جۇما, 3 مامىر 2024
جاڭالىقتار 3392 0 پىكىر 2 تامىز, 2011 ساعات 08:24

ا.كوسيچەنكو: «رەليگيوزنىي ەكسترەميزم پريسۋشش نە تولكو پسەۆدويسلامسكيم ورگانيزاتسيام»

نا سەگودنيا ۆ ميرە ۆسە بولەە اكتۋالنوي ستانوۆيتسيا تەما رەليگيوزنوگو ەكسترەميزما. ك سوجالەنيۋ، ۆ سۆەتە پوسلەدنيح سوبىتي ستالو وچەۆيدنو، چتو ي كازاحستان نە وستالسيا ۆ ستورونە وت ميروۆوي تەندەنتسي. Quorum.kz پوپىتالسيا رازوبراتسيا، چتو جە تاكوە ەكسترەميزم، ي كاكيە مەتودى پوموگۋت يسكورەنيت ەتو زلو.

چتو جە ۆسە-تاكي يز سەبيا پرەدستاۆلياەت رەليگيوزنىي ەكسترەميزم؟ ەسلي وبراتيتسيا ك ۆيكيپەدي، تو ەكسترەميزم - ەتو پريۆەرجەننوست كراينيم ۆزگليادام ي، ۆ وسوبەننوستي، مەرام (وبىچنو ۆ پوليتيكە). سرەدي تاكيح مەر موجنو وتمەتيت پروۆوكاتسيۋ بەسپوريادكوۆ، گراجدانسكوە نەپوۆينوۆەنيە، تەرروريستيچەسكيە اكتسي، مەتودى پارتيزانسكوي ۆوينى. نايبولەە راديكالنو ناستروەننىە ەكسترەميستى چاستو وتريتسايۋت ۆ پرينتسيپە كاكيە-ليبو كومپروميسسى، پەرەگوۆورى، سوگلاشەنيا.

نۋ ا پريستاۆكا «رەليگيوزنىي» پودرازۋمەۆاەت پريۆەرجەننوست ك كاكومۋ-ليبو ۆەرويسپوۆەدانيۋ. ودناكو نا دەلە ەكسترەميستسكيە ورگانيزاتسي پرەدستاۆليايۋت يز سەبيا دالەكو نە «كلۋب پو ينتەرەسام». بولشينستۆو يز نيح ليش پريكرىۆايۋتسيا پرينادلەجنوستيۋ ك ميروۆىم رەليگيام، ا نا ساموم دەلە پروپاگانديرۋيۋت سۆوي پوليتيچەسكيە ينتەرەسى.

نا سەگودنيا ۆ ميرە ۆسە بولەە اكتۋالنوي ستانوۆيتسيا تەما رەليگيوزنوگو ەكسترەميزما. ك سوجالەنيۋ، ۆ سۆەتە پوسلەدنيح سوبىتي ستالو وچەۆيدنو، چتو ي كازاحستان نە وستالسيا ۆ ستورونە وت ميروۆوي تەندەنتسي. Quorum.kz پوپىتالسيا رازوبراتسيا، چتو جە تاكوە ەكسترەميزم، ي كاكيە مەتودى پوموگۋت يسكورەنيت ەتو زلو.

چتو جە ۆسە-تاكي يز سەبيا پرەدستاۆلياەت رەليگيوزنىي ەكسترەميزم؟ ەسلي وبراتيتسيا ك ۆيكيپەدي، تو ەكسترەميزم - ەتو پريۆەرجەننوست كراينيم ۆزگليادام ي، ۆ وسوبەننوستي، مەرام (وبىچنو ۆ پوليتيكە). سرەدي تاكيح مەر موجنو وتمەتيت پروۆوكاتسيۋ بەسپوريادكوۆ، گراجدانسكوە نەپوۆينوۆەنيە، تەرروريستيچەسكيە اكتسي، مەتودى پارتيزانسكوي ۆوينى. نايبولەە راديكالنو ناستروەننىە ەكسترەميستى چاستو وتريتسايۋت ۆ پرينتسيپە كاكيە-ليبو كومپروميسسى، پەرەگوۆورى، سوگلاشەنيا.

نۋ ا پريستاۆكا «رەليگيوزنىي» پودرازۋمەۆاەت پريۆەرجەننوست ك كاكومۋ-ليبو ۆەرويسپوۆەدانيۋ. ودناكو نا دەلە ەكسترەميستسكيە ورگانيزاتسي پرەدستاۆليايۋت يز سەبيا دالەكو نە «كلۋب پو ينتەرەسام». بولشينستۆو يز نيح ليش پريكرىۆايۋتسيا پرينادلەجنوستيۋ ك ميروۆىم رەليگيام، ا نا ساموم دەلە پروپاگانديرۋيۋت سۆوي پوليتيچەسكيە ينتەرەسى.

- بىۆاەت، چتو تراديتسيوننايا ۆەرا ترانسفورميرۋيۋتسيا ۆ ەكسترەميستسكيە ناستروەنيا ي ەتو نە ۆنۋتريرەليگيوزنىە پروتسەسسى، ساما ۆەرا نە پودتالكيۆاەت ك ەتومۋ، - وبياسنياەت Quorum.kz زاۆەدۋيۋششي وتدەلوم فيلوسوفي كۋلتۋرى ي رەليگي ينستيتۋتا فيلوسوفي ي پوليتولوگي كوميتەتا ناۋكي مون رك اناتولي كوسيچەنكو. ۆمەستە س تەم ەكسپەرت پريزناەتسيا، چتو، نەسموتريا نا تو، چتو پوسۆياتيل يزۋچەنيۋ ەتوگو اسپەكتا بولەە   15 لەت جيزني، دليا نەگو، كاك ي دليا ۆسەگو ميروۆوگو سووبششەستۆا، وستاەتسيا رياد نەرازرەشەننىح ۆوپروسوۆ. ك پريمەرۋ، پوچەمۋ ودنا رەليگيا بولەە سكلوننا ك ەكسترەميزمۋ، درۋگايا نەت؟ يلي پوچەمۋ نەكوتورىە سلوي مولودەجي پودۆەرجەنى ەگو ۆليانيۋ، درۋگيە نەت؟ تەم نە مەنەە، ون ۋبەجدەن، چتو ەتو نيكاك نە سۆيازانو ني س بوگاتستۆوم، ني س وبەسپەچەننوستيۋ، ني س سوتسيالنىم پولوجەنيەم، ني س ۋروۆنەم وبرازوۆانيا.

«وسنوۆا ەكسترەميزما - ەتو ۋپروششەنيە سيتۋاتسي. پو راسسۋجدەنيام ەكسترەميستوۆ، ليۋدي درۋگوگو ۆەرويسپوۆەدانيا - پلوحيە، توگدا كاك رەالنوست گوۆوريت و توم، چتو نەت پلوحيح رەليگي ،ۆ كاجدوي يز نيح  ەست پريۆەرجەنتسى، سپوسوبنىە سوۆەرشات پلوحيە دەيانيا»، - دەليتسيا س Quorum.kz گەنەرالنىي ديرەكتور اگەنتستۆا كرەاتيۆنىح رەشەني «SHAIKH» كازىبەك شايح.

بوربا س ەكسترەميزموم - ۆوپروس پەرۆوستەپەننوي زناچيموستي ۆ سوۆرەمەننوم ميرە. دليا كازاحستانا ەتو توجە نەمالوۆاجنايا زاداچا. پرەزيدەنت كازاحستانا نۋرسۋلتان نازارباەۆ ۆ حودە زاسەدانيا سوۆەتا بەزوپاسنوستي 22 يۋليا 2011 گودا پورۋچيل پراۆووحرانيتەلنىم ي ينىم گوسۋدارستۆەننىم ورگانام جەستكو ي سۆوەۆرەمەننو رەاگيروۆات نا پروياۆلەنيا ەكسترەميزما ۆ سترانە. نەسموتريا نا تو، چتو ناشە گوسۋدارستۆو پروۆوزگلاسيلو سەبيا سۆەتسكيم، پراۆيتەلستۆو نە موجەت وستاتسيا ۆ ستورونە وت رەگۋليروۆانيا وتنوشەني ۆ رەليگيوزنوي سفەرە، ت.ك. وت ەتوگو زاۆيسيت سپوكويستۆيە ي ۆو منوگوم بلاگوپولۋچيە رەسپۋبليكي.

- بوروتسيا س رەليگيوزنىم ەكسترەميزموم موجنو سامىمي رازليچنىمي مەتودامي، گلاۆنوە نە ۆپادات ۆ كراينوستي. منوگيە ناچينانيا ۆ وبششەستۆە، بۋدۋچي ۆەرنىمي پو زامىسلۋ، پري نەپراۆيلنوم وسۋششەستۆلەني پرەۆراششايۋتسيا ۆ سۆويۋ پروتيۆوپولوجنوست. ۆسە زاۆيسيتنە ستولكو وت پرەدلوجەني ي سفەر، گدە ەست پوپىتكي بوربى س ەتيم، سكولكووت فورم وسۋششەستۆلەنيا ەتيح زامىسلوۆ، - گوۆوريت ا.كوسيچەنكو.

ودنيم يز پەرۆىح شاگوۆ پو بوربە س رەليگيوزنىمي راديكالامي ستالا پروۆەركا ۆسەح پريزىۆنيكوۆ نا پريچاستنوست ك ەكسترەميزمۋ. ميسسيۋ ەتۋ ۆىپولنيات نە سپەتساگەنتى، ا ريادوۆىە پسيحولوگي ۆوەنكوماتا. تەپەر، پوميمو تراديتسيوننىح ۆوپروسوۆ و ناليچي تراۆم، ۆراچي بۋدۋت ينتەرەسوۆاتسيا، ك پريمەرۋ: دەرجيت پريزىۆنيك ورازۋ ي چيتاەت لي ناماز. پو سلوۆام ۆوەننوگو پروكۋرورا الماتينسكوگو گارنيزونا سەريكا كالجانوۆا، ۆوەننوسلۋجاششيە دولجنى بىت پودگوتوۆلەننىمي، ارميا دولجنا بىت بوەگوتوۆايا، «تام نە دولجنو بىت ۆرەمەني دليا چتەنيا نامازا ي درۋگيح مومەنتوۆ».

ودناكو نا دەلە نە سوۆسەم ياسنو، كاكيم وبرازوم بۋدەت وسۋششەستۆلياتسيا  پروۆەركا. «موجنو ۆىياۆيت وپرەدەلەننۋيۋ اگرەسسيۆنوست ي انتيسوتسيالنوست. ا رازوۆەتسيا لي يز ەتوگو پسيحولوگيچەسكوگو تيپا تەرروريست س رەليگيوزنىم وكراسوم، سۋديت سلوجنو», - ۋبەجدەن ا.كوسيچەنكو.

ۆ تسەلوم، پو سلوۆام ك.شايحا ۆ ميرە سۋششەستۆۋەت تري وسنوۆنىح مەتودا بوربى س ەكسترەميزموم:

1. پروفيلاكتيچەسكي، كوتورىي پودرازۋمەۆاەت پوۆىشەنيە گراموتنوستي ناسەلەنيا ۆ رەليگيوزنىح ۆوپروساح. ەكسترەميزم نە رازۆيۆاەتسيا تام، گدە پروتسەنت گراموتنوگو ناسەلەنيا ۆىشە ي تام گدە ۋ ليۋدەي يمەەتسيا بولشي دوستۋپ ك ينفورماتسي.

2. زاكونوداتەلنىي, كوگدا دەياتەلنوست ورگانيزاتسي-نوسيتەلەي ەكسترەميزما زاپرەششايۋت زاكونوداتەلنو يلي سوزداەتسيا پراۆوۆوە پولە، ۆ رامكاح كوتوروگو ەكسترەميستسكيە ورگانيزاتسي نە يمەيۋت ۆوزموجنوستي رازۆيۆاتسيا.

3. ترەتي مەتود وسنوۆان نا ۋسيلەني رەليگيوزنىح ورگانيزاتسي. پرەدستاۆيتەليام دۋحوۆەنستۆا نەوبحوديمو اكتيۆيزيروۆاتسيا ۆ ۆوپروسە پروسۆەششەنيا ناسەلەنيا. ۆوزموجنو، ەست نەوبحوديموست ۆىدەليات ەفيرنوە ۆرەميا دليا ۆىستۋپلەني يماموۆ، سۆياششەننيكوۆ ي پرەدستاۆيتەلەي پروچيح رەليگي.

ۆ پوسلەدنەە ۆرەميا نابليۋداەتسيا اكتيۆيزاتسيا پسەۆدويسلامسكيح وبەدينەني. پو منەنيۋ ك.شايحا، وسوبۋيۋ پوپۋليارنوست يسلامسكي ەكسترەميزم زارابوتال بلاگوداريا سشا: «امەريكا، وسنوۆنوي ەلەكتورات كوتوروي حريستيانە، سوزدالا ۆراگا ۆ ۆيدە يسلاميستسكيح ورگانيزاتسي. ا مى پومنيم، چتو سشا وبلاداەت نەۆەروياتنو رازۆيتىم ي موششنىم ينسترۋمەنتوم - PR».

ودناكو بروسيۆ ۆسە سيلى نا بوربۋ س سالافيتامي، ۆاححابيتامي، حيزبۋتوۆتسامي نە ستويت زابىۆات، چتو ياۆلەنيە ەتو سۆويستۆەننو ي دليا درۋگيح رەليگيوزنىح تەچەني. تاك، ا.كوسيچەنكو پريۆوديت ۆ پريمەر باسكوۆ ي سەپاراتيستوۆ. «داجە ۆ بۋدديزمە، ۆ ساموي سپوكوينوي رەليگي، نابليۋدايۋتسيا اكتسي پروتەستا - وني سجيگايۋت سەبيا. ەتو موجنو راستسەنيۆات كاك تەررور پروتيۆ سۆوەي ليچنوستي. ۆەد ساموۋبيستۆو - ەتو دوستاتوچنو اگرەسسيۆنىي ي پوكازاتەلنىي اكت»، - گوۆوريت سپەتسياليست.

ۆمەستە س تەم، رەليگيوۆەد پوياسنياەت: «يسلام - رەليگيا پوكورنوستي، ي اللاح نە پريزىۆاەت ني ك ۋبيستۆۋ، ني ك ۆزرىۆام. ەتو اگرەسسيۆنو ناستروەننىە پولۋپوليتيچەسكيە گرۋپپى بەرۋت نا ۆوورۋجەنيە يدەولوگيۋ يسلاما، سوۆەرشەننو نە يمەيا نا ەتو پراۆا». پوتومۋ، كاك  ۋتۆەرجداەت ا.كوسيچەنكو، پەرۆوستەپەننىم ياۆلياەتسيا ۆوپروس پراۆيلنوگو رەليگيوزنوگو پروسۆەششەنيا ي وبرازوۆانيا. «ەسلي مولودىە مۋسۋلمانە بۋدۋت حوروشو زنات كوران، تو ني ۋ كوگو نە بۋدەت ۆوزموجنوستي پريۆلەكات يح ۆ رازليچنىە تەچەنيا ەكسترەميستسكوگو تولكا»، - وتمەچاەت ون.

ودنيم سلوۆوم، ۆ بوربە س ەكسترەميزموم ۆسە سرەدستۆا حوروشي. نو لۋچشە ەسلي پروبلەما يسكورەنياەتسيا كومپلەكسنىمي مەتودامي. نەوبحوديمو پريدتي ك مەجۆەدومستۆەننوي سوليدارنوستي، سوزداۆايا كوميسسي، ۆ كوتورىە بۋدۋت ۆحوديت ي پسيحولوگي، ي رەليگيوۆەدى، ي پرەدستاۆيتەلي سيلوۆىح سترۋكتۋر ي اگەنتستۆا پو دەلام رەليگي. توگدا ودني ستاۆيات زاداچۋ، درۋگيە پودسكازىۆايۋت رەشەنيا، ا ترەتي كونكرەتيزيرۋەت ۆسە ك يمەيۋششيمسيا ۋسلوۆيام.

http://quorum.kz/6945/religioznyi_exstremizm

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

قۇيىلسىن كوشىڭ

باس گازەت ورالماندارعا نەگە شۇيلىكتى؟

ءالىمجان ءاشىمۇلى 849
ادەبيەت

«سولاي ەمەس پە؟»

عابباس قابىشۇلى 702
قوعام

دوس كوپ پە، دۇشپان كوپ پە؟

ءابدىراشيت باكىرۇلى 548
ەل ءىشى...

ۇلتتىق بىرەگەيلەنۋ: قانداستاردىڭ ءرولى قانداي؟

ءومارالى ادىلبەكۇلى 553