ەلىمىزدىڭ باتىسىندا سۇيىتىلعان گاز باعاسىنىڭ قىمباتتاۋىنا بايلانىستى 2 قاڭتاردا جاپپاي نارازىلىق اكتسيالارى باستالعان ەدى. نارازىلىق اكتسيالارى جاڭاوزەن قالاسىندا باستالىپ، وزگە ايماقتاردا قولداۋ تاپتى. نارازىلىق 4 قاڭتاردا ءورشىپ، الماتى، شىمكەنت، تاراز، قىزىلوردا، قوستاناي، قاراعاندى، سەمەي جانە باسقا قالالارعا اۋىستى. بەيبىت سيپاتتا باستالعان اكتسيانىڭ سوڭى جاپپاي تارتىپسىزدىك پەن توناۋ، كىسى ءولتىرۋ مەن مەملەكەتتىك مۇلىككە زيان كەلتىرۋگە ۇلاستى.

ساراپشىلار بۇنى «مەملەكەتتىك توڭكەرىس جاساۋعا ۇمتىلۋ» دەپ اتاۋدا. ناقتى شىعىن سانى ءالى تولىق ەسەپتەلگەن جوق، الايدا العاشقى مالىمەتتەر بار.

الماتى جانە وزگە دە قالالارداعى جاپپاي تارتىپسىزدىك سالدارىنان قيراعان بانكتەر، تالقاندالعان بانكوماتتار مەن ورتەنگەن كولىكتەر، عيماراتتار مەن بيزنەس سۋبەكتىلەرىنىڭ قازىرگى ۋاقىتتاعى شىعىنى 212 ملن دوللاردى قۇرايدى. بۇل ءالى دە وسەتىنى انىق، سەبەبى بارلىق شىعىن تولىق ەسەپتەلۋى ءۇشىن بىرنەشە اپتا كەرەك. شىعىنداردى ارنايى كوميسسيا ەسەپتەپ شىقپاق، ال زارداپ شەككەن بيزنەس وكىلدەرىنە مەملەكەت كومەكتەسۋگە دايىن. شىعىن 92 ملرد تەڭگەنى قۇرادى، ونىڭ 90 ملرد تەڭگەسى الماتى قالاسىنا تيەسىلى. «اتامەكەن» ۇكپ بيزنەس وكىلدەرىنە كومەكتەسۋ ءۇشىن قازىرگى ۋاقىتتا اقپاراتتاردى جيناۋدا. الماتى قالاسى بويىنشا ارنايى قور اشىلدى. ەلىمىزدىڭ توعىز ايماعىندا 1319 بيزنەس سۋبەكتىسى زارداپ شەككەن، ونىڭ ىشىندە 1234 سۋبەكت الماتى قالاسىندا ورنالاسقان. ولاردى قالپىنا كەلتىرۋگە كەتەتىن ملردتاردى ەسەپتەي بەرىڭىز.

جاپپاي بۇلىكتەن زارداپتى كريپتونارىق تا شەگۋدە. ەلىمىز كريپتوۆاليۋتا وندىرۋدەن العاشقى بەستىكتە. بۇلىك سالدارىنان ەڭ قۇندى بيتكوين باعاسى بىرنەشە ەسە ءتۇسىپ كەتتى. ال العاشقى وتاندىق كريپتوۆاليۋتا KZ Cash بولسا بىردەن 300 ەسە قۇلدىراعان. 2021 جىلى قۇنى 0,3 دوللارعا جەتىپ، شارىقتاسا، قازىرگى تاڭدا قۇنى بار-جوعى 0,003 دوللار بولىپ قالىپتى.

ينتەرنەتتى بۇعاتتاۋدان دا وراسان زور شىعىن كەلۋدە. ناقتىلاپ ايتساق ەكونوميكا ملنداعان دوللاردان ايىرىلۋدا. NetBlocks كومپانياسىنىڭ مالىمەتىنشە ينتەرنەتتى بۇعاتتاۋدان كەلگەن شىعىن 189 ملن دوللاردى قۇرايدى. الداعى ۋاقىتتا قىتايلىق ماينەرلەر ينتەرنەت ناشارلىعىنان قازاقستاننان كەتۋى مۇمكىن دەگەن دە بولجامدار بار.

Forbes تىزىمىندەگى باي-باعلاندار دا ملردتارىنان ايىرىلىپ جاتىر. بۇلىك سالدارىنان قازاقستاندىق ءتورت ملردەر 3 ملرد دوللارىنان ايىرىلعان ەكەن. ونىڭ ىشىندە ۆياچەسلاۆ كيم بىردەن 1,4 ملرد دوللارىن جوعالتقان. ميحايل لومتادزە دە ءاپ-ساتتە 1,4 ملردىنان ايىرىلىپتى. قارجىسى ورتايعاندار اراسىندا تيمۋر قۇلىباەۆ پەن دينارا قۇلىباەۆا دا بار. ولار دا اكتسيالاردىڭ قۇلاۋىنان زارداپ شەگىپتى.

قازاقستانداعى جاعداي رەسەي رۋبلىنە دە كەرى اسەرىن تيگىزگەن. سالدارىنان رەسەي ءرۋبلى پوزيتسيالارىن جوعالتىپ، رەسەيلىك كومپانيالاردىڭ اكتسيالارى ون پايىزعا دەيىن ءتۇسىپ كەتكەن.

اسحات قاسەنعالي

Abai.kz