وتكەن عاسىردىڭ 90 -شى جىلدارى كەڭەس وداعى ىدىراپ، ونىڭ ورنىنا جاڭا تاۋەلسىز مەملەكەتتەر پايدا بولدى. كوپ كۇتتىرمەي تاۋەلسىز قازاقستانعا حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ وكىلدەرى لەك-لەگىمەن كەلە باستادى. ولار بىردەن ەلىمىزدە ءوز جۇمىستارىن جۇرگىزە باستادى. مەملەكەتتى باسقارۋدا حالقىنىڭ شىنايى بيلىگى قالاي بولاتىنىن ايتىپ، رەسپۋبليكا ازاماتتارىمەن ءتۇرلى كەزدەسۋلەر، ءىس-شارالار ۇيىمداستىرىپ ءتۇسىندىرىپ جاتتى. دەموكراتيا قۇندىلىقتارىن ۋاعىزداۋ جۇمىستارىن شەتەلدىكتەر شامالارى كەلگەنىنشە ءاۋ باستان قازاقشا جۇرگىزۋگە تىرىسىپ باقتى. سەبەبى، ولار قازاقتاردى مەملەكەتتىڭ ىرگەتاسىن دەموكراتيا قۇندىلىقتارىمەن بەكىتىپ، ءوز بولاشاعىنا انا تىلدەرىمەن بارادى دەپ ويلادى. سول كەزدەرى ستۋدەنت بولىپ جۇرگەن مەن حالىقارالىق ۇيىمدار وكىلدەرى ۇيىمداستىرۋىمەن وتەتىن وتىرىستارعا ىزدەپ ءجۇرىپ بارۋشى ەدىم. بارعان جەرىمنەن دەموكراتيا قۇندىلىقتارى جايىندا، قازاق تىلىندە شەتەل باسىلىمدارىندا باسىلىپ شىققان ادەبيەتتەردى الىپ، وقىپ ءجۇردىم. شارالاردى ۇيىمداستىرعان ۇيىمداردىڭ تاراتقان ءتۇرلى  تاقىرىپتاعى قازاق تىلىندەگى ادەبيەتتەرى ەستەلىك رەتىندە مەندە وسى كۇنگە دەيىن ساقتاۋلى. ەستەلىك  دەيتىنىم، حالىقارالىق ۇيىمدار تۇگىلى، بۇگىنگى كۇنى ەلىمىزدەگى ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار وزدەرىنىڭ ىستەپ جۇرگەن جۇمىستارى جايىندا قازاق تىلىندە كىتاپشا دا باسىپ شىعارمايدى. دەموكراتيانىڭ نەگىزگى ۇعىمدارى، تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ العاشقى جىلدارى قازاق تىلىندە حالىق ساناسىندا ءوز ۇيلەسىمىمەن قالىپتاسىپ كۇشەيگەنى مەملەكەت باسشىلارىن شوشىندىردى.

وتكەن عاسىردىڭ 90 -شى جىلدارى كەڭەس وداعى ىدىراپ، ونىڭ ورنىنا جاڭا تاۋەلسىز مەملەكەتتەر پايدا بولدى. كوپ كۇتتىرمەي تاۋەلسىز قازاقستانعا حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ وكىلدەرى لەك-لەگىمەن كەلە باستادى. ولار بىردەن ەلىمىزدە ءوز جۇمىستارىن جۇرگىزە باستادى. مەملەكەتتى باسقارۋدا حالقىنىڭ شىنايى بيلىگى قالاي بولاتىنىن ايتىپ، رەسپۋبليكا ازاماتتارىمەن ءتۇرلى كەزدەسۋلەر، ءىس-شارالار ۇيىمداستىرىپ ءتۇسىندىرىپ جاتتى. دەموكراتيا قۇندىلىقتارىن ۋاعىزداۋ جۇمىستارىن شەتەلدىكتەر شامالارى كەلگەنىنشە ءاۋ باستان قازاقشا جۇرگىزۋگە تىرىسىپ باقتى. سەبەبى، ولار قازاقتاردى مەملەكەتتىڭ ىرگەتاسىن دەموكراتيا قۇندىلىقتارىمەن بەكىتىپ، ءوز بولاشاعىنا انا تىلدەرىمەن بارادى دەپ ويلادى. سول كەزدەرى ستۋدەنت بولىپ جۇرگەن مەن حالىقارالىق ۇيىمدار وكىلدەرى ۇيىمداستىرۋىمەن وتەتىن وتىرىستارعا ىزدەپ ءجۇرىپ بارۋشى ەدىم. بارعان جەرىمنەن دەموكراتيا قۇندىلىقتارى جايىندا، قازاق تىلىندە شەتەل باسىلىمدارىندا باسىلىپ شىققان ادەبيەتتەردى الىپ، وقىپ ءجۇردىم. شارالاردى ۇيىمداستىرعان ۇيىمداردىڭ تاراتقان ءتۇرلى  تاقىرىپتاعى قازاق تىلىندەگى ادەبيەتتەرى ەستەلىك رەتىندە مەندە وسى كۇنگە دەيىن ساقتاۋلى. ەستەلىك  دەيتىنىم، حالىقارالىق ۇيىمدار تۇگىلى، بۇگىنگى كۇنى ەلىمىزدەگى ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار وزدەرىنىڭ ىستەپ جۇرگەن جۇمىستارى جايىندا قازاق تىلىندە كىتاپشا دا باسىپ شىعارمايدى. دەموكراتيانىڭ نەگىزگى ۇعىمدارى، تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ العاشقى جىلدارى قازاق تىلىندە حالىق ساناسىندا ءوز ۇيلەسىمىمەن قالىپتاسىپ كۇشەيگەنى مەملەكەت باسشىلارىن شوشىندىردى. مەملەكەتتىك تىلدە قاناتىن جايىپ كەلە جاتقان ەلىمىزدەگى جاس دەموكراتياعا قارسى باسشىلارىمىز ادەيىلەپ ورىس ءتىلىن قولداندى. جەتپىس جىل بويى كەڭەس وكىمەتىندە بيۋروكراتيا ءتىلى رەتىندە قاتايىپ العان ورىس ءتىلى - دەموكراتيا قۇندىلىقتارىن بىردەن جان-جاقتى ىعىستىرا باستادى. مەملەكەتتىك ءىس جۇرگىزۋدە باسىمدىق العان ورىس ءتىلى، باياعى اكىمشىلىك-امىرشىلدىك داستۇرلەرىن كۇشەيتىپ، ەسكى بيلىك نومەنكلاتۋراسىن جانداندىردى. باسشىلارىمىز كەشەگى «گەنسەكتەر» تىلىمەنەن قارۋلانىپ، جۇرگەن جەرلەرىندە ۇرانداتىپ تەك ۋادەلەرمەن عانا جۇمىس جۇرگىزدى.

استانا قالاسىندا ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار وتكىزەتىن ءتۇرلى شارالارعا قازىر دە بارىپ قاتىسۋعا تىرىسامىن. حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ قاناتى استىندا نەمەسە مەملەكەت تاپسىرماسىمەن جۇمىس ىستەپ جۇرگەن ەلىمىزدەگى قوعامدىق ۇيىمداردىڭ بارلىعى ءالى دە جۇمىستارىن ورىس تىلىندە جۇرگىزەدى. ادام قۇقىعىن ورىس تىلىندە قورعايتىن ەلىمىزدەگى قوعامدىق جانە ساياسي ۇيىمدار مەنىڭ قۇقىعىمدى قورعايدى دەگەنگە مەن سەنبەيمىن. سونداي-اق، ۇيىمداردىڭ جۇمىستارىندا شىنايىلىق جوق. ۇيىمداردىڭ ماقساتتارىنا بولىنگەن قاراجاتتاردى يگەرۋگە جانە دەمەۋشىلەرىنە تەك ەسەپ بەرۋلەرى ءۇشىن جۇمىس جاسايتىنعا ۇقسايدى.

استانا قالاسىندا حالىقپەن قايناسىپ جۇمىس جاساپ جاتقان، زاۋرەش باتتالوۆا باستاعان «قازاقستاندا پارلامەنتشىلىكتى دامىتۋ قورى» اتتى ۇيىمدى عانا كورەمىن.

ەلىمىزدەگى بارلىق ۇيىمدارمەن تىعىز جۇمىس جاسايتىن مەملەكەتتىك ورگاندار وكىلدەرى قازاق تىلىندە سويلەپ، ولارعا ونەگە كورسەتۋدىڭ ورنىنا ءىس-شارالاردا ءبىر-بىرىمەن ورىسشا سويلەسىپ جارىسادى.

قازاقستان تاۋەلسىز ەل بولعالى 20 جىل وتسە دە، زامان تالابى وزگەرگەن جوق. ورىس ءتىلىن جەتىك بىلمەسەڭ، مەملەكەتتىك جانە مەملەكەتتىك ەمەس مەكەمەلەردە «كەڭسە ادامى» بولىپ جۇمىس ىستەي المايسىڭ.

«حالىقارالىق دەڭگەيدەگى مەملەكەتتىك ماڭىزدىلىعى بار قۇجاتتار رەسمي تىلدەن مەملەكەتتىك تىلگە اۋتەنتتى اۋدارۋ بارىسىندا كوپ ۇعىمدار ءبىر-بىرىمەن سايكەسپەيدى» دەپ، وتكەندە كارىم ءماسىموۆ مينيسترلەر كابينەتى ماجىلىسىندە مالىمدەمە جاسادى. مەنىڭ ويىمشا، سايكەسپەيتىن سەبەبى، وسىنشا جىلدار بويى لينگۆيستيكامەن كىم كورىنگەن اينالىسىپ كەلەدى. سان عاسىرلىق تاريحى بار كەيبىر ءسوزدىڭ وزىنە عانا لايىق جانە ءتيىستى ۇعىمى (ەتيمونى) بولادى. ونداي سوزدەردى جالپاق قارا سوزبەن الماستىرۋ - ساۋاتسىزدىق. ءارتۇرلى دارەجە، شەندەرگە يە بولىپ العان قاپتاعان عالىمدار بار. حالىقارالىق عىلىمي تەرميندەر كومەگىمەن عىلىمدى تانىعان عالىمدارىمىز ەلىمىزدەگى بولاشاق وقىمىستىلار ءۇشىن عىلىمي سوزدەردى بۇلدىرمەي، كوزىنىڭ قاراشىعىنداي ساقتاپ، قورعاۋلارى كەرەك.

باستى اڭگىمەگە قايتا ورالىپ، قازاق ازاماتتارىنىڭ ساياسي بەلسەندىلىگى جايىندا ايتساق، تۋعان ەلىندە ءجۇرىپ ۇلتىنان الىستاپ، رۋحاني اداسىپ، وقشاۋلانىپ جۇرگەن جاندار جوق ەمەس، بار. ماسەلەن، «مەن ەش پارتيادا جوقپىن. ەشبىر سايلاۋعا بارماعانمىن جانە بارمايمىن دا.  نازارباەۆقا حات جازسام، ول ماعان كومەكتەسەدى» دەگەن سياقتى سوزدەر ايتاتىن نەمقۇرايلى جاندار ەلىمىزدە تولىپ جاتىر. اقىن تايىر جاروكوۆ كەزىندە: «مىڭ-مىڭ قولدار، تولقىنداتا قيمىلدا» دەپ، قازاقتى بىرلىككە شاقىرعان ەكەن. مەن دە حالىقتى ەل ومىرىندەگى ساياسي جانە قوعامدىق بەلسەندىلىككە شاقىرامىن.

«اباي-اقپارات»