جەكسەنبى, 5 مامىر 2024
جاڭالىقتار 2688 0 پىكىر 5 اقپان, 2012 ساعات 05:27

«گوسپودين ستالين، منە وستاەتسيا تولكو ۋمەرەت...»

زاگادوچنايا سمەرت چەحوسلوۆاتسكوگو مينيسترا يانا ماساريكا - ەششە ودنو تاينوە ۋبيستۆو، زاكازاننوە ۆوجدەم نارودوۆ؟

ۆەسنوي 1948 گودا ۆ پراگە پرويزوشلا تراگەديا، زاگادوچنىە وبستوياتەلستۆا كوتوروي دو سيح پور پريۆلەكايۋت ۆنيمانيە يستوريكوۆ ي پۋبليتسيستوۆ. ۋتروم 10 مارتا نا برۋسچاتكە س زادنەي ستورونى چەرنينسكوگو دۆورتسا - رەزيدەنتسي چەحوسلوۆاتسكوگو ميدا - بىلو نايدەنو بەزدىحاننوە تەلو مينيسترا يانا ماساريكا.

زاگادوچنايا سمەرت چەحوسلوۆاتسكوگو مينيسترا يانا ماساريكا - ەششە ودنو تاينوە ۋبيستۆو، زاكازاننوە ۆوجدەم نارودوۆ؟

ۆەسنوي 1948 گودا ۆ پراگە پرويزوشلا تراگەديا، زاگادوچنىە وبستوياتەلستۆا كوتوروي دو سيح پور پريۆلەكايۋت ۆنيمانيە يستوريكوۆ ي پۋبليتسيستوۆ. ۋتروم 10 مارتا نا برۋسچاتكە س زادنەي ستورونى چەرنينسكوگو دۆورتسا - رەزيدەنتسي چەحوسلوۆاتسكوگو ميدا - بىلو نايدەنو بەزدىحاننوە تەلو مينيسترا يانا ماساريكا.

وفيتسيالنىە ۆەرسي ەگو گيبەلي ۆىدۆيگاليس تريجدى: پو سۆەجيم سلەدام ي سپۋستيا 20 لەت، ۆو ۆرەمەنا «پراجسكوي ۆەسنى» (ۆ وبويح سلۋچاياح سلەدستۆيە پريشلو ك ۆىۆودۋ، چتو مينيستر پوكونچيل س سوبوي), ا تاكجە ۆ ناچالە 2000-ح، كوگدا ەكسپەرتى پريشلي ك ۆىۆودۋ، چتو ماساريك بىل ۋبيت. وسنوۆانيەم دليا ەتوگو ۋتۆەرجدەنيا ستالو يسسلەدوۆانيە، پروۆەدەننوە سپەتسياليستوم ۆ وبلاستي بيومەحانيكي يرجي شتراۋسوم. «ك پادەنيۋ ماساريكا يز وكنا پريچاستەن كاك مينيمۋم ەششە ودين چەلوۆەك، - زاياۆيل شتراۋس. - مينيستر بىل سبروشەن س ۆىسوتى 14,5 مەترا، ا نە ۆىپرىگنۋل يز وكنا ساموستوياتەلنو». ماساريك پولۋچيل تياجەلىە تراۆمى نوگ ي پوزۆونوچنيكا، نو سمەرت ناستۋپيلا وت رازرىۆا سەردتسا، كونستاتيروۆال ەكسپەرت. توگدا جە، وتتولكنۋۆشيس وت ەكسپەرتنوگو زاكليۋچەنيا ي سۆيدەتەلسكيح پوكازاني، چەشسكيە كريميناليستى پرەدپولوجيلي، چتو مينيسترا ۋبيلي اگەنتى مگب سسسر. نو ي ەتا ۆەرسيا نە ناشلا پودتۆەرجدەنيا، پوتومۋ چتو ۆ 2003 گودۋ راسسلەدوۆانيە بىلو پريوستانوۆلەنو يز-زا وتكازا موسكۆى پرەدوستاۆيت پراگە ارحيۆنىە دوكۋمەنتى پو «دەلۋ ماساريكا».

نەزناكومەتس س ساكۆوياجەم

سمەرت پوپۋليارنوگو ۆ نارودە پوليتيچەسكوگو دەياتەليا، سىنا پەرۆوگو پرەزيدەنتا چەحوسلوۆاكي توماشا ماساريكا، پوترياسلا سترانۋ. گلۋبوكو بىل ۆزۆولنوۆان ي كلەمەنت گوتۆالد. لەتوپيستسى سۆيدەتەلستۆۋيۋت: نا پانيحيدە ليدەر كوممۋنيستوۆ ي گلاۆا پراۆيتەلستۆا پرويزنەس ەموتسيونالنۋيۋ رەچ. پوسرەدي ۆىستۋپلەنيا ون ۆدرۋگ زاپنۋلسيا ي سوكرۋشەننو پوكاچال گولوۆوي. ستوياۆشيە ريادوم ۋسلىشالي شەپوت: «اح يان، يان...»

ماساريك بىل نۋجەن گوتۆالدۋ. فورميرۋيا پوسلە فەۆرالسكوگو كريزيسا 1948 گودا سوستاۆ نوۆوگو كابينەتا، پرەمەر-مينيستر دەلال ستاۆكۋ يمەننو نا ەتوگو دەموكراتا، ينتەللەكتۋالا ي يسكۋسنوگو ديپلوماتا. تو، چتو ۆ چەحوسلوۆاتسكيح ۋچەبنيكاح يستوري ۆپلوت دو كونتسا 80-ح گودوۆ پروشلوگو ۆەكا يمەنوۆالوس «پوبەدوي ترۋدياششيحسيا ناد بۋرجۋازنوي رەاكتسيەي»، نا زاپادە راستسەنيۆالي كاك كوممۋنيستيچەسكي پەرەۆوروت. ي حوتيا ون وبوشەلسيا بەز كروۆوپروليتيا، ەۆروپا سموترەلا نا چەحوسلوۆاكيۋ س نەدوۆەريەم ي نەپريازنيۋ. س پوموششيۋ ماساريكا گوتۆالد نادەيالسيا ۋلۋچشيت «ۆنەشني ۆيد» سۆوەگو رەجيما.

ۆ تە ۆرەمەنا پرەمەرا-كوممۋنيستا ەششە نە پوكيدالي نادەجدى، چتو سترانا پويدەت پو پۋتي سوتسياليزما، نو س چەحوسلوۆاتسكوي سپەتسيفيكوي. ەتو زناچيت - س پارلامەنتسكوي دەموكراتيەي، س وريەنتاتسيەي نا گۋمانيستيچەسكيە تراديتسي پروشلوگو. نا پرەدلوجەنيە گوتۆالدا ۆويتي ۆ سوستاۆ پراۆيتەلستۆا وتكليكنۋلسيا پرەدسەداتەل سوتسيال-دەموكراتيچەسكوي پارتي زدەنەك فيرلينگەر. سۆوە سوگلاسيە دال ي ماساريك، زانيماۆشي ۆ پرەجنەم كابينەتە پوست مينيسترا ينوستراننىح دەل. ۆلياتەلنىە زاپادنىە پوليتيكي بىلي زناكومى س نيم ليچنو. «مى زنالي يانا ماساريكا ۆ ترۋدنوە ۆوەننوە ۆرەميا. ۋ ناس بىلا ۆوزموجنوست پو دوستوينستۆۋ وتسەنيت ەگو دۋشۋ». ەتي سلوۆا پرويزنەس ۆ بريتانسكوم پارلامەنتە سەر ۋينستون چەرچيلل.

ۆ روكوۆۋيۋ سرەدۋ 10 مارتا 1948 گودا پراۆيتەلستۆو كوممۋنيستوۆ، سلەگكا رازباۆلەننوە دەموكراتامي، دولجنو بىلو پولۋچيت ودوبرەنيە ناتسيونالنوگو سوبرانيا. پارلامەنت جە پوليتيچەسكوي ودنورودنوستيۋ نە وتليچالسيا. وجيدالوس، چتو پرەدلاگاەمىي گوتۆالدوم سوستاۆ كابينەتا ۆسترەتيت ۆوزراجەنيا دەپۋتاتوۆ. پريسياگا بىلا نازناچەنا نا 14 چاسوۆ. رانو ۋتروم پرەمەرا رازبۋديل تەلەفوننىي زۆونوك: «ماساريك مەرتۆ، ۆىبروسيلسيا يز وكنا».

نا مەستو تراگەدي پريبىلي مينيستر ۆنۋترەننيح دەل ۆاتسلاۆ نوسەك ي گوسۋدارستۆەننىي سەكرەتار ميدا ۆلاديمير كلەمەنتيس. تەلو ماساريكا لەجالو ۆ ترەح مەتراح وت دۆورتسوۆوي ستەنى، پود وتكرىتىم وكنوم ۆاننوي كومناتى. درۋگيە وكنا اپارتامەنتوۆ بىلي زاكرىتى. سلەدوۆ كروۆي نە بىلو. پوچتي ودنوۆرەمەننو س نوسەكوم ي كلەمەنتيسوم پريبىل كاكوي-تو نەزناكومەتس ي پوترەبوۆال ۆپۋستيت ەگو ۆ كابينەت ماساريكا. وحرانا بىلو ۆوسپروتيۆيلاس، نو ۆمەشالسيا مينيستر ۆنۋترەننيح دەل. نەزناكومەتس ناحوديلسيا ۆ كابينەتە پولچاسا ۆ پولنوم ودينوچەستۆە. ۆپوسلەدستۆي وچەۆيدتسى يز پريسلۋگي ۋتۆەرجدالي، چتو ون ۆىشەل وتتۋدا س نەبولشيم ساكۆوياجەم. ليچنوست ەتوگو چەلوۆەكا ي سودەرجيموە ساكۆوياجا دو سيح پور وستاەتسيا تاينوي.

«نە ۆەرتە، چتو ەتو ساموۋبيستۆو»

ۆ سپالنە ماساريكا بىلي نايدەنى دۆە كنيگي - «پوحوجدەنيا براۆوگو سولداتا شۆەيكا» ي بيبليا، راسكرىتايا نا پوسلاني اپوستولا پاۆلا گالاتام. نەسكولكو ستروك بىلي پودچەركنۋتى: «...نەناۆيست، ۋبيستۆا، پيانستۆو، بەسچينستۆو ي تومۋ پودوبنوە. پرەدۆاريايۋ ۆاس، كاك ي پرەجدە پرەدۆاريال، چتو پوستۋپايۋششيە تاك تسارستۆيا بوجيا نە ناسلەدۋيۋت. پلود جە دۋحا: ليۋبوۆ، رادوست، مير، دولگوتەرپەنيە، بلاگوست، ميلوسەرديە، ۆەرا، كروتوست، ۆوزدەرجانيە. نا تاكوۆىح نەت زاكونا».

زا راسسلەدوۆانيە ۆزيالاس چەحوسلوۆاتسكايا گوسبەزوپاسنوست، وتسترانيۆ وت دەلا وپىتنىح كريميناليستوۆ پوليتسي. نو تە ۆسە جە ۋسپەلي وبراتيت ۆنيمانيە نا تو، چتو مينيستر يزبرال نە سامىي لەگكي پۋت ك ساموۋبيستۆۋ: وكنو ۆ ۆاننوي ناحوديلوس ۆىسوكو وت پولا ي وتكرىۆالوس س بولشيم ترۋدوم. سرەدي منوجەستۆا پروتيۆورەچاششيح درۋگ درۋگۋ پوكازاني وسوبوگو ۆنيمانيا زاسلۋجيۆاەت ودنو، دو سيح پور نە پودتۆەرجدەننوە، نو ي نە وپروۆەرگنۋتوە. ەگو دال سوترۋدنيك ميدا پاۆەل ستراكا. ۆ نوچ س 9 نا 10 مارتا ون زاستۋپيل نا دەجۋرستۆو. نا ەگو كومناتۋ بىلي پەرەكليۋچەنى ۆسە تەلەفوننىە ليني مينيستەرستۆا، كرومە پرياموگو تەلەفونا ماساريكا. «وكولو وديننادتساتي ۆەچەرا مەنيا ناستوروجيل ستراننىي شۋم، - ۆسپومينال ستراكا. - وبىچنو ۆ ەتوت چاس پلوششاد پەرەد مينيستەرستۆوم پۋستىننا، ا تۋت يا ۋسلىشال گۋل اۆتوموبيلنىح موتوروۆ، پوتوم شاگي ۆ دۆورتسوۆوم ۆەستيبيۋلە. بروسيلسيا ك ۆىحودۋ - نە تۋت-تو بىلو: دۆەري سلۋجەبنوگو پومەششەنيا وكازاليس زاپەرتىمي سنارۋجي. پوپىتالسيا دوزۆونيتسيا دو پريۆراتنيكا، نو كتو-تو وتكليۋچيل تەلەفونى، حوتيا نەزادولگو دو ەتوگو يا پروۆەريال يح ليچنو، ي وني رابوتالي».

شۋم پرودولجالسيا مينۋت پياتنادتسات، پوتوم ۆسە ستيحلو. ستراكا ۆىجدال ەششە نەكوتوروە ۆرەميا، ۆزيالسيا زا دۆەرنۋيۋ رۋچكۋ. دۆەر بىلا وتكرىتا. ۆىسكوچيل ۆ كوريدور، ۆەرنۋلسيا ۆ كومناتۋ، سحۆاتيل تەلەفوننۋيۋ ترۋبكۋ: سۆياز سنوۆا رابوتالا. بليجە ك ۋترۋ، پرەودولەۆ ستراح، ون ۆىشەل ۆ ۆەستيبيۋل ي ستولكنۋلسيا س ناسمەرت پەرەپۋگاننىم پريۆراتنيكوم، كوتورىي نە موگ ۆىمولۆيت ني سلوۆا ي تولكو پوكازىۆال ۆ ستورونۋ دۆورا، گدە، كاك وكازالوس، لەجالو تەلو مينيسترا. چاسى چەرنينسكوگو دۆورتسا پوكازىۆالي چەتىرە ۋترا. ستراكا رەشيل پوزۆونيت، نو نە ۆ گوسبەزوپاسنوست، ا ۆدوۆە پيساتەليا كارەلا چاپەكا، س كوتوروي بىلي زناكومى ي ون سام، ي ماساريك. سوترۋدنيك ميدا بىل ۋۆەرەن، چتو ەتوي جەنششينە موجنو دوۆەريات، ي سووبششيل ەي تو، چتو سچيتال نۋجنىم: «ماساريك مەرتۆ، نە ۆەرتە، چتو ەتو ساموۋبيستۆو».

زنايا، چتو ستراكا ۆو ۆرەميا تراگەدي ناحوديلسيا ۆ چەرنينسكوم دۆورتسە، ۆلاستي جدالي سلۋچايا، چتوبى وتدەلاتسيا وت نەۋدوبنوگو سۆيدەتەليا. كوگدا ۆ 1949 گودۋ ناچاليس سۋدەبنىە پروتسەسسى ناد «شپيونامي» ي «يزمەننيكامي»، ستراكۋ پريگوۆوريلي «زا يزمەنۋ رودينە» ك 12 گودام تيۋرمى.

فوتوگرافيا س پودسنەجنيكامي

10 مارتا 1948 گودا وتكرىلاس سەسسيا پارلامەنتا. پەرۆىم ك ميكروفونۋ پودوشەل مينيستر ۆنۋترەننيح دەل نوسەك: «ماساريك دوبروۆولنو ۋشەل يز جيزني. ۆ نارودە ۋ نەگو نە بىلو ۆراگوۆ. پريچينا ساموۋبيستۆا - نەرۆنىي كريزيس. ۆ پوسلەدنيە دني مينيستر سترادال بەسسوننيتسەي. سۋديا پو بولشومۋ كوليچەستۆۋ وكۋركوۆ ۆ پەپەلنيتسە، ون نە موگ ۋسنۋت ي ۆ دەن تراگەدي. راننيم ۋتروم ناستۋپيلا رەزكايا دەپرەسسيا، كوتورايا دوۆەلا ەگو دو سوستويانيا نەۆمەنياەموستي. پوسلە ەتوگو ماساريك ۆىشەل يز سپالني ۆ ۆاننۋيۋ كومناتۋ ي ۆىبروسيلسيا يز وكنا. سلەدستۆيە پرودولجاەتسيا، پروۆوديتسيا مەديتسينسكايا ەكسپەرتيزا».

مينيسترا حورونيلي 13 مارتا. ۆ چەرنينسكي دۆورەتس پروستيتسيا س نيم پريشلي سوتني تىسياچ چەلوۆەك. سپراۆا وت يزگولوۆيا پوكوينوگو لەجال بۋكەتيك پودسنەجنيكوۆ. اگەنتستۆو چتك پودگوتوۆيلو سەريۋ سنيمكوۆ تراۋرنوي تسەرەموني. ۆسە وني بىلي وپۋبليكوۆانى ۆ پەچاتي، كرومە... فوتوگرافي س پودسنەجنيكامي. ەە «ارەستوۆالي» ۋجە ۆ رەداكتسي. پوچەمۋ؟ پو ودنوي يز ۆەرسي، ماساريك بىل زاسترەلەن ۆ پراجسكوم اەروپورتۋ رۋزينە پري پوپىتكە پوكينۋت رەسپۋبليكۋ. تەلو ۋبيتوگو اگەنتى وحرانكي دوستاۆيلي ۆ چەرنينسكي دۆورەتس ي ۆىبروسيلي يز وكنا. ا بۋكەتيك پريكرىۆال وگنەسترەلنوە رانەنيە گولوۆى. نو ەتا ۆەرسيا نە پودتۆەرديلاس. «ۆ توت دەن مينيسترا ينوستراننىح دەل نە بىلو نا اەرودرومە»، - تاك، پو كراينەي مەرە، ۋتۆەرجدال دەجۋرنىي ديسپەتچەر انتونين ماتەيكا.

مەجدۋ تەم گلاۆا مۆد نوسەك كوسۆەننو ۆوزلوجيل مورالنۋيۋ وتۆەتستۆەننوست زا تراگەديۋ نا «زاپادنىح درۋزەي ماساريكا». پو ۆەرسي مينيسترا ۆنۋترەننيح دەل، تە «نە موگلي سميريتسيا س لويالنىم وتنوشەنيەم سىنا پەرۆوگو پرەزيدەنتا چەحوسلوۆاكي ك رابوچەمۋ پراۆيتەلستۆۋ ي سۆويمي ۆىستۋپلەنيامي دوۆەلي ەگو دو ساموۋبيستۆا». ۆ پولزۋ ەتوي ۆەرسي سۆيدەتەلستۆوۆال ي توت فاكت، چتو ستارىي درۋگ يانا ماساريكا - انگليسكي ديپلومات روبەرت بريۋس لوككارت (توت سامىي، چيم يمەنەم بىل نازۆان يزۆەستنىي «زاگوۆور پوسلوۆ» ۆ سوۆەتسكوي روسسي ۆ 1918 گودۋ) كريتيكوۆال ەگو رەشەنيە وستاتسيا نا رودينە پوسلە فەۆرالسكيح سوبىتي 1948 گودا. لوككارتۋ ۆتوريلا گازەتا «نيۋ-يورك گەرالد تريبيۋن»: «كاجدىي نا ۆوستوكە، كوگو ۆولنۋيۋت پراۆا چەلوۆەكا، دولجەن بىل ليبو سبەجات، ليبو ۋمەرەت. ماساريك ۆىبرال سمەرت».

دو سيح پور نە وپروۆەرگنۋتا ۆەرسيا، بۋدتو سۆويۋ رول ۆ گيبەلي مينيسترا سىگرالا امەريكانسكايا رازۆەدكا. ماساريكۋ ياكوبى ناپومنيلي و نەكوتورىح ەگو داۆنيح وبيازاتەلستۆاح، ي پوەتومۋ-دە، وكازاۆشيس ۆ بەزۆىحودنوي سيتۋاتسي، ون رەشيل پوكونچيت س سوبوي. ۆ 1965 گودۋ نەمەتسكي جۋرنال «شپيگەل» رازرازيلسيا سەنساتسيەي. ەە اۆتور بەننو ۆايگل ۋتۆەرجدال: «پوسلە سمەرتي ماساريكا يز چەحوسلوۆاكي حلىنۋل پوتوك بەجەنتسەۆ. دو كونتسا مايا 1948 گودا ۆ گەرمانيۋ بەجالو بولەە 60 تىسياچ چەحوۆ... امەريكانسكايا سەكرەتنايا سلۋجبا ۆەربوۆالا سرەدي نيح اگەنتوۆ، گوتوۆىح ۆەرنۋتسيا نا رودينۋ... سرەدي زاۆەربوۆاننىح بىلي تروە... وني پوياۆيليس ۆ چەحوسلوۆاكي كاك مستيتەلي، چتوبى ۋبيت ماساريكا...» ك «زاپادنومۋ» سلەدۋ گەنەرالنايا پروكۋراتۋرا چەحوسلوۆاكي ۆەرنۋلاس ۆ 1968 گودۋ، كوگدا بىلو پرينياتو رەشەنيە ۆىياسنيت وبستوياتەلستۆا سمەرتي ماساريكا. نو ۆپوسلەدستۆي وكازالوس، چتو ستاتيا ۆ «شپيگەلە» - فالشيۆكا، ا بەننو ۆايگل - اۆانتيۋريست، رەشيۆشي زارابوتات نا «سەنساتسي».

امەريكانسكايا پيساتەلنيتسا مەرسي دەۆەنپورت، س كوتوروي ماساريك بىل پومولۆلەن، ناپيسالا ۆ مەمۋاراح: «منوگيە چەحوسلوۆاتسكيە ەميگرانتى ۋتۆەرجدالي، چتو ماساريك بىل ۋبيت. تو جە ساموە گوۆوريلي امەريكانتسى، ۆ پەرۆۋيۋ وچەرەد پرەزيدەنت ترۋمەن. ليچنو يا چاستو سلىشالا: «وني مەنيا ۋبيۋت». كوگدا «وني» راسكرىلي ەگو زامىسەل پوكينۋت سترانۋ، تو سدەلالي ۆسە ۆوزموجنوە، چتوبى پومەشات ەتومۋ. ەگو بەگستۆو موگلو بى يح ديسكرەديتيروۆات».

زا تري دنيا دو تراگەدي ماساريكا پوسەتيل زاممينيسترا ينوستراننىح دەل سسسر ۆالەريان زورين. رازگوۆور بىل وچەن كوروتكيم، نە بولەە ودنوي-دۆۋح مينۋت. زورين ۆىشەل، نە پوداۆ ماساريكۋ رۋكي. مينيستر بىل بلەدەن. سوسلاۆشيس نا نەدوموگانيە، ۋداليلسيا يز وفيسا. سەگودنيا يزۆەستنو، چتو ستالينسكي ەميسسار زورين پريبىل ۆ پراگۋ ۆ فەۆرالە 1948 گودا س ۆىسوچايشيم پوۆەلەنيەم كرەمليا: چەحوسلوۆاتسكيم كوممۋنيستام نادلەجالو ۆوسپولزوۆاتسيا رازرازيۆشيمسيا پراۆيتەلستۆەننىم كريزيسوم دليا زاحۆاتا ۆلاستي. ۆيديمو، ماساريك وب ەتوم زنال.

تە، كتو ۆ تۋ پورۋ وكرۋجال مينيسترا، داۆنو زامەتيلي رەزكيە پەرەمەنى ۆ ەگو ناستروەني. ۆ 1947 گودۋ ۆوزگلاۆلياەمايا ماساريكوم دەلەگاتسيا پريەزجالا ۆ موسكۆۋ وبسۋجدات ۋسلوۆيا سوۆەتسكوي ەكونوميچەسكوي پوموششي. نو ستالين زاۆەل رەچ و نەجەلاتەلنوستي پودكليۋچەنيا چەحوسلوۆاكي ك امەريكانسكومۋ پلانۋ مارشاللا. ماساريك ۆوزرازيل: لۋچشە زانياتسيا ۆوپروسامي، كوتورىە دەلەگاتسيا ۋپولنوموچەنا وبسۋجدات. ۆوجد وبورۆال مينيسترا نا پولۋسلوۆە: «ۆاشە ۋچاستيە ۆ پلانە مارشاللا - ەتو پرينتسيپيالنىي ۆوپروس، بەز نەگو نەلزيا ۆەستي پەرەگوۆورى. نەمەدلەننو سۆياجيتەس س پراۆيتەلستۆوم!»

ۆەرنۋۆشيس ۆ پراگۋ، ماساريك ۆ كرۋگۋ بليزكيح درۋزەي وبرونيل: «يا ۋەزجال ۆ موسكۆۋ مينيستروم ينوستراننىح دەل سۋۆەرەننوگو گوسۋدارستۆا، ا ۆوزۆراتيلسيا لاكەەم ستالينا».

پرەدسمەرتنوە پيسمو

ۆ وتكرىۆشەمسيا پوسلە «بارحاتنوي رەۆوليۋتسي» 1989 گودا ارحيۆە تسك كومپارتي چەحوسلوۆاكي، ۆ ليچنوم فوندە انتونينا نوۆوتنوگو1, يستوريكي وبنارۋجيلي كوپيۋ پيسما ستالينۋ. پود نيم پودپيس: «يان ماساريك» ي داتا: «9 مارتا 1948 گودا». پرەدسمەرتنوە پيسمو مينيسترا؟ منوگيە سچيتايۋت، چتو ەتو تاك.

«گوسپودين مارشال (تاك ۆ تەكستە. - ۆ.يا.), يا رەشيل ناپيسات ۆام ۆ پوسلەدنيە مينۋتى سۆوەي جيزني. ساموۋبيستۆو - نە ورۋجيە پوليتيكا، ەسلي ونو، كونەچنو، نە پروديكتوۆانو ەگو پولنىم كراحوم.

يا نە گوۆوريۋ و ۆوەننىح پرەستۋپنيكاح - گيتلەرە، گەببەلسە، گيمملەرە ي درۋگيح. وني حوتەلي يزبەجات ناكازانيا. سام كلەمانسو2, چەلوۆەك يز گرانيتا ي ستالي، نوسيل پري سەبە ياد ي بىل گوتوۆ پرينيات ەگو ۆ سلۋچاە، ەسلي فرانتسۋزسكايا ارميا بۋدەت رازبيتا گەرمانيەي. يا نە كلەمانسو، منە نيكوگدا نە پريحوديلو ۆ گولوۆۋ سوۆەرشيت ساموۋبيستۆو پو پوليتيچەسكيم موتيۆام. نو سەگودنيا يا رەشيلسيا نا ەتو بەز مالەيشيح كولەباني.

ۆسپومينايۋ ناشۋ ۆسترەچۋ ۆ موسكۆە. ۆى توگدا سكازالي منە، چتو سسسر بۋدەت ي ۆپرەد پروۆوديت تراديتسيوننۋيۋ پوليتيكۋ سلاۆيانسكوگو براتستۆا، چتو چەحوسلوۆاكيا نە دولجنا وپاساتسيا نوۆوگو گەرمانسكوگو ناشەستۆيا. چەرەز گوسپودينا زورينا ۆى ناپراۆيلي منە ليچنوە پوسلانيە، ۆ كوتوروم رازياسنيالي، چتو ۆ ينتەرەساح پرەۆەنتيۆنوي بەزوپاسنوستي سسسر زاينتەرەسوۆان ۆ سيلنوم پراۆيتەلستۆە ۆ پراگە، كوتوروە بىلو بى ۆەرنو دۋحۋ رۋسسكو-چەشسكوگو سويۋزنيچەستۆا.

ۆ بەسەدە سو منوي گوسپودين زورين سكازال، ودناكو، چتو ناشە ناتسيونالنوە سوبرانيە كيشيت پرەداتەليامي ي يارىمي ۆراگامي سسسر، كوتورىە حوتيات سوۆەرشيت گوسۋدارستۆەننىي پەرەۆوروت، سپروۆوتسيروۆات كونفليكت مەجدۋ روسسيەي ي امەريكوي، چتو، ۆ سۆويۋ وچەرەد، پريۆەلو بى ك ۆوينە ۆ چەحوسلوۆاكي. ۆ ليۋبوم سلۋچاە ۆى ۆىسكازاليس سوۆەرشەننو ياسنو، ۋكازاۆ، چتو ترەبوۆانيا كوممۋنيستيچەسكوي پارتي نە ناپراۆلەنى نا سوۆەتيزاتسيۋ سترانى، چتو ەتو سكورەە پاتريوتيچەسكي دولگ چەشسكيح كوممۋنيستوۆ. نو ۆسكورە يا پونيال، چتو كومپارتيا ۆوۆسە نە سوبيراەتسيا ۆىپولنيات وبەششانيا. لەگالنوە پراۆيتەلستۆو ۆ ناشەي سترانە نە زناچيت نيچەگو، پرويزۆودياتسيا ارەستى ليۋدەي، چيا ەدينستۆەننايا ۆينا سوستويت ۆ توم، چتو دو ۆوينى وني بوروليس س كوممۋنيستامي.

ۆ چەحوسلوۆاكي ۋجە نەلزيا ۆەستي رەچ و سۆوبودە. سۆوبودا پودمەنياەتسيا پوداۆلەنيەم پوليتيچەسكيح پروتيۆنيكوۆ پارتي. گوتوۆيتسيا پوچۆا دليا ۋستانوۆلەنيا پوليتسەيسكوگو اۆتوريتارنوگو رەجيما. يا نە موگۋ جيت بەز سۆوبودى، نو ي نە ۆ سيلاح ەە وتستايۆات. پوتومۋ چتو يان ماساريك نە موجەت بوروتسيا س روسسيەي ي ەە پراۆيتەلستۆوم. يا - ۋزنيك سوبستۆەننوي سوۆەستي. منە وستاەتسيا تولكو ۋمەرەت. ۋ ۆاس ەششە ەست ۆرەميا وتكازاتسيا وت پوليتيكي سوۆەتيزاتسي موەي سترانى.

پوتوروپيتەس، وچەن سكورو موجەت بىت پوزدنو!»

«ۋتايۆانيە يستوريچەسكيح فاكتوۆ حاراكتەرنو دليا رۋسسكيح»

ۆ وكتيابرە 1992 گودا ۆ چەشسكوي پرەسسە پوياۆيلاس نوۆايا ينفورماتسيا وب وبستوياتەلستۆاح سمەرتي ماساريكا. توگدا ۆ چەشسكوە پوسولستۆو ۆ بەرلينە پريشەل چەلوۆەك، زاياۆيۆشي، چتو ەگو مات بىلا سوترۋدنيتسەي نكۆد، ي ونا ياكوبى راسسكازىۆالا، چتو يمەننو سوۆەتسكيە چەكيستى ۋبيلي مينيسترا پو پريكازۋ يز موسكۆى. پولگودا سپۋستيا كوممەنتاتور راديو «سۆوبودنايا ەۆروپا» ەفيم فيشتەين (گولوۆنوي وفيس راديوستانتسي ناحوديتسيا ۆ پراگە) سووبششيل، چتو ك نەمۋ وبراتيلسيا نەكتو لەونيد پارشين، ۋتۆەرجداۆشي، چتو ينفورماتسيۋ پوسولستۆۋ پرەدوستاۆيل ون، ا يمەننو: ەگو مات بىلا اگەنتوم نكۆد-مگب سسسر، دو ۆوينى ونا دەيستۆوۆالا ۆ يسپاني، پوسلە - ۆ چەحوسلوۆاكي.

سپۋستيا 10 لەت وب ەتوي جەنششينە راسسكازال جۋرناليستام سوترۋدنيك ۋپراۆلەنيا دوكۋمەنتاتسي ي راسسلەدوۆاني پرەستۋپلەني كوممۋنيزما كريمينالنوي پوليتسي چەشسكوي رەسپۋبليكي پولكوۆنيك يليا پراۆدا، زانيماۆشيسيا ۆ 2001-2003 گوداح ترەتيم ي، سۋديا پو ۆسەمۋ، پوسلەدنيم راسسلەدوۆانيەم «دەلا ماساريكا»: «ەليزاۆەتا پارشينا بىلا اگەنتوم-نەلەگالوم ي دەيستۆوۆالا نا تەرريتوري چەحوسلوۆاكي س 1945 پو 1953 گود. ۆ نەسكولكيح ينتەرۆيۋ ەتا جەنششينا ۋتۆەرجدالا، چتو ەي يزۆەستنى ۋبيتسى ماساريكا. پو ەە سلوۆام، مينيستر ياكوبى وتكازالسيا وت سوترۋدنيچەستۆا س سوۆەتسكوي رازۆەدكوي، ي پوەتومۋ ەگو بىلو نەوبحوديمو ۋسترانيت. ۆ ەتوي اكتسي، پو سلوۆام ەليزاۆەتى پارشينوي، دولجەن بىل پرينيمات نەپوسرەدستۆەننوە ۋچاستيە گەنەرال مگب سسسر ميحايل بەلكين3. كرومە توگو، ەليزاۆەتا پارشينا ۋپوميانۋلا يميا گەنەرالا بەلكينا ي ۆ ينتەرۆيۋ دليا تسيكلا پەرەداچ چەشسكوگو تەلەۆيدەنيا «چەحوسلوۆاكيا ي سپەتسسلۋجبى».

ۆەسنوي 2002 گودا پراگا وفيتسيالنو وبراتيلاس ك موسكۆە زا سودەيستۆيەم ۆ پروۆەدەني دوپروسا ەليزاۆەتى پارشينوي. وسەنيۋ توگو جە گودا گەنەرالنايا پروكۋراتۋرا روسسيسكوي فەدەراتسي وتۆەتيلا وتكازوم ۆ سۆيازي س كونچينوي سۆيدەتەلنيتسى.

توگدا چەحي پوپروسيلي روسسيسكۋيۋ ستورونۋ «پودەليتسيا» ارحيۆنىمي دوكۋمەنتامي زا 1947-1948 گودى، كوتورىە موگلي بى پروليت سۆەت نا زاگادوچنۋيۋ سمەرت يانا ماساريكا. گەنپروكۋراتۋرا رف وتكليكنۋلاس ۆ ناچالە 2003 گودا: «ارحيۆنىە ماتەريالى، ك كوتورىم پروياۆلەن ينتەرەس، دو سيح پور ياۆليايۋتسيا گوسۋدارستۆەننوي تاينوي».

وتۆەت پو پروسبە چەشسكيح جۋرناليستوۆ پروكوممەنتيروۆال پروكۋرور مارتين ومەلكا، پريچاستنىي ك راسسلەدوۆانيۋ «دەلا ماساريكا»: «ۋتايۆانيە يستوريچەسكيح فاكتوۆ حاراكتەرنو دليا رۋسسكيح، ي س ەتيم نيچەگو نە پودەلاەش. ينتەرەسۋيۋششيە ناس دوكۋمەنتى موگۋت بىت راسسەكرەچەنى لەت چەرەز پياتدەسيات، ا ۆوزموجنو - نيكوگدا».

1پرەزيدەنت چەحوسلوۆاكي س 1957 پو 1968 گود، 1-ي سەكرەتار تسك كپچ س 1953 پو 1968 گود.
2س 1917 پو 1920 گود - پرەمەر-مينيستر فرانتسي.
3س يۋنيا 1947 گ. - گلاۆنىي سوۆەتنيك مگب سسسر ۆ ستراناح ۆوستوچنوي ەۆروپى. س مارتا 1950 گ. - زامناچالنيكا 1-گو ۋپراۆلەنيا (ۆنەشنيايا كونتررازۆەدكا) مگب سسسر. ۆ اۆگۋستە 1951 گ. ارەستوۆان پو «دەلۋ اباكۋموۆا». ۆ 1955-1980 گگ. رابوتال نا زيلە.


يستوچنيك:  http://www.novayagazeta.ru

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

قۇيىلسىن كوشىڭ

باس گازەت ورالماندارعا نەگە شۇيلىكتى؟

ءالىمجان ءاشىمۇلى 1237
ادەبيەت

«سولاي ەمەس پە؟»

عابباس قابىشۇلى 1134
قوعام

دوس كوپ پە، دۇشپان كوپ پە؟

ءابدىراشيت باكىرۇلى 877
ەل ءىشى...

ۇلتتىق بىرەگەيلەنۋ: قانداستاردىڭ ءرولى قانداي؟

ءومارالى ادىلبەكۇلى 1014