قىرىم تاعى دا ەل اۋزىندا. بۇل جولى قىرىمداعى جارىلىس الەمدىك باق-تىڭ باستى تاقىرىبىنا اينالدى. 9 تامىز كۇنى قىرىمداعى نوۆوفەدوروۆكا اۋىلىنداعى اۋەجاي جارىلدى. جەرگىلىكتى تۇرعىندار ساعات 15:20-دا كەمى 12 جارىلىستىڭ بولعانىن ايتادى. 

وككۋپاتسياداعى قىرىمنىڭ باسشىسى سەرگەي اكسەنوۆ ءبىر ادامنىڭ قازا تاۋىپ، 13 ادامنىڭ جاراقات العانىن مالىمدەدى. ساراپشىلار قىرىمداعى جارىلىسقا بايلانىستى ءتۇرلى بولجامدى ايتۋدا. رەسەي قورعانىس مينيسترلىگى ءبىر عانا نۇسقا قاراستىرىلىپ جاتقانىن مالىمدەدى. شويگۋدىڭ سوزىنە سەنسەك، "قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرىن قاتاڭ ساقتاماۋدىڭ سالدارىنان ءورت بولعان". ارينە بۇل بولجامعا كوپشىلىك، ءتىپتى رەسەي حالقىنىڭ ءوزى كۇمانمەن قاراي باستاعان سياقتى.

"ماسكەۋ" كرەيسەرىنىڭ سۋعا باتۋىن "ەشقانداي دا شابۋىل ەمەس، قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرىن ساقتاماۋدان بولدى" دەگەن ەدى. قۇنى ملرد دوللارعا جۋىق كرەيسەر قارا تەڭىز فلوتىنىڭ كوشباسشى كەمەسى (فلاگمان) ەدى. ول ءۇش دەڭگەيلى قورعانىس جۇيەسىمەن جاراقتاندى جانە اۋە، تەڭىز، قۇرلىقتان جاسالاتىن شابۋىلدارعا تويتارىس بەرە الاتىن. رەسەي سولاي دەپ تالاي مالىمدەدى. الايدا "ماسكەۋ" كرەيسەرى تەڭىزدە داۋىل جوق ساتتە سۋعا كەتتى. ساراپشىلار "ماسكەۋدىڭ" سۋعا باتۋى ۋكراينا قارۋلى كۇشتەرىنىڭ شابۋىلىنان بولعانىن ايتادى جانە ناقتىلى دالەلدەدى. سوققى جاساۋشى "بايراقتار" درونى "ماسكەۋدىڭ" قورعانىس جۇيەسىنىڭ نازارىن وزىنە اۋدارعان ساتتە، زىمىرانمەن قاپتالدان سوققى جاسالعانى ايتىلادى. كرەيسەردىڭ سۋعا باتقانىن رەسەي بيلىگى مويىنداسا دا، اقيقاتتى قوعامىنان جاسىرىپ قالدى جانە قازا تاپقانداردى ءىز-ءتۇسسىز جوعالعاندار تىزىمىنە قوسىپ، جاقىندارىنا شىندىقتى ايتپادى.

قىرىمداعى اۋەجاي جايلى دا اقيقاتتى جاسىرىپ قالاتىنى انىق. باتىس ساراپشىلارى "قىرىمداعى اۋەجايعا ناقتى سوققى جاسالعانىنا ەش كۇمان جوق" دەيدى. وعان بىرنەشە سەبەپتى كەلتىرەدى. بىرىنشىدەن جاي ورتتە ءبىر مەزەتتە 12 جارىلىس بولمايدى، تەك سوققى جاسالعان ساتتە عانا 12 جارىلىس بولادى. ەكىنشىدەن مۇنداي اۋەجايداعى ءورت قاۋىپسىزدىگى جوعارى دەڭگەيدە بولادى، ياعني اۋەجايدىڭ تۇتاس ورتەنىپ كەتۋىنە جول بەرىلمەيدى، ءورت باستالعان ساتتە-اق اۋىزدىقتالادى. مىنە، وسى سەبەپتەرگە قاراپ، "قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرىن ساقتاماۋ دەگەندى باستان شىعارىپ تاستاپ، سوققى جاسالدى" دەگەن نۇسقانى عانا قالدىرۋ كەرەك.

ساراپشىلار سوققىنى نەمەن جانە قالاي جاسادى دەگەندى قاراستىرۋدا. ءبىرىنشى نۇسقا رەتىندە قىرىمداعى ديۆەرسانتتاردىڭ ارەكەتى دەگەندى كەلتىرەدى. ول بويىنشا اۋەجايعا ديۆەرسانتتار كىرىپ، جارىلىس ۇيىمداستىرۋى مۇمكىن. الايدا اۋەجايدىڭ قورعانىسى مىقتى، سوندىقتان مۇنداي قادام ءسوزسىز اتىسقا ۇلاسار ەدى دەيدى. ەكىنشى نۇسقا زىمىرانمەن جاسالعان سوققى. بۇل شىندىققا جاناسادى، تەك قانداي زىمىران قولداندى دەگەن سۇراق تۇر.

ۋكرايناعا باتىس بەرگەن HIMARS-تار بار. الايدا ولارعا رەسمي تۇردە ءالى 300 شاقىرىمعا جەتەتىن زىمىراندار بەرىلگەن جوق. كيەۆكە تەڭىزدەن بولاتىن شابۋىلدان ساقتانۋ ماقساتىندا گارپۋن زىمىراندارى جەتكىزىلگەن بولاتىن. ماماندار "گارپۋن بلوك ءىى" زىمىراندارىمەن سوققى جاساۋعا بولاتىنىن ايتادى. سونىمەن بىرگە ۋكراينانىڭ ءوز ءونىمى سانالاتىن "گروم" زىمىران كەشەنى بار. ونىڭ جاسالىپ جاتقانى جايلى بىرنەشە مارتە قورعانىس مينيسترلىگى حابارلاعان بولاتىن، الايدا ۇرىس جاعدايىندا كورسەتكەن ەمەس. سيپاتتاماسىندا "گرومنىڭ" 250-400 شاقىرىمداعى نىساندارعا سوققى جاساۋ مۇمكىندىگى بارى ايتىلادى. ساراپشىلار سوققى جاسالسا وسى قۇرىلعىلاردان جاسالۋى مۇمكىن دەيدى.

رەسەي نەگە سوققى جاسالعانىن مويىندامايدى؟ سەبەبى بۇل رەسەي اسكەرىنىڭ اۋە قورعانىس جانە زىمىران شابۋىلىنان ساقتانۋ جۇيەلەرىنىڭ تيىمسىزدىگىن تاعى ءبىر مارتە مويىنداۋ بولىپ تابىلادى.

رەسەي بيلىگى شىندىقتى جاسىرىپ، وتىرىكتى اسىرىپ جاتقان ساتتە، قىرىمنان كەتۋشىلەر (قاشۋشىلار) سانى ارتتى. ولار ۋكراينا اسكەرى جاقىن ارالىقتا قىرىم كوپىرىنە سوققى جاسايدى دەگەن ويدا. كيەۆ "مۇمكىندىك بولعان ساتتە، كوپىرگە ءسوزسىز سوققى جاسالاتىنىن" جاسىرمايدى.

اسحات قاسەنعالي

Abai.kz