سەنبى, 27 ءساۋىر 2024
46 - ءسوز 15014 10 پىكىر 30 مامىر, 2020 ساعات 11:59

گولوششەكيننىڭ ءولىمى

قازاقتىڭ قاس جاۋى، كوزىنە قان تولعان قانىشەر، گەنوتسيد جاساۋشى جاۋىز ءارى سايتاننىڭ سىڭارى گولوششەكيندى بىلمەيتىن قازاق جوق شىعار. كورىڭدە وكىرگىر فيليپپ يساەۆيچ گولوششەكين 1876 جىلى ۆيتەبسكىدە ومىرگە كەلگەن ەدى. ءومىرىنىڭ سان جىلىن رەسەيدەگى رەۆوليۋتسيالىق قوزعالىستارعا ارناعان ول، 1924-1933 جىلدار ارالىعىندا قازاقستاننىڭ كومپارتياسىنىڭ باس حاتشىسى (بۇگىنگى تىلمەن ايتقاندا پرەزيدەنتى) قىزمەتىن اتقارادى. وسى جىلدار ارالىعىندا اسا جاۋىزدىق پەن قاتىگەزدىك ساياساتىن ۇستانعان ول، ۇجىمداستىرۋ ساياساتىن كۇشپەن جۇرگىزدى.

«كىشى قازان» يدەياسىن ۇسىنىپ، سول ارەكەتىن ىسكە اسىرۋ جولىندا بايلار مەن قاراپايىم حالىقتى قانادى. 1928 جىلدان باستاپ ول ساياساتىن قانمەن اسىرا باستادى. قارسى شىققاندى اتتى، استى، تۇرمەگە جاپتى. قازاقتىڭ ساياسي ەليتاسى مەن زيالىلارىن قۋدالاپ، قۋعىن-سۇرگىن ساياساتىن ىسكە اسىردى. ا.بايتۇرسىنوۆ، م.دۋلاتوۆ، ج.ايماۋىتوۆ، م.جۇماباەۆ، س.سادۋاقاسوۆ، س.قوجانوۆ، ج.مىڭباەۆ، ن.نۇرماقوۆ جانە وزگە دە ۇلت زيالىلىرىنىڭ ارتىنا شام الىپ ءتۇسىپ، قۋدالادى. 1931-1933 جىلدار ارالىعىندا ەلىمىزدە گولوششەكين ساياساتىنىڭ اسەرىنەن اشارشىلىق ورناپ، قازاق حالقىنىڭ 75 پايىزى نەمەسە 3 ملن حالىق قىرىلىپ قالدى. ميلليونداعان حالىق بوسىپ، قىتاي مەن وزبەكستان، مونعوليا مەن رەسەي جانە وزگە دە ايماقتارعا قونىس اۋداردى. 1933 جىلى قازاقستانداعى اشتىقتىڭ دەڭگەيى وراسان زور جانە شىعىنىنىڭ الپاۋىت بولۋىنا بايلانىستى، ونى ورنىنان الىپ تاستاپ، كسرو-نىڭ باس ءاربيترى قىزمەتىنە تاعايىندادى. 1933-1937 جىلدارى سول قىزمەتتى اتقارعان الگى گولوششەكين قانىشەردىڭ ءوزى ساياسي قۋعىن-سۇرگىنگە ۇشىرادى. ءسويتىپ ۇلتىمىزدىڭ ۇلاندارىن جالماعان ساياساتتىڭ قۇربانىنا ءوزى اينالدى. «حالىق جاۋى» اتانىپ، ول شىن مانىندە جالعىز ادىلەتتى ايىپتالعان حالىقتىڭ شىنايى جاۋى ەدى. ءسويتىپ، 1941 جىلى 28 قازاندا كۋيبىشەۆتە اتىلدى. سولايشا كورىڭدە وكىرگىر جالماۋىز اجال قۇشتى. الايدا قازاقتى قىرعان قانىپەزەردى 1961 جىلى كسرو اقتاپ شىقتى. الايدا ول قانىشەرگە قازاق حالقى عاسىرلار بويى لاعنەت ايتاتىن بولادى.

اسحات قاسەنعاليدىڭ جەلىدەگى جازباسى

Abai.kz

10 پىكىر