Beysenbi, 2 Mamyr 2024
Janalyqtar 2728 0 pikir 3 Qazan, 2011 saghat 06:43

Júmamúrat Shәmshi. Jamau toly joldar

«Elimizding 2011-2015jyldargha josparlanghan ortasha ekonomikalyq ósimi 7 payyzdy qúrap, jalpy ishki ónimning (JIÓ) mólsherin jan basyna shaqqanda 15 myng AQSh dollaryna jetui tiyis». Elbasy N.Nazarbaevtyng Ýkimetke jýktegen osy tapsyrmasy boyynsha ministrler kabiyneti qyzu júmysqa kirisken synayly. Qazaq Ýkimeti investisiyalyq jobalardyng esesinen naqty sektordy damytu arqyly ekonomikanyng ósimin qamtamasyz etpek. Sonday-aq, industriyalandyru kartasynda kórsetilgen investisiyalyq jobalardy oryndau men jana óndiristerdi engizu de nazargha alynuda.

«Elimizding 2011-2015jyldargha josparlanghan ortasha ekonomikalyq ósimi 7 payyzdy qúrap, jalpy ishki ónimning (JIÓ) mólsherin jan basyna shaqqanda 15 myng AQSh dollaryna jetui tiyis». Elbasy N.Nazarbaevtyng Ýkimetke jýktegen osy tapsyrmasy boyynsha ministrler kabiyneti qyzu júmysqa kirisken synayly. Qazaq Ýkimeti investisiyalyq jobalardyng esesinen naqty sektordy damytu arqyly ekonomikanyng ósimin qamtamasyz etpek. Sonday-aq, industriyalandyru kartasynda kórsetilgen investisiyalyq jobalardy oryndau men jana óndiristerdi engizu de nazargha alynuda.

Qazirgi tanda múnay baghasy birde qúldyrap, birde aspandap, myng qúbylyp túr. Áuelgide barreli 110 dollargha baghalanghan múnay baghasy 128 dollargha deyin ósip ketken. Bagha qúldyrasa da, búl bizding elding ekonomikasynyng ekpinin bәsendetpeui kerek. Bagha bey-bereketsizdigining keri әserinen saqtanu ýshin Ýkimet shúghyl týrde balama jospar jasaugha mәjbýr bolyp otyr. Elbasynyng tapsyrmasyn oryndaugha baghyttalghan ong qadamnyng biri - óz isin ashyp, kәsibin órge domalatugha niyet bildirushiler taban tozdyryp jinap jýrgen liysenziyalar men rúqsat qaghazdarynyng sany 30 payyzgha qysqartylady! Osyghan oray Ekonomikalyq damu jәne sauda ministri Q. Kelimbetov Premier-Ministrding ókimimen arnayy Saraptau toby qúrylghandyghyn habarlady. Osy iygi isterding istelip jatqandyghy qúptarlyq-aq, biraq qyruar qarjyny susha simirip, aqyrynda nәtiyjesi kózge onsha kórinbey jatqan salanyng biri  - joldardy jóndeu salasy. Astana-Kókshetau avtomagistraly sóz joq halyqaralyq talaptargha say jasalghan, kóligimen jýrip ótken adam tek rahattanady.

Sol  jolda  Alekseevkadan ongha búrylsanyz, 100 shaqyrym Stepnogorsk qalasyna jolynyz týsip, jolaushy retinde bara  qalsanyz, zar jylaysyz. Birinshiden, astyndaghy kóligindi ayaysyn, ekinshiden, osynday jaghdayda ómir sýrip jatqan halyqqa janynyz ashidy. Búl jóninde talay ret jergilikti telearnadan aityldy, gazet-jurnalgha jazylghanymen ong nәtiyje әzirge esh bayqalmaydy. KSRO kezinde kartagha týsirilmegen  Stepnogorsk qalashyghynyng jaghdayyn kezinde Mәskeu qamtamasyz etip otyrghan - býgingi ahualy ayanyshty. Kóshedegi joldary shúqyr-tesik baghdarshamdary óte eskirgen, key jerlerde tipten joq.  Eniregende etegindi jasqa toltyratyn jol ataulyny atay bersen, tausylmaydy. Sonda da bir-ekeuine toqtala keteyin: Stepnogorsk - Bestóbe - Minsk - Sileti - Iskra - Stepnyak avtojolymen jýrgende, ózge týgil, óz atyndy úmytyp qalasyn. Ózderi altyn shygharyp kýn kóretin halyqtyn  jaghdayy múnsha mýshkil  bolghanyna jergilikti әkim-qaralargha degen yza-kek kerneydi kónildi.   Jolymbet, Novoselovka, Oshaq, Qarajar, Bektau auyldarynyng joly jóndeu kórmegeli qay zaman?

Astana - Romanovka - Rojdestvenka -Preobrojenka - Shnet - Qorghaljyn joldarymen jýru -jan azaby. Ótken jyly osy joldardy jóndeuge respublikalyq budjetten 42 millard tenge bólinipti. Az aqsha emes. Álde múnyng ózi qúmyrsqaday qaptap ketken jol-qúrylys firmalaryna jetpey me eken? Kim bilsin, әiteuir qayda barsan, Qorqyttyng kóri demekshi, jol azabyn kóretin jolaushy.

Mәselen, Shortandy - Jolymbet jolynyng 2 jyldan beri 18 shaqyrymy ghana asfalittandy. Eki kólik әzer syyady, nelikten óte tar etip isteytini kimge de bolsyn týsinikti, sol bayaghy әdet - qarjyny jymqyryp qalu men bir-birimen bólisu.  Ivanovka - Stepnogorsk jolynyng teng jartysy ghana jóndelip, iske qosyldy. Qalghan joldar jóndelmey, sol qalpynda qalghan. Sonda memleketten bólingen millardtar qayda ketip jatyr?

Búl turaly eshqanday derek joq. Mening aitayyn degenim, jol jóndeuge, jol salugha arnalghan memlekettik tenderdi jenip alghan jol- qúrylys kompaniyalary júrtshylyqtyng aldynda esep berui qajet. Áytpese, jyl sayyn jalghyz Astanagha jaqyn jerdegi auyldary ghana emes, basqa ónirlerge de millardtaghan budjet qarjysy bólinude. Avtokólik joldarynyng halyqaralyq talaptargha say bolmauy bylay túrsyn, jol jóndeuge bólingen qarajattyng talan-tarajgha týsip jatyr.  Sonyng bәri maqsatty iygerilude me? Álde jol salmay, asfalit tósemey, shúqyr-tesikti boq japsyrghanday etip jamay salyp, «pәlenbay shaqyrym jol jóndedik» degen jalghan aqpargha senip otyrsaq,  sorymyzdyng qaynaghany qaynaghan.

Shortandy - Jolymbet ainaldyrghan 55 shaqyrymdy ýsh jylgha sozbay-aq bir jylda bitiruge de bolar edi. Bizding elde ol ýsh-bes jylgha erkin sozylyp kete beredi, josparlap uaqytyly tapsyru eshkimning óni týgil týsine de kirmeydi. Jauapkershilikten júrday  adamdar degennen basqa aitarym joq. Keybir shalghaydaghy auyldargha qúm-tasty, buy búrqyraghan asfalitty tóseu arman kýiinde qaluda.

Astana qalasyn alatyn bolsaq, әr jyl sayyn qazylatyn Jenis danghyly men Bógenbay batyr kóshesi biylda qazyldy. Jol jóndelip jatqan turaly esh jerde qazaqsha nemese oryssha eskertu, keshirim súraudy ótinemiz dep jazylmaghan. Sol jaghalaugha baratyn Respublika danghyly men Saryarqa kósheleri arqyly kýnde tanerteng júmysqa baru qyl kópirden ótkenmen birdey. Ár qiylysta MAY qyzmetkerleri túryp alyp, óz bilgenderinshe kólikterdi jiberip túrady. Álemning basqa birde-bir Astanasynda búlay emes. Biylghy jaz ailary Astana túrghyndary ýshin joldardyng kóbisi jabylu  saldarynan kólik keptetilisi, syghysyp qalu, jol apattary etek aldy. Kózge kórinetin kóshelerdi jyl sayyn qaza bergenshe, Lesozavod, Zarechnyi, Kóktal móltekaudandary jóndeudi kýtip túr. Elimizde jyl ótken sayyn avtokólik sany kóbeyip keledi. Ishki ister ministrligining resmy mәlimeti boyynsha Qazaqstanda 3,5 millionnan asa avtokólik tirkelgen. Tehnikalyq jaghynan jaramsyz eski shetel kólikterding elimizge jappay aghyluy - osy. Al, kólikterding jýretin jolynyng 70-80 payyzy halyqaralyq talaptargha say emes. Jol jýru erejelerining de osal tústary jeterlik.

Tәuelsizdik alghan 20 jyldyng ishinde avtokólik apatynan 54 myng adam qaytys bolsa, 30 mynnan astam adam mәngilik mýgedek bolyp qaldy. Ishki ister ministrligi shamasy kelgenshe jol-kólik oqighalarynan jaraqat alyp, baqilyq bolghandardyng sanyn azaytyp kórsetuge tyrysady. Ýkimettik emes, qoghamdyq úiymdardyng búl júmyspen ainalysyp jýrgenderi joqtyng qasy.  Sondyqtan, memlekettik dengeyde jol-kólik apattarynyng aldyn alu nemese tozyghy jetken joldardy jóndeu әrbir azamatty tolghandyratyn mәsele bolsa kerek. Joldarynyz ashyq bolsyn, aghayyn!

"Abay-aqparat"

 

0 pikir

Ýzdik materialdar