاندۇنيەسىنىڭ لاستىعى اشىلىپ قالعان ساتتە وتىرىك كۇلىپ تۇرىپ وسى «ساياسات-لاس نارسە» دەگەن كەساپات ءسوزدى قايتالاپ بەرەدى. ءبىزدىڭ كەشەگى وتكەن عاسىرىمىزدا دا، ءوزىمىز ءومىر وتكىزىپ جاتقان بۇگىنگى عاسىرىمىزدا دا قارۋى كوپ، ارقاسۇيەرى كۇشتى مەملەكەتتەر ءالسىز مەملەكەتتەرگە ويران سالىپ، ويىنا كەلگەنىن ىستەپ جاتسا دا سولاردىكى دۇرىس دەيتىندەر دە الگى «ساياسات-لاس نارسە» دەگەندى ويلاپ تاپقاندار. اۋەلى نەشە ءتۇرلى بىرلەستىك، وداق، ەركىن ەكونوميكالىق ايماق دەگەندەردى قۇرىپ، الۋان-الۋان ايلامەن قالاي بۇلقىنسا دا قيا باسا المايتىن تاۋەلدى، باعىنىڭقىلى ەتىپ العان سوڭ وزىنەن سانى از ۇلتتى قىرىپ-جويسا دا ءوزىنىڭ دۇرىستىعىن كەز-كەلگەن ساتتە «دالەلدەپ» شىعاتىن وتارشىل ۇلتتار دا بار. ويلاپ كورىڭىزشى. مىسالى، پاتشالىق رەسەيدىڭ ەكى ءجۇز جىلدان استام قازاققا كورسەتپەگەن قورلىعى، جاساماعان زورلىعى جوق. قازاق دالاسىن باسىپ العانى از بولعانداي، تىلىنە دە، دىنىنە دە  ۇدايى شابۋىل جاسالۋمەن كەلدى. بىراق سونىڭ بىردە-ءبىرى كەڭەس زامانىندا دا تولىق اشىلعان دا، جازىلعان دا، ايتىلعان دا جوق. ەڭ ءارى كەتكەندە حالىق باي مەن جارلى بولىپ ەكىگە بولىنگەنى، قازاق بايلارى، ورىس كاپيتاليستەرى شارۋالار مەن جۇمىسشىلاردى «اياۋسىز قاناعانى» تۋرالى وقۋلىقتاردا ءاتۇستى عانا ايتىلىپ ءوتتى. ويتكەنى،  كەڭەس ۇكىمەتى كەزىندە دە ورىستىڭ شوۆينيستىك ساياساتى پاتشا زامانىنداعىدان كۇشەيمەسە السىرەگەن جوق. ولار قازاقتى  اشسا-الاقانىندا، جۇمسا -جۇمىرىعىندا ۇستادى. مىنە، سوندىقتان «ساياسات - لاس نارسە» دەگەندى ويلاپ تاپقان دا سولار، ياعني، وزدەرىنىڭ جاندۇنيەسى لاس ادامدار. سەنبەسەڭىز، سول ماسكەۋ باسقارعان كەزدەگى قازاققا قارسى جاسالعان جاۋىزدىقتىڭ باستى-باستىلارىنا عانا كوز جۇگىرتىڭىزشى.

1917-1919 جىلدار ارالىعىندا قازاقتى اقگۆاردياشىل ورىستار مەن قىزىلگۆاردياشىلار كەزەكپەن قىردى.

1928 جىلعى كونفيسكاتسيا، ياعني، تاركىلەۋ. قازاقتىڭ اۋقاتتىلارىنىڭ مال-مۇلكىن، جەرىن تارتىپ الىپ، وزدەرىن جەر اۋدارۋ

1929-1930 جىلدارى ۇلتىن سۇيگەن، ياعني، ۇلتشىل قازاقتاردى جاپپاي قاماپ، سوتسىز اتۋ.

1932-1934 جىلدارى قازاققا قارسى قاساقانا جاسالعان اشارشىلىقتان 4 ميلليونداي قازاقتى قىرىپ تاستادى.

1937-1938  جىلدارى «حالىق جاۋلارى» دەگەن جالا جاۋىپ قىرۋ

1941-1945 جىلدارى  ءاربىر بەسىنشى قازاق سوعىسقا الىنىپ سۇيەگى جات جەردە قالدى.

سەمەي پوليگونى، بايقوڭىر عارىش ايلاعىنىڭ قاسىرەتى ءالى دە سول كۇيىندە. قازاق سابيلەرى مۇگەدەك، كەمتار بولىپ دۇنيەگە كەلۋدە. جەر مەن سۋ ۋلانعان.

1953 جىلى باستالعان تىڭ كوتەرۋ كەزىندە جان-جاقتان كەلگەن قىلمىسكەرلەردىڭ قازاققا جاساماعان قورلىعى جوق.

بۇگىندە ازاتتىق العان قازاقستاننىڭ مەكتەپتەرى مەن وقۋلىقتارىندا بۇل تۋرالى تولىق اڭگىمەلەنبەيدى. وسىنىڭ ءبارىن جاساعان وتارشىل رەسەي ەكەنى اتاپ ايتىلمايدى. وسىلاي دەي باستاساڭ-اق «و-وي، ساياسات دەگەن لاس نارسە عوي» دەپ وتە شىعاتىن قازاقتار دا كوپ-اق. بۇگىنگى  قازاق جاستارى ءوز ۇلتىن، ەلىن، جەر-سۋىن بىرنەشە عاسىر بويىنا كىم ەزگىگە سالىپ كەلگەنىن ءبىز وقۋ ورىندارىنا ارنالعان تاريح وقۋلىقتارىندا ۇدايى ايتىپ وتىرۋىمىز كەرەك. ال ءوز ۇلتىنىڭ شىنايى تاريحىن بىلمەگەن، وتارشىل ۇلتتىڭ تاريحشىلارى جازىپ بەرگەن تاريحتى وقىعان ۇرپاق شىندىقتان حابارسىز، اقيقاتتان اداسىپ قالعان، ساناسىز، ۇلتتىق نامىس دەگەننىڭ نە ەكەنىن بىلمەيتىن ماۋباس، ايتەۋىر جەر باسىپ جۇرگەن ءبىر ءتىرى جان بولىپ شىعادى. بۇل ءبىر ۇلتقا قاتىستى «لاس ساياسات» توڭىرەگىندەگى عانا مىسال. ال حالىقارالىق دەڭگەيدەگى «ساياساتتىڭ لاستىعى» جۇزدەگەن، جۇزمىڭداعان، ءتىپتى، ميلليونداعان ادامداردىڭ اجال قۇشۋىنا اكەلەتىنى تاريحتان ماعلۇم. مۇندايدا اۋەلى تۇتاس ءبىر حالىققا، تۇتاس ءبىر دىنگە قارا كۇيە جابىلىپ، ولاردى وزگە جۇرتقا جەكسۇرىن، سۇمپايى، جابايى، قانقۇمار ەتىپ كورسەتەتىن جالاقور، جالعان اقپاراتتار تاراتادى. قاراپ وتىرساڭىز «وبال» جانە «ساۋاپ» دەگەن ۇعىم مۇسىلماندا عانا بار. مىسالى، بۇل ەكى ءسوزدى ءمۇيىزى قاراعايداي بولسا دا ەشبىر عالىم نە اعىلشىن، نە ورىس تىلىنە ءتارجىمالاي المايدى. تاعى دا قاراپ وتىرساڭىز، الەمدەگى بولعان ەڭ ۇلكەن سوعىستاردىڭ ەشقايسىسىن يسلام مەملەكەتتەرى جاساماعان. سوناۋ ءبىرىنشى دۇنيەجۇزىلىك، ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستى دا، ازيا، افريكا ەلدەرىندەگى ۇساق مەملەكەتتەرگە، سوناۋ جىلدارى ۆەتنامعا، كورەياعا، گرەناداعا، دومينيكان رەسپۋبليكاسىنا، عيراكقا، ليۆياعا، اۋعانستانعا جانە وزگەدە ەلدەرگە قاندى قىرعىن جاساعاندار امەريكا مەن ەۋروپا ەلدەرى عانا ەكەنىن الەم جۇرتشىلىعى كورىپ وتىر. مىسالى، سوڭعى الپىس جىلدىڭ ارجاق-بەرجاعىندا

يسلام ءدىنى مەن يسلام ەلدەرىنە قارسى اسىرەسە، ارابتار مەن پارسىلارعا قارسى ولاردى سوعىسقۇمار، ادامزات وركەنيەتىنىڭ دۇشپانى، تەررورلىق ارەكەت جاساۋشىلار رەتىندە الەم حالىقتارىنا جەككورىنىشتى ەتىپ كورسەتۋدىڭ نەبىر قۇرىق بويلاماس قۋلىققا، وتىرىك اقپارلارعا تولى سايقال ساياسات جۇرگىزىلىپ كەلەدى. بۇل نەگىزىنەن 1946 جىلى يزرايل مەملەكەتى قۇرىلعاننان كوپ ۇزاماي باستالدى دا ونى امەريكا، انگليا سياقتى باسقانىڭ ەسەبىنەن بايىعان كۇشەيىپ العان مەملەكەتتەر  جىل سايىن قۇلشىنا جۇرگىزىپ كەلەدى. ونداي لاس ساياسي ناۋقاننىڭ سوڭى كوبىنە ارابتاردى جەردەن اتقىلاپ، اۋەدەن بومبالاپ قىرعىنعا ۇشىراتۋعا جالعاسىپ وتىرادى. مىسالعا، عيراق (يراك) مەملەكەتىن تىپ-تىنىش 25 جىل ساددام حۋسەين باسقارىپ،  ءوزىنىڭ ۇلان-عايىر بايلىعىنىڭ ارقاسىندا قارھاللازي كۇن كەشىپ وتىرعان عيراق (يراك) مەملەكەتىن امەريكا ادام جانى تۇرشىگەرلىك قىرعىنعا ۇشىراتىپ، ىقىلىم زاماننان ساقتالعان ەش مەملەكەتتە جوق مادەني مۇرالارىنا شەيىن توناپ امەريكاعا اكەتتى. وزدەرىن وزدەرى الەمدەگى ەڭ مادەنيەتتى، ەڭ دەموكراتياشىل  ەل دەپ التى الەمدى الداۋمەن كەلاتقان اقش جانە ونىڭ تالاي جۇرت «ەسۋاس» اتاعان پرەزيدەنتى بۋش انگليانىڭ جانە باسقا ناتو-عا مۇشە ەلدەردىڭ قولداۋىمەن بەيبىت ەلدىڭ قانىن سۋداي اعىزىپ، پرەزيدەنت ساددام حۋسەيندى دارعا استى. ليۆيانى دا ءسويتتى. مۋاممار كاددافي ەلىن ەشكىمنەن كەم، ەشنارسەدەن كەندە قىلماي، مۇڭسىز-قامسىز قارھاللازي ەل قىپ باسقارىپ وتىردى. حالقىنىڭ الەۋمەتتىك، تۇرمىستىق جاعدايى امەريكانىكىنەن ارتىق بولماسا، كەم بولعان جوق. بار ايىبى ليۆيا يسلام مەملەكەتى بولدى. اقش پەن ەۋروپاعا مىنە، ەڭ الدىمەن وسى ۇنامادى. ءبىر قىزىعى اقش عيراكقا دا، اۋعانستانعا دا قاندى قىرعىن ازىرلەپ جاتقان كەزدە رەسەي تاراپى بۇل ساياسي-بەيبىت جولمەن شەشىلۋى ءتيىستى ماسەلەلەر دەپ،  عيراقتى دا، اۋعانستاندى دا قولداعان بولىپ وتىردى دا بەيبىت ەلدى قىرۋ باستالعاندا جالت بەرىپ، تەرىس اينالدى دا كەتتى. ليۆياداعى جاعدايدا دا ءسويتتى. سوعان قاراپ، اتا-بابالارىمىز «بۇلارمەن دوس بولساڭ جانىڭدا ايبالتاڭ بولسىن» دەگەندى بەكەر ايتپاعان با دەپ تە قالاسىڭ. ال ورىستاردىڭ وزدەرى «بەيبىتشىلىك كەرەك بولسا، قارۋىڭ دايىن تۇرسىن» دەيدى.

حالىقارالىق جاعدايداعى «ساياسات لاستىعى» كىمنىڭ قارۋى كوپ، كىمنىڭ ارقا سۇيەرى مىقتى بولسا، سونىكىن دۇرىس دەپ شىعاراتىنىن بيىلعى قاراشانىڭ ەكىنشى جارتىسىندا

يزرايل فالەستيننىڭ گازا سەكتورىن تاس-تالقان قىلعانىن كوزىمىز كوردى. ءيا، يزرايل دەپ اتالاتىن ويماقتاي عانا مەملەكەت اراب ەلدەرىنە قارسى الۋان ءتۇرلى بۇلدىرگى ارەكەتتەر جۇرگىزگەنىنە دە 60 جىلدان اسىپ كەتتى. ءفيلاستيندى (پالەستينانى) بىلاي قويعاندا سوناۋ جىلدارى ليۆاندا بولعان قىرعىنداردى كوز الدىڭا ەلەستەتسەڭ، ءيزرايلدىڭ تىرناعىنىڭ ءىزى سوياۋداي بولىپ كورىنەدى دە تۇرادى. وتكەن عاسىردىڭ باس كەزىندە تەرروريزم دەگەندى  ارابتاردى قىرۋعا قولدانعان دا، ونى بۇگىندە يسلام تەرروريزمى دەگەن تەرمينگە اينالدىرعان دا ەڭ اۋەلى وسى ەل. ال بيىلعى سوعىس ارەكەتتەرى شە؟ بۇ جولى دا اقش ءيزرايلدى قولدايتىنىن التى الەمگە اشىقتان-اشىق كورسەتتى. بىرنەشە كۇنگە سوزىلعان وسى قىرعىنعا رەسەي مەن وزگە دە بىرنەشە باتىس ەلدەرىنىڭ تەلەارنالارىنىڭ ايتۋىنشا ارابتار كىنالى-مىس. بۇنىڭ قىپ-قىزىل وتىرىك ەكەنىن، بۇل ءۇشىن يزرايل مەن امەريكا تولىپ جاتقان ايلا-شارعى ۇيىمداستىرىپ، قاجەت بولسا وزدەرى تەراكت، ياعني، تەررورلىق ارەكەت جاساي سالاتىنىن الەم جۇرتشىلىعى ءبىلىپ وتىر. بىلە تۇرا، رەسەي دە ۇندەمەيدى. ويتكەنى، «ساياسات-لاس نارسە» ەكەنىن ولار دا وزدەرىنىڭ چەچەنستانداعى سوعىسىمەن دالەلدەپ وتىر. ايتپەسە، چەچەندەر رەسەيگە بارىپ سوعىسىپ جاتىر ما، الدە رەسەي اسكەرلەرى چەچەنستانعا بارىپ سوعىسىپ جاتىر ما دەگەن قيسىنعا - لوگيكاعا قاراپ-اق كىمنىڭ ءىسى ءادىل ەكەنىن كورۋگە بولادى عوي. يزرايل مەن پالەستينا اراسىنداعى سوڭعى (بىراق بۇل سوڭعى بولا قويماسى انىق) قاراشا ايىندا بولعان سوعىس كەزىندە ونىڭ قالاي باستالعانىنا، كىم-كىمگە زورلىق، الىمجەتتىك كورسەتكەنىنە رەسەي تەلەارنالارى ارقىلى باعا بەرىپ جاتقانداردىڭ ءبارى دەرلىك فاميلياسى ورىسشاعا كەلىڭكىرەيتىن، بىراق ناقتى ۇلتى كىم ەكەنى كۇمان تۋدىراتىن ادامدار. مىسالى، تاياۋ شىعىس جانجالدارىن تالداۋ ورتالىعى دەپ اتالاتىننىڭ ديرەكتورى ا. شۋميلين دەگەن. وسى ارادا بۇل ورتالىقتى كىمدەر اشقان، ونى كىمدەر قارجىلاندىرادى دەگەن سۇراق تۋادى. ەگەر ونى رەسەي قارجىلاندىرىپ وتىرعان بولسا مۇندا نەگە اراب ۇلتىنىڭ وكىلى جوق دەگەن سۇراق تۋىندايدى.

ال تاياۋ شىعىس ينستيتۋتى دەپ اتالاتىننىڭ پرەزيدەنتى ەۆگەني ساتانوۆسكي دەگەن ەكەن. «روسسيا 24» دەپ اتالاتىن وسى حاباردى كورسەتەتىن تەلەارنانىڭ تاياۋ شىعىس بيۋروسىنىڭ شەفى سەرگەي پەشكوۆ دەگەن. ال بولىپ جاتقان ۋاقيعا تۋرالى حاباردى ولگا شنەيدەر دەگەن جۇرگىزەدى. بىردە-ءبىر اراب اتاۋلى جوق. وسىلاردىڭ ءبارىن تىڭداپ، كورىپ وتىرعان ادام وسىنىڭ بارىنە مۇسىلماندار، ونىڭ ىشىندە ارابتار كىنالى ەكەن دەپ ويلايدى. ءتىپتى، اۋەلى ارابتار يزرايلدىكتەردى 3-4 كۇن زىمىرانمەن اتقىلاپ جاتسا دا بۇلار شىداپ وتىرا بەرىپتى-مىس. ولاردىڭ ەكى ءسوزىنىڭ ءبىرى «تەراكت»، «تەرروريزم» دەگەننەن باستالادى. ويتكەنى، امەريكا مەن باتىس ەۋروپا ەلدەرى  ءارتۇرلى جارىلىستار، ادام ءولتىرۋ، ورتەۋ سياقتى قاسىرەتتى ۋاقيعالار جاساپ، ونى مۇسىلماندار ىستەدى دەپ پايدالاناتىن «تەرروريزم» دەگەن ءسوزدى يسلام دىنىنە، يسلام ەلدەرىنە،  قارا تاڭبا قىپ تاڭىپ قويۋدى ۇيرەنشىكتى ىسىنە اينالدىرىپ الدى. مىسالى تەل-ءاۆيۆتىڭ قاق ورتاسىندا اۆتوبۋس جارىلىپ 15 ادام جارالاندى، مۇنى جاساعان فيلاستين-پالەستينا تەرروريستەرى، «حاماسشىلار» دەسە، پالەستينالىقتارعا ەشكىم جاقتاسا المايتىنىن، ياعني، تەرروريزمدى قولداۋشى اتانىپ كەتۋدەن قورقاتىنىن ولار جاقسى بىلەدى. مۇندايدا پالەستينالىق ارابتاردى قولداۋعا رەسەيىڭ مەن قىتايىڭنىڭ دا اياعىن تارتارى ءسوزسىز. ويتكەنى،  رەسەيدىڭ ءوزى سونشاما جىلدان بەرى الدەبىر «چەچەن تەرروريستەرىمەن» سوعىسىپ كەلەدى. ال قىتايدىڭ «ۇيعىر ەكسترەميستەرى» دەگەنى بار. ءوز بوستاندىعى، ءوز جەرى، ءوز ءتىلى ءۇشىن كۇرەسىپ جاتقان چەچەندەردى «بوەۆيك» دەپ اتايتىن ورىستار وتكەندە گازا سەكتورىن اۋەدەن بومبىلاپ، جەردەن اتقىلاپ جاتقان ءيزرايلدىڭ الىمجەتتىگى، زورلىعى تۋرالى ءلام-ميم دەمەستەن، الدەبىر اراب «بوەۆيكتەرىن» اۋزىنان تاستاعان جوق. ءتىپتى، وسى قانتوگىستەن رەپورتاج جۇرگىزگەن جۋرناليستەر جانە پىكىر ايتقان «ديرەكتور»، «پرەزيدەنتتەر»  ورىس ەمەس، باسقا ۇلت ازاماتتارى، ءوز ۇلتىنا جانى اشىپ تۇرعان ءتىپتى ەۆرەي ۇلتىنان بولۋى دا مۇمكىن. الايدا جانى تازا، ادامگەرشىلىك ار-ۇياتى بار ادام ەكى جاقتىڭ كىناسى بولسا، سوعان تالداۋ جاساپ بارىپ، جۇرتشىلىققا جاريا ەتۋى كەرەك. ال جۋرناليستىك ەتيكا، جۋرناليستىك مادەنيەت بويىنشا ۋاقيعا بولىپ جاتقان ەلدەن حابار بەرىپ تۇرعان، ونى مىنا جاقتا قابىلداپ وتىرعان جۋرناليستەردىڭ انانىكى-دۇرىس، مىنانىكى-بۇرىس دەپ جۇرتشىلىققا پىكىر تاڭۋعا ەش حاقى جوق. اتتەڭ، بۇل ۋاقيعا  كەرىسىنشە ءيزرايلدى قولداۋ، سونىكى دۇرىس دەگەن سىڭايدا سۋرەتتەلدى. ار-ۇياتى بار ادام ەڭ بولماسا پالەستينالىقتاردا يزرايلدىكىندەي بومبالاپ جاتقان نە ۇشاق، نە تانك جوق، ولاردىكى قولدان جاسالعان تۇرپايى زىمىرانسىماق قانا ەكەنىن ايتار ەدى. ال يزرايل اسكەرىنىڭ اۋە كۇشتەرى امەريكالىق سوڭعى تەحنيكالىق جەتىستىكتەرمەن جاسالعان الۋان ءتۇرلى بومباسى، زىمىرانى بار ۇشاقتارمەن جاراقتاندىرىلعان. تانكىلەرى دە سونداي. ەندەشە، ازۋ ءتىسى بالتاداي ارلان قاسقىرعا قالت-قۇلت ەتىپ كۇنىن كورىپ جۇرگەن كەتىك قويان شابۋىل جاساۋى مۇمكىن بە؟

ءيا، امەريكانىڭ قۇراما شتاتتارى مەن باتىس ەۋروپادا يسلام ەلدەرىنە، يسلام دىنىنە دەگەن وشپەندىلىك ورتتەي قاۋلاپ تۇرعانى، وسى وشپەندىلىكتەن ولار قانداي سوراقى دا جانتۇرشىگەرلىك ارەكەتتەر جاساپ جۇرگەنى جاسىرىن ەمەس. وسى قاندى ۋاقيعا كەزىندە الگىندە اتى-ءجونى ايتىلعان «ديرەكتورلار» مەن «پرەزيدەنتتەر» دە، جۇرگىزۋشى جۋرناليستەر دە ءوز سوزدەرىنىڭ اراسىنا «تەرروريزم»، «يسلامسكي دجيحاد» دەگەن سوزدەرمەن بىرگە بۇلارعا يران كومەكتەسىپ وتىر دەگەندى قايتا-قايتا ايتۋمەن بولدى. بۇل - بەلگىلى ءادىس. كەلەسى قىرىپ-جويۋ يرانعا جاسالادى دەگەن ءسوز.

قالاي دەسەڭىز دە قازىر الەمدىك ساياسات ساحناسى كوك تەڭىزدىڭ تورىندەگى بۇكىل تىرشىلىك يەلەرىنە ويىنى مەن ويرانىن قاتار سالىپ، ويىنا كەلگەنىن ىستەپ جاتقان ءۇش-ءتورت اكۋلانىڭ ارەكەتىن كوزگە ەلەستەتەدى. ەندەشە، سولاي ەكەن دەپ اقتى-اق، قارانى-قارا دەمەي، ءۇنسىز وتىرا بەرۋدى قانداي ساياساتقا جاتقىزۋعا بولادى؟ بۇل لاس ىسكە ارالاسپاي «اياز ءالىڭدى ءبىل» دەپ جان باعۋ ما، «ءالىپتىڭ ارتىن باعۋ ما؟». ول جاعى قاراتابان ءجاي حالىققا بەيمالىم! ەگەر بۇل جەردە «ءدىن مەملەكەتتەن بولەك» دەگەن ۇستانىمدى تۇتىناتىنىمىز راس بولسا، قاسيەتتى قۇرانداعى «ەگەر ءبىر مۇسىلماندى بىرەۋ ءولتىرىپ جاتقانىن كورە تۇرا، ۇندەمەي كەتىپ قالسا، ول ادامنىڭ كۇناسى الگى كىسى ولتىرۋشىنىكىنەن دە اۋىر بولادى» دەگەندى ەسكە الىپ، الدىمەن مۇسىلماندار ءدىني ورتالىقتارى مەن قازاقستانداعى ءارتۇرلى ءدىني بىرلەستىكتەر كۇشتىنىڭ السىزگە زورلىق كورسەتۋىنە نارازىلىعىن بىلدىرسە، ارتىق بولماس ەدى-اۋ...

«Abai.kz»

0 پىكىر