قازاقستان رەسپۋبليكاسى ەل تۇرعىندارىن تۇرعىن ۇيمەن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن تىنباي جۇمىس جاساپ جاتىر. ۇكىمەت جىل سايىن بيۋدجەتتەن قاجەتتى قارجىنى ءبولىپ، وتانداستارمىزدىڭ باسپانالى بولۋى ءۇشىن بارىن سالۋدا. تۇرعىنداردىڭ ەرتەرەك تۇرعىن ۇيگە قول جەتكىزۋى ءۇشىن قولايلى مەملەكەتتىك باعدارلامالار قابىلداندى.

باسپانالى بولسام دەگەن وتانداستارىمىزعا مول مۇمكىندىك سىيلاعان بىرەگەي باعدارلامالار قاتارىنا «7-20-25»، «5-10-20»، «نۇرلى جەر» سەكىلدى تۇرعىن ءۇي الۋعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلامالاردى جاتقىزۋعا بولادى. ءبىز اتاعان جانە وزگە دە ءتۇرلى مەملەكەتتىك تۇرعىن ءۇي باعدارلامالارى قازاقستاندىقتاردىڭ باسپانالى بولۋ ارمانىن جۇزەگە اسىرۋدىڭ جاقسى جولىنا اينالدى دەۋگە تولىق نەگىز بار.

مeملeكeت بaسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ 2019 جىلى ەكىنشى قىركۇيەكتە جولداعان «سىندارلى قوعامدىق دياتلوگ - قازاقستاننىڭ تۇراقتىلىعى مەن وركەندەۋىنىڭ نەگىزى» اتتى قازاقستان حالقىنا ارناعان جولداۋىندا تۇتاس ەل كولەمىندە بىركeلكى بaسپaنa مeن تۇرعىن ءۇي سaياسaتىن ىسكe aسىرۋ كeرeك eكeنىن ايتتى جانە اتالعان بaعىت اياسىندا جۇمىس جاساۋدىڭ باعىتىن بەلگىلىگەن بولاتىن.

مەملەكەت باسشىسىنىڭ جولداۋدا ايتقان تاپسىرماسىن جۇزەگە اسىرۋ ماقساتىندا، 2020 جىلدىڭ 28 قازانىنان باستاپ ەلىمىز تۇرعىندارى جوعارىدا ءبىز ءسوز ەتكەن «5-10-20» مەملەكەتتىك تۇرعىن ءۇي باعدارلاماسى بويىنشا ءۇي الا الادى. شاڭىراق «5-10-20» يپوتەكالىق باعدارلاماسى بويىنشا ەل كولەمىندە ءوتىنىم قابىلداۋ جۇمىسى وسى ايدىڭ 28-جۇلدىزىندا رەسمي باستالادى.

ەندى وسى باعدارلامانىڭ ەرەكشەلىكتەرى مەن ارتىقشىلىقتارىن جانە قالاي جۇزەگە اسىپ جاتقانى جايلى توقتالا كەتەيىك. «5-10-20» باعدارلاماسى ءاربىر جەرگىلىكتى اتقارۋ ورگاندارىندا بۇعان دەيىن كەزەكتە تۇرعان تۇرعىن ۇيگە مۇقتاج قازاقستاندىقتارعا ارنالعان باعدارلاما. «5-10-20» باعدارلاماسىنا 1986-2017 جىلدار ارالىعىنان بەرى تۇرعىن ءۇي كەزەگىندە تۇرعان ازاماتتار قاتىسا الادى. سونىمەن قاتار 2018-2019-2020 جىلدارى باسپاناعا ءوتىنىش بەرگەندەر دە بۇل جوباعا قاتىسا الادى.

ءبىز ءسوز ەتىپ وتىرعان «شاڭىراق» پيلوتتىق جوباسى ەل پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ ازاماتتارعا قول جەتىمدى نەسيەمەن باسپانا الۋ مۇمكىندىگىن جاساۋ تۋرالى تاپسىرماسى نەگىزىندە قولعا الىنعان.

باعدارلاما شارتتارى: بىرىنشىدەن ءاربىر ۇمىتكەردىڭ سوڭعى التى ايداعى وتباسىلىق جالپى تابىسى وتباسى مۇشەلەرىنىڭ جان باسىنا شاققاندا ەڭ تومەنگى كۇنكورىس مولشەرىنەن ءۇش تە ءبىر ەسە مولشەرىندە ارتىق بولۋى ءتيىس. 2020 جىلى ءبىرىنشى ساۋىردەن باستاپ اتالعان كورسەتكىش 32 668 تەڭگە بولدى دەپ جوسپارلانعان. باسقاشا ايتقاندا، ءار وتباسىنىڭ ءبىر مۇشەسىنە شاققاندا جەكە تابىس 101 271 تەڭگەدەن اسپاۋى قاجەت دەپ بەلگىلىنگەن.

«5-10-20» باعدارلاماسى اياسىندا جالپى 54 198 ءوتىنىش كەلىپ تۇسكەن. مۇنىڭ ىشىندە 34 453 ازامات 1986-2017 جىلدار ارالىعىندا كەزەككە تۇرعاندار. رەسمي ءوتىنىش بىلدىرگەن 54 198 ادامنىڭ 2 386 وتكىنىمى رەسمي قابىلداندى. قابىلدانعان ەكى مىڭنان اسا ءوتىنىشتىڭ جالپى قۇنى 32,4 ميلليارد تەڭگەنى قۇرايتىنىن ايتا كەتۋ كەرەك.

«شاڭىراق» پيلوتتىق جوباسىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق بانكىنىڭ ەنشىلەس ۇيىمىنان ەكى ءجۇز ون ميلليارد تەڭگە قاراستىرىلعان. بۇنىڭ العاشقى بولىگى رەتىندەگى 90 ميلليارد تەڭگە «تۇرعىنۇيقۇرىلىسجيناقبانكى» اكتسيونەرلىك قوعامى ارقىلى اۋدارىلدى. اتالعان قاراجات كەم دەگەندە جەتى دە سەگىز مىڭ قازاقستاندىق وتباسىنىڭ باسپانالى بولۋىنا جۇماسالاتىن بولادى. سونداي-اق، «تۇرعىنۇيقۇرىلىسجيناقبانكى» اكتسيونەرلىك قوعامىنىڭ ەسەبىنەدە الاتىن تۇرعىن ءۇي باعاسىنىڭ ون پايىزى جيناعى بولى دا باستى قاجەتتى شارتتاردىڭ ءبىرى. ال نەسيە جالىپ جيىرما جىلعا دەيىن بەرىلەدى.

ەل بىلەتىن ەندى ءبىر ۇزدىك تۇرعىن ءۇي باعدارلماسى رەتىندە اتاقتى «7-20-25» مەملەكەتتىك باعدارلاماسىن اتاۋعا بولادى. بۇل باعدارلماما تۇڭعىش پرەزيدەنت ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆتىڭ باستاماسىمەن قولعا الىنعان. بۇل باعدارلاما اياسىندا باسپاناعا قول جەتكىزگەن قازاقستاندىقتاردىڭ سانى از ەمەس.

جاقىندا عانا قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق بانكىنىڭ توراعاسى ەربولات دوساەۆ تۇرعىن ءۇي قۇرلىسىن قولداۋ جۇمىستارى جالعاسىپ جاتقانىن ايتتى. قر ۇلتتىق بانكىنىڭ قارجىلاندىرۋىمەن ەلىمىزدە تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىن سالۋ قارىندى جۇرگىزىلىپ كەلەدى.

ەربولات دوساەۆتىڭ ايتۋىنشا، ەل ەكونوميكاسىن بارىنشا قولداۋ ماقساتىندا ءۇشىن مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ داعدارىسقا قارسى باستامالارىن جۇزەگە اسىرۋ جۇمىستارى قارقىندى جۇرگىزىلىپ جاتىر. «قاراپايىم زاتتار ەكونوميكاسى» اتتى مەملەكەتتىك باعدارلاما اياسىندا بيىلعى جىلدىڭ 9-قازانىنداعى ەسەپ بويىنشا، بانكتەر 450 ءوتىنىمدى رەسمي ماقۇلداعان. بۇلاردىڭ جالپى قۇنى 417 ميلليارد تەڭگەنى قۇرايدى. ال قارىزعا بەرىلگەن 661 نۇسقانىڭ جالپى سوماسى 380,4 ميلليارد تەڭگەنى قۇراپ وتىر. سونىمەن قاتار، ەلدەگى توتەنشە جاعداي كەزىندە ءتۇرلى دەڭگەيدە شىعىنعا ۇشىراعان شاعىن جانە ورتا بيزنەس نىساندارىنا جەڭىلدەتىلگەن كرەديتتەر بەرۋ باعدارلاماسى دا قارقىندى جۇرگىزىلۋدە. بۇل باعىت بويىنشا، بيىل 9 قازانعا دەيىن كاسىپكەرلەردەن 2 275 ءوتىنىم كەلىپ تۇسكەن. بۇنىڭ جالپى سوماسى 563,9 ميلليارد تەڭگە بولادى. سونىڭ ىشىندە 419,5 ميلليارد تەڭگەنى قۇرايتىن 3 887 ءوتىنىم ماقۇلدانىپ، قارىز بەرىلدى. مۇندا الپىس بەس ميلليارد تەڭگە كولەمىندەگى قارجى بۇرىنعى قارىزداردى وتەۋدەن تۇسكەن قارجى ەسەبىنەن بەرىلگەن كورىنەدى.

ۇلتتىق بانك توراعاسىنىڭ ايتۋىنشا، ۇلتتىق بانكتىڭ تىكەلەي قارجىلاندىرۋى بويىنشا ازاماتتاردى باسپانامەن قامتۋعا ارنالعان تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىن سالدۋ قولداۋ جۇمىستارى ۇزدىگىس جالعاسىپ جاتىر ەكەن.

ەربولات دوساەۆ، قر ۇلتتىق بانكىنىڭ توراعاسى:

«7-20-25» باعدارلاماسى بويىنشا وسى جىلعى 8 قازاندا 280,5 ملرد تەڭگەگە 23 935 ءوتىنىم ماقۇلداندى. ونىڭ ىشىندە 219,4 ملرد تەڭگە سوماسىنا 18 822 قارىز بەرىلدى. ال ۇلتتىق بانكتىڭ «باسپانا حيت» نارىقتىق يپوتەكالىق باعدارلاما بويىنشا وسى جىلعى 8 قازاندا 374 ملرد تەڭگە سوماعا 42 736 ءوتىنىم ماقۇلداندى، 294 ملرد تەڭگە سوماسىنا قارىز بەرىلدى», - دەدى ەربولات دوساەۆ.

Abai.kz