«جاڭاوزەن ءىسى»: «كىمنىڭ تاس لاقتىرعانىن بىلەم، كىمنىڭ گاز باللونىن لاقتىرعانى ەسىمدە جوق»
اقتاۋداعى سوت پروتسەسىنىڭ 10-مامىر كۇنى وتكەن 29-شى وتىرىسىندا، حالىقارالىق «جاڭاوزەن-2011» كوميتەتى مۇشەلەرىنىڭ حابارلاۋىنشا، تالاپ-تىلەكتەر تىڭدالىپ، كۋالار سۇرالعان.
وتىرىس باسىندا ادۆوكات تاسقىنباەۆ سوتتالۋشى ءبوپىلوۆتىڭ قۇجاتتارىن - نەكە تۋرالى كۋالىگىن، بالاسىنىڭ تۋ تۋرالى كۋالىگىن، جۇمىس ورنىنان مىنەزدەمەسىن - ىسكە قوسۋ جونىندە تالاپ-تىلەك جاساعان. سونىمەن قاتار ايىپتاۋ قورىتىندىسىندا ءبوپىلوۆتىڭ «بويداق» اتالعاندىعىنا سوتتىڭ نازارىن اۋدارعان. پروتسەسس تاراپتارى وعان قارسى بولماعان، سۋديا تالاپ-تىلەكتى قاناعاتتاندىرعان.
ادۆوكات تولەۋقۇلوۆ سوتتالۋشى وتكەلوۆتىڭ جۇمىس ورنىنان مىنەزدەمەسىن ىسكە قوسۋ جانە ءجارىسسوز باستالعانعا دەيىن كۋا سەيداحمەتوۆ زاكاريانى سۇراۋ جونىندە تالاپ-تىلەك جاساعان. وعان دا تاراپتار قارسىلىق بىلدىرمەگەن، سۋديا تالاپ-تىلەكتى قاناعاتتاندىرعان.
ادۆوكات جۋاسپاەۆا ۇرىپ-سوعۋ جانە ازاپتاۋ فاكتىلەرى بويىنشا قىلمىستىق ءىس قوزعاۋدان باس تارتۋ تۋرالى قاۋلىعا ءوزىنىڭ قورعاۋىنداعىلاردىڭ شاعىمدار جازعاندىعىن حابارلاپ، ولاردىڭ ماڭعىستاۋ وبلىستىق پروكۋراتۋراسىنا جولداعان سول شاعىمدارىن ءىس ماتەريالدارىنا قوسۋ جونىندە تالاپ-تىلەك جاساعان. بۇل تالاپ-تىلەككە دە ەشكىم قارسى بولماي، سۋديا ونى قاناعاتتاندىرعان.
اقتاۋداعى سوت پروتسەسىنىڭ 10-مامىر كۇنى وتكەن 29-شى وتىرىسىندا، حالىقارالىق «جاڭاوزەن-2011» كوميتەتى مۇشەلەرىنىڭ حابارلاۋىنشا، تالاپ-تىلەكتەر تىڭدالىپ، كۋالار سۇرالعان.
وتىرىس باسىندا ادۆوكات تاسقىنباەۆ سوتتالۋشى ءبوپىلوۆتىڭ قۇجاتتارىن - نەكە تۋرالى كۋالىگىن، بالاسىنىڭ تۋ تۋرالى كۋالىگىن، جۇمىس ورنىنان مىنەزدەمەسىن - ىسكە قوسۋ جونىندە تالاپ-تىلەك جاساعان. سونىمەن قاتار ايىپتاۋ قورىتىندىسىندا ءبوپىلوۆتىڭ «بويداق» اتالعاندىعىنا سوتتىڭ نازارىن اۋدارعان. پروتسەسس تاراپتارى وعان قارسى بولماعان، سۋديا تالاپ-تىلەكتى قاناعاتتاندىرعان.
ادۆوكات تولەۋقۇلوۆ سوتتالۋشى وتكەلوۆتىڭ جۇمىس ورنىنان مىنەزدەمەسىن ىسكە قوسۋ جانە ءجارىسسوز باستالعانعا دەيىن كۋا سەيداحمەتوۆ زاكاريانى سۇراۋ جونىندە تالاپ-تىلەك جاساعان. وعان دا تاراپتار قارسىلىق بىلدىرمەگەن، سۋديا تالاپ-تىلەكتى قاناعاتتاندىرعان.
ادۆوكات جۋاسپاەۆا ۇرىپ-سوعۋ جانە ازاپتاۋ فاكتىلەرى بويىنشا قىلمىستىق ءىس قوزعاۋدان باس تارتۋ تۋرالى قاۋلىعا ءوزىنىڭ قورعاۋىنداعىلاردىڭ شاعىمدار جازعاندىعىن حابارلاپ، ولاردىڭ ماڭعىستاۋ وبلىستىق پروكۋراتۋراسىنا جولداعان سول شاعىمدارىن ءىس ماتەريالدارىنا قوسۋ جونىندە تالاپ-تىلەك جاساعان. بۇل تالاپ-تىلەككە دە ەشكىم قارسى بولماي، سۋديا ونى قاناعاتتاندىرعان.
ادۆوكات سانسىزبايۇلى وتكەن سوت وتىرىسىندا ايتقان تالاپ-تىلەگىن ەندى جازباشا قايتالاپ، ونى ىسكە قوسۋدى وتىنگەن. سۋديا ونى قابىلداپ الىپ، اۋىزشا بەرىلگەن كەزدە ونى اشىق قالدىرعاندىعىن ەسكە سالعان.
ودان سوڭ ايىپتاۋ تارابىنىڭ كۋالارى سۇرالعان.
كۋا بەگءىمبەتوۆ تيمۋر, جاڭاوزەن پوليتسەيى، تۇلعانى انىقتاۋ پروتسەدۋراسى كەزىندە مەكەن-جايىن ايتقىسى كەلمەگەن، الايدا سۋديا ايتقىزعان.
پروكۋرور: وتكەن جىلدىڭ 16-جەلتوقسانى كۇنى جاڭاوزەندە بولعان وقيعا جونىندە نە بىلەسىز، تۇگەل سوتقا ايتىپ بەرىڭىز.
بەگءىمبەتوۆ: جەلتوقساننىڭ 15-ىنەن 16-سىنا قاراعان ءتۇنى مەن كەزەكشىلىكتە بولدىم. ەرتەڭگىلىك اۋىسىمنان شىعىپ، ۇيگە دەمالۋعا كەتتىم. 12:30-دار شاماسىندا دابىلمەن كوتەردى. 13:30-داردا قىىد-گە كەلدىم. ودان كولوننا شىعىپ بارا جاتىر ەكەن، سوعان قوسىلدىم. الاڭعا باردىق، وندا جاپپاي تارتىپسىزدىك بولىپ جاتتى. «ارۋانا» قوناق ءۇيى، ومگ، اكىمدىك ورتەنىپ جاتتى. الدەبىر ادامدار بىزگە شابۋىلداي باستادى، قولدارىندا تاس، كىرپىش. قاقتىعىستار بولدى. ءبىز قىىد-گە شەگىنىپ كەتتىك.
- سىزدە قارۋ بولدى ما؟
- يا، تابەلدى قارۋ.
- سىزدەرگە شابۋىلداعاندار جونىندە تولىعىراق ايتىڭىز.
- ەسىمدە جوق، ولار كوپ بولدى. ال بىزدەر شامامەن 80-ءبىز.
- شابۋىلداۋشىلار قانداي كيىممەن بولدى؟
- ازاماتتىق. ءارتۇرلى كيىم بولدى. قمگ-نىڭ ارنايى كيىمى دە بولدى.
- ولاردىڭ قولدارىندا نە بولدى؟
- تاس، شولمەكتەر.
- سىزگە سۇراۋلار كەزىندە شابۋىلداعانداردىڭ فوتوسۋرەتتەرىن كورسەتتى مە؟
- يا.
- بىرەۋلەردى تانىدىڭىز با؟
- يا، مەن جاڭاوزەن تۇرعىنىمىن عوي. الاڭدا تۇسكە دەيىن بولعانداردىڭ كەيبىرىن تانىدىم، جانە تۇستەن كەيىن بولعان ەكەۋىن. ول ەكەۋى وق قارۋدان جاراقاتتار الدى.
- ولاردى اتاي الاسىز با؟
- تەلەگەنوۆ پەن قويشىباەۆ.
- تاعى نە ايتا الاسىز؟
- بارى وسى.
پروكۋرور: قۇرمەتتى سۋديا، كۋا بەگىمبەتوۆتى سۇراۋدان ءۇزىندى وقۋعا رۇقسات ەتىڭىز؟
سۋديا: رۇقسات.
پروكۋرور: «...سوسىن ماعان گاز باللونىن لاقتىردى، ءبىز اكىمدىكتىڭ الدىندا بولعان كەزدە. وسىدان كەيىن باسشىلىق قىىد-گە شەگىنۋگە بۇيىردى... مەن پوليتسەيلەرگە تاس لاقتىرعان ەكەۋدى بايقادىم، ولار تەلەگەنوۆ پەن قويشىباەۆ. ...تەلەگەنوۆ قارا كيىممەن ءجۇردى. ...ەكىنىشىسىنىڭ اياعىنا ماعان بەلگىسىز پوليتسەي اتقان وق ءتيدى».
پروكۋرور: دۇرىس پا؟
بەگءىمبەتوۆ: يا، دۇرىس.
ادۆوكات تاسقىنباەۆ: سىزدىكى قانداي تابەلدى قارۋ؟
بەگءىمبەتوۆ: ماكاروۆ پيستولەتى.
- اياعى جارالانعاندى قانداي قاشىقتىقتان كوردىڭىز؟
- 20-30 مەتردەن.
- ونىڭ سوعان دەيىنگى ارەكەتتەرىن سۋرەتتەڭىز.
- ول پوليتسەيلەرگە تاس لاقتىردى.
- ونىڭ اتى كىم؟
- امانگەلدى قويشىباەۆ
- ال سىزدە، نەمەنە، قالقان مەن كاسكا بولمادى ما؟
- جوق، مەن ازاماتتىق كيىمدە بولدىم.
- قويشىباەۆتىڭ قاي اياعى جارالانىپ ەدى؟
- ەسىمدە جوق.
- وعان نەگە كومەك كورسەتپەدىڭىز؟
- مۇمكىندىك بولمادى، بەيبىت كەزدە كومەكتەسەر ەدىم.
- ءسىز ونى قاي جەردە بايقاپ ەدىڭىز؟
- ايەلدەر بوساناتىن ءۇي مەن 33-ءشى ءۇيدىڭ اراسىنان، ءۇشىنشى ىقشاماۋدان، «رينات» دۇكەنىنەن قاشىق ەمەس.
- ءوزىڭىز قايدا تۇردىڭىز؟
- 89-شى جىل ەسكەرتكىشىنىڭ جانىندا.
ادۆوكات باتيەۆا: ءسىزدىڭ كولونناعا قوسىلعان ۋاقىتتى اتاساڭىز.
بەگءىمبەتوۆ: 12:30 بەن 13:30 اراسىندا.
- كولوننانىڭ قاي بولىگىندە تۇردىڭىز؟
- ارت جاعىندا، بەينەجازبادا مەن كورىنەم، قاراۋىڭىزعا بولادى.
- تەلەگەنوۆتى قايدا كوردىڭىز؟
- سوندا، ءۇشىنشى ءۇيدىڭ جانىنان.
- وندا، نەمەنە، تەك تەلەگەنوۆ پەن قويشىباەۆ قانا بولدى ما؟
- مەن ايتتىم عوي، تەك سول ەكەۋىن تانىدىم دەپ، ال جالپى وندا ادام كوپ بولدى.
- پوليتسەيلەردەن وڭ مەن سولىڭىزدا كىمدەر بولدى؟
- ەسىمدە جوق.
- ءوزىڭىزدىڭ قاسىڭىزدا تۇرعاندار ەسىڭىزدە جوق، ەندەشە تەلەگەنوۆ ي قويشىباەۆتى قالاي ەسكە ساقتادىڭىز؟
- مەن پوليتسيادا 11-ءشى جىلدىڭ قىركۇيەگىنەنمىن، ءالى ءبارىن بىلمەيمىن.
- بۇرىن تەلەگەنوۆتى ءبىلدىڭىز بە؟
- جوق، فوتودان تانىدىم.
- تۇلعانى انىقتاۋ پروتسەدۋراسى كەزىندە نەگە جاۋاپ بەرگىڭىز كەلمەدى؟
- مەن جاڭاوزەن تۇرعىنىمىن، مەنىڭ بارلىق تۋىستارىم وسىندا تۇرادى، مەنىڭ كەتەتىن جەرىم جوق، سوندىقتان مەكەن-جايىمدى ايتۋعا قاۋىپتەندىم.
- مۇمكىن، ءسىزدىڭ باسشىلىقپەن پروبلەمالار بولادى دەگەن قاۋپىڭىز بار شىعار؟
پروكۋرورلار: ءبىز بۇل سۇراققا قارسىڭىز!
سۋديا: مەيلى، جاۋاپ بەرسىن.
بەگءىمبەتوۆ: قاۋپىم جوق.
ادۆوكات تاسقىنباەۆ: پروكۋرور ءسىزدىڭ كورسەتۋلەرىڭىزدى وقىدى، سوندا ءسىز تەلەگەنوۆ قارا كيىممەن بولدى دەدىڭىز، سولاي ما؟
بەگيمبەتوۆ: سولاي.
تاسقىنباەۆ: قۇرمەتتى سۋديا، سوتتالۋشى تەبەگەنوۆقا سۇراق قويۋعا رۇقسات ەتىڭىز؟
سۋديا: رۇقسات.
تاسكىنباەۆ: تەلەگەنوۆ، ايتىڭىزشى، ءسىز 16-جەلتوقسان كۇنى الاڭدا قانداي كيىممەن بولدىڭىز؟
تەلەگەنوۆ: اقشىل-كوك بۋشلاتپەن.
تاسقىنباەۆ: بۇعان نە ايتاسىز، كۋا بەگىمبەتوۆ؟
بەگيمبەتوۆ ۇندەمەگەن.
ادۆوكات باتيەۆا: ءسىز: «ماعان گاز باللونىن لاقتىردى»، - دەدىڭىز بە؟
بەگءىمبەتوۆ: يا.
- كىم لاقتىردى؟
- ەسىمدە جوق.
- ءسىز تاس لاقتىرعانداردى ەستە ساقتاعانسىز، قالايشا باللون لاقتىرعانداردى ەستە ساقتاي المادىڭىز؟ ول الدەقايدا ۇلكەن عوي.
- ەسىمدە جوق.
كۋا يسلاموۆ, جاڭاوزەن پوليتسەيى.
پروكۋرور: وتكەن جىلدىڭ 16-جەلتوقسان كۇنى جاڭاوزەندە بولعان وقيعا جونىندە نە بىلەسىز، تۇگەل سوتقا ايتىپ بەرىڭىز.
يسلاموۆ: 16-جەلتوقساندا مەن تۇسكە دەيىن بوس ەدىم، ەرتەڭگىلىك الاڭعا باردىم، سوندا كونتسەرت بولۋعا ءتيىس ەدى.
ادۆوكات باتيەۆا: ءسىز كولوننامەن تاعى دا الاڭعا باردىڭىز با؟
يسلاموۆ: بۇل سۇراققا مەن باسقا سوتتا جاۋاپ بەردىم، مۇندا جاۋاپ بەرمەيمىن.
- پوليتسەيلەر كولونناسىن كوردىڭىز بە؟
- بۇل سۇراققا جاۋاپ بەرۋدەن باس تارتامىن، باسقا سوتتا ايتتىم.
ادۆوكات باتيەۆا: قۇرمەتتى سوت، كۋا نەگە جاۋاپ بەرگىسى كەلمەيدى؟
سۋديا: كۋا جاۋاپ بەرگىسى كەلمەيدى دەپ وزىڭىزگە بەلگى سوعىڭىز دا، ءارى قاراي سۇراق قويا بەرىڭىز.
يسلاموۆتى بوساتقان..
ادۆوكات باتيەۆا: قۇرمەتتى سوت، سىزدەن كۋا يسلاموۆتىڭ مىنەز-قۇلقىن ەسكەرىپ، جەكە ۇيعارىم جاساۋدى جانە وعان قاتىستى قىلمىستىق ءىس قوزعاۋدى وتىنەمىن.
سۋديا: پروتسەسس تاراپتارىنىڭ قانداي پىكىرلەرى بار؟
پروكۋرورلار: ءبىز قارسىمىز، كەڭەسۋ بولمەسىندە شەشىم قابىلداڭىز.
سۋديا: تالاپ-تىلەكتى اشىق قالدىرام.
كۋا سەيداحمەتوۆ زاكاريا, «بۇرعىلاۋ» جشس-ءنىڭ جۇمىسشىسى. ەرەۋىلگە قاتىسقان..
ادۆوكات تءولەۋقۇلوۆ: ءسىز 16-جەلتوقسان كۇنى الاڭدا بولدىڭىز با؟
سەيداحمەتوۆ: الاڭدا بولعان جوقپىن، جاڭاوزەندە بولدىم.
- شابدال وتكەلوۆپەن تانىسسىز با؟
- يا، ءبىز ەرەۋىلگە بىرگە قاتىستىق.
- قوشانوۆپەن تانىسسىز با؟
- يا، ءبىز ەرەۋىلدە بىرگە بولدىق.
- ءسىز قوشانوۆپەن تەلەفون ارقىلى سويلەستىڭىز بە؟
- يا، ونداي بولعان.
- ىستە ءسىز بەن قوشانوۆ اراڭىزدا 2011 جىلدىڭ 13-جەلتوقسانىندا بولعان اڭگىمە جازباسى بار. سول اڭگىمە ەسىڭىزدە مە؟
- بۇل جالعان، مەن شابدال وتكەلوۆ كوتەرىلىس شىعارعىسى كەلەدى دەپ وتىرىك ايتقانمىن. مۇنى ايتۋعا مەنى پولكوۆنيك قىدىراليەۆ ۇرىپ-سوعۋ مەن قورقىتۋ ارقىلى زورلادى. مەنى ءيىپ كوندىردى، مەن وقىعان دا جوقپىن، قول قويۋعا ءماجبۇر ەتتى.
- الدىن-الا تەرگەۋدە بەرگەن كورسەتۋلەرىڭىزدەن باس تارتاسىز با؟
- يا، باس تارتامىن.
پروكۋرور: ءسىزدى 20.02.12 جىلى سۇراعان، ال كوشانوۆپەن اڭگىمە 13.12.11 جىلى بولعان، جانە ءسىز اقپاندا وتكەلوۆتىڭ سوعىسقا شاقىرعانىن راستاعانسىز.
سەيداحمەتوۆ: كوشانوۆپەن اڭگىمە كەزىندە مەن سوعىس تۋرالى ەشتەڭە ايتقان جوقپىن. ءبىز و كەزدە جەتى اي بويى ەرەۋىلدە تۇردىق، وتباسىن اسىرايتىن ەشتەڭە بولمادى. مەن ءارى قاراي نە ىستەۋ كەرەگى جونىنەن ءبىز ايقىندالۋىمىز قاجەت دەدىم.
- بۇگىن سوتقا كەلەر الدىندا سىزگە قىسىم جاسادى ما؟
- جوق، قىسىم جاساعان جوق.
- راس ايتاسىز با؟
- يا، بۇل جەردە راس ايتامىن. و كەزدە وتىرىك ايتتىم، ويتكەنى ۇرىپ-سوقتى.
ادۆوكات تءولەۋقۇلوۆ: پروكۋراتۋراعا نەشە رەت شاقىردى؟
سەيداحمەتوۆ: ەسىمدە جوق. كوپ رەت شاقىردى، وسى كەشە دە سوندا شاقىردى.
- شاقىرۋ قاعازىمەن بە؟
- جوق، جۇمىسقا تەلەفون سوقتى.
- ءسىزدى ۇرىپ-سوققان كىم؟
- ولاردى مەن بىلمەيمىن. قىدىراليەۆ كابينەتتەن شىعىپ كەتەدى دە، سونسىن الگى ەكەۋى كىرىپ، ۇرىپ-سوعادى.
- سوتقا كەلەر الدىندا سىزگە سوتتالۋشىلاردىڭ تۋىستارى، دسوتارى قىسىم كورسەتتى مە؟
- جوق.
- ناقتى قايدا شىندىق ايتتىڭىز - وسىندا ما، تەرگەۋدە مە؟
- وسىندا شىندىق ايتتىم.
وتىرىس اياقتالار الدىندا پروكۋرورلار ەكى كۋانىڭ، سونىڭ ىشىندە «مەيراموۆ تالعات» لاقاپ اتتى كۋانىڭ كورسەتۋلەرىن ولاردىڭ قاتىسۋىنسىز جاريالاۋ جونىندە تالاپ-تىلەك جاساعان. ادۆوكاتتار بۇعان قارسى بولعان.
سۋديا: مەملەكەتتىك ايىپتاۋ تارابىنا 11-مامىر كۇنگى ساعات 10:00-گە دەيىن ۋاقىت بەرەمىن. ەگەر سىزدەر سول ۋاقىتقا دەيىن كۋالارىڭىزدى كەلتىرمەسەڭىزدەر، ودان ءارى كۋالاردى شاقىرمايمىز.
ادۆوكات الىبيەۆ ءجارىسسوز الدىندا قۇجاتتارمەن تانىسۋ ءۇشىن سوتتان ۋاقىت بەرۋدى وتىنگەن، كەيبىر ادۆوكاتتار مەن سوتتالۋشىلار قارسى بولعان، بىراق سۋديا 11-مامىر كۇنگى ساعات 10:00-گە دەيىن ءۇزىلىس جاريالاعان.
سونىمەن، بۇگىنگى كۇنگە تەرگەۋ كەزىندە تارتىلعان مىنا كۋالار ءوز كورسەتۋلەرىنەن باس تارتقان: قوجامبەرديەۆ، جايلىحانوۆ («ورازباەۆ الماز»), بوجەنكو («الپىسباەۆ قايرات»), سارعۇلوۆا، سەيداحمەتوۆ. جانە سارعۇلوۆادان باسقاسىنىڭ بارلىعى تەرگەۋ كەزىندە وزدەرىن ۇرىپ-سوققانىن جانە قورقىتىپ-ۇركىتكەنىن مالىمدەگەن. ۇرىپ-سوعۋلار جونىندە تەرگەۋشىلەر تارتقان كۋا ەسقۇلوۆ تا مالىمدەگەن، بىراق ول كورسەتۋلەرىنەن باس تارتپاعان...
جاسارال قۋانىشالين،
حالىقارالىق «جاڭاوزەن-2011» كوميتەتىنىڭ
اقپاراتتىق توپ جەتەكشىسى.
الماتى قالاسى،
2012 جىلدىڭ 10-مامىرى.
