كەشە، 8 ناۋرىز كۇنى (حالىقارالىق ايەلدەر مەرەكەسى) الماتىدا گەندەرلىك تەڭدىككە ۇندەگەن بىرقاتار قوعامدىق ۇيىمداردىڭ، قۇقىق قورعاۋشى ۇيىمداردىڭ بىرلەسكەن بەيبىت شەرۋى ءوتتى. وعان جەرگىلىكتى اكىمدىك 13 اقپاندا رۇقسات بەرگەن. باق: «بۇل - فەمينيست بەلسەندىلەردىڭ بيلىكتىڭ كەلىسىمىن الىپ وتكىزگەن العاشقى اكتسياسى»، - دەپ جازادى.

شەرۋدى ۇيىمداستىرۋشىلار: «فەمينيتا»، «كازفەم»، «SVET»، «فەماگورا»، «فەمسرەدا» اتتى قوعامدىق ۇيىمدار بولعان. بەيبىت شەرۋگە قاتىسقاندار الماتىداعى گاندي پاركىندە جينالىپ، كەيىن سول ماڭايداعى (5 شاقىرىم جەر) عىلىم اكادەمياسىنا قاراي جاياۋ ءجۇرىپ وتكەن. سونان سوڭ، عىلىم اكادەمياسىنىڭ الدىنداعى ش.ءۋاليحانوۆ ەسكەرتكىشىنىڭ الدىندا بەيبىت ميتينگ وتكىزگەن. بەيبىت ميتينگ پەن شەرۋ كەلىسىلگەن ۋاقىتتا (15:30-دا) اياقتالعان.

وعان قاتىسۋشىلار «ءار ايەل جالعىزىم!»،  «فەمينيزم قازاقستاندى قۇتقارادى!»، «ەل بولام دەسەڭ ايەلىڭدى سىيلا!»، «كەلىن ءسىزدىڭ قۇلىڭىز ەمەس!»، «قىزعا 40 ۇيدەن بوستاندىق!»، «ۇرادى، ويتكەنى زاڭ سونىڭ جاعىندا!» ت.ب. ءۇرانسوزدار جازىلعان پلاكاتتار ۇستاپ شىققان. سونىمەن قاتار، ول پلاكاتتاردا وتباسىنداعى جانە قوعامداعى ايەلدەرگە زورلىق-زومبىلىقتى تىيۋ، ايەلدەردىڭ ەركىن ەڭبەك ەتۋى مەن ءبىلىم الۋىنا قۇقىقتىق قامقورلىق جاساۋ ت.ب. تۋرالى تالاپتار جازىلعان. شەرۋشىلەردىڭ اراسىندا لەسبي، گەي، بيسەكسۋالدار مەن ترانسگەندەرلەر (لگبت) تۋىن كوتەرىپ شىققاندار دا بولعان.

«ازاتتىق» سايتىنىڭ اقپاراتىنشا، كەشەگى شەرۋگە كەلگەن بەلسەندىلەر تۇرمىستاعى الىمجەتتىككە قاتىستى اكىمشىلىك ەمەس، قىلمىستىق كودەكس بويىنشا جازاعا تارتۋدى تالاپ ەتكەن. ولار قوعامدا جانە وتباسىندا ايەلدەردىڭ قۇقى ءجيى بۇزىلاتىنىن جانە ولارعا «زاڭ اراشا تۇسپەيتىنىن» ايتقان.

كەشەگى وتكەن بەيبىت شەرۋگە قاتىستى الەۋمەتتىك جەلى قولدانۋشىلارىنىڭ پىكىرى قاققا جارىلعان. ولاردىڭ ءبىر توبى – شەرۋلەر ايەل قۇقىنىڭ قورعالۋىن تالاپ ەتۋشىلەر دەسە، ەكىنشىلەرى – كەشەگى شەرۋدى لگبت وكىلدەرىمەن بايلانىستىرعان. قاراڭىز:

(سۋرەت الەۋمەتتىك جەلىدەن الىندى)

جەر ءۇشىن ەمەس، «جاتىرى» ءۇشىن كۇرەسىپ جاتىر!

ءلاززات احاتوۆا:

«اكەسىن ساباعاندى كورىپ ەدىك، بىراق ارباعا تاڭىپ قويىپ، ساباعاندى ءبىرىنشى كورۋىم»، - دەيتىن ءسوز بار ەدى، قازاقتا. سول سياقتى ميتينگتىڭ، شەرۋدىڭ ءتۇرىن كورىپ ەك، ايەل قۇقىعىن، فەمينيزمدى سىلتاۋراتىپ، لگبت-نىڭ تۋىن جالاۋلاتىپ، ازعىندىقتى ناسيحاتتايتىن شەرۋدى دە كوز كوردى-اۋ.. بۇرىن ونداي شەرۋلەردى باتىستىق ەلدەردەن كورۋشى ەدىك، ەندى قازاق توپىراعىنا دا جەتتى..

بابالار قاسىق قانى قالعانشا، كۇرەسكەن جەرىمىزدە، سول باتىرلاردىڭ «وريەنتاتسياسى» اۋىسقان لەسبيانكا مەن گەي ۇرپاعى جەر ءۇشىن ەمەس، «جاتىرى» ءۇشىن كۇرەسىپ جاتىر..

انانىڭ جاتىرى - ۇرپاق كوبەيتەتىن قاسيەتتى جەر ەمەس پە؟ ونى ايقايلاپ ايتپاۋشى ەدى. ساناسىز، ماڭگۇرت قازاقتاردىڭ ارقاسىندا وعان دا جەتتىك. سول جاتىردان قانشا ۇرپاق ءوربىپ، التىن قۇرساقتى انالار قازاق دەگەن ۇلتتىڭ جەر بەتىنەن جويىلىپ كەتۋىنەن ساقتاماپ پا ەدى؟..

P.S. بۇل جەردە تاياقتىڭ ەكى ۇشى بار.. قازاقتىڭ ورىمدەي قىزدارىن وزدەرىنە تاۋەلدى ەكەنىن پايدالانىپ، جىنىستىق قاتىناسقا ماجبۇرلەپ، ەر ادامدارعا دەگەن سەنىمىن جوعالتاتىن، وبال-ساۋاپ دەگەن ۇعىمنان جۇرداي، ناپسىقۇمار قازاقتىڭ ازاماتسىماقتارى دا ويلانۋ كەرەك».

ءتىل شەرۋىنە جول جوق - جىن شەرۋىنە جول كوپ!

قازىبەك يسا:

«2020 جىلى 15 جەلتوقساندا، تاۋەلسىزدىك مەرەكەسى قارساڭىندا «اق جول» پارتياسى مەملەكەتتىك ءتىلدى قولداۋ تۋرالى ميتينگ وتكىزبەكشى بولعاندا، بيلىك پاندەميانى جەلەۋ ەتىپ، رۇقسات بەرمەدى. مەملەكەت مەملەكەتتىك ءتىلىن قولداۋ ميتينگىسىنە قارسى بولدى! نەگىزى تاۋەلسىزدىك العانىنا 30 جىل بولسا دا، مەملەكەتتىك ءتىلىن قولداۋ ءۇشىن ميتينگى سۇراپ، دەپۋتاتتىق ساۋال جاساپ جۇرگەن ەل الەمدە جالعىز قازاقستان عانا! ال سول كۇنى رەسمي رۇقسات بەرىلمەسە دە، ميتينگىگە شىعا بەرۋگە بيلىك رۇقسات بەرىپ قويعان ادەتتەگىدەي ۇيرەنشىكتى ستسەناريمەن كەزەكتى ونشاقتى ادام شىقتى...

ال كەشە الماتىداعى گەندەرلىك تەڭدىك تاقىرىبىمەن ايەلدەر قۇقىن قورعاۋعا ارنالعان شەرۋ بولىپ ءوتتى.

ارينە، ايەل قۇقىن قورعاۋ قاشاندا ماڭىزدى. قازاق حالقى و باستان ۇكىلەگەن قىزىن تورگە وتىرعىزىپ، اياۋلى انانى ارداقتاپ، اسىل جارىن قۇرمەتتەپ وسكەن حالىق. بىراق، ەشۋاقىتتا قازاق ايەلى ءپىر تۇتاتىن ەرىمەن ءوزىن تەڭەستىرىپ، ەرسىلىك جاساماعان، ايەلگە ءتان ادەبىمەن، پايىم-پاراساتىمەن قاسيەتتى سانالادى. قازاقتىڭ باتىرلار جىرىن الساڭىز دا، الپامىس باتىرمەن بىرگە گۇلبارشىن، قوبىلاندىمەن قۇرتقا، ەر تارعىنمەن اقجۇنىس قاتار ايتىلىپ، دارىپتەلىپ كەلە جاتىر.

بىراق كەشەگى شەرۋ ىشىندەگى «جاتىرىمىز وزىمىزدىكى، ونى نە ىستەيتىنىمىزدى ءوزىمىز شەشەمىز» دەگەن ۇراندار كوتەرگەن، قۇرامى كۇماندى توپتاردى كورگەندە قانى بار ەلدىڭ قانى قايناۋدا...

شەرۋدە ءبىر جىنىستىلاردىڭ ءبىر-بىرىنە ۇيلەنۋىن ۇندەيتىن، جەزوكشەلەردىڭ قۇقىن قورعاۋعا شاقىرعان جىن-جىبىرلاردىڭ جالاۋلارى دا جالبىراپ ءجۇر ەكەن...

قازاق ايەلدەرىنىڭ قولىنان «مەنىڭ جاتىرىم-مەنىڭ ەرەجەلەرىم»، «كۇشتىڭ جىنىسى جوق»، «انا بولۋ مىندەت ەمەس» دەگەن ۇرانداردى كورۋ قانداي قاسىرەت ەدى؟!.

«بۇگىنگى اكتسيانى ۇيىمداستىرعان «فەمينيتا» فەمينيستىك باستاما توبىنىڭ نەگىزىن قالاعان بەلسەندىلەر جانار سەكەرباەۆا مەن گۇلزادا سەرجان قازاقستاندا لەسبي، بيسەكسۋال، كۆير، ترانسگەندەر قاۋىم وكىلدەرى، جىنىستىق قىزمەت كورسەتەتىن ايەلدەر قۇقىعى قورعالماي، قورعانسىزدىڭ كۇيىن كەشىپ كەلە جاتقانىنا كوپشىلىكتىڭ نازارىن اۋداردى»، - دەپ جازادى «ازاتتىق».

ياعني، ءتىل شەرۋىنە جول جوق - جىن شەرۋىنە جول كوپ بولىپ تۇر شىندىعىن ايتقاندا.

اتا-بابامىز سان عاسىر ارمانداپ، قولى زورعا جەتكەن قاسيەتتى تاۋەلسىزدىكتىڭ 30 جىلدىعىن -تاۋەلسىزدىك بەسىگى بولعان الماتىدا وسىنداي ۇلتتىق ۇعىم مەن سالت-داستۇرىمىزگە جات ماسقارا شەرۋمەن باستاپ قارسى الۋدامىز!..

وسى ءبىزدىڭ ەلدە ۇلتتىق يدەولوگيا دەگەن بار ما؟

ازاتتىقتى اسقاقتاتاتىن، ۇلتتى ساقتاپ قالاتىن ۇلتتىق يدەولوگيانى قاشان قولعا الامىز؟».

فەمينيزمدى ءتۇسىنۋ ءۇشىن قازاققا ءالى ءبىر عاسىر كەرەك سياقتى...

Yelnur Alimova:

«ايەل قۇقىقتارى، فەمينيزم دەگەن نە ەكەنىن ءتۇسىنۋ ءۇشىن قازاققا ءالى ءبىر عاسىر كەرەك سياقتى. باعاش (باعاشار تۇرسىنبايۇلى – رەد.) «ادامدىقتان بەزۋ» دەپتى. كەشە بىرەۋلەر لگبت-مەن شاتاستىرىپ وتىر. مۇنى جازىپ وتىرعاندار — جۋرناليستەر. قوعامنىڭ باسقا وكىلدەرى، وقىرماندار وسى تىلشىلەردىڭ اداستىراتىن اقپاراتىن وقىپ وتىر.

كەلىنگە كەلسەك، قۇل كورەتىن ءداستۇر ءالى بار. ايەل بىرەۋدىڭ قۇلى ەمەس.

فەمينيزم تۋرالى كوپ وقىپ ءبىلۋ كەرەك. قازىر ايەلدەردىڭ داۋىس بەرىپ جۇرگەنى، ەرلەرمەن ساياساتقا قاتار ارالاسۋى — فەمينيزم ارقاسى. فەمينيزم دەگەن عىلىمدا ۇلكەن باعىت بار. ونى قۇبىجىق قىلىپ كورسەتۋدىڭ قاجەتى جوق. كوپ وقيىق، كوكجيەكتى كەڭەيتەيىك».

«ۇلتتىق ءداستۇردىڭ» ارتىنا تىعىلىپ، كولگىرسۋ ورىنسىز...

قاسىم امانجول:

«جۇسىپبەك «اقبىلەكتى» جازدى، اۋەزوۆ «قورعانسىزدىڭ كۇنىن» جازدى، ماعجان «شولپاننىڭ كۇناسىن» جازدى. اباي دا، شاكارىم دە ءوز تەڭىنە قوسىلعىسى كەلگەن قارىنداستىڭ جاعىندا بولدى. قورلانعان، زورلانعان، ار-نامىسى اياققا تاپتالعان، ولتىرىلگەن قىزدىڭ تاعدىرى 100 جىل بۇرىنعى ويشىلداردىڭ جۇرەگىن اۋىرتتى، اراشا ءتۇسىردى. بۇلار سوۆەتتىڭ ايداۋىمەن عانا وسىعان باردى دەپ ايتا الماسسىز...

بۇگىندە وتباسىنداعى قورلىقتىڭ كەسىرىنەن جۇزدەگەن ايەل قۇربان بولسا، ءتىپتى ءبىر قارىنداس جاپا شەكسە اباي ايتپاقشى «زامانداسىنىڭ ءبارى ۆينوۆات». كەشەگى شەرۋ - سول، ءتۇرلى تەڭسىزدىك پەن قورلىقتان سوڭ، ۇيىندە شەشەسىن اكەسى شاشتان سۇيرەپ ساباعانىن كورگەننەن سوڭ، ءتىپتى تاكسيست اعايدىڭ قارشاداي قىزعا قىلمىڭداعان، جان جارالاعان دورەكىلىگىنەن سوڭ لىقسىپ تۋعان قارسىلىق رەفلەكسى. راس، نەشەتۇرلى قايشىلىقتارى مەن ءسىز قابىلداۋعا اۋىر قيسىندارى دا كەزدەسۋى مۇمكىن. الايدا، قوعامىمىزدا ايەلدى قورلايتىن سوڭعى ەركەك بار كەزدە فەمينيستىك شەرۋدى جالپى ايىپتاپ، «ۇلتتىق ءداستۇردىڭ» ارتىنا تىعىلىپ، كولگىرسۋ ورىنسىز.

ايماۋىتوۆ بولا الماسپىز، بىراق ازامات بوپ قالايىق، جىگىتتەر».

Abai.kz