جەكسەنبى, 19 مامىر 2024
جاڭالىقتار 2630 0 پىكىر 9 قاڭتار, 2012 ساعات 06:34

پريشلو ۆرەميا وتكازاتسيا وت ۋچاستيا ۆ كۋلتۋرنوم بالاگانە رەجيما

ۆ 1981 گودۋ يا پوكينۋلا سوۆەتسكي كازاحستان، پوپروسيۆ پوليتيچەسكوە ۋبەجيششe ۆ ۆەليكوبريتاني، ي بىلا زاكلەيمەنا پرەداتەلەم. كوگو ي چتو يا پرەدالا؟ سيستەمۋ كوررۋپتسي ي مورالنوگو ۋپادكا، پوداۆلەنيا چەلوۆەچەسكيح پراۆ ي تۆورچەسكوي سۆوبودى، پرەسلەدوۆانيا، پىتوك ي تيۋرەمنىح زاكليۋچەني يناكومىسلياششيح.

ۆ 1981 گودۋ يا پوكينۋلا سوۆەتسكي كازاحستان، پوپروسيۆ پوليتيچەسكوە ۋبەجيششe ۆ ۆەليكوبريتاني، ي بىلا زاكلەيمەنا پرەداتەلەم. كوگو ي چتو يا پرەدالا؟ سيستەمۋ كوررۋپتسي ي مورالنوگو ۋپادكا، پوداۆلەنيا چەلوۆەچەسكيح پراۆ ي تۆورچەسكوي سۆوبودى، پرەسلەدوۆانيا، پىتوك ي تيۋرەمنىح زاكليۋچەني يناكومىسلياششيح.

جيزن دۆوينىح ستاندارتوۆ ي پريسپوسوبلەنچەستۆا بىلا نە دليا مەنيا. موجنو سكازات، چتو ەتيم اكتوم يا وبياۆيلa ليچنۋيۋ نەزاۆيسيموست.

ۆ 1991 گودۋ كازاحستان پروۆوزگلاسيل سۆويۋ نەزاۆيسيموست. ۆ 1995 گودۋ مەنيا پريگلاسيلي پوسەتيت نوۆىي كازاحستان ي پرينيالي كاك گەرويا، ۆىرازيۆشەگو پروتەست پروتيۆ توتاليتارنوي سيستەمى. منە حوتەلوس ۆسەمي سيلامي ۆنەستي ۆكلاد ۆ رازۆيتيە موەي رودينى. س تەح پور يا پريەزجالا ۆ كازاحستان نەسكولكو راز نە تولكو ۆىستۋپات س كونتسەرتامي، نو ي پوددەرجيۆات مولودىح مۋزىكانتوۆ — س وتكرىتوي دۋشوي، ەنتۋزيازموم ي ۆەروي ۆ ۆەليكي پوتەنتسيال ناشەي ناتسي.

ۆ پوسلەدۋيۋششيە گودى، نابليۋدايا پوليتيچەسكوە ي سوتسيالنوە رازۆيتيە سترانى، يا ناچالا پونيمات، چتو لوج ي دۆۋليچيە پرودولجايۋت پروتسۆەتات — نو پود تونكيم پريكرىتيەم مەجدۋنارودنوي رەسپەكتابەلنوستي. منە ەتو كاجەتسيا ەششە بولەە وتۆراتيتەلنىم ي وپاسنىم. پو كراينەي مەرە ۆو ۆرەمەنا حولودنوي ۆوينى ۆسيو بىلو چەرنو-بەلىم، مير رازدەليالسيا نا دۆا لاگەريا.

نەداۆنيە ۆولنەنيا ۆو ۆسەم ميرە — وسوبەننو سوبىتيا «ارابسكوي ۆەسنى» — ياۆليايۋتسيا پرەدۆەستنيكامي گلۋبوكيح ي نەيزبەجنىح يزمەنەني. يح چاستو سراۆنيۆايۋت س ميرنىم پروتەستوم ماحاتمى گاندي، پوۆوروتنىم مومەنتوم ۆ يستوري، چەي دۋح راسپروسترانيلسيا نا منوگيە سترانى، ي كازاحستان ۆ ەتوي ميروۆوي ۆولنە پروتەستا — نە يسكليۋچەنيە.

زاباستوۆكا، كونفليكت ي ۆ يتوگە ودوبرەننىي گوسۋدارستۆوم ماسسوۆىي راسسترەل ۆ جاناوزەنە بىلي نەيزبەجنى. ەتو رەزۋلتات دليتەلنوگو پەريودا نەراۆەنستۆا ي

زاباستوۆكا، كونفليكت ي ۆ يتوگە ودوبرەننىي گوسۋدارستۆوم ماسسوۆىي راسسترەل ۆ جاناوزەنە بىلي نەيزبەجنى. ەتو رەزۋلتات دليتەلنوگو پەريودا نەراۆەنستۆا ي پوداۆلەنيا گراجدانسكيح سۆوبود.

پوداۆلەنيا گراجدانسكيح سۆوبود. تاك نازىۆاەمايا ستابيلنوست — پوپۋليارنوە سلوۆەچكو دليا پروپاگاندى نەزاۆيسيموگو كازاحستانا — ۆ دەيستۆيتەلنوستي وزناچاەت ستابيلنوست اۆتوريتارنوگو گوسۋدارستۆا، س تەمي جە بىۆشيمي سوۆەتسكيمي ليدەرامي ي يح يسكۋسستۆوم ماسسوۆوگو وبمانا.

پو-پرەجنەمۋ تساريت دۋحوۆنايا اتموسفەرا، وتراۆلەننايا دەسياتيلەتيامي سوۆەتسكوگو رەجيما، ي كاجەتسيا، چتو مورالنىي راسپاد پرودولجاەتسيا.  

كازاحستان نيكوگدا نە يسپىتال رەالنوي نەزاۆيسيموستي. Kاك ي درۋگيە پوستكولونيالنىە گوسۋدارستۆا، ون پروحوديت چەرەز سلوجنىي پەريود ۋستانوۆلەنيا پودليننوي نەزاۆيسيموستي ي ساموبىتنوي يدەنتيچنوستي. زاكرىتوە گوسۋدارستۆو ۆ سوۆەتسكوە ۆرەميا، چاست ۆوستوچنوگو بلوكا — كازسسر پوچتي پولنوستيۋ وتوجدەستۆليالاس س روسسيەي، ي پوليتيچەسكي، ي كۋلتۋرنو.

تەپەر كازاحسكي يازىك ستانوۆيتسيا پو كراينەي مەرە راۆنىم، ەسلي نە دومينيرۋيۋششيم، — ۆ پرەسسە، رازليچنىح فورماح سمي، ۆ سوتسيالنىح ي پوليتيچەسكيح سفەراح. نو چتو تاكوە پودليننايا يدەنتيچنوست؟ ۆ چەم زاكليۋچاەتسيا ەتا ۋنيكالنايا ناتسيونالنايا يدەنتيچنوست ي كاك ەە ۋتۆەرديت، نە ۆپادايا ۆ كراينوستي؟ نۋجنو لي سنوۆا ستانوۆيتسيا پوسلەدوۆاتەليامي روسسي س ەە رازۆيۆايۋششەيسيا فراكتسيەي ناتسيوناليزما، رازرۋشايۋششەي فۋندامەنتالنىە چەلوۆەچەسكيە تسەننوستي — سوسترادانيە، ۆزايموپونيمانيە، ي رازدەليات چەلوۆەچەستۆو پو پريزناكۋ ەتنيچەسكوي پرينادلەجنوستي؟

يستيننوە ەدينستۆو نە موجەت بىت سوزدانو نا پوچۆە ناتسيوناليزما، نو دولجنو پرويزراستي يز نامنوگو بولەە گلۋبوكيح سلوەۆ سوزنانيا ي سۆيازەي، پرويزراستايۋششيح يز وبششەي كۋلتۋرى ي وپىتا پروشلوگو.

ۋنيكالنوست ناتسي موجەت پروياۆيتسيا تولكو پري ناليچي وتنوشەنيا وتكرىتوستي ي ۋۆاجەنيا ك درۋگيم كۋلتۋرام ي پرەجدە ۆسەگو ك سەبە — ەتي كاچەستۆا، يا دۋمايۋ، سۆويستۆەننى كازاحام، نو ەتوت زدوروۆىي دۋح دولجەن پوستوياننو كۋلتيۆيروۆاتسيا ي رازۆيۆاتسيا. توگدا ي پروياۆيتسيا پودليننوە ساموۋۆاجەنيە. ۋبيستۆو كازاحسكيح گراجدان، سانكتسيونيروۆاننوە پراۆيتەلستۆوم، — ەتو كراينەە ۆىراجەنيە پولنوگو وتسۋتستۆيا ۋۆاجەنيا، ساموۋۆاجەنيا، چۋۆستۆا سوبستۆەننوگو دوستوينستۆا ي چەستي نا ۋروۆنە گوسۋدارستۆا، كاك ەتو بىلو ي ۆ ەگو نەداۆنەم كولونيالنوم پروشلوم.

سامايا سلوجنايا زاداچا، ي داجە ميسسيا، — ەتو نايتي ي ۋتۆەرديت يستيننۋيۋ يدەنتيچنوست. كاك؟ كاجدىي موجەت رەشيت ەتوت ۆوپروس تولكو ينديۆيدۋالنو، سپراشيۆايا سەبيا: چتو پرويسحوديت ۆ موەي سترانە؟ چتو يا پو-ناستوياششەمۋ دۋمايۋ ي چۋۆستۆۋيۋ پو ەتومۋ پوۆودۋ — ي چۋۆستۆۋيۋ لي ۆووبششە؟ چتو يا موگۋ سدەلات — كاكوە كونكرەتنوە دەيستۆيە، چتوبى پوموچ پوستراداۆشيم؟

يلي ەسلي ۆسە وبرەچەنو ي نيچتو ۋجە نە پوموجەت، تو كاك يا موگۋ جيت سو سۆوەي سوۆەستيۋ، زنايا و فاكتاح ۋبيستۆ، پىتوك، نەزاكوننىح ارەستوۆ ي پرەستۋپنوي جادنوستي ەليت، گرابياششيح سترانۋ؟

يا ساما ينوگدا چۋۆستۆۋيۋ سۆويۋ نەزناچيتەلنوست پەرەد موششنىمي سيلامي زلا. نو ۆسيو جە، بورياس س چۋۆستۆوم بەزنادەجنوستي، يا وسوزنايۋ تو، چتو دليا مەنيا ۆاجنو پرەجدە ۆسەگو كاك ۋروجەنكە كازاحستانا، —ەتو چۋۆستۆو وتۆەتستۆەننوستي زا ۆسيو پرويسحودياششەە ي جەلانيە ۆنەستي سۆوي ۋنيكالنىي ۆكلاد ۆ دۋحوۆنۋيۋ ي

يا ۆنوۆ وبياۆليايۋ سۆويۋ نەزاۆيسيموست. يا دۋمايۋ، پريشلو ۆرەميا دليا تۆورچەسكوي ينتەلليگەنتسي پرەكراتيت پوددەرجيۆات رەجيم، وتكازىۆاتسيا وت ۋچاستيا ۆ ەگو كۋلتۋرنوم بالاگانە.

ارتيستيچەسكۋيۋ سفەرى ي، بولەە توگو، پرەدپرينيمات كونكرەتنىە دەيستۆيا ۆ وبششەستۆە.

يا ۆنوۆ وبياۆليايۋ سۆويۋ نەزاۆيسيموست. يا دۋمايۋ، پريشلو ۆرەميا دليا تۆورچەسكوي ينتەلليگەنتسي پرەكراتيت پوددەرجيۆات رەجيم، وتكازىۆاتسيا وت ۋچاستيا ۆ ەگو كۋلتۋرنوم بالاگانە.

كاك اكتيۆنايا ستوروننيتسا دەياتەلنوستي مەجدۋنارودنوي ورگانيزاتسي پو پوددەرجكە جەنششين ۆ زونە ۆوين (RAW in WAR - Reach All Women in War) ي پرەمي يمەني اننى پوليتكوۆسكوي، ۋچرەجدەننوي ەتوي ورگانيزاتسيەي، يا نامەرەنا پريلوجيت ۆسە ۋسيليا دليا وسۆەششەنيا فاكتا نەزاكوننوگو تيۋرەمنوگو زاكليۋچەنيا ناتالي سوكولوۆوي ي پرەدپرينيات ۆسيو نەوبحوديموە دليا ەە وسۆوبوجدەنيا، ي ۆمەستە س نەي اكجاناتا امينوۆا ي درۋگيح اكتيۆيستوۆ، كوتورىە، سوگلاسنو «مەجدۋنارودنوي امنيستي»، ياۆليايۋتسيا «ۋزنيكامي سوۆەستي، ليشەننىمي سۆوبودى ليش زا تو، چتو وني حوتەلي ۆوسپولزوۆاتسيا سۆويمي زاكوننىمي پراۆامي».

ۆ بولەە شيروكوم سمىسلە ۋتۆەرجدەنيە پودليننوي يدەنتيچنوستي دليا مەنيا تاكجە وزناچاەت يزۋچات يستوريۋ ي رازمىشليات ناد نەي، يزۋچات يازىك. ۆەد يازىك — ەتو نە تولكو سرەدستۆو وبششەنيا، نو ي رازۆيۆايۋششاياسيا سفەرا، ۆ كوتوروي جيۆەت دۋشا ناتسي. يزۋچات پرويزۆەدەنيا ۆەليكيح مىسليتەلەي، پوەتوۆ ي مۋزىكانتوۆ، پوزناۆات سمىسل ي گلۋبوكوە زناچەنيە كازاحسكيح تراديتسي ي وبريادوۆ، تسەنيت پريرودۋ، زەمليۋ ي ەە گەروەۆ.

س پوزيتسي تاكوگو ۆيدەنيا ليۋدي، كوتورىە سترادالي ي سترادايۋت سەيچاس، وت رازليچنىح ۆيدوۆ پريتەسنەنيا ي نەسپراۆەدليۆوستي، ياۆليايۋتسيا يستيننىمي گەرويامي: وني ۆزيالي نا سەبيا تياجەلوە برەميا جەرتۆەننوستي، پريۆلەكايا ەتيم ۆنيمانيە ك كريزيسۋ — يزنۋتري ي سنارۋجي كازاحستانا، — ۆسترياحنۋۆ تەح، كتو پوچۋۆستۆوۆال سەبيا سليشكوم ۋدوبنو ي زابىل سۆوي گراجدانسكيە وبيازاننوستي.

مى ۆسە وچەن بليزكو پەرەپلەتەنى ۆ ناشەم گلوبالنوم ميرە. كازاحستانسكوە پراۆيتەلستۆو جەلاەت پراۆيت ۆ توتاليتارنوم ستيلە، سترەمياس سكرىۆات پرەستۋپلەنيا، سوۆەرشاەمىە ۆ سترانە، كاك بۋدتو ەتو ۆسيو ەششە ۆوزموجنو. سوۆەتسكوە ۆرەميا يستەكلو، نو جەستكي مەنتاليتەت ي گرۋبىە مەتودى وستاليس — نادولگو لي؟

ۆيولونچەليست الفيا ناكيپبەكوۆا ۆ سۆوەم كوممەنتاري يزلاگاەت سۆويۋ توچكۋ زرەنيا ي سۆوي سۋجدەنيا. وني موگۋت نە سوۆپادات س پوزيتسيەي رەداكتسي راديو ازاتتىك.

http://rus.azattyq.org/content/alfia_nakipbekova_kazakh_cellist_zhanaozen_natalia_sokolova/24442848.html

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

قۇيىلسىن كوشىڭ

باس گازەت ورالماندارعا نەگە شۇيلىكتى؟

ءالىمجان ءاشىمۇلى 2148
ادەبيەت

«سولاي ەمەس پە؟»

عابباس قابىشۇلى 2553
قوعام

دوس كوپ پە، دۇشپان كوپ پە؟

ءابدىراشيت باكىرۇلى 2372
ەل ءىشى...

ۇلتتىق بىرەگەيلەنۋ: قانداستاردىڭ ءرولى قانداي؟

ءومارالى ادىلبەكۇلى 1661