بەيسەنبى, 16 مامىر 2024
جاڭالىقتار 3480 0 پىكىر 27 ماۋسىم, 2011 ساعات 06:22

ۋستارەلا لي يستوريا پو كليۋچەۆسكومۋ؟

وچەرەدنوي ناش كرۋگلىي ستول، پريۋروچەننىي ك 100-لەتيۋ سو دنيا سمەرتي ۆ.و. كليۋچەۆسكوگو، بىل پوسۆياششەن ناسلەديۋ ۆىدايۋششەگوسيا رۋسسكوگو يستوريكا ي زناچەنيۋ ەتوگو ناسلەديا ۆ فورميروۆاني سوۆرەمەننوگو يستوريچەسكوگو سوزنانيا. نا وبسۋجدەنيە بىلي ۆىنەسەنى ۆوپروسى: پوموگاەت لي كليۋچەۆسكي پونيات سوۆەتسكوە ي پوستسوۆەتسكوە وبششەستۆو؟ زا كاكوە نەۆەجەستۆو يستوريا پروۋچيلا رۋسسكوە وبششەستۆو ۆ حح ۆەكە؟ كاك س پوموششيۋ زاپادنوەۆروپەيسكوگو ۋما ناۋچيتسيا جيت سۆويم ۋموم؟ ۋتراتيلو لي سوۆرەمەننوە روسسيسكوە وبششەستۆو سرەدستۆا ك «سامويسپراۆلەنيۋ»؟ ۆ كاكوم وبەمە نۋجنو پرەپوداۆات يستوريۋ، چتوبى ناۋچيت پوليتيچەسكي كلاسس مىسليت؟ ۆ ديسكۋسسي پو دوكلادۋ الەكسەيا كارا-مۋرزى پرينيالي ۋچاستيە ولگا جۋكوۆا، ميحايل افاناسەۆ، الەكساندر وبولونسكي، سەرگەي سەكيرينسكي، الەكساندر كامەنسكي، ولەگ بۋدنيتسكي، ەۆگەني ياسين ي درۋگيە. ۆەل وبسۋجدەنيە ۆيتسە-پرەزيدەنت «ليبەرالنوي ميسسي» يگور كليامكين.
يگور كليامكين:

وچەرەدنوي ناش كرۋگلىي ستول، پريۋروچەننىي ك 100-لەتيۋ سو دنيا سمەرتي ۆ.و. كليۋچەۆسكوگو، بىل پوسۆياششەن ناسلەديۋ ۆىدايۋششەگوسيا رۋسسكوگو يستوريكا ي زناچەنيۋ ەتوگو ناسلەديا ۆ فورميروۆاني سوۆرەمەننوگو يستوريچەسكوگو سوزنانيا. نا وبسۋجدەنيە بىلي ۆىنەسەنى ۆوپروسى: پوموگاەت لي كليۋچەۆسكي پونيات سوۆەتسكوە ي پوستسوۆەتسكوە وبششەستۆو؟ زا كاكوە نەۆەجەستۆو يستوريا پروۋچيلا رۋسسكوە وبششەستۆو ۆ حح ۆەكە؟ كاك س پوموششيۋ زاپادنوەۆروپەيسكوگو ۋما ناۋچيتسيا جيت سۆويم ۋموم؟ ۋتراتيلو لي سوۆرەمەننوە روسسيسكوە وبششەستۆو سرەدستۆا ك «سامويسپراۆلەنيۋ»؟ ۆ كاكوم وبەمە نۋجنو پرەپوداۆات يستوريۋ، چتوبى ناۋچيت پوليتيچەسكي كلاسس مىسليت؟ ۆ ديسكۋسسي پو دوكلادۋ الەكسەيا كارا-مۋرزى پرينيالي ۋچاستيە ولگا جۋكوۆا، ميحايل افاناسەۆ، الەكساندر وبولونسكي، سەرگەي سەكيرينسكي، الەكساندر كامەنسكي، ولەگ بۋدنيتسكي، ەۆگەني ياسين ي درۋگيە. ۆەل وبسۋجدەنيە ۆيتسە-پرەزيدەنت «ليبەرالنوي ميسسي» يگور كليامكين.
يگور كليامكين:
سەگودنياشنيايا ناشا ۆسترەچا پريۋروچەنا ك 100-لەتيۋ سو دنيا سمەرتي ۆاسيليا وسيپوۆيچا كليۋچەۆسكوگو. ي گوۆوريت مى بۋدەم يمەننو و نەم. ەتا تەما ۆوزنيكلا نا پەرەسەچەني دۆۋح ناپراۆلەني رابوتى «ليبەرالنوي ميسسي». ۆو-پەرۆىح، مى پوموگاەم الەكسەيۋ الەكسەەۆيچۋ كارا-مۋرزە ۆ ەگو دەياتەلنوستي پو اكتۋاليزاتسي ناسلەديا رۋسسكيح ليبەرالنىح مىسليتەلەي، ك چيسلۋ كوتورىح س وپرەدەلەننىمي وگوۆوركامي موجنو پريچيسليت ي كليۋچەۆسكوگو. ۆو-ۆتورىح، مى ۆ پوسلەدنەە ۆرەميا منوگو ۆنيمانيا ۋدەلياەم پروبلەمام وتەچەستۆەننوي يستوري، ەە كونتسەپتۋاليزاتسي. سوشليۋس، ۆ چاستنوستي، نا وبسۋجدەنيە تريلوگي الەكساندرا يانوۆا «روسسيا ي ەۆروپا», كوتوروە ۆىياۆيلو سۋششەستۆەننىە رازنوگلاسيا مەجدۋ ليۋدمي، پريدەرجيۆايۋششيميسيا ودنيح ي تەح جە يلي بليزكيح ميروۆوززرەنچەسكيح پوزيتسي.
سەگودنيا ۋ ناس ەست ۆوزموجنوست پەرەوريەنتيروۆات وبسۋجدەنيە نا تە تراديتسي يستوريچەسكوگو پوزنانيا، كوتورىە بىلي زالوجەنى ستارىمي رۋسسكيمي يستوريكامي. ناسكولكو يح ناسلەديە پولەزنو نام دليا پونيمانيا دوسوۆەتسكوي يستوري، كوتورۋيۋ وني يزۋچالي، ي چتو موجنو ۆزيات ۋ نيح دليا پونيمانيا يستوري سوۆەتسكوي ي پوستسوۆەتسكوي، كوتوروي وني نە زنالي؟ س كليۋچەۆسكوگو جە تسەلەسووبرازنو ناچات حوتيا بى پوتومۋ، چتو ۋ بولشينستۆا سوۆرەمەننىح يستوريكوۆ ك نەمۋ ۋتۆەرديلوس سكەپتيچەسكوە وتنوشەنيە: سسىلاتسيا نا نەگو ستالو سرەدي نيح چۋت لي نە دۋرنىم تونوم. ۆوت ي داۆايتە پوپروبۋەم رازوبراتسيا، ناسكولكو ۋستارەلا يستوريا «پو كليۋچەۆسكومۋ»، ي ۆ چەم ەە ۋستارەلوست زاكليۋچاەتسيا، ەسلي تاكوۆايا يمەەت مەستو. راۆنو كاك رازوبراتسيا ي ۆ توم، پوچەمۋ ۋ نەيستوريكوۆ كليۋچەۆسكي پو-پرەجنەمۋ ۆىزىۆاەت ينتەرەس، چەگو و منوگيح سوۆرەمەننىح اۆتوراح نە سكاجەش.
پەرۆىم يا پرەدوستاۆليۋ سلوۆو الەكسەيۋ الەكسەەۆيچۋ كارا-مۋرزە. پوسلە نەگو ۆىستۋپيات دۆا سودوكلادچيكا - ولگا اناتولەۆنا جۋكوۆا ي ميحايل نيكولاەۆيچ افاناسەۆ. ا پوتوم - ۆسە، كتو زاحوچەت. پوجالۋيستا، الەكسەي الەكسەەۆيچ.

الەكسەي كارا-مۋرزا (زاۆەدۋيۋششي وتدەلوم ينستيتۋتا فيلوسوفي ران):
«گلاۆنىي ۋروك كليۋچەۆسكوگو زاكليۋچاەتسيا ۆ توم، چتو ليۋبومۋ پوليتيچەسكومۋ پەرەۆوروتۋ پرەدشەستۆۋەت پەرەۆوروت نراۆستۆەننىي»

ۋۆاجاەمىە كوللەگي ي درۋزيا، تەما موەگو ۆۆودنوگو دوكلادا: «ۋروكي ۆاسيليا وسيپوۆيچا كليۋچەۆسكوگو». يا رەشيل وگرانيچيتسيا سەگودنيا ليش ودنيم يز تاكيح ۋروكوۆ، كوتورىي، نا موي ۆزگلياد، سپوسوبەن زادات تون ناشەي ديسكۋسسي. ەتوت ۋروك يا بى سفورمۋليروۆال تاك: نراۆستۆەننىي، دۋحوۆنىي پەرەۆوروت ۆسەگدا پرەدشەستۆۋەت پەرەۆوروتۋ پوليتيچەسكومۋ. كونەچنو، ۆاسيلي وسيپوۆيچ بىل دالەكو نە پەرۆىم، كتو سفورمۋليروۆال داننىي تەزيس، نو يمەننو ون پريدال ەمۋ ستاتۋس گلاۆنوگو وبوسنوۆانيا تسەلنوي كونتسەپتسي روسسيسكوي يستوري، پريچەم يستوري نە تولكو گوسۋدارستۆەننوي، نو ي وبششەستۆەننوي، ناتسيونالنو-گراجدانسكوي.
ەتوت ۋروك كليۋچەۆسكوگو يا دليا ناچالا كوروتكو پرويلليۋستريرۋيۋ نا پريمەرە اناليزا يم ساميم دۆۋح فراگمەنتوۆ رۋسسكوي يستوري - فراگمەنتوۆ، وتنوسياششيحسيا ك چيسلۋ يزليۋبلەننىح ساميم كليۋچەۆسكيم. ەتو، ۆو-پەرۆىح، پەريود ۆوزۆىشەنيا موسكۆى ي وبرەتەنيا سترانوي ناتسيونالنوي نەزاۆيسيموستي، ت.ە. ۆىحود يز «سمۋتنوگو ۆرەمەني» ۆ ح1ۋ-حۋ ۆەكاح. ي، ۆو-ۆتورىح، ۆحود ۆ «رۋسسكۋيۋ سمۋتۋ» ۆ ناچالە حۋII ستولەتيا. دۋمايۋ، چتو وبراششەنيە ك پروبلەماتيكە رۋسسكوي سمۋتى، كوگدا بروجەنيە ۆ ۋماح پوروجداەت بىسترىە سوتسيالنو-پوليتيچەسكيە ترانسفورماتسي، سەگودنيا ۆەسما ي ۆەسما اكتۋالنو.
ۆ وبويح سلۋچاياح كليۋچەۆسكي پوكازىۆاەت، كاك يزمەنەنيا ۆ سفەرە سوزنانيا پرەدپولاگايۋت زاتەم رازۆوراچيۆانيە تسەلوي تسەپوچكي سوتسيالنىح ي پوليتيچەسكيح يزمەنەني. ون پوكازىۆاەت، چتو دۋحوۆنو-نراۆستۆەننوە ۆوزروجدەنيە ۆەدەت ك ۆوزروجدەنيۋ پوليتيچەسكومۋ. ي ناوبوروت: دۋحوۆنو-نراۆستۆەننوە وسكۋدەنيە نەيزبەجنو ۆەدەت ك پوليتيچەسكومۋ پوگرومۋ. پومنيتە، ۋ ميحايلا بۋلگاكوۆا ەست فرازا زنامەنيتايا: «رازرۋحا نە ۆ كلوزەتاح، ا ۆ گولوۆاح». پروفەسسور پرەوبراجەنسكي، سۋديا پو ۆسەمۋ، بىل يدەينىم ۋچەنيكوم پروفەسسورا كليۋچەۆسكوگو. دوباۆليۋ: راۆنىم وبرازوم، ي پرەودولەنيە رازرۋحي ناچيناەتسيا ۆ گولوۆاح. ي يا توجە (ۆسلەد زا كليۋچەۆسكيم، بۋلگاكوۆىم ي پرەوبراجەنسكيم) سمەيۋس، كوگدا كاكيە-تو «نوۆىە باريتونى» كريچات: «دولوي رازرۋحۋ!».
ناپومنيۋ، چتو اناليز كليۋچەۆسكوگو، كاسايۋششيسيا وبرەتەنيا رۋسيۋ ناتسيونالنوي نەزاۆيسيموستي، ناچيناەتسيا س فيكساتسي ترەح نا پەرۆىي ۆزگلياد مالوزناچيتەلنىح ي رازروزنەننىح فاكتوۆ، يمەۆشيح مەستو ۆ ناچالە 40-ح گودوۆ ح1ۋ ۆەكا. پەرۆوە. يز موسكوۆسكوگو موناستىريا ۆىزۆان بىل نا تسەركوۆنو-ادمينيستراتيۆنوە پوپريششە سكرىۆاۆشيسيا 40-لەتني ينوك الەكسي، بۋدۋششي ميتروپوليت موسكوۆسكي. ۆتوروي فاكت. توگدا جە ودين 20-لەتني پۋستىننيك (بۋدۋششي پرەپودوبنىي سەرگي) ۆ لەسۋ، ۆ رايونە بۋدۋششەي لاۆرى، پوسترويل مالەنكۋيۋ دەرەۆياننۋيۋ كەليۋ-تسەركوۆ. ي ترەتە. ۆ ۋستيۋگە روديلسيا بۋدۋششي سۆياتوي پەرمسكوي زەملي سۆياتيتەل ستەفان. تولكو پوتوم ۆىياسنيتسيا، گوۆوريت كليۋچەۆسكي، چتو «ني ودنوگو يز ەتيح يمەن نەلزيا پرويزنەستي، نە ۆسپومنيۆ دۆۋح وستالنىح». ي پرودولجاەت: «ەتا ترويتسا سوزۆەزديەم بلەششەت ۆ ناشەم ح1ۋ ۆەكە، دەلايا ەگو زارەي پوليتيچەسكوگو ۆوزروجدەنيا رۋسسكوي زەملي».
ا دالەە كليۋچەۆسكي پودروبنو ي ۆيرتۋوزنو وپيسىۆاەت كارتينۋ توگو، كاك ناچيناەت وتزىۆاتسيا ۆ وبششەستۆە ەتوت، كازالوس بى، وچەن سلابىي دۋحوۆنىي يمپۋلس. الەكسي، سەرگي، ستەفان پوناچالۋ پوۆليالي نا نەمنوگيح. تاكيح ليۋدەي بىلا كاپليا ۆ مورە، پيشەت كليۋچەۆسكي، نو ۆەد «ي ۆ تەستە نۋجنو نەمنوگو ۆەششەستۆا، ۆىزىۆايۋششەگو بروجەنيە. نراۆستۆەننوە ۆليانيە دەيستۆۋەت نە مەحانيچەسكي، ا ورگانيچەسكي، نا ەتو ۋكازال سام حريستوس، سكازاۆ: "تسارستۆو بوجيە پوحوجە نا زاكۆاسكۋ"». رەزۋلتات - پوستەپەننوە، نو نەۋكلوننوە ۋسيلەنيە چۋۆستۆا نراۆستۆەننوي بودروستي ي دۋحوۆنوي كرەپوستي، كوتورىە سو ۆرەمەنەم پرينوسيات ي سۆوي پوليتيچەسكيە پلودى. ەتو، تاك سكازات، پريمەر پوزيتيۆنىي: نراۆستۆەننايا سوسرەدوتوچەننوست ي دۋحوۆنوە پودۆيجنيچەستۆو دايۋت يمپۋلس ك ناتسيونالنوي ي گوسۋدارستۆەننوي كونسوليداتسي.
پريمەر پريامو پروتيۆوپولوجنىي - پوگرۋجەنيە روسسي ۆ سمۋتۋ ۆ ناچالە حۋII ۆەكا. فورمالنايا پريچينا زدەس - پرەسەچەنيە ديناستي، نو «پودكلادكا» سمۋتى، كاك ۋبەديتەلنو پوكازىۆاەت كليۋچەۆسكي، چيستو مەتافيزيچەسكايا. سەيچاس مى بى نازۆالي ەتوت پروتسەسس پروتسەسسوم «يدەينوي دەلەگيتيميزاتسي ۆلاستي». ي دەيستۆيتەلنو، پرولوگوم سمۋتى ستالا پوسلەدوۆاتەلنايا سمەنا نا رۋسسكوم ترونە فيگۋر، نەسۋششيح، پو ۆىراجەنيۋ ۆاسيليا وسيپوۆيچا، كاكۋيۋ-تو «دۋشەۆنۋيۋ چەرۆوتوچينۋ».
ۆوت فەدور يواننوۆيچ، پوسلەدني يز رودا كاليتى - بلاجەننىي، يۋروديۆىي نا ترونە (نەكوتورىە گوۆوريلي پروستو: دۋراك يلي بەزۋمەتس), پوستوياننو ۆينوۆاتو ۋلىبايۋششيسيا ي بەگايۋششي پو تسەركۆام ترەزۆونيت ۆ كۋپولا. ي ەتو ستالو دليا وبششەستۆا زريمىم پروياۆلەنيەم دەگراداتسي تراديتسيوننوي ۆلاستي.
ا ۆوت سمەنيۆشي فەدورا بوريس گودۋنوۆ. س چيستو ۋپراۆلەنچەسكوي توچكي زرەنيا، پولاگاەت كليۋچەۆسكي، ون بىل ۆپولنە «ەففەكتيۆنىم ۋپراۆلەنتسەم». ەگو بەدا (ي، سووتۆەتستۆەننو، بەدا سترانى) بىلا ۆ درۋگوم: «بوريس پرينادلەجال ك چيسلۋ تەح زلوسچاستنىح ليۋدەي، كوتورىە ي پريۆلەكالي ك سەبە، ي وتتالكيۆالي وت سەبيا: پريۆلەكالي ۆيديمىمي كاچەستۆامي ۋما ي تالانتا، وتتالكيۆالي نەزريمىمي، نو چۋەمىمي نەدوستاتكامي سەردتسا ي سوۆەستي. ون ۋمەل ۆىزىۆات ۋديۆلەنيە ي پريزناتەلنوست، نو نيكومۋ نە ۆنۋشال دوۆەريا، ەگو ۆسەگدا پودوزرەۆالي ۆ دۆۋليچي ي كوۆارستۆە، سچيتالي نا ۆسە سپوسوبنىم». يمەننو پوەتومۋ ۆ ۆەرسيۋ ۋبيستۆا تسارەۆيچا دميتريا گودۋنوۆىم پوۆەريلي سرازۋ وچەن منوگيە. نارودنىە سلۋحي پرەسلەدوۆالي گودۋنوۆا ي پري تسارە فەدورە، ي پوسلە ەگو سمەرتي. ۆ رەزۋلتاتە جە، پو كليۋچەۆسكومۋ، ي «زامۋتيليس ۋمى ۋ رۋسسكيح ليۋدەي، ي پوشلا سمۋتا». گودۋنوۆ - زەمسكي يزبراننيك پرەۆراتيلسيا ۆ «مالودۋشنوگو پوليتسەيسكوگو ترۋسا، ون پوكازال، چتو ۆسەح بويتسيا، كاك ۆور، ەجەمينۋتنو وپاسايۋششيسيا بىت پويماننىم». ي تاك دالەە، تسەپوچكۋ ەتيح راسسۋجدەني موجنو پرودولجات ي ۆ وتنوشەني ۆاسيليا شۋيسكوگو، ي ساموزۆانتسەۆ، ي درۋگيح پەرسوناجەي سمۋتنوگو ۆرەمەني.
يتاك: ليۋبومۋ پوليتيچەسكومۋ پەرەۆوروتۋ پرەدشەستۆۋەت پەرەۆوروت نراۆستۆەننىي. ۆەرنوست ەتوگو تەزيسا، پروياۆيۆشاياسيا ۆ حIۋ ي حۋII ۆەكاح، پودتۆەرديلاس ۆ روسسي ي ۆ ناچالە ۆەكا حح-گو. ۋجە سام كليۋچەۆسكي، وسوبەننو پوسلە پوراجەنيا ۆ ياپونسكوي ۆوينە ي «كروۆاۆوگو ۆوسكرەسەنيا»، كوتوروە ۆاسيلي وسيپوۆيچ نازۆال «ناشيم ۆتورىم پورت-ارتۋروم»، ۋسپەل كونستاتيروۆات نەيزبەجنوست پسيحولوگيچەسكوي ديسكرەديتاتسي رۋسسكوگو پراۆياششەگو رەجيما. «الەكسەي تسارستۆوۆات نە بۋدەت»، - پوۆتوريل كليۋچەۆسكي پۋبليچنو ۆ 1905 گودۋ سۆويۋ بولەە راننيۋيۋ دنەۆنيكوۆۋيۋ دوگادكۋ.
يمەننو ەتوت فەنومەن كونۆەرتاتسي نەگاتيۆنىح دۋحوۆنىح پروتسەسسوۆ ۆ سوتسيالنو-پوليتيچەسكيە ستال پرەدمەتوم يسسلەدوۆانيا ي بلەستياششەي كوگورتى يستوريوسوفوۆ سەرەبريانوگو ۆەكا. يح يستوريوسوفيا ياۆيلاس ۆ دۆۋح رازنىح ۆيداح، ينوگدا وسترو كونفليكتۋيۋششيح مەجدۋ سوبوي. ۆسپومنيم ديسكۋسسيۋ مەجدۋ «ۆەحامي» ي وپپونيرۋيۋششيمي يم كادەتسكيمي «انتيۆەحامي». نو، تەم نە مەنەە، موجنو ناستايۆات نا توم، چتو ەتي پوتوكي پرەدستاۆليالي سوبوي رازنىە ناپراۆلەنيا سرەدي مەتودولوگيچەسكيح پوسلەدوۆاتەلەي ۆاسيليا كليۋچەۆسكوگو.
پەرۆىي پوتوك، نازوۆەم ەگو رەليگيوزنو-فيلوسوفسكيم، بىل پرەدستاۆلەن اۆتورامي ۆەحوۆسكوگو ناپراۆلەنيا - سەرگەەم بۋلگاكوۆىم، نيكولاەم بەردياەۆىم، سەمەنوم فرانكوم، پەتروم سترۋۆە ي درۋگيمي. ۆ تسەنترە يح ۆنيمانيا يمەننو «تەما كليۋچەۆسكوگو»: يسسلەدوۆانيە مەتامورفوز رۋسسكوگو سوزنانيا، رەليگيوزنىح مەتافيزيچەسكيح وسنوۆاني پوليتيكي. ۆسپومنيم تاكيە پرينتسيپيالنىە رابوتى، كاك «كارل ماركس كاك رەليگيوزنىي تيپ» سەرگەيا بۋلگاكوۆا، «دۋشا روسسي» نيكولايا بەردياەۆا يلي كوللەكتيۆنىە سبورنيكي «ۆەحي» ي «يز گلۋبينى». نو پريامىمي پوسلەدوۆاتەليامي كليۋچەۆسكوگو بىلي ي يح وپپونەنتى، كوتورىح يا بى وتنەس ك كادەتسكو-پوزيتيۆيستسكومۋ لاگەريۋ. ناپومنيۋ، چتو ۆىدايۋششيەسيا يستوريكي-كادەتى، ليدەرى كونستيتۋتسيوننو-دەموكراتيچەسكوي پارتي پاۆەل ميليۋكوۆ، الەكساندر كيزەۆەتتەر، الەكساندر كورنيلوۆ بىلي نەپوسرەدستۆەننىمي ۋچەنيكامي ۆاسيليا وسيپوۆيچا.
موگۋ ۋتۆەرجدات تاكجە، چتو لۋچشەە يز توگو، چتو بىلو ناپيسانو ۆ رۋسسكوي ەميگرانتسكوي يستوريوسوفي، بۋد تو «مىسلي و روسسي» فەدورا ستەپۋنا، «سۋدبا ي گرەحي روسسي» گەورگيا فەدوتوۆا، راسسۋجدەنيا و سووتنوشەني «روسسي ي سۆوبودى» ۆلاديميرا ۆەيدلە، - چتو ۆسە ەتو توجە پرياموە رازۆيتيە «تەمى كليۋچەۆسكوگو». پوسموتريتە حوتيا بى وتنوسيتەلنو راننيۋيۋ رابوتۋ فەدوتوۆا «رەۆوليۋتسيا يدەت» 1926 گودا، سدەلاۆشۋيۋ ەگو زنامەنيتىم ۆ ەميگراتسي. ەتو رابوتا، پريامو پريمەنيايۋششايا پرينتسيپ، يسپولزوۆاننىي كليۋچەۆسكيم ۆ اناليزە يستوكوۆ رۋسسكوي سمۋتى. موجنو سكازات، چتو ەتو ۆووبششە دەمونستراتيۆنو ۋچەنيچەسكايا ستاتيا ۆىدايۋششەگوسيا ۋچەنيكا. فەدوتوۆ «كوپيروۆال» مەتودولوگيۋ كليۋچەۆسكوگو پودوبنو تومۋ، كاك بريۋللوۆ نابيۆال رۋكۋ، كوپيرۋيا ميكەلاندجەلو ۆ ۆاتيكانە.
ا كاك وبستويت دەلو س مەتودولوگيەي كليۋچەۆسكوگو پريمەنيتەلنو ك پوسلەدنيم سوبىتيام ۆ روسسي، پود كويمي يا يمەيۋ ۆ ۆيدۋ انتيكوممۋنيستيچەسكۋيۋ رەۆوليۋتسيۋ ي ۆەس پوستسوۆەتسكي پەريود؟ نەلزيا وتريتسات: ۋ ناس نامەتيلاس پرەكراسنايا شكولا ەكونوميكو-دەتەرمينيستسكوگو اناليزا پوسلەدنيح لەت سۋششەستۆوۆانيا كوممۋنيستيچەسكوگو رەجيما ي ەگو كراحا. بلەستياششيم پريمەروم تاكوگو اناليزا يا بى نازۆال «گيبەل يمپەري» ەگورا گايدارا. نو ەتو نە وتمەنياەت درۋگوگو فاكتا - وتسۋتستۆيا ۆ ليتەراتۋرە فۋندامەنتالنىح گۋمانيتارنىح تەكستوۆ، وسنوۆاننىح نا ۋپوميانۋتوم ۆىشە ۋروكە كليۋچەۆسكوگو. «گيبەل يمپەري - 2» پوكا نە سوزدانا. پريتوم، چتو ي سرەدي ناشيح سوۆرەمەننيكوۆ ەست بلەستياششيە وبرازتسى يسسلەدوۆاني توگو تيپا، و كوتوروم يا گوۆوريۋ، وني نە يمەيۋت وتنوشەنيا ك نوۆەيشەي ناشەي يستوري.
يا ۆسپومينايۋ الەكساندرا ميحايلوۆيچا پانچەنكو، س كوتورىم منە دوۆەلوس بىت بليزكو زناكومىم. تو بىلا زيما 1990-1991 گودوۆ، كوگدا ون چيتال تسيكل لەكتسي و رۋسسكوي كۋلتۋرە ۆ پاريجە دليا رۋسيستوۆ. رۋسسكيح توگدا ۆ پاريجە بىلو وچەن نەمنوگو، يا وبششالسيا س پانچەنكو پوچتي ەجەدنەۆنو. ۆسپومينايۋ ەگو ۆەليكۋيۋ كنيگۋ و دۋحوۆنىح سدۆيگاح ۆ روسسي ۆ كانۋن پەتروۆسكيح رەفورم - ەتو بەسسپورنو پرودولجەنيە ليني كليۋچەۆسكوگو. نو و پەريودە، و كوتوروم يا ۆەدۋ رەچ، نيچەگو تاكوگو ۋ ناس نەت.
كونەچنو، ليتەراتۋرا، رابوتايۋششايا س پروبلەماتيكوي تسەننوستەي كوممۋنيستيچەسكوي ەپوحي ي يح پوستەپەننوي دەگراداتسي، ۋ ناس توجە بىلا. نو كاكايا؟ ۆسپومنيم حوتيا بى سبورنيك 1988 گودا «ينوگو نە دانو». ون ناپيسان سوۆسەم نە ۆ ەكونوميكو-دەتەرمينيستسكوم كليۋچە، تام تاكيح تەكستوۆ پوداۆليايۋششەە مەنشينستۆو. ەتو سبورنيك، ۆ كوتوروم دومينيرۋەت، سكورەە، يمەننو دۋحوۆنو-پسيحولوگيچەسكايا تەماتيكا. ودناكو وسنوۆنوي كورپۋس سوستاۆيلي زدەس ستاتي، كوتورىە، ۆىراجاياس سلوۆامي يزۆەستنوي وپپوزيتسي نيكولايا بەردياەۆا، پرەدستاۆليالي سوبوي ۆسە-تاكي نە «فيلوسوفسكۋيۋ يستينۋ»، ا كونتسەنتريروۆاننۋيۋ «ينتەلليگەنتسكۋيۋ پراۆدۋ». كستاتي، ساما پوستانوۆكا ۆوپروسا: «ينوگو نە دانو» (يا گوۆوريل ي پيسال وب ەتوم سرازۋ پو ۆىحودۋ كنيجكي) - ابسوليۋتنو بەسپلودنا ۆ مەتودولوگيچەسكوم سمىسلە. توچنو تاك جە، كاك درۋگوە پوپۋليارنوە ۆىراجەنيە ەپوحي انتيكوممۋنيستيچەسكوي رەۆوليۋتسي: «تاك جيت نەلزيا». ەتو موگلي فورمۋليروۆات ليۋدي، سكورەە ۆسەگو، نە چيتاۆشيە كليۋچەۆسكوگو ليبو نە ۋسۆويۆشيە ەگو گلاۆنىح ۋروكوۆ. جيت موجنو وچەن پو-رازنومۋ، ي «ينوە» - ۆسەگدا دانو.
نو پرينتسيپيالنو نوۆوە، ۋستويچيۆوە «ينوە» - ەتو ۆسەگدا رەزۋلتات پوزيتيۆنىح يزمەنەني نراۆستۆەننوگو سوستويانيا وبششەستۆا. بىلي لي تاكيە سەرەزنىە پودۆيجكي، ۆىزۆاۆشيە، پوميمو ەكونوميچەسكيح پريچين، وبۆال كوممۋنيستيچەسكوگو سوتسيۋما؟ دۋمايۋ، بىلي، نو وني پوچتي نە يسسلەدوۆانى. ۆوپروس، كوتورىي سەيچاس رازەدينياەت پوليتيچەسكيە لاگەريا: پەرەسترويكا ي انتيكوممۋنيستيچەسكايا رەۆوليۋتسيا - ەتو رەزۋلتات مودەرنيزاتسي يلي دەگراداتسي وبششەستۆەننوي نراۆستۆەننوستي ي پوليتيچەسكوگو سوزنانيا؟ چەم بىلا پەرەسترويكا - دەموكراتيچەسكوي رەۆوليۋتسيەي يلي «كاتاسترويكوي»، كاك نازۆال ەە پوكوينىي الەكساندر زينوۆەۆ؟ ا چتو بىلو ۆ 1990-ح؟ مى ناچينالي توگدا ۆىحوديت يز سمۋتى ك ناتسيونالنومۋ ۆوزروجدەنيۋ يلي، ناپروتيۆ، وكونچاتەلنو پوگرۋزيليس ۆ سمۋتۋ؟ ۆوپروسى سوۆسەم نە ريتوريچەسكيە. كستاتي، موي دۆويۋرودنىي برات دەسياتكي كنيگ ناپيسال پرو تو، چتو گورباچەۆسكايا پەرەسترويكا ي ەلتسينسكيە رەفورمى - ەتو كاك راز رەزۋلتات دەگراداتسي، دەموراليزاتسي، ينوگدا ينسپيريروۆاننوي يزۆنە، رەزۋلتات دەمونتاجا نارودا، سوپروۆوجداۆشيسيا بەسپرەتسەدەنتنوي مانيپۋلياتسيەي سوزنانيەم. يا پونيمايۋ، چتو بولشينستۆو يز پريسۋتستۆۋيۋششيح س تاكوي پوزيتسيەي نە سوگلاسنى، نو سەرەزنىح تەكستوۆ نا ەتۋ تەمۋ ۋ ناس پوچتي نەت.
مەجدۋ تەم، ەششە فەدور ستەپۋن - پرياموي، نا موي ۆزگلياد، ۋچەنيك كليۋچەۆسكوگو ي چەلوۆەك، ۆ چەم ليبەراليزمە سومنەۆاتسيا نە پريحوديتسيا، بەسسپورنىي ناش سويۋزنيك - نەودنوكراتنو پيسال ۆ ەميگراتسي، چتو ۆىحود يز كوممۋنيزما بۋدەت ۆوۆسە نە بلاگوستنىم، ا وچەن ي وچەن تياجكيم. حۋجە بولشەۆيزما بۋدۋت رازۆالينى بولشەۆيزما - ۆوت پروروچەستۆو ستەپۋنا. ون پرەدچۋۆستۆوۆال، چتو ۋ پوزيتيۆنوگو (ا نە پروستو رازرۋشيتەلنوگو) ۆىحودا يز كوممۋنيزما ۆ روسسي بۋدەت سليشكوم مالو دۋحوۆنو-نراۆستۆەننىح پرەدپوسىلوك. ي ون، ك سوجالەنيۋ، وكازالسيا پراۆ.
يا دۋمايۋ، چتو پوبەدا ناد بولشەۆيزموم ستالا ۆوزموجنا ۆ رەزۋلتاتە سلوجەنيا دەيستۆي پو كراينە مەرە دۆۋح دۋحوۆنىح اۆتوريتەتوۆ: يا يمەيۋ ۆ ۆيدۋ سولجەنيتسىنا ي ساحاروۆا. يح رابوتا پو دەلەگيتيماتسي كوممۋنيزما بىلا بەسپرەتسەدەنتنا. ك سوجالەنيۋ، پري يح راۆنو انتيكوممۋنيستيچەسكيح جيزنەننىح پوزيتسياح كارتينى ميرا ۋ نيح بىلي نە تولكو رازنىمي، نو ي كونفليكتۋيۋششيمي، چتو نە موگلو نە نالوجيت نەگاتيۆنىي وتپەچاتوك نا ناشە دۋحوۆنوە، ا پوتوم ي پوليتيچەسكوە رازۆيتيە. ەتو پوكازالا، ناپريمەر، پوسلەدۋيۋششايا پولەميكا تاكيح فيگۋر، ك كوتورىم پو وتدەلنوستي موجنو وتنوسيتسيا س سيمپاتيەي، - ناتانا ەيدەلمانا ي ۆيكتورا استافەۆا، زاپادنيكا-ليبەرالا ي دەموكراتا-پوچۆەننيكا.
پومنيتە يح ناشۋمەۆشۋيۋ پەرەپيسكۋ 1986 گودا، پوتوم نەودنوكراتنو پەرەپەچاتاننۋيۋ؟ ەتو، كونەچنو، بىلا ۋجە دەگراداتسيا سپورا زاپادنيكوۆ ي ساموبىتنيكوۆ، وبۋسلوۆيۆشايا پوستەپەننۋيۋ دەموراليزاتسيۋ انتيكوممۋنيستيچەسكوگو لاگەريا. ي تاكوە ۆىحولاششيۆانيە انتيكوممۋنيستيچەسكوگو پافوسا پري زاپازدىۆاني روستا دەموكراتيچەسكوگو سوزنانيا ي پريۆەلي ك سۆەرتىۆانيۋ رەفورم، ك پوليتيچەسكومۋ انتيدەموكراتيزمۋ. پوليتيچەسكومۋ پوگرومۋ پرەدشەستۆوۆال يدەينىي انتيدەموكراتيچەسكي پوگروم، كوتورىي نە زاكونچيلسيا، نا موي ۆزگلياد، ي پو سەي دەن، ي ەتو يمەننو ون پرودولجاەت سوزداۆات پوچۆۋ دليا اۆتوريتارنىح دەيستۆي.
ۆوزموجەن لي نوۆىي پودەم دەموكراتيچەسكيح ي ليبەرالنىح تەندەنتسي ۆ روسسي؟ ەسلي سلەدوۆات ۋروكام كليۋچەۆسكوگو، تو وتۆەت بۋدەت: «دا، ۆوزموجەن». بولەە توگو، ەتوت پودەم پروستو نەيزبەجەن، ەسلي سناچالا پويدەت نوۆىي ەتاپ دەموكراتيزاتسي ي ليبەراليزاتسي سوزنانيا. كستاتي، كليۋچەۆسكي پرەكراسنو پوكازال، كاكيمي بىۆايۋت ي فالستارتى ليبەراليزاتسي ي گراجدانسكوي كونسوليداتسي نا پريمەرە ليدەرا پەرۆوگو نارودنوگو وپولچەنيا پەريودا سمۋتى، ۆىدايۋششەگوسيا گراجدانينا پروكوپيا لياپۋنوۆا. توت وبرەك سەبيا نا پوراجەنيە، تاك كاك ۆ گلازاح منوگيح وچەن تەسنو اسسوتسيروۆالسيا س ۆرەمەننىمي، نو پوگۋبيۆشيمي ەگو رەپۋتاتسيۋ سويۋزنيكامي. ۆىستۋپايا زا «زەمسكۋيۋ روسسيۋ»، ون، ودناكو، نە پوگنۋشالسيا سويۋزوم ني س بولوتنيكوۆىم، ني س شۋيسكيم. ەتي كومپروميسسى ي پريۆەلي ك ەگو نراۆستۆەننوي ساموديسكرەديتاتسي.
موي ۆىۆود، كوتورىي يا ۆىنوشۋ نا ناشۋ ديسكۋسسيۋ، تاكوۆ: تو، چتو پرويزوشلو ۆ روسسي، ي تو، چتو پرويسحوديت سەيچاس، - ەتو وچەرەدنىە پودتۆەرجدەنيا دەيستۆەننوستي ۋروكوۆ كليۋچەۆسكوگو. نو زاكليۋچيت سۆوە ۆىستۋپلەنيە يا ۆسە جە حوچۋ نا وپتيميستيچەسكوي نوتە، ي پريۆەدۋ سلوۆا وسيپا ماندەلشتاما و كليۋچەۆسكوم، و توم، چتو وزناچاەت ەگو يميا ۆ پەرەجيۆاني رۋسسكيح تراگەدي. ماندەلشتام - بلەستياششە وبرازوۆاننىي گۋمانيتاري، زنال، و چەم پيشەت: «كليۋچەۆسكي - دوبرىي گەني، دوماشني دۋح-پوكروۆيتەل رۋسسكوي كۋلتۋرى، س كوتورىم نە ستراشنى نيكاكيە بەدستۆيا، نيكاكيە يسپىتانيا».

يگور كليامكين:
سپاسيبو، الەكسەي الەكسەەۆيچ. ۆى ۆىچلەنيلي ۆ ناسلەدي كليۋچەۆسكوگو تولكو ودين مومەنت، سوسرەدوتوچيۆ ناشە ۆنيمانيە نا دۋحوۆنو-نراۆستۆەننوي سوستاۆليايۋششەي ەگو پونيمانيا رۋسسكوي يستوري. ۆ ەتوم راكۋرسە ونا ۆىگلياديت چەرەدوۆانيەم دۋحوۆنو-نراۆستۆەننىح دەگراداتسي ي دۋحوۆنو-نراۆستۆەننىح ۆوزروجدەني روسسي. نو وستاەتسيا وتكرىتىم ۆوپروس و توم، پوچەمۋ پرويسحوديات دەگراداتسي، پوچەمۋ وني سمەنيايۋتسيا ۆوزروجدەنيامي ي پوچەمۋ ۆوزروجدەنيا ۆەدۋت ك نوۆىم دەگراداتسيام. ەست لي ۋ كليۋچەۆسكوگو پودحودى، كوتورىە دايۋت وتۆەت نا ەتوت ۆوپروس؟ حوتەلوس بى، چتوبى مى ك ەتومۋ سيۋجەتۋ ەششە ۆەرنۋليس. ا پوكا پرەدوستاۆليايۋ سلوۆو ولگە اناتولەۆنە جۋكوۆوي.

ولگا جۋكوۆا (پروفەسسور كافەدرى كۋلتۋرولوگي موسكوۆسكوگو پەداگوگيچەسكوگو گوسۋدارستۆەننوگو ۋنيۆەرسيتەتا):
«كليۋچەۆسكي پوكازال وسنوۆنوە پروتيۆورەچيە رۋسسكوي يستوري كاك پروبلەمۋ وتنوشەنيا رۋسسكوگو ۋما ك رۋسسكوي دەيستۆيتەلنوستي»

پرودولجايا لينيۋ راسسۋجدەني الەكسەيا الەكسەەۆيچا، يا حوچۋ ناچات س ۆوپروسا، كوتورىي يگورەم مويسەەۆيچەم كليامكينىم بىل ۋجە زاترونۋت، - پو پوۆودۋ اكتۋالنوستي ناسلەديا ۆاسيليا وسيپوۆيچا كليۋچەۆسكوگو. ۆ داننوم وتنوشەني سيتۋاتسيا ۆىگلياديت، نا موي ۆزگلياد، دوستاتوچنو پارادوكسالنو. پوسكولكۋ ۋتۆەرجدەنيە و توم، چتو كليۋچەۆسكي - كلاسسيك، ابسوليۋتنو ۆەرنو، ەگو ناسلەديە دولجنو پوستوياننو اكتۋاليزيروۆاتسيا. نو ەسلي پوسموترەت نا رەالنۋيۋ ۆوسترەبوۆاننوست ەگو تەكستوۆ ي رەالنىي ينتەرەس ك توي پروبلەماتيكە، كوتورۋيۋ ون زاتراگيۆاەت ۆ سۆويح ترۋداح، تو كرۋگ چيتاتەلەي وكازىۆاەتسيا وچەن ۋزكيم. ي ەتو پريتوم، چتو سەگودنيا وتسۋتستۆۋەت ي گراموتنايا دەسكريپتسيا، ي ۋج، تەم بولەە، كاكوي-تو ۆىۆەرەننىي تسەننوستنو-نورماتيۆنىي ۆزگلياد نا وتەچەستۆەننۋيۋ يستوريۋ. كليۋچەۆسكي جە كاك راز ي سوزدال پودوبنىي گلۋبوكو پرودۋماننىي يستوريچەسكي نارراتيۆ، ي پوتومۋ بىلو بى پرودۋكتيۆنو وبراتيتسيا ك ەگو ۆىۆەرەننومۋ ۆزگليادۋ. تەم بولەە، چتو پوليتيچەسكايا يدەنتيچنوست كليۋچەۆسكوگو س توچكي زرەنيا ليبەرالنوي ناكلوننوستي نە موجەت بىت پودۆەرگنۋتا سومنەنيۋ.
ۆسپومنيم سلوۆا گ.پ. فەدوتوۆا، گوۆوريۆشەگو، چتو، كاك مينيمۋم، دۆا پوكولەنيا رۋسسكوگو وبرازوۆاننوگو وبششەستۆا - تا كۋلتۋرنايا سرەدا، ۆ كوتوروي ۆوسپيتىۆاليس كلاسسيكي رۋسسكوگو ليبەراليزما، ۆوسپرينيمالا يستوريۋ ۆ دۋحە كليۋچەۆسكوگو يلي، كاك سكازال فەدوتوۆ، «مى زنالي يستوريۋ تاك، كاك ونا پريۆيدەلاس كليۋچەۆسكومۋ». ناس، كونەچنو، موجەت ينتەرەسوۆات نە ارحيۆيروۆانيە ناسلەديا ۆاسيليا وسيپوۆيچا، پوتومۋ چتو پروشلوە رادي پروشلوگو - ەتو سۋگۋبو يسسلەدوۆاتەلسكي ينتەرەس. نو ەسلي پروشلوە ۆوسپرينيمات كاك چاست جيۆوگو وپىتا سوۆرەمەننوگو چەلوۆەكا، تو توگدا كليۋچەۆسكي موجەت سپوسوبستۆوۆات يستوريچەسكومۋ ساموپوزنانيۋ ناتسي. توگدا ەگو ترۋدى ي ەگو ۆوپروسى، زاداننىە بۋدۋششيم پوكولەنيام، ستانوۆياتسيا تەم بروديلنىم ەلەمەنتوم ي ستيمۋلوم رەفلەكسي، كوتوروي سەگودنيا تاك نە حۆاتاەت. ي ۆ پەرۆۋيۋ وچەرەد وسنوۆوي زدەس ياۆليايۋتسيا سيۋجەتى، ۆوكرۋگ كوتورىح كليۋچەۆسكي ۆىسترويل سوتسيالنو-پوليتيچەسكۋيۋ يستوريۋ روسسي. ۆ چەم جە يدەي ي كونتسەپتى كليۋچەۆسكوگو اۋتەنتيچنى سوۆرەمەننوستي؟
ۆى، رازۋمەەتسيا، وبراتيلي ۆنيمانيە نا تە ۆوپروسى، كوتورىە ۆىنەسەنى سەگودنيا نا وبسۋجدەنيە. ا ۆەد ەتو، ۆ وسنوۆنوم، افوريستيكا كليۋچەۆسكوگو. گوتوۆيا سەگودنياشنەە سوبرانيە، مى ەە پروستو «پەرەفورماتيروۆالي»، وبراتيلي ك بۋدۋششەمۋ، پولزۋياس لەكسيكوي ۆاسيليا وسيپوۆيچا ي، وتچاستي، پوزايمستۆوۆاۆ ەگو ستيل. ي ەسلي وت ەتوگو وتتالكيۆاتسيا، تو تەماتيزيروۆات، گوۆوريا فيلوسوفسكيم يازىكوم، ناسلەديە كليۋچەۆسكوگو مى موجەم س پوموششيۋ ودنوگو ۆوپروسا: «ەست لي ليبەرالنىە پەرسپەكتيۆى ۋ روسسيسكوگو گوسۋدارستۆا ي وبششەستۆا، كوتوروە، كاك پراۆيلو، ۆو ۆسەح سۆويح پوۆوروتاح ي تسيۆيليزاتسيوننىح ۆىبوراح پوچەمۋ-تو سكلونياەتسيا ك كونسەرۆاتيۆنومۋ ۆاريانتۋ، كونسەرۆاتيۆنوي تەندەنتسي؟». ي ەتۋ كونسەرۆاتيۆنۋيۋ تەندەنتسيۋ كليۋچەۆسكي وچەن ياسنو ۆىدەليل، وتسەنيل ي پوپىتالسيا، پومنيا و نەي، نايتي سرەدستۆا ك سامويسپراۆلەنيۋ وبششەستۆا. كاك جە ي گدە جە يسكال ون ەتي سرەدستۆا؟
پرەجدە ۆسەگو، ون پىتالسيا وپرەدەليت گلاۆنوە پروتيۆورەچيە رۋسسكوي يستوري. ونو، پو كليۋچەۆسكومۋ، زاكليۋچاەتسيا ۆ توم، چتو وبرازوۆاننىي رۋسسكي ۋم ناپيتالسيا زاپاسوم نراۆستۆەننىح ي پوليتيچەسكيح يدەي ەۆروپەيسكوگو كۋلتۋرنوگو ميرا، زايمستۆوۆال يح، نو سۆوي يدەي پري ەتوم نە ۆىرابوتال. سلوجيلاس وچەن سلوجنايا كومبيناتسيا دۆۋح فەنومەنوۆ - يمەيۋششەيسيا ناليچنوي دۋحوۆنوي ي پوليتيچەسكوي تراديتسي ي توگو زاپاسا پەرەدوۆىح يدەي، كوتورىە موگلي بى سوستاۆيت وسنوۆۋ ەۆوليۋتسيوننوگو رازۆيتيا رۋسسكوگو وبششەستۆا، رۋسسكوگو ميرا. ي ۆوت كليۋچەۆسكي پوكازال ساموە گلاۆنوە پروتيۆورەچيە رۋسسكوي يستوري كاك پروبلەمۋ وتنوشەنيا رۋسسكوگو ۋما ك رۋسسكوي دەيستۆيتەلنوستي. تو، چتو ون نازۆال ۆ سۆويح زنامەنيتىح لەكتسياح «دۆوينىم پروتسەسسوم ۆ رۋسسكوم ۋمە»: س ودنوي ستورونى، ەست كريتيچەسكوە وتنوشەنيە ك يستوريچەسكي سلوجيۆشەيسيا دەيستۆيتەلنوستي، وسنوۆاننوە نا زايمستۆوۆاننىح يدەياح، س درۋگوي - كريتيچەسكوە وتنوشەنيە ك ساميم ەتيم زايمستۆوۆاننىم يدەيام.
ۆوت تو پروتيۆورەچيە، تا نەورگانيچنايا دۆويستۆەننوست، كوتورۋيۋ فيكسيرۋەت ي كوتورۋيۋ پىتاەتسيا پرەودولەت كليۋچەۆسكي. پري ەتوم ون كاك بى پرەدوستەرەگاەت ناستوياششيح ي بۋدۋششيح تۆورتسوۆ روسسيسكوي يستوري، چتو ۆ راسچيششەننۋيۋ، وگولەننۋيۋ وت كۋلتۋرنىح پلاستوۆ پوچۆۋ سەيات نەلزيا، ا نۋجنو پرودولجات رابوتۋ پو پريسپوسوبلەنيۋ نراۆستۆەننوگو ي سوتسيالنوگو پوريادكا ناتسيونالنوگو بىتيا ك پەرەدوۆومۋ زاپاسۋ تەح سامىح پوليتيچەسكيح ەۆروپەيسكيح يدەي. كستاتي، سام ۆاسيلي وسيپوۆيچ راسسماتريۆال سەبيا زۆەنوم ۆ ەتوم پروتسەسسە ي گوۆوريل و توم، چتو پورەفورمەننوە وبششەستۆو ي، پرەجدە ۆسەگو، تە ليۋدي، كوتورىە ۆكليۋچيليس ۆ رابوتۋ پو سامويسپراۆلەنيۋ ەتوگو وبششەستۆا، داننىە ۆوپروسى پوستاۆيلي، نو رەشيلي يح دوستاتوچنو پلوحو. تاكيم ۆىۆودوم زاۆەرشاەتسيا ەگو كۋرس رۋسسكوي يستوري - وتسەنكوي يستوريچەسكوگو ۆكلادا سۆوەگو پوكولەنيا ي سۆوەگو سوبستۆەننوگو ترۋدا. ي ەسلي مى سەگودنيا بۋدەم چيتات يستوريۋ «پو كليۋچەۆسكومۋ»، تو ون پوموجەت نام پودوبرات ينسترۋمەنتى دليا ادەكۆاتنوگو پونيمانيا نە تولكو پروشلوگو، نو ي دنيا سەگودنياشنەگو - ۆ چاستنوستي، تاكوگو ۆاجنەيشەگو ۆوپروسا، كاك كۋلتۋرنو-پوليتيچەسكايا يدەنتيچنوست. ۆ ەتوم سلۋچاە مى ۋۆيديم، چتو پو-پرەجنەمۋ سۋششەستۆۋەت راسكول رۋسسكوگو ۋما ي رۋسسكوگو ميرا، راسكول روسسيسكوي پوليتيچەسكوي ناتسي ۆ وتسۋتستۆيە بازوۆىح تسەننوستنىح وسنوۆاني ي، سووتۆەتستۆەننو، تسەننوستنوگو كونسەنسۋسا وبششەستۆا.
گوۆوريا و كليۋچەۆسكوم، نەلزيا وبويتي توت فاكت، چتو ون، بۋدۋچي ۆەليكيم ۋچەنيكوم ۆەليكوگو ۋچيتەليا، وتوشەل وت گوسۋدارستۆەننيچەسكوي يدەولوگي س.م. سولوۆەۆا ۆ يستوريچەسكوي ناۋكە ي نا پەرۆىي پلان پوستاۆيل ينتەرەسى چەلوۆەچەسكوي ليچنوستي ي ليۋدسكوگو سووبششەستۆا. ون راسسۋجدال ۆ كاتەگورياح مودەرنا، ت.ە. ۆ كاتەگورياح ناتسيونالنوگو گوسۋدارستۆا ي ناتسيونالنوي كۋلتۋرى. ودناكو، ۆ تاكوم سلۋچاە، نە ۋستارەلا لي يستوريا پو كليۋچەۆسكومۋ ۋجە پوتومۋ، چتو ونا ۆوزۆراششاەت ناس ك لەكسيكە ناتسيونالنوگو ي ۋنيۆەرسالنوگو، ك تومۋ فيلوسوفسكومۋ ۆوپروسۋ، كوتورىي ۆوزنيك ۆ ەپوحۋ رومانتيزما؟ نەت، نە ۋستارەلا، پوتومۋ چتو سام ۆوپروس ەتوت ۆ روسسي دو سيح پور نە رەشەن. كليۋچەۆسكومۋ ۋدالوس پوكازات، چتو پرەدراسپولوجەننوست رۋسسكوي يستوري ك كونسەرۆاتيۆنومۋ ۆاريانتۋ رازۆيتيا يمەەت مەستو پو پريچينە وسوبىح وتنوشەني مەجدۋ رازۋموم ي ۆەروي ۆ روسسي. ا يستوكي ەتوي پروبلەمى توجە ۆەد ۆوسحوديات ك ەپوحە رومانتيزما، ي ونا توجە، كاك ي ۆو ۆرەمەنا ۆاسيليا وسيپوۆيچا، ۆسە ەششە وستاەتسيا دليا روسسي پروبلەموي
كليۋچەۆسكي، ۆسپومينايا زناچەنيە رەليگيوزنوي شكولى ۆ سۆوەم وبرازوۆاني، ۆىنۋجدەن بىل پريزنات، چتو ونا ەگو نە ستولكو ۋچيلا، سكولكو پوۋچالا. نە پەرەستاۆايا بىت چەلوۆەكوم حريستيانسكوي كۋلتۋرى، ون ۆىستۋپيل كاك كريتيك ريتۋاليزيروۆاننوگو، وبىتوۆلەننوگو پراۆوسلاۆيا. پوجالۋي، مالو ۋ كوگو ەششە نايدەم مى تاكيە رەزكيە وتسەنكي دۋحوۆەنستۆا، و كوتوروم ون گوۆوريت، چتو ونو ۋچيلو «نە پوزناۆات ي ليۋبيت بوگا، ا بوياتسيا چەرتەي».
تەم نە مەنەە، كۋلتۋرنايا يدەنتيچنوست كليۋچەۆسكوگو - ەتو يدەنتيچنوست چەلوۆەكا رۋسسكوگو ميرا ي حريستيانسكوي تراديتسي. پوەتومۋ كاك ۋچەنىي ون ۆىنۋجدەن پريزناۆات دۆويستۆەننۋيۋ رول پراۆوسلاۆنوي تسەركۆي ۆ سوزيداني سوتسيالنوگو ي كۋلتۋرنوگو پوريادكا: س ودنوي ستورونى، پوزيتيۆنۋيۋ رول ەە دۋحوۆنو-نراۆستۆەننىح يدەالوۆ، ا س درۋگوي - رول نەگاتيۆنۋيۋ، كوتورايا پروياۆليالاس ۆ كونسەرۆاتسي نە لۋچشيح ستورون جيزني، لەگيتيميرۋيا، ۆ توم چيسلە، ي زاكرەپوششەنيە چەلوۆەكا. كاك موجەت بىت سنياتو ەتو پروتيۆورەچيە؟ وتۆەت كليۋچەۆسكوگو: ونو نە موجەت بىت سنياتو ۆ وتسۋتستۆيە رەفلەكسي ي راتسيوناليزاتسي سمىسلوۆ. ۆاسيلي وسيپوۆيچ نەودنوكراتنو ۋكازىۆاەت نا داننۋيۋ پروبلەمۋ - ۆ چاستنوستي، كوگدا رازبيراەت سيۋجەتى، سۆيازاننىە س رۋسسكيم رەليگيوزنىم راسكولوم. ون گوۆوريت و سلوجيۆشەيسيا ۆ روسسي لاتينوبويازني ي نەۋۆاجەني ك رازۋمۋ - وسوبەننو ك ەگو پريسۋتستۆيۋ ۆ ۆەدومستۆە ۆەرى.
پو كليۋچەۆسكومۋ، پرەنەبرەجيتەلنوە وتنوشەنيە ك رازۋمۋ ي ستالو ودنوي يز پريچين، كوتورايا نە پوزۆوليلا ەۆوليۋتسيوننو رازۆيۆاتسيا رۋسسكومۋ وبششەستۆۋ. كاكوە موجەت بىت يستوريچەسكوە تۆورچەستۆو ناتسي، كوگدا ۆ شكولنىح پروپيسياح دليا ۋچەنيكوۆ پريامو گوۆوريتسيا، چتو براتيا نە دولجنا ۆىسوكوۋمستۆوۆات، ستورونيتسيا ەللينسكيح بورزوستەي ي ريتورسكيح استرونوموۆ، س مۋدرىمي فيلوسوفامي ريادوم نە سيدەت، بەجات وت فيلوسوفي، دابى ۋچيتسيا كنيگام سۆياششەننوگو زاكونا، دۋمايا و توم، كاك سپاستي سۆويۋ گرەشنۋيۋ دۋشۋ وت گرەحوۆ. ەتوت زاپومينايۋششيسيا پريمەر يز «كۋرسا رۋسسكوي يستوري» سۆيدەتەلستۆۋەت و دراماتيچەسكوم راسحوجدەني وپىتا رازۋما ي ۆەرى ۆ وتسۋتستۆيە شكولى مىسلي - توي مىسلي، كوتورايا زاپۋسكاەت مەحانيزم ساموپوزنانيا ي رەفلەكسي ناد سۆويم سوبستۆەننىم كۋلتۋرنىم پرەدانيەم.
سووتۆەتستۆەننو، پولۋچيلوس تاك، چتو ليۋبايا لينيا رازۆيتيا، ليۋبوي مودەرنيزاتسيوننىي پروەكت ۆ وتەچەستۆەننوي يستوري بىل سۆيازان س رازرىۆوم ي س راسكولوم پو وتنوشەنيۋ ك پرەجنەي تراديتسي. ناپريمەر، پروەكت پەترا I, كوتورىي وتنەسسيا ك ستارينە، كاك ك مياتەجۋ. ي كليۋچەۆسكي رەكونسترۋيرۋەت ەتۋ لوگيچەسكۋيۋ سۆيازكۋ: ستارينا - ەتو راسكول، راسكول - ەتو مياتەج، زناچيت، ستارينا - ەتو مياتەج. كاك موجنو وتنەستيس ك سۆوەي بازوۆوي كۋلتۋرنوي تراديتسي، كاك ك مياتەجۋ؟ ۆەد ەتو - ناتسيونالنايا تراگەديا. ي، تەم نە مەنەە، پري تاكيح وبستوياتەلستۆاح ليۋبوە پرەودولەنيە كوسنوستي ستانوۆيتسيا راديكالنىم وتكازوم وت پرەجنەي سيستەمى تسەننوستەي. تاكيم وبرازوم، نەۆىۋچەننىم ۋروكوم كليۋچەۆسكوگو، سوگلاسنو ەگو ۆيدەنيۋ يستوري، وكازىۆاەتسيا پوستوياننىي راسكول ناتسي، كوتورايا ناحوديتسيا مەجدۋ راديكاليزموم ي وحرانيتەلستۆوم. ا پروبلەمۋ، كوتورۋيۋ ستاۆيت اۆتور كۋرسا رۋسسكوي يستوري، نا موي ۆزگلياد، موجنو وپرەدەليت كاك پروبلەمۋ سينتەزيروۆانيا ەۆروپەيسكيح يدەي رۋسسكيم ۋموم ۆ رامكاح يستوريچەسكي ۋسۆوەننوي دۋحوۆنوي تراديتسي.
سەگودنيا كريتيچەسكي ۋم كليۋچەۆسكوگو نام وچەن نۋجەن. ي ەسلي پونيمات ي ينتەرپرەتيروۆات ەگو ناسلەديە ۆ پروبلەمنوم پولە سەگودنياشنەگو دنيا، تو وپىت ليبەراليزاتسي روسسي، وسۋششەستۆلەنيا ۆ نەي ليبەرالنوگو پروەكتا بۋدەت ۋسپەشنىم، ەسلي پوچۆوي دليا پودوبنوگو پروەكتا وكاجۋتسيا تسەننوستي ناتسيونالنوي كۋلتۋرى. تاكوۆ گلاۆنىي ۆىۆود، كوتورىي ناپراشيۆاەتسيا پري چتەني يستوري كليۋچەۆسكوگو.

يگور كليامكين:
سپاسيبو، ولگا اناتولەۆنا. پروبلەما، پو-موەمۋ، ۆ توم-تو ي زاكليۋچاەتسيا، چتوبى وپرەدەليت، نا كاكيە يمەننو تسەننوستي ناتسيونالنوي كۋلتۋرى موگ بى وپەرەتسيا ۆ روسسي ليبەراليزم. ۆتوروي سودوكلادچيك - ميحايل افاناسەۆ. پوجالۋيستا، ميحايل نيكولاەۆيچ.

ميحايل افاناسەۆ (ديرەكتور پو ستراتەگيام ي اناليتيكە گك «نيككولو م»):
«سوتسيالنىي انتاگونيزم ي ۆسەوبششەە نەدوۆەريە - تاكوۆ دياگنوستيروۆاننىي كليۋچەۆسكيم مەحانيزم سيستەمنوگو كريزيسا روسسيسكوگو وبششەستۆا»

پەرەدو منوي پيات سلوجنىح ۆوپروسوۆ ي دەسيات مينۋت ۆرەمەني. ناچنۋ وتۆەچات نا پەرۆىي ۆوپروس، ي، موجەت بىت، ۋسپەيۋ نا نەگو وتۆەتيت. يتاك، «پوموگاەت لي كليۋچەۆسكي پونيات سوۆەتسكوە ي پوستسوۆەتسكوە وبششەستۆو؟»
كونەچنو، چيتات كليۋچەۆسكوگو نۋجنو، چتوبى زنات ي چۋۆستۆوۆات رۋسسكۋيۋ يستوريۋ، بەز چەگو نەلزيا پونيات سوۆەتسكوە ي پوستسوۆەتسكوە وبششەستۆو. ودناكو نە ستويت دۋمات، چتو ۆ ەگو لەكتسياح پو رۋسسكوي يستوري يلي ۆ «بويارسكوي دۋمە» موجنو نايتي يسچەرپىۆايۋششيە وبياسنەنيا سوۆەتسكومۋ سترويۋ ي پوستسوۆەتسكومۋ نەۋسترويستۆۋ. يا ۆووبششە دۋمايۋ، چتو سوۆەتسكي ي پوستسوۆەتسكي سوتسيۋمى نە ياۆليايۋتسيا ۆوسپرويزۆودياششيمسيا ينۆاريانتوم رۋسسكوي يستوري، كاك بى ەگو تام ني نازىۆالي: «گوسۋدارستۆەننىم كرەپوستنيچەستۆوم»، «اۆتوريتاريزموم» يلي كاك-تو ەششە. ۆو ۆسياكوم سلۋچاە، و پودوبنوي سوتسيالنو-يستوريچەسكوي «سيستەمە-ماتريتسە»، پرو كوتورۋيۋ ۋ ناس چاستو تولكۋيۋت، كليۋچەۆسكي نيچەگو نە گوۆوريل.
كونتسەپتسيۋ رۋسسكوي يستوري پو كليۋچەۆسكومۋ موجنو، پوجالۋي، سۆەستي ك دۆۋم گەنەرالنىم تەزيسام. پەرۆىي تەزيس: وتنوسيتەلنايا سلابوست سوسلوۆي ي، سووتۆەتستۆەننو، وتنوسيتەلنايا سيلا گوسۋدارستۆەننوي ۆلاستي ۆ كونتسە حۋ ي پەرۆوي پولوۆينە حۋ1 ۆەكوۆ، ت.ە. ۆ تو ۆرەميا، كوگدا سكلادىۆالاس رۋسسكايا رازنوۆيدنوست ەۆروپەيسكوگو ابسوليۋتيزما، چتو پريۆەلو ك زاكرەپوششەنيۋ سوسلوۆي. ا دالشە، س حۋش ۆەكا - ي ەتو ۆتوروي تەزيس - ناچالسيا وبراتنىي پروتسەسس راسكرەپوششەنيا سوسلوۆي، يلي، پو سلوۆۋ ساموگو كليۋچەۆسكوگو، «ۆوزۆراششەنيە ك سوۆمەستنومۋ يستوريچەسكومۋ دەيستۆيۋ رۋسسكوگو نارودا».
نا ەتوم پۋتي كليۋچەۆسكي ۆىدەليال ي سوليداريزوۆالسيا س پوزيتسيەي «ليۋدەي مەرى ي پوريادكا»، كاك ون يح نازىۆال، پوياسنيايا، چتو تاكيم ليۋديام راۆنو چۋجدى ي سترەملەنيە ۋچينيت حاوس رادي ۋستروەنيا نوۆوگو پوريادكا، ي گوتوۆنوست پوجەرتۆوۆات رادي ستارووبريادنوگو پراۆوۆەريا ساموي ۆەروي. كستاتي گوۆوريا، تاكيمي سلوۆامي ون وحاراكتەريزوۆال ەكاتەرينۋ ۆەليكۋيۋ. پري ەتوم ۆ وتليچيە وت لەگيونا «پروگرەسسيستوۆ»، ۆسەگدا گوتوۆىح زابولتات مودەرنيزاتسيۋ، كليۋچەۆسكي ياسنو ۋكازىۆال دۆە پروستىە تسەلي ي دۆا پروستىح كريتەريا دەيستۆيتەلنوي مودەرنيزاتسي:
ا) «وبششەە بلاگو» (بلاگوسوستويانيە نارودا);
ب) «پوليتيچەسكوە وبششەجيتيە»، وبەسپەچيۆايۋششەە دوستيجەنيە تاكوگو وبششەگو بلاگا.
سلەدۋەت ناپومنيت، چتو كليۋچەۆسكي دياگنوستيروۆال نە تولكو سلابوست رۋسسكيح سوسلوۆي-كلاسسوۆ پەرەد گوسۋدارەۆوي ۆلاستيۋ، نو ي، چتو نە مەنەە ۆاجنو، يح ۆراجدۋ درۋگ س درۋگوم. تو ەست سوتسيالنىي انتاگونيزم نە تولكو ۆەرتيكالنىي، نو ي گوريزونتالنىي. ون گوۆوريل و «ترويستۆەننوم انتاگونيزمە» پريمەنيتەلنو ك سيتۋاتسي سەرەدينى ح1ح ۆەكا، كوگدا گوتوۆيلاس ي پروۆوديلاس ۆەليكايا رەفورما. توگدا ۆ رۋسسكوم انتاگونيزمە سوشليس پراۆيتەلستۆو، دۆوريانستۆو ي كرەستيانستۆو، ا پوتوم، چەرەز دۆادتسات-تريدتسات لەت، ۆ كرۋگ انتاگونيستوۆ ۆوشلي بۋرجۋازيا ي رابوچي كلاسس.
يتاك، سوتسيالنىي انتاگونيزم ي ۆسەوبششەە نەدوۆەريە - ۆوت دياگنوستيروۆاننىي ۆاسيليەم وسيپوۆيچەم مەحانيزم زاگلۋبليايۋششەگوسيا سيستەمنوگو كريزيسا رۋسسكوگو وبششەستۆا. وتسيۋدا سلەدۋەت گەنەرالنىي ۆىۆود: «مالوست»، «حۋدوست» سوتسيالنوگو وپىتا ميرنوگو مەجسوسلوۆنوگو ۆزايمودەيستۆيا - ەتو گلاۆنايا سوتسيالنو-يستوريچەسكايا پروبلەما روسسي، كاك ۆيدەل ەە كليۋچەۆسكي. سووتۆەتستۆەننو، ناكوپلەنيە وپىتا شيروكوگو سوتسيالنوگو، «مەجسوسلوۆنوگو» ۆزايمودەيستۆيا ياۆليالوس (ي دو سيح پور وستاەتسيا) گلاۆنوي سوتسيالنو-يستوريچەسكوي زاداچەي، ستوياششەي پەرەد روسسيەي.
زدەس، كاك ۆيديم، پولۋچاەتسيا پوروچنىي كرۋگ يلي تو، چتو دۋگلاس نورت نازۆال پلوحوي «ينستيتۋتسيونالنوي كولەەي». كاك جە پرەودولەت ي ۆوزموجنو لي پرەودولەت ەتوت فۋندامەنتالنىي سوتسيالنىي نەدوستاتوك؟ موجنو لي يز تاكوگو ۆوت كرۋگا ناتسيونالنوي يستوري ۆىيتي ۆ سپيرال ۋستويچيۆوگو رازۆيتيا؟
پو كليۋچەۆسكومۋ، ۆىيتي موجنو ي نۋجنو. ۆىحود ون سۆيازىۆال س پروبۋجدايۋششەي ي رازۆيۆايۋششەي ناتسيونالنىە سيلى دەياتەلنوستيۋ پروسۆەششەننوگو پراۆيتەلستۆا. ۆ ەتوم ون ۋسماتريۆال وسوبەننوست يستوريچەسكوي سيتۋاتسي ۆ روسسي ي «وكولنوگو پۋتي رۋسسكوگو». ۆ سۆوەم وچەركە و ەكاتەرينە ون گوۆوريت، چتو ۆ «ەۆروپە نيزى ديكتۋيۋت پراۆيتەلستۆۋ، ا ۆ روسسي پراۆيتەلستۆو پروبۋجداەت نيزى ي ۆتياگيۆاەت يح ۆ سوۆمەستنۋيۋ رابوتۋ». گوۆوريت، پروشۋ زامەتيت، بەز ۆسياكوگو ساركازما، و پروبۋجدەني نارودا نا زوۆ پراۆيتەلستۆا. پراۆيتەلستۆەننوە ۋستروەنيە سوتسيالنوگو ميرا، زاميرەنيە سوتسيالنىح انتاگونيزموۆ، پونۋجدەنيە ك سوتسيالنومۋ كومپروميسسۋ، ۋچرەجدەنيە پراۆيل ي مەحانيزموۆ پوليتيچەسكوگو وبششەجيتيا - ەتو، پو سۋتي دەلا، نە چتو ينوە، كاك پروگرامما رازۆيۆايۋششەگو گوسۋدارستۆا يلي، ۆىراجاياس يازىكوم سوۆرەمەننوي سوتسيالنوي ناۋكي، «گوسۋدارستۆا رازۆيتيا».
تاكيم وبرازوم، ەسلي گوۆوريت وب ۋروكاح كليۋچەۆسكوگو، تو يا ۆىۆوجۋ يز ەگو ترۋدوۆ سلەدۋيۋششۋيۋ يستوريكو-سوتسيولوگيچەسكۋيۋ تريادۋ.
پەرۆىي پۋنكت - ەۆروپەيسكي گەنەزيس رۋسسكوي يستوري. كليۋچەۆسكي، كونەچنو، ليۋبيل پودچەركيۆات رۋسسكۋيۋ ساموبىتنوست، نو ون وپيسىۆال ەە ۆ رامكاح ەۆروپەيسكوي يستوري ي پوسرەدستۆوم ەۆروپەيسكيح كونتسەپتسي. يز يسحودنوگو پۋنكتا ناتسيونالنوي يستوري سلەدۋەت ناتسيونالنايا سۆەرحزاداچا - رۋسسكوە ۆوزروجدەنيە، پونيماەموە كاك رۋسسكو-ەۆروپەيسكي رەنەسسانس.
ۆتوروي يستوريكو-سوتسيولوگيچەسكي ۋروك كاساەتسيا نەوبحوديموستي دليا ۋسپەحا ناتسيونالنوگو رازۆيتيا روسسي كرەپكوگو ي اۆتوريتەتنوگو گوسۋدارستۆا رازۆيتيا، يلي ۆ تەرمينولوگي كليۋچەۆسكوگو - دەياتەلنوگو، پروسۆەششەننوگو پراۆيتەلستۆا.
ترەتي ۋروك نوسيت مەتودولوگيچەسكي حاراكتەر، ي سوستويت ون ۆ پرەوبرازوۆاتەلسكوم پوچۆەننيچەستۆە يلي پوچۆەننيچەسكوم رەفورميزمە، زا كوتورىي راتوۆال ي كوتوروگو پريدەرجيۆالسيا يستوريك-پروسۆەتيتەل-پۋبليتسيست كليۋچەۆسكي. ەتو تاكوي رەفورميزم، كوتورىي نە وبەستسەنيۆاەت ي رازبازاريۆاەت، ا، ناوبوروت، سبەرەگاەت ي پرەۋمنوجاەت سوتسيالنىي كاپيتال ناتسي ي مەستنىح سووبششەستۆ.
ەتو ي سەگودنيا ۆپولنە اكتۋالنايا پروگرامما. ۋۆى، دليا رەشەنيا ناتسيونالنوي سۆەرحزاداچي ۆ روسسي وبىچنو كاك راز نە حۆاتالو دەياتەلنوگو، پروسۆەششەننوگو پراۆيتەلستۆا ي پرەوبرازوۆاتەلنوگو پوچۆەننيچەستۆا. دا ي سام ۆاسيلي وسيپوۆيچ بەز يزليشنەگو وپتيميزما سموترەل نا گوتوۆنوست ك سوزيداتەلنومۋ ۆزايمودەيستۆيۋ رۋسسكيح راديكالوۆ ي كونسەرۆاتوروۆ، ۆەرحوۆ ي نيزوۆ روسسي. ۆ وچەركە، پوسۆياششەننوم 50-لەتيۋ سو دنيا سمەرتي گرانوۆسكوگو - ا ونو سوۆپالو س رەۆوليۋتسيوننوي سيتۋاتسيەي وكتيابريا 1905 گودا، كليۋچەۆسكي پيسال و تراگيچەسكوي سۋدبە نەزاۆيسيمىح رۋسسكيح وبششەستۆەننىح دەياتەلەي - تاكيح، كاك گرانوۆسكي، سولوۆەۆ ستارشي، كاۆەلين، چيچەرين (ك نيم ون ياۆنو وتنوسيل ي سەبيا). ەتو تە سامىە «ليۋدي مەرى ي پوريادكا»، ي ۆسە وني، كاك وتمەچال كليۋچەۆسكي، ۋحوديلي يز جيزني س پەچاتيۋ تراگەدي نا ليتسە. ۆ وكتيابرە 1905 گودا، كوگدا ۆ روسسي ۆسياكي، كومۋ نە لەن، تولكوۆال و كونستيتۋتسي، ەتو بىلو تراگيچەسكوە پرەدچۋۆستۆيە.

يگور كليامكين:
سپاسيبو، ميحايل نيكولاەۆيچ. مى ۆىسلۋشالي تري سودەرجاتەلنىح سووبششەنيا. ۆو ۆسەح نيح، كاك منە پوكازالوس، كليۋچەۆسكي راسسماتريۆالسيا نە ستولكو كاك يستوريك، سكولكو كاك مىسليتەل، يششۋششي ۆىحود يز پروشلوگو ۆ بۋدۋششەە، ا ۆ ساموم پروشلوم يششۋششي وپورى دليا يزمەنەنيا يستوريچەسكوگو مارشرۋتا روسسي. ي يا بى حوتەل، چتوبى ۆ حودە ديسكۋسسي مى بولشە ۆنيمانيا ۋدەليلي ۆوپروسۋ و توم، چتو كونكرەتنو ەست ۆ رۋسسكوي يستوري «پو كليۋچەۆسكومۋ»، كاكوي يمەننو پوزيتيۆنىي كاپيتال، پوزۆوليايۋششي نە تولكو ۆرەمەننو ۆوزروجداتسيا پوسلە دەگراداتسي، نو ي پرەودولەت سامۋ تۋپيكوۆۋيۋ تسيكليچنوست ەتيح دەگراداتسي ي ۆوزروجدەني.
ميحايل نيكولاەۆيچ افاناسەۆ گوۆوريل، چتو كليۋچەۆسكي كونستاتيروۆال ەۆروپەيسكوە ناچالو رۋسسكوي يستوري. داۆايتە ەتو توجە وبسۋديم، ۋ مەنيا زدەس ەست ۆوپروسى. ولگا اناتولەۆنا سسىلالاس نا زنامەنيتوە ۆىسكازىۆانيە ۆاسيليا وسيپوۆيچا، چتو رۋسسكي ۋم حۆاتاەتسيا زا چۋجوە ي نە موجەت سوەدينيت ەتو چۋجوە سو سۆويم. نو چتو وزناچاەت تاكوە سوەدينەنيە ي كاك ەگو وسۋششەستۆيت؟ پوحوجە، وتۆەت كليۋچەۆسكي نە ناشەل. كوگدا ون راسسۋجداەت و سلاۆيانوفيلاح ي زاپادنيكاح، ون نە پريمىكاەت ني ك تەم، ني ك درۋگيم، نو ي ورگانيچەسكي سينتەزيروۆات يح يدەي ۆ چەم-تو ترەتەم ۋ نەگو نە پولۋچاەتسيا. ي پوتومۋ ۋ مەنيا تاكوە ۆپەچاتلەنيە، چتو دليا نەگو ۆوپروس و ديناميكە رۋسسكوي يستوري وستاۆالسيا وتكرىتىم. دا، گلاۆنۋيۋ رازۆيۆايۋششۋيۋ ي كونسوليديرۋيۋششۋيۋ سيلۋ ون، كاك ناپومنيل نام ميحايل نيكولاەۆيچ، ۆيدەل ۆ پراۆيتەلستۆە، ودناكو رەالنوگو رەفورماتورسكوگو پوتەنتسيالا ۋ پراۆيتەلستۆ سۆوەگو ۆرەمەني نە وبنارۋجيۆال.
تاك چتو ۆوۆسە نە سلۋچاينو، موجەت بىت، نە ستال كليۋچەۆسكي پرودولجات سۆوي كۋرس پريمەنيتەلنو ك پورەفورمەننوي روسسي، زاۆەرشيۆ ەگو ەپوحوي نيكولايا I. پوكازاتەلنو ي تو، چتو ۆ ناچالە حح ۆەكا ون كاك-تو زامەتيل، چتو ينتەللەكتۋالنو ي پسيحولوگيچەسكي وستالسيا ۆ ۆەكە حIح-م. كوروچە گوۆوريا، ۆ ناسلەدي كليۋچەۆسكوگو وبنارۋجيۆاەتسيا، پو-موەمۋ، ي ۆوپروس و توم، كاكوۆى سپەتسيفيچەسكيە وسوبەننوستي روسسيسكوي يستوري، كاكوۆ ەە مودەرنيزاتسيوننىي پوتەنتسيال ي كاكوۆى پەرسپەكتيۆى ەە ۆوزموجنوي ەۆوليۋتسي. پودچەركيۆايۋ: ۆوپروس، ا نە وتۆەت.
پەرەحوديم ك سۆوبودنوي ديسكۋسسي.

الەكساندر وبولونسكي (پروفەسسور ۆىسشەي شكولى ەكونوميكي):
«اكتۋالنوست كليۋچەۆسكوگو ۆ توم، چتو ون پوكازال: ۆ روسسي پري وبيلي زاكونوداتەلستۆا ۆسەگدا بىلو مالو پراۆا»

نە نا ۆسە، نو نا دۆا ۆوپروسا يز ۆىنەسەننىح نا وبسۋجدەنيە يا پوپروبۋيۋ وترەاگيروۆات. ۆ پوسلەدنەە ۆرەميا منە چاستو ۆسپوميناەتسيا فرازا يز دنەۆنيكوۆ كليۋچەۆسكوگو و توم، چتو يستوريا نيچەمۋ نە ۋچيت، نو ونا ستروگو ناكازىۆاەت زا نەۆىۋچەننىە ۋروكي. ي ۆسيا يستوريا ناشەگو حح ۆەكا، ا تاكجە پەرۆوە دەسياتيلەتيە ۆەكا حح1-گو سلۋجات دليا مەنيا پەچالنىم پودتۆەرجدەنيەم ەتوي ماكسيمى.
پرەجدە ۆسەگو، ۆ سۆيازي س تەم، چتو گوۆوريل ميحايل نيكولاەۆيچ افاناسەۆ، منە ۆسپومنيلاس زامەچاتەلنايا فرازا كليۋچەۆسكوگو و ەكاتەرينينسكوي كوميسسي پو ۆىرابوتكە ۋلوجەنيا. كوگدا ونا سوبرالاس، تو، كاك پيشەت كليۋچەۆسكي، گلاۆنىم بىلو پرەودولەت زاكورەنەلوە وبششەستۆەننوە نەدوۆەريە ك پراۆيتەلستۆەننومۋ پريزىۆۋ ك سودەيستۆيۋ، يبو وبششەستۆو پو وپىتۋ زنالو، چتو نيچەگو يز ەتوگو، كرومە بەستولكوۆىح راسپورياجەني ي نوۆىح تياگوستەي، نە ۆىيدەت. دۋمايۋ، ەتا فرازا داەت منوگو ماتەريالا دليا بليزكيح ي دالەكيح الليۋزي.
تەپەر پو پەرۆومۋ ۆوپروسۋ: پوموگاەت لي كليۋچەۆسكي پونيات يستوريۋ ناشەگو حح ۆەكا؟ ەتو سامىي ۋدوبنىي مومەنت، چتوبى پوگوۆوريت وب وتنوشەني كليۋچەۆسكوگو ك رەفورمام پەترا I. ۆ ناچالە سۆويح تەكستوۆ نا ەتۋ تەمۋ، وسوبەننو ۆ پۋبليچنىح لەكتسياح، كليۋچەۆسكي گوۆوريت وبششيە پوزيتيۆنىە، «پوليتيچەسكي كوررەكتنىە» ۆەششي: نازىۆاەت رەفورماتورا ۆەليكيم، وتمەچاەت ۆ نەم «سچاستليۆوە سوچەتانيە تالانتوۆ» ي ت.پ. نو ەسلي مى ۆوزمەم ي بۋدەم ۆنيماتەلنو چيتات چەتۆەرتىي توم ەگو كۋرسا، پوسۆياششەننىي پەتروۆسكوي رەفورمە، تو ۋۆيديم ي درۋگوە. مى ۋۆيديم، چتو ەگو ديففەرەنتسيروۆاننىي اناليز رازليچنىح ستورون دەياتەلنوستي پەترا بۋكۆالنو كامنيا نا كامنە نە وستاۆلياەت وت ستول ليۋبيموگو ناشەگو تەزيسا و زامەچاتەلنوم پەترە، دو كوتوروگو ياكوبى بىل مراك، ا س نيم سنيزوشەل نا روسسيۋ سۆەت.
ناپومنيۋ وسنوۆنىە ۆىۆودى ۆاسيليا وسيپوۆيچا.
ۆو-پەرۆىح، ون كونستاتيرۋەت سۋگۋبو ينسترۋمەنتالنوە وتنوشەنيە پەترا ك زاپادۋ. پەتر، پو كليۋچەۆسكومۋ، برال نا زاپادە تولكو سرەدستۆا - پرەجدە ۆسەگو، تەحنيچەسكيە ي ۆوەننىە، نو ابسوليۋتنو ديستانتسيروۆالسيا وت دۋحا، ەتي سرەدستۆا پوروديۆشەگو، چتو ي پروياۆيلوس ۆ تسيتيرۋەموي كليۋچەۆسكيم پەتروۆسكوي فرازە: «ەۆروپا نام نۋجنا نا نەسكولكو دەسياتيلەتي، ا پوتوم مى پوۆەرنەمسيا ك نەي زادوم».
ۆو-ۆتورىح، ۆاسيلي وسيپوۆيچ پيشەت و چۋدوۆيششنوي چەلوۆەچەسكوي تسەنە پەتروۆسكوي پوليتيكي. ون پريۆوديت تاكيە تسيفرى: ۆ 1710 گودۋ، ك سەرەدينە پەتروۆسكوگو تسارستۆوۆانيا، ناسەلەنيە ۆ روسسي پو سراۆنەنيۋ س 1680 گودوم ۋمەنشيلوس نا چەتۆەرت.
ۆ-ترەتيح، كونستاتيرۋەتسيا نەۆەروياتنىي ۆزلەت كوررۋپتسي پري پەترە. ەست ۋ كليۋچەۆسكوگو تاكايا زامەچاتەلنايا فرازا: «دياكي ي پودياچيە XVII ۆەكا برالي ۋمەرەننەە ي اككۋراتنەە، ا دەلو سۆوە زنالي لۋچشە، چەم يح ەۆروپەيزيروۆاننىە پرەەمنيكي، كوتورىە وتليچاليس پولنىم بەسستراشيەم پو پوۆودۋ زلوۋپوترەبلەني». ي ەششە ون گوۆوريت، چتو يمەننو پري پەترە پوياۆيلوس بيۋروكراتيچەسكوە گوسۋدارستۆو، كوتوروە ستەنوي وتگوروديلوس وت وبششەستۆا.
ۆ وبششەم، موە پروچتەنيە كليۋچەۆسكوگو ي ەگو وتنوشەنيا ك پەترۋ سلەدۋيۋششەە: پەتر بىل پسەۆدومودەرنيزاتوروم، كوتورىي ليش وسەدلال ي پوۆەرنۋل ك حۋدشەمۋ تە تەندەنتسي ك مودەرنيزاتسي، كوتورىە ۋجە ي بەز توگو سلوجيليس ك ناچالۋ ەگو تسارستۆوۆانيا، ي وسەدلال ون يح ليش دليا توگو، چتوبى ۋسيليت گوسۋدارستۆەننىي دەسپوتيزم، سدەلات ەگو بولەە ەففەكتيۆنىم، نو س توچكي زرەنيا ۆسە تەح جە دەسپوتيچەسكيح، انتيچەلوۆەچەسكيح، يمپەرسكيح تسەلەي. كونەچنو، ۆسياكايا يستوريچەسكايا انالوگيا ۋسلوۆنا ي داجە موجەت ۆۆەستي ۆ زابلۋجدەنيە، نو ۆ پەتروۆسكوي مودەرنيزاتسي س وگوۆوركامي، نو ۆپولنە وپرەدەلەننو پروسماتريۆاەتسيا پروتوتيپ مودەرنيزاتسي ستالينسكوي.
اكتۋالەن لي سەگودنيا كليۋچەۆسكي؟ وتۆەچۋ ەگو جە زامەچاتەلنىم پاسساجەم: «مەنيا چاستو وبۆينيايۋت ۆ توم، چتو يا ۆ رۋسسكوي يستوري مالو وبراششايۋ ۆنيمانيا نا پراۆو. نو مەنيا پريۋچيلا ك ەتومۋ رۋسسكايا جيزن، كوتورايا ۆەكامي نە پريزناۆالا نيكاكوگو پراۆا». ي دالەە: «يۋريست، ي تولكو يۋريست، نيچەگو نە پويمەت ۆ رۋسسكوي يستوري، كاك تسەلومۋدرەننايا فەلدشەريتسا نيكوگدا نە پويمەت تسەلومۋدرەننوگو اكۋشەرا». پوتومۋ چتو ۆ روسسي پري وبيلي زاكونوداتەلستۆا ۆسەگدا بىلو وچەن مالو سوبستۆەننو پراۆا. ۆ سۋششنوستي موجنو سكازات، چتو كليۋچەۆسكي ۆ ەتوم سمىسلە بىل سۆوەگو رودا پرەدتەچەي ليبەرتاريزما نا رۋسسكوي پوچۆە.
ۋتراتيلو لي سوۆرەمەننوە روسسيسكوە وبششەستۆو سرەدستۆا ك «سامويسپراۆلەنيۋ»؟ س موەي توچكي زرەنيا، نەت، نە ۋتراتيلو. ي يا نادەيۋس، چتو ەمپيريچەسكوە پودتۆەرجدەنيە ەتوي توچكي زرەنيا پوياۆيتسيا ۆ تەچەنيە پياتي-شەستي لەت. پوياۆيتسيا ۆوپرەكي وچەن پوپۋليارنوي ۋ ناس يدەي يستوريچەسكوي فاتالنوستي، ياكوبى نەيزمەننوستي ناشەي مەنتالنوستي، يز چەگو ۆىۆوديتسيا، چتو نام نيچتو حوروشەە، ۆ توم چيسلە زاپادنوە، نە پودحوديت ي ۋ ناس نە پريۆەتسيا. پريچەم ليۋبوپىتنو، چتو پاراديگما ەتا پوپۋليارنا نا پريامو پروتيۆوپولوجنىح يدەولوگيچەسكيح فلانگاح. دليا ليبەرالوۆ ونا يمەەت وكراسكۋ بەزنادەجنوستي ي ودنوۆرەمەننو سلۋجيت كاك بى يندۋلگەنتسيەي نا پاسسيۆنوست، كوگدا وني گوۆوريات وب ەتوم ۋپادنيچەسكي: دەسكات، ۋۆى، ناروديشكو ۋ ناس تاكوي، چتو نيچەگو حوروشەگو ۋ ناس نە پولۋچاەتسيا. س درۋگوي ستورونى، كونسەرۆاتورى-وحرانيتەلي ۆسەح ۆيدوۆ گوۆوريات وب ەتوم س ۆيديمىم ۋدوۆولستۆيەم، ليۋبيات تسيتيروۆات پۋشكينا: دەسكات، پراۆيتەلستۆو - ەدينستۆەننىي ەۆروپەەتس ۆ روسسي. نا ساموم دەلە، ەتو ۋجە ي ۆو ۆرەمەنا پۋشكينا بىلو دالەكو نە تاك، ا تەپەر تەم بولەە. پريۆوجۋ زاپيس ۆەرنادسكوگو يز ەگو دنەۆنيكوۆ (پريچەم سدەلاننۋيۋ ۆ 1938 گ.): «پوليتيچەسكايا ۆەرحۋشكا ۆ دەلوۆوم ي نراۆستۆەننوم ۆىراجەني حۋجە سرەدنەي ماسسى نارودا، ۆ پارتي سوبراليس پودونكي، ۆورى ...» تاك چتو الەكسەي ناۆالنىي يمەەت نەپلوحيح پرەدشەستۆەننيكوۆ ۆ ەتوم پلانە.
ي پوسلەدنەە، و چەم يا حوچۋ سكازات. ەست تاكوي بەز كونتسا پوۆتورياەمىي تەزيس، چتو يستوريا نە يمەەت سوسلاگاتەلنوگو ناكلونەنيا. كونەچنو، كاك حرونيكا سوبىتي ونا ەگو نە يمەەت، نو كاك تولكو ونا ناچيناەت ستانوۆيتسيا ناۋكوي، ونا پروستو وبيازانا ۆكليۋچات ۆ ديسكۋرس وبسۋجدەنيە رازليچنىح التەرناتيۆ رازۆيتيا. ي وچەن حوروشو، چتو ينستيتۋت ۆسەوبششەي يستوري ۆىپۋستيل نەسكولكو سبورنيكوۆ كاك راز وب التەرناتيۆنوي يستوري. يا ناپومنيۋ فرازۋ گۋسسەرليا، چتو پەرەجيۆانيە نە رەاليزوۆاۆشيحسيا يستوريچەسكيح التەرناتيۆ ەست نەوبحوديمىي اتريبۋت يستوريچەسكوگو سوزنانيا. ا تاك نازىۆاەمىي value free approach ي پروچيە مودنىە ۆەششي حوروشي نا ۋروۆنە پولۋچەنيا ي اناليزا فاكتوۆ. نو چاششە ۆسەگو ەتيم پريكرىۆاەتسيا نەكايا بەزرازليچنوست ك سۋدبام رەالنىح ستران ي ليۋدەي، ەتاكوە راۆنودۋشيە نابليۋداتەليا يز باشني يز سلونوۆوي كوستي. ۋ كليۋچەۆسكوگو ەتوگو نيكوگدا نە بىلو، و چەم زدەس سپراۆەدليۆو گوۆوريلي ۆىستۋپاۆشيە دو مەنيا.

يگور كليامكين:
ناسكولكو موگۋ سۋديت، ۆ ينتەللەكتۋالنوي سرەدە ۆسەوبششەگو ۆوسحۆالەنيا پەترا ۆ ناشي دني نە نابليۋداەتسيا. سكورەە، دەلو وبستويت ناوبوروت. ا ۆوت كليۋچەۆسكي تاكيم «انتيپەتروۆسكيم»، كاكيم ۆى ەگو پرەدستاۆيلي، پو-موەمۋ، نە بىل...

الەكساندر وبولونسكي:
ۆوزميتە چەتۆەرتىي توم - ۋبەديتەس سامي.

يگور كليامكين:
دا، ون گوۆوريل، چتو برالي ۋ زاپادا سرەدستۆا، نو نە برالي سپوسوبى يح دوستيجەنيا. ەتو تاك. نو ەتو نە زناچيت، چتو ون كريتيچەسكي وتسەنيۆال سام فاكت توگو، چتو برالي سرەدستۆا.

الەكساندر وبولونسكي:
ۆ توم-تو جە ي سۋت: ۆزيات پلودى چۋجوگو رازۆيتيا، نو ني ۆ كوەم سلۋچاە نە دۋح سۆوبودى ي ينتەللەكتۋالنوگو پويسكا، يح پوروديۆشي. يبو ەتوت دۋح نەسوۆمەستيم پرينتسيپيالنو س پەتروۆسكيم دەسپوتيزموم.

يگور كليامكين:
كليۋچەۆسكي ەتو كونستاتيروۆال، نو التەرناتيۆى پەتروۆسكومۋ ۆاريانتۋ رازۆيتيا ون، ناسكولكو پومنيۋ، زادنيم چيسلوم نە ۆىدۆيگال. ي ۆووبششە پريستراستيا ك «سوسلاگاتەلنومۋ ناكلونەنيۋ»، ت.ە. ك التەرناتيۆيستسكومۋ پودحودۋ ۆ ەگو ترۋداح يا نە وبنارۋجيل. موجەت بىت، يا چەگو-تو نە زامەتيل يلي زابىل. پوسلۋشاەم، چتو پروفەسسيونالنىي يستوريك نام سكاجەت

سەرگەي سەكيرينسكي (ۆەدۋششي ناۋچنىي سوترۋدنيك ينستيتۋتا روسسيسكوي يستوري ران):
«سوۆرەمەننىي يستوريك، نەزاۆيسيمو وت پرەدمەتا ەگو زانياتي، نەرەدكو بليجە نە ك ۆاسيليۋ كليۋچەۆسكومۋ، ا سكورەە ك نيكولايۋ كارامزينۋ»

كليۋچەۆسكي ۋمەر ستو لەت نازاد، نو دو سيح پور ون وستاەتسيا سامىم چيتاەمىم دالەكو زا پرەدەلامي پروفەسسيونالنوگو كرۋگا رۋسسكيم يستوريكوم. ينوگدا داجە سوزداەتسيا ۆپەچاتلەنيە، چتو، پودوبنو تومۋ، كاك ۆ ينىە ۆرەمەنا، سوگلاسنو يرونيچەسكومۋ زامەچانيۋ ۆاسيليا وسيپوۆيچا، «ۆسيا فيلوسوفيا ناشەي يستوري سۆوديلاس ك وتسەنكە پەتروۆسكوي رەفورمى»، ا «ۆەس سمىسل رۋسسكوي يستوري سجيمالسيا ۆ ودين ۆوپروس: و زناچەني دەياتەلنوستي پەترا»، تاك ي نىنە ۆسيۋ يستوريوگرافيۋ وتەچەستۆەننوي يستوري سۆوديات ك «كۋرسۋ» كليۋچەۆسكوگو. ۆرياد لي ستويت دوكازىۆات، چتو دەلو وبستويت يناچە. نو يسكليۋچيتەلنوە پريزنانيە كليۋچەۆسكي، كونەچنو، زاسلۋجيل نە ناپراسنو.
ۋ ۆسياكوگو ۆرەمەني - سۆوي كونەك. ي سۆوي يستوريكي، كوتورىە نە ستويات ۆ ستورونە وت جيزني. پوەتومۋ، گوۆوريا و كليۋچەۆسكوم، چيتاەموم ۆ ناشي دني، نەلزيا نە سكازات و پرەوبلادايۋششەم جيتەيسكوم ۋموناستروەني زناچيتەلنوگو سەگمەنتا سوۆرەمەننوگو ناۋچنو-يستوريچەسكوگو سووبششەستۆا. ەتو ۋموناستروەنيە كوروتكو وپرەدەلياەتسيا فورمۋلوي «توسكا پو بىلومۋ»، ي ونو سيلنو ۆلياەت نا پروفەسسيونالنۋيۋ دەياتەلنوست تەح، كتو ەگو رازدەلياەت. تاك پرويسحوديت ي كوگدا رەچ يدەت و سراۆنيتەلنو نەدالەكوم پروشلوم، سوستاۆليايۋششەم چاست سوبستۆەننوي جيزني يستوريكا، ي كوگدا ون ەكستراپوليرۋەت ناجيتىي وپىت ۆ گورازدو بولەە وتدالەننىە ۆرەمەنا. حوتيا كومۋ، كاك نە يستوريكۋ، زنات، چتو «پروشلوە» - كاتەگوريا كراينە يزمەنچيۆايا: دوستاتوچنو سراۆنيت دورەۆوليۋتسيوننۋيۋ روسسيۋ ي توجە ۋشەدشي ۆ نەبىتيە سوۆەتسكي سويۋز. ليۋبوي «زاستوي» رانو يلي پوزدنو تەرياەت پوسلەدنيح پريۆەرجەنتسەۆ سرەدي سوۆرەمەننيكوۆ، چۋتكيح ك جيزني، ا «رەتروسپەكتيۆنىە ۋتوپي»، ۆوزۆراششايۋششيە «زاستويۋ» ۆيديموست وبايانيا، سوزدايۋتسيا ۋجە ۆ درۋگيە ۆرەمەنا، ودنو يز كوتورىح مى پەرەجيۆاەم سەيچاس.
ودناكو سام كليۋچەۆسكي ك تاكومۋ تيپۋ يستوريكوۆ نە پرينادلەجال. ۆ سەرەدينە ح1ح ۆەكا وتەچەستۆەننايا يستوريوگرافيا ۆ ليتسە ك. كاۆەلينا، س. سولوۆەۆا، ب. چيچەرينا، سامووپرەدەلياياس ۆ كاچەستۆە يستوريكو-ناۋچنوگو زنانيا، داۆالا ي سۆوي پروگنوز سوتسيالنو-پوليتيچەسكوگو رازۆيتيا روسسي. پري ەتوم ميف و پەترە ۆەليكوم - پەرۆوي سۆوبودنوي ليچنوستي ۆ روسسي ي وبرازتسوۆوم رەفورماتورە - وستاۆالسيا ستەرجنەۆىم زۆەنوم ۆ يستوريچەسكوم وبوسنوۆاني ليبەرالنىح رەفورم. كليۋچەۆسكي جيل ۆ ينۋيۋ ەپوحۋ. وتداۆايا پەترۋ دولجنوە، يستوريك ۋجە نە ۆيدەل ۆ نەم پريمەرا دليا پودراجانيا، پرەدلاگايا راسشيريت سفەرۋ كريتيچەسكوگو اناليزا رۋسسكوگو پروشلوگو زا سچەت تەح «پريەموۆ ي پريۆىچەك ۋپراۆلەنيا»، كوتورىە وكونچاتەلنو سلوجيليس پري پەترە، نو سوۆسەم نە وپراۆدىۆاليس يزمەنيۆشيميسيا ۋسلوۆيامي ۆ كونتسە ح1ح - ناچالە حح ۆەكوۆ.
ا ۆ ناشي دني سرەدي يستوريكوۆ ستانوۆيتسيا مودنىم نە ستولكو پيسات و نازرەۆشيح ۆ توت يلي ينوي مومەنت پرەوبرازوۆانياح، سكولكو راسسۋجدات و سپوسوبنوستي ليبو نەسپوسوبنوستي وبششەستۆا ۆوسپرينيمات رازرۋشەنيە تراديتسيوننىح ينستيتۋتوۆ، و نەسووتۆەتستۆي ەگو اداپتاتسيوننىح ۆوزموجنوستەي تەمپۋ مودەرنيزاتسي. ۆسە ەتو موجنو بىلو بى پريۆەتستۆوۆات، نو س ودنوي وگوۆوركوي، زايمستۆوۆاننوي ۋ تالەيرانا: «نە سليشكوم ۋسەردستۆۋيتە!» ۆەد يستوريك - نە «ارحەولوگ» (ۆ ستاريننوم پونيماني تەرمينا), نە پروستو «ليۋبيتەل درەۆنوستەي»، تسەليكوم پوگرۋجەننىي ۆ مير پروشلوگو، حوتيا يمەننو تاكوە وتنوشەنيە ك رەمەسلۋ ۆحوديت ۆ پوسلەدنەە ۆرەميا ۆ مودۋ. يستوريك - توت، كتو سپوسوبەن ۆ يستوري پوچۋۆستۆوۆات، گوۆوريا يازىكوم ليۋدەي ح1ح ستولەتيا، ەە «پرەوبرازوۆاتەلنىي دۋح». توت، كتو نوسيت ۆ سەردتسە، كاك بىلو زامەچەنو وب ودنوم يز ەە نەمالوۆاجنىح سۋبەكتوۆ - الەكساندرە II, «ينستينكت پروگرەسسا». بليستايا وتسۋتستۆيەم ەتيح سۆويستۆ ۋما ي دۋشي، سوۆرەمەننىي يستوريك، نەزاۆيسيمو وت پرەدمەتا ەگو زانياتي، نەرەدكو بليجە نە ك ياركوي پلەيادە سۆويح پرەدشەستۆەننيكوۆ ي سوۆرەمەننيكوۆ ۆەليكيح رەفورم ي، تەم بولەە، نە ك پرودولجيۆشەمۋ يح ترۋد كليۋچەۆسكومۋ. ون بليجە، سكورەە، ك نيكولايۋ كارامزينۋ، كوتورىي، كاك يزۆەستنو، سچيتال، چتو «ۆسياكايا نوۆوست ۆ گوسۋدارستۆەننوم پوريادكە ەست زلو».
سەگودنياشنيە يستوريكي نە پوحوجي نا كليۋچەۆسكوگو، ۆ توم چيسلە، ي پوتومۋ، چتو ۆ ەگو ۆرەميا ۆ روسسي ك يستوريكام بىلو درۋگوە، چەم سەيچاس، وتنوشەنيە. لەتوم 1893 گودا ۆ ودنوم يز يمپەراتورسكيح دۆورتسوۆ پەتەربۋرگا سوستويالسيا پريمەچاتەلنىي رازگوۆور و ۆوسپيتاني اۆگۋستەيشيح دەتەي. سوبەسەدنيكامي بىلي كليۋچەۆسكي ي مينيستر يمپەراتورسكوگو دۆورا ي. ۆورونتسوۆ-داشكوۆ، ليچنىي درۋگ الەكساندرا III. ۋنيۆەرسيتەتسكي پروفەسسور، پريزۆاننىي ك يسپولنەنيۋ نوۆوي دليا نەگو رولي ناستاۆنيكا ۆەليكوگو كنيازيا گەورگيا الەكساندروۆيچا، ۆ سكوروم بۋدۋششەم - پرەستولوناسلەدنيكا، توتچاس جە پوينتەرەسوۆالسيا ۋ مينيسترا مەروي وتۆوديموي ەمۋ سۆوبودى ي ۋسلىشال ۆ وتۆەت: «ۆى دولجنى پومنيت، چتو ۆى - پروفەسسور ي پرەپوداەتە، چتو ناحوديتە نۋجنىم. دەلايتە، چتو سلەدۋەت دەلات، ا چتو يز ەتوگو ۆىيدەت، زا ەتو ۆى نە وتۆەچاەتە... نادوبنو راسسەيات منەنيا ي پرەدۋبەجدەنيا ساموۋۆەرەننوگو نەۆەجەستۆا: "كونستيتۋتسيا - نەلەپوست، ا رەسپۋبليكا - بەستولوچ". ۋ روسسي وبششيە وسنوۆى جيزني س زاپادنوي ەۆروپوي، نو ەست ي سۆوي وسوبەننوستي. چتو تەپەر نەسۆوەۆرەمەننو، تو ەششە نەلزيا نازۆات نەلەپوستيۋ...»
ۆ ەتوم ناستاۆلەني دليا ناستاۆنيكا بروساەتسيا ۆ گلازا نە تولكو سام حود راسسۋجدەني، شەدشيح ۆرازرەز س پسەۆدورۋسسكوي ريتوريكوي پوسلەدنيح تسارستۆوۆاني، نو ي ۆىراجەننوە سو ۆسەي وپرەدەلەننوستيۋ دوۆەريە ك ۋچەنومۋ، پريزنانيە ساموتسەننوستي ەگو رەمەسلا. ۆ گوتوۆنوستي داجە نەوگرانيچەننوي ۆلاستي ك سامووگرانيچەنيۋ ۆ تەح سلۋچاياح، كوگدا رەچ زاحوديلا و رازدەلەني نەپوليتيچەسكيح فۋنكتسي، - سەكرەت ەە ۋجيۆچيۆوستي س ياركيمي ياۆلەنيامي رۋسسكوي كۋلتۋرى، ناۋكي، پروسۆەششەنيا ي، سووتۆەتستۆەننو، س ەۆروپەيسكيم ۆليانيەم. ەۆروپەيسكايا تراەكتوريا يستوريچەسكوگو دۆيجەنيا يمپەري ي پرەدوپرەدەليلا تاكۋيۋ وسوبەننوست پوليتيچەسكوگو مىشلەنيا ريادا پرەدستاۆيتەلەي ەە پراۆياششەي ەليتى، كاك رازليچەنيە مەجدۋ «ۆسەگدا نەلەپىم» ي «سەگودنيا نەسۆوەۆرەمەننىم». ۋتراتا جە يستوريچەسكوي پەرسپەكتيۆى، وسنوۆوي كوتوروي سلۋجيلو نابليۋدەنيە ۋجە وبرەتەننوگو ەۆروپوي رەالنوگو وپىتا، وتكرىلا دوروگۋ دليا رەتروسپەكتيۆنىح ۋتوپي. ۆىحود يز مودەرنيزاتسيوننىح كونفليكتوۆ ستالي يسكات ۆ يميتاتسي ديالوگا س پاتريارحالنىم نارودوم، «پروستىمي ليۋدمي»، پوسلەدنيم سرەدي كوتورىح بىل گريگوري راسپۋتين.
زا ستو لەت، پروشەدشيح پوسلە سمەرتي كليۋچەۆسكوگو، ليۋدي ەگو پروفەسسي منوگوگو ناتەرپەليس. سووتۆەتستۆەننو، يزمەنيليس ي كريتەري پروفەسسيوناليزما، ستاۆشەگو دليا لۋچشيح يز نيح ناستوياششەي برونەي پەرەد ناپوروم يدەولوگي ي پوليتيكي، ي پوتومۋ زامەتنو «وكامەنەۆشەگو». ۆىسشيم دوستيجەنيەم يستوريكا ستالو سچيتاتسيا پريراششەنيە فاكتوۆ، دوپۋستيموي سلابوستيۋ - روبوست مىسلي، مەتودولوگيچەسكوي يزوششرەننوستيۋ - نامەرەننايا زاپۋتاننوست ۆىۆودوۆ. ۆەد سكولكو-نيبۋد زناچيمايا رەفلەكسيا و پروشلوم موگلا سۋششەستۆوۆات تولكو كاك توچنىي سكولوك سوۆەتسكوي يدەولوگي، ا ليۋبوي وبوبششايۋششي ترۋد ۆپولنە وبوسنوۆاننو اسسوتسيروۆالسيا نە ستولكو س ۋتراچەننوي سۆوبودوي لەكتسيوننوگو كۋرسا، سكولكو س پرينۋديتەلنو-كوللەكتيۆنوي رابوتوي، ستيرايۋششەي ينديۆيدۋالنوست ي زا ەتو داجە پروزۆاننوي «براتسكوي موگيلوي».
نو وبوروتنوي ستورونوي تاكوي زاششيتنوي رەاكتسي ناۋكي وكازالاس پوتەريا ك نەي جيۆوگو وبششەستۆەننوگو ۆنيمانيا. نە ۋديۆيتەلنو، چتو ۆ پودوبنوم كونتەكستە كليۋچەۆسكي سو سۆويم «كۋرسوم رۋسسكوي يستوري» وكازالسيا «جيۆەە ۆسەح جيۆىح». ەگو لەكتسي، افوريزمى، دنەۆنيكوۆىە زاپيسي س ياركيمي زاريسوۆكامي، وستروۋمنىمي پارادوكسامي ي نالەتوم ساركازما موجنو راسسماتريۆات ۆ ودنوم ريادۋ س نە تەريايۋششيمي وستروتى وبرازتسامي رۋسسكوي كلاسسيچەسكوي ساتيرى يلي تاكيمي پرويزۆەدەنيامي ح1ح ۆەكا، كاك كيۋستينوۆسكايا «روسسيا ۆ 1839 گودۋ» ي دنەۆنيك پروفەسسورا ا.ۆ. نيكيتەنكو. پرويزۆەدەنيامي، پودچاس وكازاۆشيميسيا داجە بولەە ۋبەديتەلنىمي نە ستولكو ۆ كاچەستۆە سۆيدەتەلستۆ و توگداشنەي روسسيسكوي دەيستۆيتەلنوستي، سكولكو كاك پروگنوز نا ۆسە سلەدۋيۋششەە ستولەتيە. چيتايا وتزىۆى كليۋچەۆسكوگو، ناپريمەر، و سوترۋدنيكاح پەترا، ۆ رۋكاح كوتورىح پوسلە ەگو سمەرتي «وچۋتيليس سۋدبى روسسي»، نەلزيا وتدەلاتسيا وت وششۋششەنيا، چتو پەرەد توبوي ۆستايۋت لەگكو ۋزناۆاەمىە سوۆرەمەننىە وبرازى: «سوترۋدنيكي رەفورمى پونەۆولە، ەتي ليۋدي نە بىلي ۆ دۋشە ەە يسكرەننيمي پريۆەرجەنتسامي، نە ستولكو پوددەرجيۆالي ەە، سكولكو سامي زا نەە دەرجاليس، پوتومۋ چتو ونا داۆالا يم ۆىگودنوە پولوجەنيە... بليجايشيە ك پەترۋ ليۋدي بىلي نە دەياتەلي رەفورمى، ا ەگو ليچنىە دۆوروۆىە سلۋگي...نيكاكوگو ۆاجنوگو دەلا نەلزيا بىلو سدەلات، نە داۆ يم ۆزياتكي... دەلو پەترا ەتي ليۋدي نە يمەلي ني سيل، ني وحوتى ني پرودولجات، ني رازرۋشيت; وني موگلي ەگو تولكو پورتيت».
زلوبوي دنيا دىشيت ي داننىي كليۋچەۆسكيم 105 لەت نازاد (ۆ دنەۆنيكوۆوي زاپيسي) كوممەنتاري ك يستوري ۆزايمووتنوشەني ۆلاستي ي وبششەستۆا ۆ ناشەي سترانە، ناچينايا س ەپوحي الەكساندرا I. ۋپودوبليايا رەفورمى پوليتيچەسكوي پروۆوكاتسي، يستوريك پوياسنيال، چتو پراۆيتەلستۆو داۆالو وبششەستۆۋ روۆنو ستولكو سۆوبودى، سكولكو بىلو نۋجنو، چتوبى ۆىزۆات ۆ نەم ەە پەرۆىە پروياۆلەنيا، ا پوتوم ناكرىۆالو «پروستاكوۆ». وتمەچەن بىل ۆاسيليەم وسيپوۆيچەم ي وبراتنىي ەففەكت: «وپپوزيتسيا پروتيۆ پراۆيتەلستۆا پوستەپەننو پرەۆراتيلاس ۆ زاگوۆور پروتيۆ وبششەستۆا». ا رازۆە تولكو وب يمپەرسكيح پولياكاح ي تولكو لي و پولياكاح بىلو يم سكازانو تاك، چتو ي سەيچاس زۆۋچيت وسترو، ا چيتات بولنو: «مى پريسوەدينيلي پولشۋ، نو نە پولياكوۆ، پريوبرەلي سترانۋ، نو پوتەريالي نارود».
كليۋچەۆسكي بىل نادەلەن نە تولكو پرەدوششۋششەنيەم تراگيچنوگو بۋدۋششەگو، نو ي سپوسوبنوستيۋ پەرەۆوپلوششاتسيا ۆ داۆنو ۋشەدشيح يستوريچەسكيح پەرسوناجەي. فەدور شالياپين، كوتورومۋ دوۆەلوس كونسۋلتيروۆاتسيا س يستوريكوم پري رابوتە ناد وبرازوم بوريسا گودۋنوۆا، سۆيدەتەلستۆوۆال: «گوۆوريل ون... تاك ۋديۆيتەلنو ياركو، چتو يا ۆيدەل ليۋدەي، يزوبراجاەمىح يم. وسوبەننوە ۆپەچاتلەنيە پرويزۆەلي نا مەنيا ديالوگي مەجدۋ شۋيسكيم ي بوريسوم ۆ يسپولنەني كليۋچەۆسكوگو. ون تاك ارتيستيچەسكي پەرەداۆال يح، چتو، كوگدا يا سلىشال يز ەگو ۋست سلوۆا شۋيسكوگو، منە دۋمالوس: "كاك جال، چتو ۆاسيلي وسيپوۆيچ نە پوەت ي نە موجەت سىگرات سو منويۋ كنيازيا ۆاسيليا!"».

يگور كليامكين:
بلاگوداريۋ ۆاس. وچەن ينتەرەسنو، پو-موەمۋ، ۆاشە زامەچانيە و رازنوم پونيماني «پروفەسسيوناليزما» دوسوۆەتسكيمي يستوريكامي ي يح سوۆەتسكيمي ي پوستسوۆەتسكيمي پرەەمنيكامي. سلەدۋيۋششي - سەرگەي ماگاريل.

سەرگەي ماگاريل (پرەپوداۆاتەل روسسيسكوگو گوسۋدارستۆەننوگو گۋمانيتارنوگو ۋنيۆەرسيتەتا):
«نادو پومنيت تەزيس كليۋچەۆسكوگو و توم، چتو وتەچەستۆەننايا يستوريا نە ۋچيت نيچەمۋ، ا تولكو ناكازىۆاەت زا نەۆىۋچەننىە ۋروكي»

نە ياۆلياياس پروفەسسيونالنىم يستوريكوم، يا نە ۆوزمۋس ديسكۋتيروۆات و توم، ناسكولكو ناۋچنوە تۆورچەستۆو ۆاسيليا وسيپوۆيچا ادەكۆاتنو وتراجالو وتەچەستۆەننىي يستوريچەسكي پروتسەسس. يا پوپىتايۋس ليش پرويلليۋستريروۆات، كاك رابوتايۋت ناۋچنىە يدەي كليۋچەۆسكوگو. ۆ چاستنوستي، بۋدەت پرويلليۋستريروۆان ەگو تەزيس: «وتەچەستۆەننايا يستوريا، ۆ سۋششنوستي، نە ۋچيت نيچەمۋ، ونا تولكو ناكازىۆاەت زا نەۆىۋچەننىە ۋروكي».
ۆ 1906 گودۋ ماكس ۆەبەر وپۋبليكوۆال ستاتيۋ «پەرەحود روسسي ك پسەۆدوكونستيتۋتسيوناليزمۋ»، ۆ كوتوروي پيسال: «كوگدا زناكوميشسيا س دوكۋمەنتامي روسسيسكوي يمپەري، پوراجاەشسيا، كاكوي ۆ نيح ۆلوجەن ترۋد، كاك تششاتەلنو وني رازرابوتانى، نو ۆسەگدا ناپراۆلەنى ك ودنوي ي توي جە تسەلي - ساموسوحرانەنيە پوليتسەيسكوگو گوسۋدارستۆا. بەسسمىسلەننوست ەتوي تسەلي ۋجاساەت». پرومەلكنۋلو وديننادتسات لەت، ي يستوريا ناگليادنو پرودەمونستريروۆالا: پوليتسەيششينا - نە سامىي نادەجنىي ينتەگراتور سوتسيۋما. يمپەريا رازۆاليلاس.
چتو ۆوزدۆيگلي رەۆوليۋتسيونەرى-پوبەديتەلي نا وبلومكاح پوليتسەيسكوي يمپەرسكوي گوسۋدارستۆەننوستي؟ وني ۆوزدۆيگلي ەششە بولەە جەستوكۋيۋ ي بەسپوششادنۋيۋ پوليتسەيششينۋ ۆ فورمە ديكتاتۋرى. ي ۆنوۆ يستوريا پودتۆەرديلا - پوليتسەيسكوە گوسۋدارستۆو نەدولگوۆەچنو. نەۆوزموجنو ۆووبرازيت: سوۆەتسكي سويۋز - ۆتورايا سۆەرحدەرجاۆا - رازۆاليلسيا ۆ ۋسلوۆياح ميرنوگو ۆرەمەني، ۆ وتسۋتستۆيە كريتيچەسكي زناچيمىح ۆنەشنيح ۋگروز، زاششيششەننىي موششنەيشيم راكەتنو-يادەرنىم پوتەنتسيالوم ي وبلادايا ۆسەي پولنوتوي گوسۋدارستۆەننوگو سۋۆەرەنيتەتا.
ا چتو ۆوزدۆيگاەت پراۆياششي كلاسس پوستسوۆەتسكوي روسسي؟ نە تاك داۆنو داجە سام پرەزيدەنت مەدۆەدەۆ ناپومنيل: «نە سلەدۋەت سليشكوم سيلنو زاتياگيۆات گايكي». نو ۆەد ۋجە زاتيانۋلي، ا زناچيت، ناس جدەت وچەرەدنوە ناكازانيە زا «نەۆىۋچەننىە ۋروكي». ي تيپ ەتوگو ناكازانيا توجە يزۆەستەن. پريۆەدۋ ودين ليش پريمەر.
ۆ ماە 1862 گودا (ۆسەگو گود سپۋستيا پوسلە وتمەنى كرەپوستنوگو پراۆا) ۆ پەتەربۋرگە ي بولشيح پروۆينتسيالنىح گوروداح پوياۆيلاس پروكلاماتسيا، وزاگلاۆلەننايا «مولودايا روسسيا». ونا ناچينالاس سلوۆامي: «روسسيا ۆستۋپاەت ۆ رەۆوليۋتسيوننىي پەريود سۆوەگو سۋششەستۆوۆانيا». پريزىۆايا رەۆوليۋتسيۋ، «كروۆاۆۋيۋ ي نەۋموليمۋيۋ»، يدەينىە پرەدشەستۆەننيكي راديكال-رەۆوليۋتسيونەروۆ ناچالا حح ۆەكا پيسالي: «مى نە ستراشيمسيا ەە، حوتيا ي زناەم، چتو پرولەتسيا رەكا كروۆي، چتو پوگيبنۋت، موجەت بىت، ي نەۆيننىە جەرتۆى... مى نە يسپۋگاەمسيا، ەسلي ۋۆيديم، چتو دليا نيسپروۆەرجەنيا سوۆرەمەننوگو پوريادكا پريحوديتسيا پروليت ۆتروە بولشە كروۆي، چەم پروليتو ياكوبينتسامي ۆ 1790-ح گوداح... سكورو، سكورو ناستۋپيت دەن، كوگدا مى راسپۋستيم...زناميا بۋدۋششەگو، زناميا كراسنوە ي س گرومكيم كريكوم: "دا زدراۆستۆۋەت سوتسيالنايا ي دەموكراتيچەسكايا رەسپۋبليكا رۋسسكايا!", - دۆينەمسيا نا زيمني دۆورەتس، يسترەبليات جيۆۋششيح تام... مى يزداديم ودين كريك: "ۆ توپورى!", ي توگدا، كتو بۋدەت نە س نامي، توت بۋدەت پروتيۆ، كتو پروتيۆ، توت ناش ۆراگ، ا ۆراگوۆ سلەدۋەت يسترەبليات ۆسەمي سپوسوبامي... نا سكولكو وبلاستەي راسپادەتسيا زەمليا رۋسسكايا - ەتوگو مى نە زناەم. ناچنەتسيا ۆوينا، پوترەبۋيۋتسيا رەكرۋتى، پرويزۆەدۋتسيا زايمى ي روسسيا دويدەت دو بانكروتستۆا. تۋت-تو ي ۆسپىحنەت ۆوسستانيە، دليا كوتوروگو بۋدەت دوستاتوچنو نەزناچيتەلنوگو پوۆودا!».
تەكست پروكلاماتسي سودەرجيت ەدۆا لي نە ۆسە وسنوۆنىە كونتسەپتۋالنىە پولوجەنيا گريادۋششەگو بولشەۆيزما. ەگو يستوريچەسكيە پرەدشەستۆەننيكي وتچەتليۆو سفورمۋليروۆالي ۆاجنەيشيە ەلەمەنتى رەۆوليۋتسيوننوي ستراتەگي، ۆكليۋچايا بەسپوششادنىي تەررور، يسترەبلەنيە پراۆياششەي ديناستي، ۆوينۋ، كاك وسنوۆنۋيۋ پرەدپوسىلكۋ ۆوسستانيا، رەكي كروۆي، راسپاد روسسي.
يستوريا پوكازالا: پروگرامما «مولودوي روسسي» بىلا گروزنىم پرەدوستەرەجەنيەم ۆلاستيام ي وبرازوۆاننومۋ وبششەستۆۋ سترانى، سۆيدەتەلستۆۋيا و نازرەۆاني وسترەيشەگو يستوريچەسكوگو ۆىزوۆا ي پوليتيچەسكوگو كريزيسا. ودناكو ەتوت ۆىزوۆ پراكتيچەسكي نە بىل زامەچەن ي، تەم بولەە، دولجنىم وبرازوم وسمىسلەن. وبششەستۆو نە وسوزناۆالو زاروجداۆشيحسيا نا ەگو گلازاح پرەدپوسىلوك نادۆيگاۆشەيسيا سوتسيالنوي كاتاستروفى ي نيچەگو نە پرەدپرينيالو دليا ەە پرەدوتۆراششەنيا. يستوريچەسكي فينال يزۆەستەن - يمپەرسكايا گوسۋدارستۆەننوست رۋحنۋلا; ۆ گورنيلە گراجدانسكوگو كونفليكتا پوگيبلي ميلليونى.
پروشلو 100 لەت. سوۆەتسكيە ۋچەنىە پىتاليس پرەدۋپرەديت رۋكوۆودستۆو سسسر و ناراستاني كريزيسنىح ياۆلەني. بىلي دوكلادى - ۆناچالە گرۋپپى ۋچەنىح ۆو گلاۆە س اكادەميكوم كيريللينىم (كونەتس 1970-ح گودوۆ), ا زاتەم گرۋپپى ۋچەنىح ۆو گلاۆە س نىنەشنيم اكادەميكوم ران گەلوۆاني (1985 گ.). پريچەم ۆتورايا گرۋپپا ۋكازىۆالا، چتو پري دالنەيشەم دۆيجەني سترانى پو ينەرتسيوننوي تراەكتوري نا رۋبەجە 1990-ح گودوۆ ۆوزموجەن كوللاپس. ي ۆنوۆ نيكاكيح ۆىۆودوۆ سدەلانو نە بىلو.
رابوتايا ناد ودنيم يز سۆويح تەكستوۆ، يا رەشيل پوسموترەت، چتو دۋمايۋت سوۆرەمەننىە ۋچەنىە-وبششەستۆوۆەدى و تەندەنتسياح پوستسوۆەتسكوي روسسي. منە نە سوستاۆيلو ترۋدا نايتي بولەە 60 سامىح ترەۆوجنىح وتسەنوك تەح سيستەمنىح ريسكوۆ، كوتورىە ۆنوۆ پوروجداەت دۆيجەنيە روسسي پو ينەرتسيوننوي، يستوريچەسكي تۋپيكوۆوي كولەە. ودناكو ني ۆلاست، ني وبششەستۆو نا ەتي وتسەنكي ي پروگنوزى وپيات-تاكي نە رەاگيرۋيۋت. گدە تۋت سپوسوبنوست ۋسۆايۆات ۋروكي يستوري؟
ەستەستۆەننو، ۆوزنيكاەت ۆوپروس: پوچەمۋ تاك؟ سوشليۋس نا دوكلاد پريسۋتستۆۋيۋششەگو زدەس تەودورا شانينا، پروچيتاننىي يم گودا تري نازاد ۆ ديسكۋسسيوننوم كلۋبە بيلينگۆا. پو منەنيۋ گ-نا شانينا، ۆ روسسي، ۆ وتليچيە وت انگلويازىچنىح وبششەستۆ، پوستيگاۆشيح سەبيا ۆ پروتسەسسە رازۆيتيا سوتسيالنىح ناۋك، روسسيسكوە وبششەستۆو پوستيگالو ساموە سەبيا يز ليتەراتۋرى.

يگور كليامكين:
دو كليۋچەۆسكوگو، كاك پونيمايۋ، تاك ي نە دوبەرەتەس؟

سەرگەي ماگاريل:
تاك يا جە كاك راز يلليۋستريرۋيۋ ەگو يدەي، كاك وني رابوتايۋت ۆ ناشەم سوۆرەمەننوم وبششەستۆە ي پوچەمۋ مى حرونيچەسكي نە سپوسوبنى يزۆلەچ ۋروكي يز پرەدوستەرەجەني كلاسسيكا ي مۋدرەتسا. سەر يسايا بەرلين، پرورابوتاۆشي ۆ پوسولستۆە ۆەليكوبريتاني ۆ موسكۆە س 1945 پو 1955 گود، ۆ 1957 گودۋ ناپيسال ستاتيۋ، گدە، يزلاگايا سۆوي ۆپەچاتلەنيا و سوۆەتسكوي ينتەلليگەنتسي، زاترونۋل ي كاچەستۆو وبرازوۆانيا ۆ سسسر. پو ەگو منەنيۋ، ۆ مولودەجي سكورەە پووششرياەتسيا ينتەرەس ك تەحنيچەسكيم ناۋكام. ا چەم بليجە ك پوليتيكە، تەم حۋجە وبرازوۆانيە. حۋجە ۆسەگو ونو پوستاۆلەنو ۋ يۋريستوۆ، ەكونوميستوۆ، يستوريكوۆ سوۆرەمەننوستي.
ي پوسلەدنەە. سوتسيوكۋلتۋرنىي راسكول ۆ حودە ديسكۋسسي بىل ۋپوميانۋت نەسكولكو راز. وسمەليۋس پرەدپولوجيت، چتو يمەننو ون - سوتسيوكۋلتۋرنىي راسكول - پوروديل ۆ حح ۆەكە ۆ روسسي تاكيە مەحانيزمى ناتسيونالنوگو سامويسترەبلەنيا، كاك گراجدانسكايا ۆوينا، كوللەكتيۆيزاتسيا، گولودومور، ماسسوۆىە گوسۋدارستۆەننىە رەپرەسسي. بىلو تاكجە سكازانو، چتو سوتسيوكۋلتۋرنىي راسكول، ك سوجالەنيۋ، ۆوسپرويزۆوديتسيا. دەيستۆيتەلنو، وب ەتوم سۆيدەتەلستۆۋيۋت چرەزۆىچاينو ۆىسوكي ۋروۆەن ۆزايمنوگو نەدوۆەريا روسسيان، گلۋبوچايشايا ي پرودولجايۋششايا راستي يمۋششەستۆەننايا پولياريزاتسيا. ۆنوۆ ۆوسپرويزۆەدەن ي ۆىسوچايشي ۋروۆەن وتچۋجدەنيا نارودا وت ۆلاستي.
ۋۆاجاەمىە كوللەگي! سوحرانەنيە ي ۆوسپرويزۆودستۆو سوتسيوكۋلتۋرنوگو راسكولا وزناچاەت: ۆ وبششەستۆە سوحرانيايۋتسيا پرەدپوسىلكي دليا نوۆوگو ستارتا مەحانيزموۆ سامويسترەبلەنيا. نام ۆسەم ەست ناد چەم پودۋمات. يمەننو مى ترانسليرۋەم ۆ وبششەستۆو سوتسيوگۋمانيتارنىە زنانيا. ي نىنەشنيۋيۋ پراۆياششۋيۋ پسەۆدوەليتۋ ۆوسپيتالي مى س ۆامي، ۋۆاجاەمىە كوللەگي.

يگور كليامكين:
سپاسيبو. مى سوبراليس وبسۋديت، چەم موجەت بىت پولەزنا دليا پونيمانيا ناشەي يستوري - دوسوۆەتسكوي، سوۆەتسكوي، پوستسوۆەتسكوي - يستوريا كليۋچەۆسكوگو، ا نە دليا توگو، چتوبى پوگوۆوريت و رۋسسكوي يستوري ۆووبششە ي ەە ۋروكاح. ەتو درۋگايا تەما. دەلو نە ۆ توم، چتو مى نە حوتيم وبسۋجدات ەە ۆ پرينتسيپە، نو ونا درۋگايا ي ۋۆوديت وت پرەدمەتا سەگودنياشنەي ديسكۋسسي. پوجالۋيستا، ليپكين اركادي يسااكوۆيچ.

اركادي ليپكين (پروفەسسور روسسيسكوگو گوسۋدارستۆەننوگو گۋمانيتارنوگو ۋنيۆەرسيتەتا):
«ۋ كليۋچەۆسكوگو نەت پونياتينىح ينسترۋمەنتوۆ، نەوبحوديمىح دليا وسمىسلەنيا سوۆرەمەننوي سلوجنوي سيتۋاتسي»

بۋدۋ كراتوك. يا نە يستوريك، ا فيلوسوف، پوەتومۋ ۆىسكاجۋ ليش رياد وبششيح مەتودولوگيچەسكيح تەزيسوۆ.
ناچنۋ س توگو، چتو سوتسيوكۋلتۋرنايا سترۋكتۋرا ي ينستيتۋتى سەگودنيا ي پوسلەدنيە 300 لەت ۆ روسسي ۆ وسنوۆە تە جە سامىە. وتسيۋدا اكتۋالنوست اناليزا دەياتەلنوستي پەترا. نو ادەكۆاتنوست اناليزا زاۆيسيت وت توگو پونياتينوگو اپپاراتا، تەح پونياتينىح ينسترۋمەنتوۆ، كوتورىە يسپولزۋيۋتسيا. يا سچيتايۋ، چتو تاكيح ينسترۋمەنتوۆ ۋ كليۋچەۆسكوگو نەت. ون داەت ماتەريال ينتەرەسنىي، سموترەت ەگو نادو، نو ۆىنەستي چتو-نيبۋد پولەزنوە سەگودنيا، يسحوديا يز مەتوديكي، كوتورۋيۋ ون پرەدلاگاەت، نەلزيا، پوسكولكۋ ەتو ۆسە نەادەكۆاتنو، نەدوستاتوچنو دليا توگو، چتوبى سحۆاتيت سوۆرەمەننۋيۋ سلوجنۋيۋ سيتۋاتسيۋ.
چتو كاساەتسيا ۆوپروسا و توم، كاك س پوموششيۋ زاپادنوەۆروپەيسكوگو ۋما ناۋچيتسيا جيت سۆويم ۋموم، تو وتۆەت نا نەگو، پو-موەمۋ، وچەۆيدەن: نادو وسۆايۆات ينتەللەكتۋالنىە سرەدستۆا، كوتورىە پرەدلوجەنى زاپادوم. نو وني توجە موگۋت وكازاتسيا نەدوستاتوچنىمي. ي پوتومۋ، چتو روسسيسكي ماتەريال درۋگوي، ي پوتومۋ، چتو ۆ سۆيازي س نوۆىم ۆيتكوم گلوباليزاتسي ۆسە كاچەستۆەننو ۋسلوجنيلوس، ي اپپاراتا، نارابوتاننوگو زاپادوم، نە حۆاتاەت دليا رەشەنيا داجە ەگو سوبستۆەننىح پروبلەم.
و درۋگيح ۆوپروساح، پرەدلوجەننىح دليا وبسۋجدەنيا. ۋتراتيلو لي سوۆرەمەننوە روسسيسكوە وبششەستۆو سپوسوبنوست ك «سامويسپراۆلەنيۋ»؟ كتو جە ەتو زناەت؟ ۆ ليۋبوم سلۋچاە نادو «سبيۆات سمەتانۋ». ۆ كاكوم وبەمە موجنو پرەپوداۆات يستوريۋ؟ نۋ، ۆو-پەرۆىح، ۆ تاكوم، ۆ كاكوم شكولنيكي ي ستۋدەنتى سپوسوبنى ەگو ۋسۆويت، ەسلي حوروشو پرەپوداۆات. ا ۆو-ۆتورىح، پرەپوداۆات لۋچشە حوروشو.
نەسكولكو سلوۆ و نەۆەجەستۆە ي وتۆەتستۆەننوستي زا نەۆەجەستۆو، و چەم گوۆوريل ودين يز ۆىستۋپاۆشيح. زدەس پەرۆىي ۆوپروس: نەۆەجەستۆو كوگو؟ گدە تە «پروگرەسسيۆنىە» سۋبەكتى، كوتورىح پريزىۆايۋت ۋچەست ۆزگليادى ەكسپەرتوۆ؟ تاكوۆىح سۋبەكتوۆ يا نە ۆيجۋ، ي ەتو وپيات جە سۆيازانو س سوتسيوكۋلتۋرنوي سترۋكتۋروي وبششەستۆا، پريچەم نە تولكو سەيچاس. كاك يا ۋجە سكازال، ونا پوسلەدنيە 300 لەت ۆ وسنوۆنوم ودنا ي تا جە. كاك پوكازىۆاەت اناليز منوگيح ياۆلەني (ناپريمەر، رازۆيتيا ناۋكي ي تەحنيكي), وكتيابر 1917 نە ياۆلياەتسيا تاكيم ۋج وبرىۆوم وسنوۆنوي ينستيتۋتسيونالنوي تراديتسي «ۆەرتيكالي ۆلاستي»، ياۆليايۋششەيسيا انالوگوم «يگلى كوششەيا». منوگيە دوسوۆەتسكيە سترۋكتۋرى ي ينستيتۋتى بىلي ۆوسپرويزۆەدەنى ۆ سوۆەتسكي، ا زاتەم ي ۆ پوستسوۆەتسكي پەريود. نو، پوۆتوريايۋ، پونيات يح پريرودۋ كليۋچەۆسكي نام نە پوموجەت.

يگور كليامكين:
سپاسيبو، اركادي يسااكوۆيچ. حوتەلوس بى، كونەچنو، پوبولشە ۋزنات و توم، ۆ چەم يمەننو زاكليۋچاەتسيا نەادەكۆاتنوست ينسترۋمەنتاريا كليۋچەۆسكوگو. راۆنو كاك ي و توم، كاكوي ينسترۋمەنتاري ادەكۆاتەن. نو ۆرەمەني نا ەتو ۋ ناس سەيچاس نەت. سلەدۋيۋششي - الەكساندر بوريسوۆيچ كامەنسكي.

الەكساندر كامەنسكي (دەكان فاكۋلتەتا يستوري ۆىسشەي شكولى ەكونوميكي):
«نە نادو دەلات يز كليۋچەۆسكوگو يكونۋ»

يا زارانەە پروشۋ يزۆينەنيا زا تو، چتو تو، چتو يا سكاجۋ، موجەت پوكازاتسيا چەرەسچۋر رەزكيم. پرەجدە ۆسەگو، حوچۋ سپروسيت: مى نا پوستاۆلەننىە ۆوپروسى پىتاەمسيا نايتي وتۆەتى نا وسنوۆە ناۋچنوگو زنانيا يلي نا وسنوۆە يستوريچەسكيح ميفوۆ؟ ەسلي نا وسنوۆە يستوريچەسكيح ميفوۆ، تو توگدا پونياتنو، كاكوۆ بۋدەت رەزۋلتات. تو، چتو مى سلىشيم سەگودنيا، - ەتو پرەيمۋششەستۆەننو وتنوسيتسيا ك يستوريچەسكيم ميفام. ي ودين يز نيح - ميف و كليۋچەۆسكوم كاك ۆەليكوم رۋسسكوم يستوريكە.
كوگدا مى گوۆوريم «ۆەليكي ماتەماتيك» يلي «ۆەليكي فيزيك»، مى پونيماەم، چتو ەتو وپرەدەلياەتسيا دوستيجەنيامي ۆ ناۋكە. دوستيجەنيا كليۋچەۆسكوگو ۆ ناۋكە - ەتو رياد ناپيساننىح يم مونوگرافي. ا «كۋرس رۋسسكوي يستوري» - ەتو نە ناۋچنوە يسسلەدوۆانيە، ەتو يمەننو كۋرس لەكتسي. زدەس نەسكولكو راز گوۆوريلوس: «كليۋچەۆسكي پيسال...» نو ون نە پيسال، ا چيتال لەكتسي، كوتورىە زا نيم زاپيسىۆالي. ي تو، چتو مى يمەەم، - ەتو وترەداكتيروۆاننايا يم رەكونسترۋكتسيا زاپيسەي ەگو لەكتسي. ەتو پوپۋليارنىە تەكستى، زا كوتورىمي پو بولشەي چاستي نە ستويات ناۋچنىە يسسلەدوۆانيا. ي تە پريمەرى، كوتورىە سەگودنيا پروزۆۋچالي، ۆ زناچيتەلنوي ستەپەني ەتو تولكو پودتۆەرجدايۋت.
ۆوت، سكاجەم، الەكسەي الەكسەەۆيچ كارا-مۋرزا ۆ ساموم ناچالە سفورمۋليروۆال نراۆستۆەننىي ۋروك، يزۆلەكاەمىي يز كليۋچەۆسكوگو، ي پودتۆەرديل ەگو دۆۋميا يستوريچەسكيمي پريمەرامي يز ح1ۋ-گو ي ناچالا حۋII ۆەكا. نو ينتەرپرەتاتسيا كليۋچەۆسكوگو پولنوستيۋ پروتيۆورەچيت تومۋ، چتو سەگودنيا زنايۋت يستوريكي و سوبىتياح ح1ۋ ۆەكا ي سمۋتنوگو ۆرەمەني. يلي ۆوت بىلا پريۆەدەنا تسيتاتا كليۋچەۆسكوگو و ەكاتەرينينسكوي ۋلوجەننوي كوميسسي. ونا سۆيدەتەلستۆۋەت و پولنەيشەم نەپونيماني كليۋچەۆسكيم توگو، چتو ۆ ۋلوجەننوي كوميسسي پرويسحوديلو. گوۆوريلوس تاكجە و پەترە ي و ديسكۋسسي و پەترە. گوسپودا، نو داۆايتە ۆسپومنيم، چتو توچكا زرەنيا كليۋچەۆسكوگو نا پەترا ەۆوليۋتسيونيروۆالا، ونا نە بىلا ۆسە ۆرەميا وديناكوۆوي، ي نەمالوە زناچەنيە يمەلو تو وبستوياتەلستۆو، چتو كليۋچەۆسكي سىگرال، مياگكو گوۆوريا، نە وچەن كراسيۆۋيۋ رول ۆ سۋدبە پاۆلا نيكولاەۆيچا ميليۋكوۆا. كليۋچەۆسكي زابلوكيروۆال پريسۋجدەنيە ەمۋ دوكتورسكوي ستەپەني زا ديسسەرتاتسيۋ، ۆ كوتوروي ميليۋكوۆ پرەدلاگال ابسوليۋتنو ينوي ۆزگلياد نا پەترا ي پەتروۆسكۋيۋ رەفورمۋ. ي تە تسيتاتى يز پوزدنەگو كليۋچەۆسكوگو، كوتورىە زدەس پروزۆۋچالي، سۆيدەتەلستۆۋيۋت و توم، چتو، سدەلاۆ ەتو، ون، نا ساموم دەلە، يسپولزوۆال ماتەريالى ميليۋكوۆا، پەتروۆسكۋيۋ رەفورمۋ پەرەوسمىسليۆ. ا ميليۋكوۆا، ۆ سۆويۋ وچەرەد، وپروۆەرگلي ۆ حح ۆەكە. ەست يسسلەدوۆانيا، ۆ كوتورىح دوكازىۆاەتسيا، چتو، ۆوپرەكي كليۋچەۆسكومۋ، نە بىلو نيكاكوگو ۋمەنشەنيا پوداتنوگو ناسەلەنيا نا 25%. نە بىلو ەتوگو! نەپراۆيلنو ون سچيتال ي پولزوۆالسيا نەدوستوۆەرنىمي يستوچنيكامي. ا ۋ ناس ۆاسيلي وسيپوۆيچ كاك يكونا.
ستراننو، چتو منوگيە ليۋدي، پىتايۋششيەسيا وسمىسليۆات سۋدبى وتەچەستۆا ي رازمىشليات و ەگو بۋدۋششەم، سۆوي زنانيا رۋسسكوي يستوري وسنوۆىۆايۋت يسكليۋچيتەلنو نا كليۋچەۆسكوم. ەسلي ۋ نەگو چتو-تو ناپيسانو، زناچيت، تاك ونو ي بىلو. نو پوسلە كليۋچەۆسكوگو پروشلو 100 لەت. ناپيسانى سوتني ناۋچنىح يسسلەدوۆاني، كوتورىە پوچەمۋ-تو نيكتو نە حوچەت چيتات. ا يا سكاجۋ، پوچەمۋ. پوتومۋ چتو، ۆ وتليچيە وت لەكتسي كليۋچەۆسكوگو، وني ناپيسانى سۋحيم ناۋچنىم يازىكوم. ا ۋ كليۋچەۆسكوگو (تە تسيتاتى، چتو سەگودنيا پروزۆۋچالي، وب ەتوم سۆيدەتەلستۆۋيۋت) وچەن ياركي، وچەن وبرازنىي يازىك، كوتورىي لەگكو زاپوميناەتسيا. يا، ك پريمەرۋ، ۆسەگدا سۆويم ستۋدەنتام گوۆوريل: كليۋچەۆسكي ناپيسال، چتو پري اننە يواننوۆنە نەمتسى پوسىپاليس نا روسسيۋ كاك گوروح. ۆى ودين راز ەتو پروچيتالي ي سرازۋ زاپومنيلي. ي ۆسيا روسسيا ەتو زاپومنيلا. ا ەتوگو نە بىلو، ەتو بىلو وپروۆەرگنۋتو ۋجە سوۆرەمەننيكامي كليۋچەۆسكوگو، ي ون، كستاتي، وب ەتوم زنال.
الەكسەي الەكسەەۆيچ گوۆوريل و فيلوسوفاح حح ۆەكا، كوتورىە سۆويمي پرەدستاۆلەنيامي و رۋسسكوي يستوري بىلي وبيازانى كليۋچەۆسكومۋ. يا، چەستنو گوۆوريا، نە موگۋ س ەتيم سوگلاسيتسيا. يا پولاگايۋ، چتو ليۋدي، يمەنا كوتورىح ۋپوميانۋل الەكسەي الەكسەەۆيچ، بىلي گورازدو وبرازوۆاننەە ۆ توم سمىسلە، چتو وني چيتالي نە تولكو كليۋچەۆسكوگو. يح پرەدستاۆلەنيا و رۋسسكوي يستوري دالەكو ۆىحوديلي زا رامكي توگو، چتو بىلو پرەدلوجەنو كليۋچەۆسكيم. پوەتومۋ منە كاجەتسيا، چتو، پرەجدە ۆسەگو، نە نادو دەلات يز نەگو يكونۋ.
دا، يا بى سوگلاسيلسيا س تەم، چتو نيكتو نە پرەۆزوشەل كليۋچەۆسكوگو كاك پوپۋلياريزاتورا رۋسسكوي يستوري. نو كوگدا مى ۆسەرەز دۋماەم و سۋدباح وتەچەستۆا، داۆايتە وريەنتيروۆاتسيا نە نا كليۋچەۆسكوگو، ا نا ناۋكۋ. ي داجە پروزۆۋچاۆشيە نراۆستۆەننىە ۋروكي، كاك منە كاجەتسيا، ەتو نە كاكيە-تو وتكروۆەنيا، كوتورىە بولشە نيگدە نەلزيا پروچيتات، ي كوتورىە تولكو ۋ كليۋچەۆسكوگو ي موجنو نايتي. دا نەت، نە تاك ەتو.

اللا گلينچيكوۆا (دوتسەنت كافەدرى پوليتولوگي موسكوۆسكوگو گوسۋدارستۆەننوگو لينگۆيستيچەسكوگو ۋنيۆەرسيتەتا):
نە موگلي بى ۆى نازۆات پارۋ-ترويكۋ ەتيح سامىح «درۋگيح»، ت.ە.ناستوياششيح يستوريكوۆ، كوتورىح سلەدۋەت چيتات؟

الەكساندر كامەنسكي:
يستوريوگرافيا زاترونۋتىح زدەس سيۋجەتوۆ وگرومنا. بىل تاكوي زامەچاتەلنىي يستوريك الەكساندر الەكساندروۆيچ زيمين، كوتورىي پيسال، ۆ توم چيسلە، و ح1ۋ ۆەكە. يز-پود ەگو پەرا ۆىشلو پريمەرنو پولتورا دەسياتكا مونوگرافي. مى، سكاجەم، ۆسپوميناەم، چتو كليۋچەۆسكي گوۆوريل و سەرگيە رادونەجسكوم. نو يستوريكي سەگودنيا زنايۋت، چتو دميتري دونسكوي نە ەزديل پولۋچات بلاگوسلوۆلەنيە ۋ سەرگيا رادونەجسكوگو ناكانۋنە كۋليكوۆسكوي بيتۆى. ەتو ميف، كوتورىي ۆوزنيك، پو مەنشەي مەرە، چەرەز 150 لەت پوسلە يح سمەرتي. پونيماەتە؟ ۆوت و چەم يدەت رەچ. ەسلي جە مى گوۆوريم و حۋش ۆەكە، تو يا بى نازۆال ەۆگەنيا ۆيكتوروۆيچا انيسيموۆا، ەگو رابوتى. ۋ نەگو ۆ 1982 گودۋ ۆىشلا مونوگرافيا «پوداتنايا رەفورما پەترا I»، ۆ كوتوروي ون راسسماتريۆاەت تە جە سيۋجەتى، چتو ي ميليۋكوۆ ۆ سۆوەي مونوگرافي «گوسۋدارستۆەننوە حوزيايستۆو روسسي»، ي ۆ زناچيتەلنوي مەرە ميليۋكوۆا وپروۆەرگاەت. رەچ يدەت و سوتنياح رابوت، سوتنياح كاپيتالنىح يسسلەدوۆاني.

يگور كليامكين:
سپاسيبو. ۋسترويل ۆاس وتۆەت؟

اللا گلينچيكوۆا:
نە سوۆسەم...

يگور كليامكين:
ۆ تاكوم سلۋچاە پوپروبۋيتە وبراتيتسيا ك الەكساندرۋ بوريسوۆيچۋ ۆ چاستنوم پوريادكە. ەست ەششە جەلايۋششيە ۆىستۋپيت؟ پوجالۋيستا، ولەگ بۋدنيتسكي.

ولەگ بۋدنيتسكي (ۆەدۋششي ناۋچنىي سوترۋدنيك ينستيتۋتا روسسيسكوي يستوري ران):
«سەيچاس كليۋچەۆسكي - سكورەە حوروشايا ليتەراتۋرا، چەم يستوريا، ي يمەننو زا ەتو داۆايتە ەگو ليۋبيت»

يا بى حوتەل نەمنوگو ۆستۋپيتسيا زا كليۋچەۆسكوگو. ۆ وسنوۆنوم يا سوگلاسەن س الەكساندروم بوريسوۆيچەم: سمەشنو سەيچاس سچيتات، چتو كليۋچەۆسكي - پوسلەدنەە سلوۆو ناۋكي. نو ون ۆسە جە چيتال لەكتسي نا يستوريكو-فيلولوگيچەسكوم فاكۋلتەتە مگۋ. دا، وني بىلي وتكرىتىە، نو ەتو نە وزناچالو، چتو وني پرەدنازناچەنى دليا ليۋدەي س ۋليتسى. لەكتسي چيتاليس دليا ستۋدەنتوۆ-يستوريكوۆ، ي زاپيسىۆالي يح ۋچەنيكي كليۋچەۆسكوگو، ا ون يح رەداكتيروۆال. تاك چتو ون وتۆەچاەت زا تو، چتو تام ناپيسانو، ي دەلو نە تولكو ۆ ستيلە، نو ي ۆ سودەرجاني.
ۆاسيلي وسيپوۆيچ بىل چەلوۆەكوم وچەن رازنوستوروننيم، نو وتنيۋد نە ستول بلاگوستنىم، كاكيم ۆىگلياديت ۆ نەكوتورىح پروزۆۋچاۆشيح ۆىستۋپلەنياح. الەكساندر بوريسوۆيچ وب ەتوم ۋجە گوۆوريل. كوگدا ميليۋكوۆ زاششيششال ماگيستەرسكۋيۋ ديسسەرتاتسيۋ، ا نە دوكتورسكۋيۋ، بىلو پرەدلوجەنو پريسۆويت ەمۋ ستەپەن دوكتورا. كليۋچەۆسكي ۆوسستال پروتيۆ ەتوگو، ي ۆوسستال نەپراۆيلنو، پوتومۋ چتو «گوسۋدارستۆەننوە حوزيايستۆو» بىلو ترۋدوم، كوتورىي بەسسپورنو سووتۆەتستۆوۆال دوكتورسكوي ستەپەني. نو ون نە سموگ پرەودولەت سەبيا ي پوزۆوليت ۋچەنيكۋ سرازۋ پولۋچيت تاكوە پريزنانيە.
تو، چتو يا زدەس سەگودنيا ۋسلىشال، بىلو ليۋبوپىتنو. نو منە كاجەتسيا، چتو ۆ نەكوتورىح ۆىستۋپلەنياح كليۋچەۆسكي بىل يسپولزوۆان كاك «گۆوزد»، نا كوتورىي بىلي «ناۆەشانى» راسسۋجدەنيا، ليبو نە يمەيۋششيە ك كليۋچەۆسكومۋ نيكاكوگو وتنوشەنيا، ليبو وسنوۆاننىە نا وتدەلنىح، ۆىرۆاننىح يز كونتەكستا فرازاح. راسسماتريۆات سەيچاس رابوتى كليۋچەۆسكوگو كاك نەكۋيۋ وسنوۆۋ دليا وسمىسلەنيا پروشلوگو ي بۋدۋششەگو س توچكي زرەنيا پروفەسسيونالنىح يستوريكوۆ پروستو نەلزيا. ي زدەس يا سوۆەرشەننو سوگلاسەن س الەكساندروم بوريسوۆيچەم.
درۋگوە دەلو - سامو وتنوشەنيە كليۋچەۆسكوگو ك وتەچەستۆەننوي يستوري. يا حوچۋ تولكو نا ودنۋ ستورونۋ وبراتيت ۆنيمانيە. كليۋچەۆسكي چۋۆستۆوۆال يرونيۋ يستوري، چەگو وچەن منوگيم يستوريكام ي پوليتيچەسكيم دەياتەليام نە حۆاتاەت. يا كليۋچەۆسكوگو چيتال داۆنو ي موگۋ وشيبيتسيا، نو يا دۋمايۋ، چتو ون نەسپروستا وبراتيل ۆنيمانيە نا زامەچانيە ەكاتەرينى II, كوتورايا، رازبيرايا بۋماگي پەترا، سكازالا، چتو دليا پرەدوتۆراششەنيا بەسپوريادكا ون بىل گوتوۆ رازرۋشيت ليۋبوي پوريادوك. ا كاك ۆاسيلي وسيپوۆيچ وتنوسيلسيا ك گەرويچەسكيم ميفام؟ وپيسىۆايا پوحود رۋسسكوگو فلوتا، كوگدا الەكسەي ورلوۆ وبەششال ەكاتەرينە، چتو «سكورو ۆى ۋسلىشيتە و چۋدەساح»، كليۋچەۆسكي يرونيزيرۋەت: «...ي چۋدەسا دەيستۆيتەلنو ناچاليس: ۆ ەۆروپە ناشەلسيا فلوت حۋجە رۋسسكوگو». پو سچاستيۋ، ەتو بىل فلوت تۋرەتسكي، س كوتورىم پرويزوشلو سراجەنيە. نادو بىلو بىت كليۋچەۆسكيم، چتوبى تاك سۋمەت پودنياتسيا ناد وتەچەستۆەننوي يستوريەي ي پوسموترەت نا نەە يرونيچەسكي.
منوگيم يز ناس ەتوگو نە حۆاتاەت. چەرەسچۋر ۆپاداەم ۆ پافوس ي نە ۆسەگدا چۋۆستۆۋەم نەكوتورۋيۋ يرونيۋ يستوري، ا ينوگدا ناشي راسسۋجدەنيا پريوبرەتايۋت، ناوبوروت، چەرەسچۋر كاتاستروفيچنىي حاراكتەر. ۆ جيزني ۆسە لۋچشە، چەم نام ينوگدا كاجەتسيا. ي ۆووبششە، كوگدا مى پىتاەمسيا نايتي ۆ يستوري سمىسل ي پىتاەمسيا ۆىۆەستي زاكونومەرنوستي، نەپلوحو پومنيت و شەكسپيرە: كاك گوۆوريلوس ۆ ودنوم يزۆەستنوم فيلمە (يا پەرەفرازيرۋيۋ سكازاننوە پريمەنيتەلنو ك يستوري), يستوريا - ەتو ستراشنايا سكازكا، راسسكازاننايا دۋراكوم; ۆ نەي مالو سمىسلا، نو منوگو شۋما ي ياروستي. ي ەتو ۆ زناچيتەلنوي ستەپەني تاك ي ەست. حح ۆەك - نايلۋچشەە پودتۆەرجدەنيە: ۆوينى (وسوبەننو، پەرۆايا ميروۆايا), ساموۋبيستۆو ەۆروپى، نا روۆنوم مەستە پرويزوشەدشەە. نو ۆ تو جە ۆرەميا ۆ يستوري پو سچاستيۋ ەست ي نە تولكو ستراشنىە ي تراگيچەسكيە، نە تولكو بەزۋمنىە سترانيتسى.
رابوتى كليۋچەۆسكوگو - دۋشەسپاسيتەلنوە چتەنيە. كوگدا ەگو چيتاەش، ەتو كاك-تو نەمنوگو پريميرياەت س پروشلىم ي زاستاۆلياەت وپتيميستيچنەە دۋمات و بۋدۋششەم. نادو تولكو وتداۆات سەبە وتچەت ۆ توم، چتو سەيچاس كليۋچەۆسكي - سكورەە حوروشايا ليتەراتۋرا، چەم يستوريا. ي يمەننو زا ەتو داۆايتە ەگو ليۋبيت.

يگور كليامكين:
ەۆگەني گريگورەۆيچ، تەپەر ۆى.

ەۆگەني ياسين (پرەزيدەنت فوندا «ليبەرالنايا ميسسيا»):
«يا پرەدلاگايۋ ناشيم يستوريكام ناپيسات تاكۋيۋ يستوريۋ روسسي، كوتورايا بىلا بى تاك جە ۋۆلەكاتەلنا دليا چتەنيا، كاك كۋرس كليۋچەۆسكوگو، ي نە يمەلا تەح نەدوستاتكوۆ، كوتورىە نىنەشنيە يستوريكي ۆ ەتوم كۋرسە ناحوديات»

ۆىستۋپلەنيا ۋۆاجاەمىح يستوريكوۆ، كوتورىە يا زدەس ۋسلىشال، نە يزمەنيلي موەگو كراينە پوچتەننوگو، داجە ليۋبوۆنوگو وتنوشەنيا ك كليۋچەۆسكومۋ. منە پوكازالوس سيمۆوليچنىم، چتو الەكساندر بوريسوۆيچ كامەنسكي، گوۆوريا وب يستوريكاح، كوتورىە كليۋچەۆسكوگو «پرەۆزوشلي»، نازىۆال يمەنا اۆتوروۆ، ترۋدى كوتورىح پوسۆياششەنى وتدەلنىم يستوريچەسكيم پەريودام. ناۆەرنوە، ەتي ترۋدى حوروشي، ناۆەرنوە، وني لۋچشە، چەم ۋ كليۋچەۆسكوگو، دوكۋمەنتيروۆانى، ۆ نيح منوگوە ۋتوچنەنو ي دەتاليزيروۆانو. نو ۆىپولنەنا لي سوۆرەمەننىمي يستوريكامي تا رابوتا، كوتورۋيۋ دليا سۆوەگو ۆرەمەني ۆىپولنيل ۆاسيلي وسيپوۆيچ؟ ەست لي ۋ ناس يزلوجەنيە روسسيسكوي يستوري ۆ تسەلوم، ۆ كوتوروم پروسلەجيۆاليس بى كاكيە-تو سكۆوزنىە ليني، فيكسيروۆالاس يستوريچەسكايا پرەەمستۆەننوست ي يستوريچەسكايا ديناميكا؟ تاكۋيۋ رابوتۋ، كستاتي، ۆ سۆوە ۆرەميا وسۋششەستۆليال نە تولكو كليۋچەۆسكي، ەە وسۋششەستۆليالي ي درۋگيە، نو ۆى يح نە ۋپوميانۋلي ۆ چيسلە تەح، كتو سووتۆەتستۆۋەت سوۆرەمەننىم ناۋچنىم كريتەريام. پۋست تاك، نو فاكت ۆەد ي تو، چتو تاكيح كۋرسوۆ، كاك ۋ كليۋچەۆسكوگو، سەگودنيا نەت.
الەكساندر بوريسوۆيچ پروتيۆوپوستاۆلياەت ناۋكۋ ي پوپۋلياريزاتورستۆو. نو يا بى نە ستال ستول پرەنەبرەجيتەلنو، كاك ون، وتنوسيتسيا ك پوپۋلياريزاتورسكوي ميسسي يستوريكا. پوتومۋ چتو ونا وچەن ۆاجنا. ۆ پروتيۆنوم سلۋچاە ناشە وبششەستۆو نە ناۋچيتسيا مىسليت يستوريچەسكي، نە ناۋچيتسيا ۆيدەت ۆ سوۆرەمەننوستي سلەدى يستوري، نە ناۋچيتسيا يزۆلەكات يز نەە ۋروكي.
منە، ناپريمەر، بىل بى ينتەرەسەن پوپۋليارنىي كۋرس يستوري، ۆ كوتوروم پروسلەجيۆاەتسيا تو، چتو پرويسحوديلو ۆ روسسي س رازليچنىمي ينستيتۋتامي. نا موي ۆزگلياد، يمەننو ۆ ينستيتۋتاح پروياۆلياەتسيا ۋ ناس ۆليانيە پروشلوگو - كاك پراۆيلو، نەگاتيۆنوە. ونو، ەتو پروشلوە، حاراكتەريزۋەتسيا تەم، چتو ۆ نەم پوستوياننو ۋبيۆاليس ليۋبىە پوپىتكي ينستيتۋتسيونالنوگو كونتروليا وبششەستۆا ناد گوسۋدارستۆوم. ي سەگودنيا ليۋدي دولجنى زنات، چتو نيچەگو حوروشەگو يز ەتوگو، ۆ كونەچنوم سچەتە، نە پولۋچالوس. وني دولجنى ۆىۋچيت ەتوت ۋروك، نو ناشي يستوريكي يم ەگو، ك سوجالەنيۋ، نە پرەپودايۋت. ا تەح، كتو تاكۋيۋ رابوتۋ پىتاەتسيا دەلات، وني وت سۆوەي ناۋكي وتلۋچايۋت، وتۆوديا يم ۆتوريچنۋيۋ رول پوپۋلياريزاتوروۆ.
يا حوچۋ پرەدلوجيت ۋۆاجاەمىم گوسپودام يستوريكام ناپيسات تاكۋيۋ يستوريۋ روسسي، كوتورايا بىلا بى تاك جە ۋۆلەكاتەلنا دليا چتەنيا، كاك كۋرس كليۋچەۆسكوگو، ي نە يمەلا تەح نەدوستاتكوۆ، و كوتورىح گوۆوريل الەكساندر بوريسوۆيچ. پوكا نيچەگو پوحوجەگو وني نە ناپيسالي. دا، ەتو دەلايۋت درۋگيە: منە نراۆيتسيا، سكاجەم، كنيگا احيەزەرا، كليامكينا ي ياكوۆەنكو «يستوريا روسسي: كونەتس يلي نوۆوە ناچالو؟» ودناكو وني نە يستوريكي. يستوريكي جە تاكۋيۋ رابوتۋ يگنوريرۋيۋت، نو ي سامي نيچەگو پوحوجەگو نە پرەدپرينيمايۋت. ي منە وستاەتسيا ليش پوجەلات يم، چتوبى وني، چۋۆستۆۋيا سەبيا ۆپەرەدي كليۋچەۆسكوگو ۆ سمىسلە ناۋچنوستي، نە وتبراسىۆالي تۋ تراديتسيۋ يستوريچەسكوگو پروسۆەششەنيا، كوتورايا ۆ زناچيتەلنوي ستەپەني سۆيازانا يمەننو س ەگو ناسلەديەم.

يگور كليامكين:
سپاسيبو، ەۆگەني گريگورەۆيچ. ۋ مەنيا ەست ۆوزموجنوست پو تري مينۋتى دات وسنوۆنىم دوكلادچيكام. ۋ الەكسەيا الەكسەەۆيچا ەست جەلانيە. ي ۋ ولگي اناتولەۆنى. كتو پەرۆىي؟

الەكسەي كارا-مۋرزا:
«كليۋچەۆسكي بىل نە تولكو يستوريكوم، نو ي يستوريوسوفوم، كوتورىي وتۆەچاەت نا درۋگيە، چەم "چيستىي " يستوريك، ۆوپروسى»
ۋۆاجاەمىە كوللەگي، ەتو حوروشو، چتو كليۋچەۆسكوگو وبسۋجدايۋت پرەدستاۆيتەلي رازليچنىح سپەتسيالنوستەي. يا دۋمايۋ، چتو دليا تەح، كتو پونيماەت كونتەكست سەگودنياشنەگو رازگوۆورا، وچەۆيدنو، چتو ۆ نەم ۋچاستۆوۆالي نە تولكو يستوريكي، نو ي ليۋدي، زانيمايۋششيەسيا يستوريوسوفيەي، فيلوسوفيەي يستوري. نو ي دليا نيح، رازۋمەەتسيا، سوۆەرشەننو وچەۆيدنو، چتو تا كونكرەتنايا يستوريا پو كليۋچەۆسكومۋ، كاك ونا پونيماەتسيا «چيستىمي» يستوريكامي، نە موگلا نە ۋستارەت. تاكايا «يستوريا» ۆسەگدا ۋستارەۆاەت پري وتكرىتي نوۆىح يستوچنيكوۆ ي پوياۆلەني نوۆىح تەكستوۆ. پوەتومۋ زيمين يلي انيسيموۆ لۋچشە ۋزنالي يستوريۋ تەح يلي ينىح پەريودوۆ، چەم زنال ەە كليۋچەۆسكي.
نو دەلو ۆ توم، چتو، ۆ وتليچيە وت «چيستىح» يستوريكوۆ، كوتورىە وتۆەچايۋت نا ۆوپروس: «كاك ەتو بىلو؟»، كليۋچەۆسكي بىل ەششە يستوريوسوفوم، ي ەتيم ون بليزوك تەم ليۋديام، كوتورىە زانيمايۋتسيا فيلوسوفيەي يستوري ي فيلوسوفيەي كۋلتۋرى. ا فيلوسوفيا يستوري وتۆەچاەت نا درۋگيە ۆوپروسى. كاك ي پوچەمۋ تو يلي ينوە ۆ روسسي ۆوزموجنو؟ ۆ چەم سمىسل رۋسسكوي يستوري؟
ۋ مەنيا ليچنو نەت سومنەني ۆ توم، چتو ەتو رازليچيە بىلو ۆپولنە ياسنو ۆسەم تالانتليۆىم ۋچەنيكام ي پوسلەدوۆاتەليام كليۋچەۆسكوگو. ناپريمەر، تومۋ جە پاۆلۋ ميليۋكوۆۋ، كوتورىي، ۆوپرەكي پروزۆۋچاۆشەمۋ زدەس ۋتۆەرجدەنيۋ، ۆوۆسە نە ستال «جەرتۆوي كليۋچەۆسكوگو»، ياكوبى يز رەۆنوستي «زارۋبيۆشەگو» ەگو دوكتورسكۋيۋ ديسسەرتاتسيۋ. ميليۋكوۆ، كاك سپراۆەدليۆو زامەتيل ولەگ بۋدنيتسكي، زاششيششال نە دوكتورسكۋيۋ، ا ماگيستەرسكۋيۋ ديسسەرتاتسيۋ، ي حوتيا رياد چلەنوۆ سوۆەتا پرەدلاگالي پريسۋديت ەمۋ سرازۋ ستەپەن دوكتورا، نو بولشينستۆو (ۆكليۋچايا كليۋچەۆسكوگو) پوسچيتالي ەتو «نەپەداگوگيچنىم» ۆ وتنوشەني مولودوگو يسسلەدوۆاتەليا.
ي ۆووبششە، راسسۋجدات و كليۋچەۆسكوم كاك «زلوم گەني» ميليۋكوۆا - ەتو كراينە نەيستوريچنو. دوستاتوچنو ناپومنيت، چتو ۆاسيلي وسيپوۆيچ، پولزۋياس سۆويمي سۆيازيامي، دۆا رازا بۋكۆالنو ۆىتاسكيۆال سۆوەگو ۋچەنيكا، ۋشەدشەگو ۆ پوليتيكۋ، يز تيۋرمى، منوگو پوموگال مولودوي سەمە، تاك كاك جەنا ميليۋكوۆا بىلا ليۋبيموي ۋچەنيتسەي كليۋچەۆسكوگو ي دوچەريۋ ەگو درۋگا. ي سام ميليۋكوۆ پوسلە سمەرتي كليۋچەۆسكوگو وتۆەتيل ەمۋ گلۋبوچايشەي بلاگودارنوستيۋ: پروچيتايتە ەگو وبشيرنىي نەكرولوگ نا سمەرت ۋچيتەليا. ەتو سامايا لۋچشايا ي سامايا تەپلايا مەمۋارنايا ليتەراتۋرا و كليۋچەۆسكوم.
ناپومنيۋ تاكجە، چتو گەورگي فەدوتوۆ، پروفەسسيونالنىي يستوريك، حوتيا ي بىل ۆىحودتسەم يز سانكت-پەتەربۋرگسكوي يستوريچەسكوي شكولى يۆانا ميحايلوۆيچا گرەۆسا، ۆسەگدا سچيتال سەبيا ەششە ي ۋچەنيكوم موسكۆيچا كليۋچەۆسكوگو، ۆ پەرۆۋيۋ وچەرەد، ۆ يستوريوسوفسكوم پلانە. فەدوتوۆ وتليچنو پونيمال، چتو س توچكي زرەنيا وسمىسلەنيا ۆنوۆ وتكرىتىح فاكتوۆ سام ون ۆ سۆويح «سۆياتىح درەۆنەي رۋسي» ۋشەل نامنوگو دالشە ستارىح رابوت كليۋچەۆسكوگو پو ەتوي جە تەمە. ودناكو فرازى «كليۋچەۆسكي ۋستارەل»، «كليۋچەۆسكي - ەتو ميف» پروزۆۋچالي بى دليا فەدوتوۆا كوششۋنستۆەننو.
نۋ ي پوسلەدنەە - و توم، چتو موگلو بى ناس وبەدينيت ۆ «تەمە كليۋچەۆسكوگو». ۆ موسكۆە نەت ني ودنوي مەموريالنوي دوسكي ۆ پاميات و ۆاسيلي وسيپوۆيچە، كوتورىي پروجيل ۆ موسكۆە پولۆەكا. دەيستۆيتەلنو، تاك سلوجيلوس، چتو منوگو دوموۆ، وسوبەننو ۆ زاموسكۆورەچە، گدە جيل كليۋچەۆسكي، رازرۋشەنى. نو دۆا مەموريالنىح مەستا ەست. ەتو زنامەنيتايا ستۋدەنچەسكايا «وبششاگا» ۆ كوزيتسكوم پەرەۋلكە، گدە كليۋچەۆسكي پروجيل نەسكولكو مەسياتسەۆ، پريەحاۆ يز پەنزى، گدە بروسيل سەميناريۋ، ۆ موسكوۆسكي ۋنيۆەرسيتەت. ي ەتو حوروشو سوحرانيۆشيسيا دوم نا مالوي پوليانكە، گدە كليۋچەۆسكي پروجيل دۆەنادتسات لەت، ي گدە، كستاتي، بۋدۋششي ليدەر رۋسسكيح ليبەرالوۆ پاۆەل ميليۋكوۆ ي پوزناكوميلسيا سو سۆوەي بۋدۋششەي جەنوي. سكاجۋ، چتو ۆوزگلاۆلياەمىي منوي فوند «رۋسسكوە ليبەرالنوە ناسلەديە» سوبيراەتسيا ۋستانوۆيت نا ودنوم يز ەتيح دوموۆ مەموريالنۋيۋ دوسكۋ، ي يا ۋۆەرەن، چتو فوند «ليبەرالنايا ميسسيا» ستانەت نام ۆ ەتوم بلاگورودنوم دەلە حوروشيم پارتنەروم.

يگور كليامكين:
سپاسيبو، الەكسەي الەكسەەۆيچ. ولگا اناتولەۆنا، پوجالۋيستا.

ولگا جۋكوۆا:
وگرانيچۋس رەپليكوي ۆ ادرەس ۋۆاجاەمىح يستوريكوۆ. يا دۋمايۋ، فيگۋرا كليۋچەۆسكوگو تاكوۆا، چتو رازنىە پوزيتسي ي وتسەنكي ەگو ۆكلادا ۆ رۋسسكۋيۋ يستوريوگرافيۋ نەيزبەجنى. نو، رازۋمەەتسيا، مى كاك وسنوۆنىە دوكلادچيكي، سوۆەرشەننو نە سترەميليس پرەدستاۆيت كليۋچەۆسكوگو كاك چەلوۆەكا، كوتورىي كوگدا-تو سكازال پوسلەدنەە سلوۆو ۆ ناۋكە. ەتو نايۆنوە وبۆينەنيە، ي پرينيات ەگو نەۆوزموجنو. مى پوپىتاليس پوكازات كليۋچەۆسكوگو كاك چەلوۆەكا، پوستاۆيۆشەگو پروبلەمۋ پونيمانيا يستوري ي پرەدلوجيۆشەگو سۆوي وسمىسلەننىي نارراتيۆ.
بولشوە سپاسيبو، ەۆگەني گريگورەۆيچ، زا تو، چتو ۆى وتسەنيلي رابوتۋ ۆاسيليا وسيپوۆيچا ۆ ەتوم وتنوشەني. نارراتيۆ كليۋچەۆسكوگو وكازالسيا وتۆەتستۆەننىم سلوۆوم يستوريكا، وبراششەننىم ك بۋدۋششەمۋ، ي نە سلۋچاينو زدەس ۆوزنيكلو يميا شەكسپيرا. شەكسپير ۆ سۆويح حرونيكاح «ۆىشيۆال» پو كانۆە ۆرەمەني. ۆەروياتنو، كليۋچەۆسكي توجە «ۆىشيۆال»، نو ون پرەدلوجيل پرودۋكتيۆنىي حود، اكتسەنتيرۋيا ۆوپروس و سووتنوشەني مىسلي ي دەيستۆيتەلنوستي. ي ەتو وستاەتسيا تسەنترالنوي پروبلەموي ناشەگو پونيمانيا يستوري ي سەگودنيا.

يگور كليامكين:
سپاسيبو، ولگا اناتولەۆنا. ۆسە، زاۆەرشات بۋدەم.

اللا گلينچيكوۆا:
ۋ مەنيا توجە رەپليكا. موجنو؟ ۋۆاجاەمىە كوللەگي، يا تولكو ودنۋ ۆەشش حوچۋ سكازات: ۆ حودە ەتوي ديسكۋسسي، منە كاجەتسيا، مى ستولكنۋليس س وچەن ۆاجنوي پروبلەموي - پروبلەموي، كوتورايا ستويت سەگودنيا ي پەرەد يستوريكامي، ي پەرەد فيلوسوفامي، ي پەرەد فيلولوگامي. مى چاستو مەشاەم درۋگ درۋگۋ ۆمەستو توگو، چتوبى سوترۋدنيچات. مى زاراجەنى ۆىسوكومەريەم، مى نە سلۋشاەم درۋگ درۋگا. ا ۆىرۆاتسيا يز تەح ستەرەوتيپوۆ، ۆ كوتورىح مى سەگودنيا جيۆەم، موجنو ۆ توم سلۋچاە، ەسلي مى وتكروەمسيا درۋگ درۋگۋ ي نە بۋدەم ليشات پراۆا فيلوسوفوۆ اناليزيروۆات رۋسسكۋيۋ يستوريۋ، ليشات پراۆا يستوريكوۆ ۆتورگاتسيا ۆ سفەرۋ فيلوسوفي. نو ەتو ۆوزموجنو، تولكو ەسلي مى بۋدەم ۆزايمودەيستۆوۆات مەجدۋ سوبوي. وت سوۆەتسكوگو پەريودا مى ۋناسلەدوۆالي وچەن ۋزكۋيۋ سپەتسياليزاتسيۋ. ي ەتو مەشاەت نام. يا پريزىۆايۋ ك كونسترۋكتيۆنومۋ، دوبروجەلاتەلنومۋ ديالوگۋ بەز ۆىسوكومەريا.

يگور كليامكين:
«اكتۋالنوست كليۋچەۆسكوگو ۆ توم، چتو ون، نە زنايا ني سوۆەتسكوگو، ني پوستسوۆەتسكوگو پەريودوۆ، ستاۆيت ي پىتاەتسيا وتۆەتيت نا تە جە ۆوپروسى، كوتورىە ۆولنۋيۋت ناس سەگودنيا»

سپاسيبو، اللا گريگورەۆنا. بۋدەم زاۆەرشات. يا پونيمايۋ ناشيح پروفەسسيونالنىح يستوريكوۆ: يح ناۋكا سو ۆرەمەن كليۋچەۆسكوگو ۋشلا دالەكو ۆپەرەد. نو كليۋچەۆسكي بىل نە پروستو يستوريكوم، ەگو كۋرس لەكتسي ستال وبششەكۋلتۋرنىم ياۆلەنيەم، وكازاۆشيم نا وبششەستۆو ي ەگو يستوريچەسكوە سوزنانيە وگرومنوە ۆليانيە. ي ۆ ەتوم كاچەستۆە ون ينتەرەسەن ي سەگودنيا، ۆ ەتوم كاچەستۆە، وسمەليۋس ۋتۆەرجدات، ەگو نيكومۋ ەششە پرەۆزويتي نە ۋدالوس.
دا، ەست پرەكراسنىە رابوتى سوۆەتسكيح ي پوستسوۆەتسكيح يستوريكوۆ - ي تەح، چتو بىلي نازۆانى الەكساندروم بوريسوۆيچەم كامەنسكيم، ي ەششە منوگيح درۋگيح، كوتورىە ۋپوميانۋتى نە بىلي. ۆ توم چيسلە، ي رابوتى ساموگو الەكساندرا بوريسوۆيچا. نو چەگو منە ليچنو ۆ نيح نە حۆاتاەت؟ منە نە حۆاتاەت ۆ نيح كونتسەپتۋالنوستي، كاسايۋششەيسيا وتەچەستۆەننوي يستوري ۆ تسەلوم، ەە سۆوەوبرازيا. منە نە حۆاتاەت پوستانوۆكي ۆوپروسا و توم، پوچەمۋ ونا ۆ توت يلي ينوي پەريود رازۆيۆالاس تاك، ا نە يناچە، ي كاك ەتوت پەريود سۆيازان س پەريودامي پرەدىدۋششيمي ي پوسلەدۋيۋششيمي. ا كليۋچەۆسكوگو، كاك سپراۆەدليۆو زامەتيل ەۆگەني گريگورەۆيچ ياسين، ينتەرەسۋەت روسسيسكايا يستوريا ۆ تسەلوم. ەگو كۋرس لەكتسي، دا ي درۋگيە ەگو ترۋدى - ەتو نە تولكو ەە وپيسانيە، نو ي پوسلەدوۆاتەلنىە پوپىتكي ەە كونتسەپتۋالنوگو وسمىسلەنيا، ەە پونيمانيا كاك وسوبوگو فەنومەنا. ا ۆىحوديت لي ون پري ەتوم زا گرانيتسى «چيستوي» يستوري ۆ وبلاست يستوريوسوفي، يلي وستاەتسيا ۆ ەتيح گرانيتساح، نە تاك ۋج ي ۆاجنو.
ۆوت پوچەمۋ يا نە موگۋ سوگلاسيتسيا س حاراكتەريستيكوي كليۋچەۆسكوگو تولكو كاك پوپۋلياريزاتورا. چتوبى پوپۋلياريزيروۆات، نادو يمەت تو، چتو پوپۋلياريزيروۆات. موجنو پوپۋلياريزيروۆات چۋجوە پونيمانيە، ا موجنو - سۆوە سوبستۆەننوە. كليۋچەۆسكي، كاك پراۆيلو، پوپۋلياريزيرۋەت سۆوە، ا نە چۋجوە. ي ەتو سۆوە، پروياۆليايۋششەەسيا، پرەجدە ۆسەگو، ۆ منوگوچيسلەننىح اناليتيچەسكيح وتستۋپلەنياح وت يزلاگاەموگو فاكتيچەسكوگو ماتەريالا، ي پرەدستاۆلياەت دو سيح پور ينتەرەس. ۆاسيلي وسيپوۆيچ، نە زناۆشي ني سوۆەتسكوگو، ني پوستسوۆەتسكوگو پەريودا، ستاۆيت ي پىتاەتسيا وتۆەتيت نا تە جە ۆوپروسى، كوتورىە ۆولنۋيۋت ناس سەگودنيا. ۆوپروسى و سپەتسيفيچەسكيح وسوبەننوستياح روسسيسكوي يستوري.
مى، سكاجەم، ۆسە ەششە نە موجەم ۋيتي وت ستاروگو سپورا و توم، ياۆلياەتسيا لي روسسيا ەۆروپوي، يلي نە ياۆلياەتسيا، مى ۆسە ەششە ۆ ەتوم سپورە سلەدۋەم ستارىم سلاۆيانوفيلسكو-پوچۆەننيچەسكيم ليبو زاپادنيچەسكيم سحەمام. ا ۆەد كليۋچەۆسكي ۋجە پونيمال وگرانيچەننوست، نەادەكۆاتنوست تەح ي درۋگيح. روسسيا ۆ ەگو گلازاح - نە ەۆروپا. ي داجە نە وتستاۆشايا ەۆروپا، كاك پولاگالو بولشينستۆو زاپادنيكوۆ. نو ەە ساموبىتنوست ون نە سكلونەن تولكوۆات ي ۆ سلاۆيانوفيلسكو-پوچۆەننيچەسكوم دۋحە. ون پىتاەتسيا پوستيچ ەە سۆوەوبرازيە يناچە، ي ەتوت ەگو پويسك، پو-موەمۋ، اكتۋالەن ي سەگودنيا.
ۆسپومنيم ەگو زامەچانيە ۆ ديسسەرتاتسي وب يستوري بويارسكوي دۋمى و توم، چتو ۋجە ۆ كيەۆسكوي رۋسي نابليۋدالاس نەكوتورايا يسكۋسستۆەننوست رازۆيتيا: ۆ پورۋ، كوگدا ونا جيلا نا چەرنوزەمنوي پوچۆە، ونا تورگوۆالا پۋشنينوي، ا پەرەمەستيۆشيس ۆ لەسا ي بولوتا، ستالا ۆىراششيۆات حلەب.
ۆسپومنيم ەگو ۋتۆەرجدەنيە و توم، چتو روسسيا نە زنالا ەۆروپەيسكوگو فەوداليزما ي فەوداليزما ۆووبششە، ا پوتومۋ ي س پراۆوم دەلو وبستويالو ۆ نەي يناچە، چەم ۆ ەۆروپە.
ۆسپومنيم ەگو كونستاتاتسي وتنوسيتەلنو توگو، چتو ۆ موسكوۆي مەستنوە ساموۋپراۆلەنيە، ۆ وتليچيە وت ساموۋپراۆلەنيا ەۆروپەيسكوگو، بىلو ينسترۋمەنتوم تسەنترالنوي ۆلاستي، ا زەمسكيە سوبورى، ۆ وتليچيە وت ەۆروپەيسكيح پارلامەنتوۆ، پريزۆانى بىلي نە وگرانيچيۆات ەدينوليچنۋيۋ ۆلاست، ا ۋكرەپليات ەە.
نو ەسلي روسسيا نە ەۆروپا، تو چتو ونا تاكوە؟ ۋ كليۋچەۆسكوگو ەست پودستۋپى ك وتۆەتۋ ي نا ەتوت ۆوپروس. يا يمەيۋ ۆ ۆيدۋ ەگو حاراكتەريستيكۋ پوسلەمونگولسكوي موسكوۆي كاك سلۋجيلوگو گوسۋدارستۆا س «بوەۆىم ستروەم»، كاك «سلۋجاششەي زەملي»، ۋستروەننوي پو پرينتسيپۋ «ۆوەننوگو لاگەريا»، كاك سوتسيۋما، سوستوياششەگو يز «كومانديروۆ، سولدات ي رابوتنيكوۆ»، كومانديروۆ ي سولدات وبسلۋجيۆايۋششيح. رەچ يدەت، گوۆوريا يناچە، و ميليتاريزوۆاننوم گوسۋدارستۆە ي ميليتاريزوۆاننوم سوتسيۋمە، نە تولكو ۆ ۆوەننوە، نو ي ۆ ميرنوە ۆرەميا ۋپراۆلياەموم پو مودەلي ۋپراۆلەنيا ارميەي، چتو، كستاتي، نە موگلو نە سكازاتسيا ي نا ەگو دۋحوۆنو-نراۆستۆەننوي پريرودە. ي ەتوت كونتسەپتۋالنىي راكۋرس كليۋچەۆسكوگو دو سيح پور، پو-موەمۋ، نەدووتسەنەن. راكۋرس، كوتورىي پوزۆولياەت نام گوۆوريت و زناچەني ۆاسيليا وسيپوۆيچا ي دليا پونيمانيا وتەچەستۆەننوي يستوري حح ۆەكا، پرينتسيپى «سلۋجيلوگو گوسۋدارستۆا» رەانيميروۆاۆشەگو. چتو كاساەتسيا پونيمانيا كليۋچەۆسكيم لوگيكي پوسلەپەتروۆسكوي ترانسفورماتسي ەتوگو تيپا گوسۋدارستۆا، تو زدەس ون، نا موي ۆزگلياد، نە ستول پرونيتساتەلەن. ودناكو ناشيم پروفەسسيونالنىم يستوريكام، ناسكولكو موگۋ سۋديت، ەگو كونتسەپتۋالنىي پودحود نە ينتەرەسەن ۆووبششە، كاك نە ينتەرەسنا، پو-موەمۋ، منوگيم يز نيح ي ساما كونتسەپتۋالنوست.
اللا گريگورەۆنا گلينچيكوۆا پريزىۆالا يستوريكوۆ ك بولەە تەسنومۋ سودەرجاتەلنومۋ سوترۋدنيچەستۆۋ س پرەدستاۆيتەليامي درۋگيح وبلاستەي وبششەستۆوزنانيا. دۋمايۋ، ەتو بىلو بى پولەزنو دليا ۆسەح. ۆ چاستنوستي، دليا رازۆيتيا تاكوگو ناپراۆلەنيا، كاك يستوريچەسكايا سوتسيولوگيا، ۆ كوتوروي مى ياۆنو وتستاەم. ەست رابوتى بوريسا نيكولاەۆيچا ميرونوۆا، نو بولشە منە ليچنو نيچەگو نە پوپادالوس. ا ۆەد يمەننو «ۋستارەۆشەگو» كليۋچەۆسكوگو موجنو سچيتات وسنوۆاتەلەم يستوريچەسكوي سوتسيولوگي ۆ روسسي. تاك چتو پريزىۆ ك ۆزايمودەيستۆيۋ يستوريكوۆ ي نەيستوريكوۆ يا، پوۆتوريايۋ، پوددەرجيۆايۋ. نو، زنايا سيتۋاتسيۋ ۆ ناشەي گۋمانيتارنوي ناۋكە، يا نە ۋۆەرەن ۆ توم، چتو تاكوي پريزىۆ نايدەت وتكليك.
بلاگوداريۋ الەكسەيا الەكسەەۆيچا كارا-مۋرزۋ ي درۋگيح دوكلادچيكوۆ، ا تاكجە ۆسەح ۆىستۋپيۆشيح ۆ حودە ديسكۋسسي زا ۋچاستيە ۆ نەي. پو-موەمۋ، ۆ تسەلوم وبسۋجدەنيە بىلو پولەزنىم. ك ناسلەديۋ ستارىح رۋسسكيح يستوريكوۆ ي راسسموترەنيۋ يح سوۆرەمەننوگو زناچەنيا مى، ۆوزموجنو، بۋدەم ۆوزۆراششاتسيا ي ۆپرەد.

http://www.liberal.ru/articles/5305

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

قۇيىلسىن كوشىڭ

باس گازەت ورالماندارعا نەگە شۇيلىكتى؟

ءالىمجان ءاشىمۇلى 2066
ادەبيەت

«سولاي ەمەس پە؟»

عابباس قابىشۇلى 2495
قوعام

دوس كوپ پە، دۇشپان كوپ پە؟

ءابدىراشيت باكىرۇلى 2104
ەل ءىشى...

ۇلتتىق بىرەگەيلەنۋ: قانداستاردىڭ ءرولى قانداي؟

ءومارالى ادىلبەكۇلى 1608