«ەلىمىزدىڭ 2011-2015جىلدارعا جوسپارلانعان ورتاشا ەكونوميكالىق ءوسىمى 7 پايىزدى قۇراپ، جالپى ىشكى ءونىمنىڭ ء(جىو) مولشەرىن جان باسىنا شاققاندا 15 مىڭ اقش دوللارىنا جەتۋى ءتيىس». ەلباسى ن.نازارباەۆتىڭ ۇكىمەتكە جۇكتەگەن وسى تاپسىرماسى بويىنشا مينيسترلەر كابينەتى قىزۋ جۇمىسقا كىرىسكەن سىڭايلى. قازاق ۇكىمەتى ينۆەستيتسيالىق جوبالاردىڭ ەسەسىنەن ناقتى سەكتوردى دامىتۋ ارقىلى ەكونوميكانىڭ ءوسىمىن قامتاماسىز ەتپەك. سونداي-اق، يندۋستريالاندىرۋ كارتاسىندا كورسەتىلگەن ينۆەستيتسيالىق جوبالاردى ورىنداۋ مەن جاڭا وندىرىستەردى ەنگىزۋ دە نازارعا الىنۋدا.

«ەلىمىزدىڭ 2011-2015جىلدارعا جوسپارلانعان ورتاشا ەكونوميكالىق ءوسىمى 7 پايىزدى قۇراپ، جالپى ىشكى ءونىمنىڭ ء(جىو) مولشەرىن جان باسىنا شاققاندا 15 مىڭ اقش دوللارىنا جەتۋى ءتيىس». ەلباسى ن.نازارباەۆتىڭ ۇكىمەتكە جۇكتەگەن وسى تاپسىرماسى بويىنشا مينيسترلەر كابينەتى قىزۋ جۇمىسقا كىرىسكەن سىڭايلى. قازاق ۇكىمەتى ينۆەستيتسيالىق جوبالاردىڭ ەسەسىنەن ناقتى سەكتوردى دامىتۋ ارقىلى ەكونوميكانىڭ ءوسىمىن قامتاماسىز ەتپەك. سونداي-اق، يندۋستريالاندىرۋ كارتاسىندا كورسەتىلگەن ينۆەستيتسيالىق جوبالاردى ورىنداۋ مەن جاڭا وندىرىستەردى ەنگىزۋ دە نازارعا الىنۋدا.

قازىرگى تاڭدا مۇناي باعاسى بىردە قۇلدىراپ، بىردە اسپانداپ، مىڭ قۇبىلىپ تۇر. اۋەلگىدە باررەلى 110 دوللارعا باعالانعان مۇناي باعاسى 128 دوللارعا دەيىن ءوسىپ كەتكەن. باعا قۇلدىراسا دا، بۇل ءبىزدىڭ ەلدىڭ ەكونوميكاسىنىڭ ەكپىنىن باسەڭدەتپەۋى كەرەك. باعا بەي-بەرەكەتسىزدىگىنىڭ كەرى اسەرىنەن ساقتانۋ ءۇشىن ۇكىمەت شۇعىل تۇردە بالاما جوسپار جاساۋعا ءماجبۇر بولىپ وتىر. ەلباسىنىڭ تاپسىرماسىن ورىنداۋعا باعىتتالعان وڭ قادامنىڭ ءبىرى - ءوز ءىسىن اشىپ، كاسىبىن ورگە دومالاتۋعا نيەت بىلدىرۋشىلەر تابان توزدىرىپ جيناپ جۇرگەن ليتسەنزيالار مەن رۇقسات قاعازدارىنىڭ سانى 30 پايىزعا قىسقارتىلادى! وسىعان وراي ەكونوميكالىق دامۋ جانە ساۋدا ءمينيسترى ق. كەلىمبەتوۆ پرەمەر-ءمينيستردىڭ وكىمىمەن ارنايى ساراپتاۋ توبى قۇرىلعاندىعىن حابارلادى. وسى يگى ىستەردىڭ ىستەلىپ جاتقاندىعى قۇپتارلىق-اق، بىراق قىرۋار قارجىنى سۋشا ءسىمىرىپ، اقىرىندا ناتيجەسى كوزگە ونشا كورىنبەي جاتقان سالانىڭ ءبىرى  - جولداردى جوندەۋ سالاسى. استانا-كوكشەتاۋ اۆتوماگيسترالى ءسوز جوق حالىقارالىق تالاپتارعا ساي جاسالعان، كولىگىمەن ءجۇرىپ وتكەن ادام تەك راحاتتانادى.

سول  جولدا  الەكسەەۆكادان وڭعا بۇرىلساڭىز، 100 شاقىرىم ستەپنوگورسك قالاسىنا جولىڭىز ءتۇسىپ، جولاۋشى رەتىندە بارا  قالساڭىز، زار جىلايسىز. بىرىنشىدەن، استىڭداعى كولىگىڭدى ايايسىڭ، ەكىنشىدەن، وسىنداي جاعدايدا ءومىر ءسۇرىپ جاتقان حالىققا جانىڭىز اشيدى. بۇل جونىندە تالاي رەت جەرگىلىكتى تەلەارنادان ايتىلدى، گازەت-جۋرنالعا جازىلعانىمەن وڭ ناتيجە ازىرگە ەش بايقالمايدى. كسرو كەزىندە كارتاعا تۇسىرىلمەگەن  ستەپنوگورسك قالاشىعىنىڭ جاعدايىن كەزىندە ماسكەۋ قامتاماسىز ەتىپ وتىرعان - بۇگىنگى احۋالى ايانىشتى. كوشەدەگى جولدارى شۇقىر-تەسىك باعدارشامدارى وتە ەسكىرگەن، كەي جەرلەردە تىپتەن جوق.  ەڭىرەگەندە ەتەگىڭدى جاسقا تولتىراتىن جول اتاۋلىنى اتاي بەرسەڭ، تاۋسىلمايدى. سوندا دا ءبىر-ەكەۋىنە توقتالا كەتەيىن: ستەپنوگورسك - بەستوبە - مينسك - سىلەتى - يسكرا - ستەپنياك اۆتوجولىمەن جۇرگەندە، وزگە تۇگىل، ءوز اتىڭدى ۇمىتىپ قالاسىڭ. وزدەرى التىن شىعارىپ كۇن كورەتىن حالىقتىڭ  جاعدايى مۇنشا مۇشكىل  بولعانىنا جەرگىلىكتى اكىم-قارالارعا دەگەن ىزا-كەك كەرنەيدى كوڭىلدى.   جولىمبەت، نوۆوسەلوۆكا، وشاق، قاراجار، بەكتاۋ اۋىلدارىنىڭ جولى جوندەۋ كورمەگەلى قاي زامان؟

استانا - رومانوۆكا - روجدەستۆەنكا -پرەوبروجەنكا - شنەت - قورعالجىن جولدارىمەن ءجۇرۋ -جان ازابى. وتكەن جىلى وسى جولداردى جوندەۋگە رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن 42 ميللارد تەڭگە ءبولىنىپتى. از اقشا ەمەس. الدە مۇنىڭ ءوزى قۇمىرسقاداي قاپتاپ كەتكەن جول-قۇرىلىس فيرمالارىنا جەتپەي مە ەكەن؟ كىم ءبىلسىن، ايتەۋىر قايدا بارساڭ، قورقىتتىڭ كورى دەمەكشى، جول ازابىن كورەتىن جولاۋشى.

ماسەلەن، شورتاندى - جولىمبەت جولىنىڭ 2 جىلدان بەرى 18 شاقىرىمى عانا اسفالتتاندى. ەكى كولىك ازەر سىيادى، نەلىكتەن وتە تار ەتىپ ىستەيتىنى كىمگە دە بولسىن تۇسىنىكتى، سول باياعى ادەت - قارجىنى جىمقىرىپ قالۋ مەن ءبىر-بىرىمەن ءبولىسۋ.  يۆانوۆكا - ستەپنوگورسك جولىنىڭ تەڭ جارتىسى عانا جوندەلىپ، ىسكە قوسىلدى. قالعان جولدار جوندەلمەي، سول قالپىندا قالعان. سوندا مەملەكەتتەن بولىنگەن ميللاردتار قايدا كەتىپ جاتىر؟

بۇل تۋرالى ەشقانداي دەرەك جوق. مەنىڭ ايتايىن دەگەنىم، جول جوندەۋگە، جول سالۋعا ارنالعان مەملەكەتتىك تەندەردى جەڭىپ العان جول- قۇرىلىس كومپانيالارى جۇرتشىلىقتىڭ الدىندا ەسەپ بەرۋى قاجەت. ايتپەسە، جىل سايىن جالعىز استاناعا جاقىن جەردەگى اۋىلدارى عانا ەمەس، باسقا وڭىرلەرگە دە ميللاردتاعان بيۋدجەت قارجىسى بولىنۋدە. اۆتوكولىك جولدارىنىڭ حالىقارالىق تالاپتارعا ساي بولماۋى بىلاي تۇرسىن، جول جوندەۋگە بولىنگەن قاراجاتتىڭ تالان-تاراجعا ءتۇسىپ جاتىر.  سونىڭ ءبارى ماقساتتى يگەرىلۋدە مە؟ الدە جول سالماي، اسفالت توسەمەي، شۇقىر-تەسىكتى بوق جاپسىرعانداي ەتىپ جاماي سالىپ، «پالەنباي شاقىرىم جول جوندەدىك» دەگەن جالعان اقپارعا سەنىپ وتىرساق،  سورىمىزدىڭ قايناعانى قايناعان.

شورتاندى - جولىمبەت اينالدىرعان 55 شاقىرىمدى ءۇش جىلعا سوزباي-اق ءبىر جىلدا بىتىرۋگە دە بولار ەدى. ءبىزدىڭ ەلدە ول ءۇش-بەس جىلعا ەركىن سوزىلىپ كەتە بەرەدى، جوسپارلاپ ۋاقىتىلى تاپسىرۋ ەشكىمنىڭ ءوڭى تۇگىل تۇسىنە دە كىرمەيدى. جاۋاپكەرشىلىكتەن جۇرداي  ادامدار دەگەننەن باسقا ايتارىم جوق. كەيبىر شالعايداعى اۋىلدارعا قۇم-تاستى، بۋى بۇرقىراعان اسفالتتى توسەۋ ارمان كۇيىندە قالۋدا.

استانا قالاسىن الاتىن بولساق، ءار جىل سايىن قازىلاتىن جەڭىس داڭعىلى مەن بوگەنباي باتىر كوشەسى بيىلدا قازىلدى. جول جوندەلىپ جاتقان تۋرالى ەش جەردە قازاقشا نەمەسە ورىسشا ەسكەرتۋ، كەشىرىم سۇراۋدى وتىنەمىز دەپ جازىلماعان. سول جاعالاۋعا باراتىن رەسپۋبليكا داڭعىلى مەن سارىارقا كوشەلەرى ارقىلى كۇندە تاڭەرتەڭ جۇمىسقا بارۋ قىل كوپىردەن وتكەنمەن بىردەي. ءار قيىلىستا ماي قىزمەتكەرلەرى تۇرىپ الىپ، ءوز بىلگەندەرىنشە كولىكتەردى جىبەرىپ تۇرادى. الەمنىڭ باسقا بىردە-ءبىر استاناسىندا بۇلاي ەمەس. بيىلعى جاز ايلارى استانا تۇرعىندارى ءۇشىن جولداردىڭ كوبىسى جابىلۋ  سالدارىنان كولىك كەپتەتىلىسى، سىعىسىپ قالۋ، جول اپاتتارى ەتەك الدى. كوزگە كورىنەتىن كوشەلەردى جىل سايىن قازا بەرگەنشە، لەسوزاۆود، زارەچنىي، كوكتال مولتەكاۋداندارى جوندەۋدى كۇتىپ تۇر. ەلىمىزدە جىل وتكەن سايىن اۆتوكولىك سانى كوبەيىپ كەلەدى. ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ رەسمي مالىمەتى بويىنشا قازاقستاندا 3,5 ميلليوننان اسا اۆتوكولىك تىركەلگەن. تەحنيكالىق جاعىنان جارامسىز ەسكى شەتەل كولىكتەردىڭ ەلىمىزگە جاپپاي اعىلۋى - وسى. ال، كولىكتەردىڭ جۇرەتىن جولىنىڭ 70-80 پايىزى حالىقارالىق تالاپتارعا ساي ەمەس. جول ءجۇرۋ ەرەجەلەرىنىڭ دە وسال تۇستارى جەتەرلىك.

تاۋەلسىزدىك العان 20 جىلدىڭ ىشىندە اۆتوكولىك اپاتىنان 54 مىڭ ادام قايتىس بولسا، 30 مىڭنان استام ادام ماڭگىلىك مۇگەدەك بولىپ قالدى. ىشكى ىستەر مينيسترلىگى شاماسى كەلگەنشە جول-كولىك وقيعالارىنان جاراقات الىپ، باقيلىق بولعانداردىڭ سانىن ازايتىپ كورسەتۋگە تىرىسادى. ۇكىمەتتىك ەمەس، قوعامدىق ۇيىمداردىڭ بۇل جۇمىسپەن اينالىسىپ جۇرگەندەرى جوقتىڭ قاسى.  سوندىقتان، مەملەكەتتىك دەڭگەيدە جول-كولىك اپاتتارىنىڭ الدىن الۋ نەمەسە توزىعى جەتكەن جولداردى جوندەۋ ءاربىر ازاماتتى تولعاندىراتىن ماسەلە بولسا كەرەك. جولدارىڭىز اشىق بولسىن، اعايىن!

"اباي-اقپارات"