اۋىلشارۋاشىلىق مينيسترلiگiندەگi دوكەيدiڭ بiرi, اگرارلىق ۆەدوموستۆو باسشىسىنىڭ ورىنباسارى ساقتاش قاسەنوۆتiڭ اۋزىمەن ايتىلعان جەردi شەتەلدiكتەرگە يگەرتۋ ماسەلەسi قازاق جەرىنە ءتونىپ كەلە جاتقان قاۋىپتىڭ باسى. اۋىلشارۋاشىلىق ونiمدەرiن ءوسiرۋ، دامىتۋ ماقساتىندا ورىس، بەلارۋس دەپ تاڭداماي، شەتەلدiكتەرگە جالعا بەرۋدi ءجون سانايتىن ورىنباسار سەيسەنبi كۇنi ماسiموۆشە كوسiلدi. بiر كەزدەرi ءماسiموۆ ينۆەستيتسيا تارتۋدا قىتاي، ورىس دەپ تاڭداماۋدى ايتقان-دى. نەمكەتتiلiگiمiز عوي، "سولاي دەدi" دەپ شۋلاپ-شۋلاپ، تىنىشتالدىق. "نەگە ولاي دەدi? استارىندا نە بار؟" دەپ قازبالاعانىمىزدا، مۇنايىمىز الدەكiمدەردiڭ ارانىنا قازiرگiدەي قۇيىلماس ەدi. سول جاعدايدىڭ كولەڭكەسi بۇگiن ساقتاشپەن كولبەڭدەپ تۇرعان جوق پا؟ بۇل باتشاعاردىڭ سونداعى سۇيەنگەنi - "ازىق تۇلiك قاۋiپسiزدiگiن ساقتاۋ ءۇشiن كەرەك" ەكەن. وۋ، ازىق تۇلiك قاۋiپسiزدiگiن قىتايسىز دا ساقتاپ كەلدiك قوي! ەگەر اگرارلىق سالاعا جەتكiلiكتi قارجى بەرiپ، اۋىلداعى اعايىندارعا تiرشiلiگiڭدi iستە، قىتايعا سويا كەرەك، ءوزiڭ ءوسiر دە سات دەسiنشi. جەردەن، ديقانشىلىقتان بەزگەن قازاق، ۇيعىر، ورىس، نەمiستە... جوق، ەلiمiزدiڭ حالقىن دا، سۇرانعان كورشiلەردi دە قارىق قىلدى. جەردi جاتقا جالعا بەرۋ- قازاقستاندىقتاردى كەمسiتۋ، قورلاۋ. ميلليونداعان توننا استىقتى دالادا قالدىرىپ، ديقاندارعا قولۇشىن سوزباعان ۇكiمەتتەگiلەر نەلiكتەن قىتايدى جارىلقاعىسى كەلدi ەكەن؟ ولاردىڭ بەرگەن قارىزىنىڭ باتپان جۇگi مە، الدە ءۇيiپ-توككەن ۋادەلەرiنiڭ تاتتiلiگi مە؟

اۋىلشارۋاشىلىق مينيسترلiگiندەگi دوكەيدiڭ بiرi, اگرارلىق ۆەدوموستۆو باسشىسىنىڭ ورىنباسارى ساقتاش قاسەنوۆتiڭ اۋزىمەن ايتىلعان جەردi شەتەلدiكتەرگە يگەرتۋ ماسەلەسi قازاق جەرىنە ءتونىپ كەلە جاتقان قاۋىپتىڭ باسى. اۋىلشارۋاشىلىق ونiمدەرiن ءوسiرۋ، دامىتۋ ماقساتىندا ورىس، بەلارۋس دەپ تاڭداماي، شەتەلدiكتەرگە جالعا بەرۋدi ءجون سانايتىن ورىنباسار سەيسەنبi كۇنi ماسiموۆشە كوسiلدi. بiر كەزدەرi ءماسiموۆ ينۆەستيتسيا تارتۋدا قىتاي، ورىس دەپ تاڭداماۋدى ايتقان-دى. نەمكەتتiلiگiمiز عوي، "سولاي دەدi" دەپ شۋلاپ-شۋلاپ، تىنىشتالدىق. "نەگە ولاي دەدi? استارىندا نە بار؟" دەپ قازبالاعانىمىزدا، مۇنايىمىز الدەكiمدەردiڭ ارانىنا قازiرگiدەي قۇيىلماس ەدi. سول جاعدايدىڭ كولەڭكەسi بۇگiن ساقتاشپەن كولبەڭدەپ تۇرعان جوق پا؟ بۇل باتشاعاردىڭ سونداعى سۇيەنگەنi - "ازىق تۇلiك قاۋiپسiزدiگiن ساقتاۋ ءۇشiن كەرەك" ەكەن. وۋ، ازىق تۇلiك قاۋiپسiزدiگiن قىتايسىز دا ساقتاپ كەلدiك قوي! ەگەر اگرارلىق سالاعا جەتكiلiكتi قارجى بەرiپ، اۋىلداعى اعايىندارعا تiرشiلiگiڭدi iستە، قىتايعا سويا كەرەك، ءوزiڭ ءوسiر دە سات دەسiنشi. جەردەن، ديقانشىلىقتان بەزگەن قازاق، ۇيعىر، ورىس، نەمiستە... جوق، ەلiمiزدiڭ حالقىن دا، سۇرانعان كورشiلەردi دە قارىق قىلدى. جەردi جاتقا جالعا بەرۋ- قازاقستاندىقتاردى كەمسiتۋ، قورلاۋ. ميلليونداعان توننا استىقتى دالادا قالدىرىپ، ديقاندارعا قولۇشىن سوزباعان ۇكiمەتتەگiلەر نەلiكتەن قىتايدى جارىلقاعىسى كەلدi ەكەن؟ ولاردىڭ بەرگەن قارىزىنىڭ باتپان جۇگi مە، الدە ءۇيiپ-توككەن ۋادەلەرiنiڭ تاتتiلiگi مە؟ بالكiم، شەنەۋنiكتەردiڭ قالتالارىنا سۇڭگiگەن يۋاننiڭ بۋى بولار؟

بiر قاراعاندا، ساقتاشتىڭ ءسوزi دە اسا ءمان بەرۋگە كەلمەيتiندەي كورiنەدi. جاي عانا ورىنباساردىڭ سوزدەرi, وزiنشە ءجون ساناعان پiكiر عانا سياقتى. ايتتى، قويدى دەپ، جىلى جاۋىپ، ۇمىتا سالساق تا بولادى. ايتكەنمەن، وسىنداي "سالماقسىز" كورiنەتiن سوزدەردiڭ سوڭى تاقىرعا وتىرعىزباي ما؟ جەرiمiزگە كوكونiس ەگiپ، حالىقتى جارىلقاسا، ارينە قۋانامىز. بiراق ورىس پەن بەلارۋستiڭ بiزدiڭ جەردi جىرتىپ، ەگiن سالاتىنى ساناعا سىيمايتىن جاعداي. وڭدەگiش بولسا، ورىستىڭ ءوز جەرi دە جەتكiلiكتi. ونسىز دا باسقا مەملەكەتتەگi ورىستارىن جيناي الماي، پۋتين قانشاما باعدارلاما ءتۇزiپ، جارياعا جار سالىپ جاتىر. ازاماتىن شارۋا ەتiپ قازاقستانعا جiبەرمەسi ايدان انىق. بەلارۋسكە قاتىستى دا وسىنى ايتۋعا بولادى. جىلدان-جىلعا سانى ازايىپ بارا جاتقان حالقىنا الاڭداپ، دابىل قاققان بەلارۋستەر قازاقتىڭ جەرiنە جوڭكiمەيدi. ولاي بولسا، ساقتاش نەگە ساندىراقتادى دەپ سۇراۋىڭىز ابدەن مۇمكiن. مiنە، ەندi ونىڭ ءار ءسوزiن "جiلiكتەسەك" بولادى.

ورىس، بەلارۋستiڭ قازاق جەرiنە كەلمەسiن بiلسە دە، سوزiنە مايەك ەتكەن ورىنباساردىڭ اڭگiمە اۋانى تىم الىستا. كەز كەلگەن شارۋاعا ەسiك اشىق دەي وتىرىپ، قىتايلاردى كiرگiزۋ كوزدەلگەن. ويتكەنi سوڭعى كەزدە جۇرت iشiندە قىتاي قاپتادى دەگەن ءسوز جيi ايتىلىپ، دۇرلiگiس ءورشiپ بارادى. جاقىندا "سەمەيدiڭ ءۇرجار اۋدانىندا قىتايلار قاپتاپ ءجۇر، جەر يگەرiپ، سويا وسiرۋگە كiرiسiپ كەتiپتi. بۇل از دەسەڭiز، سول جەردiڭ تۇرعىندارى قىسىق كوزدەرگە جالدانىپ، كەتپەنiن شاۋىپ ءجۇر!" دەگەن حابار تارادى. ەل اراسىن دۇرلiكتiرگەن وسى اقپاراتتىڭ سوڭى جاقسى بولماسىن بيلiكتەگiلەر بەك ءتۇسiندi. سوندىقتان دا ساناعا قىتاي ۇعىمىن سىنالاي ەنگiزۋ ءۇشiن جەر جىرتۋشىلاردىڭ قاتارىنا ورىس، بەلارۋستi "ارالاستىرىپ" قويدى. جوعارى جاقتان "كەلەدi" دەگەندi ەستiگەن حالىق بiرتiندەپ كiرiپ جاتقان قىتايلارعا اسا ءمان بەرمەيدi. ويتكەنi تەك قىتاي عانا ەمەس، تiپتi ورىستار دا كەلۋi مۇمكiن دەپ تۇيەدi, سوڭىن باعادى. الايدا مۇنىڭ سوڭى بولمايدى، بiر قىتاي مىڭعا اينالىپ، قازاق جۇتىلادى. مiنە، اۋىلشارۋاشىلىعىن دامىتۋدىڭ اقىرى وسىلاي بولادى. كەشە ءۇرجار جاقتا، بۇگiن وڭتۇستiكتە، ەرتەڭ بارلىق ايماقتا قىتايلاردىڭ ءورiپ جۇرگەنiنە كۋا بولامىز، ەتiمiز "ولەدi". كەيiنiرەك قىسىق كوزدiڭ قۇلىنا اينالعانىمىزدى     بiر-اق بiلەمiز.

وسىعان دەيiن قىتاي ەكسپانسياسىنا بايلانىستى ءتۇرلi جورامال جاسالىپ، ساراپقا سالىندى. جەتە ءمان بەرمەدiك، ەلەڭ ەتiپ، ەس جيمادىق. سالىستىرساڭىز، سودان بەرi ەلiمiزگە وقتا-تەكتە بiرتiندەپ كiرگەن قىتايلار بۇگiندە قازاقپەن قۇدالاسىپ ۇلگەردi.

قىتايدىڭ ساۋدا، قۇرىلىس، وندiرiسكە جالدانىپ كەلiپ، قازiر بانك پەن فيرمالاردىڭ تۇتقاسىن ۇستاۋى - ەكسپانسيا ەمەي نەمەنە؟ شارۋا كەيپiندەگi ون قىتاي كۇنi ەرتەڭ-اق سول ايماقتىڭ ماي شەلپەگiنە اۋىز سالادى. Iرi مەكەمەگە نەمەسە كاسiپورىنعا سەرiكتەس بولىپ، كەيiن قازاقتى ىعىستىرادى. ءار ايماققا وسىلاي كiرگەن "شارۋاسىماقتار" ماقساتىنا دا جەتەدi. مۇنداي "بەيبiت جاۋلاۋدىڭ" قاۋiپتiلiگi سول - قاشان قۇربان بولعانىڭدى بايقامايسىڭ. ۇكiمەت تاعىنا شەگەلەنگەن ءماسiموۆ قىتايدىڭ قالاۋىمەن عانا قيمىلدايدى. ونى وسىلاي مىزعىماس ەتكەن - قىتايدىڭ جىمىسقى ساياساتى. سوندىقتان ماسiموۆتەي قىتايشىلدار قاراماعىنداعىلاردى "ساقتاششا" سويلەتەدi. حالىق كوتەرiلiپ كەتپەۋi ءۇشiن، ءار تۇستان تام-تۇمداپ وسىلاي قۇلاقتاندىرىپ، جۇرتتى دايىنداپ، مىسىقتابانداپ ارەكەت ەتەدi.

قازاققا جان-جاقتان قاۋiپ ءتونiپ تۇر، بۇل - استارسىز اقيقات. ءار قاۋiپ - ۇلتتىعىمىزدىڭ تامىرىن قياتىن، ەلدiگiمiزدi جەرلەيتiن ۇلكەن قاتەر. قازiردiڭ وزiندە ميللياردتاعان سىرتقى قارىزىمىز، قىتاي ەكسپانسياسى جانە جەرiمiزگە اەس سالۋ مەن يادرولىق وتىن قالدىقتارىن كومۋ ماسەلەسi ۋاقىت كۇتتiرمەي، سۇراۋ سالاتىن پروبلەمالار. بۇل جاعدايعا ءماسiموۆ ۇكiمەتiنiڭ تۇسىندا جەتتiك. ساقتاشتاردىڭ ارقاسىندا جۇتىلىپ كەتپەۋ ءۇشiن، بۇگiن قيمىلداماساق، ەرتەڭ كەش بولادى. ماقالادا ايتىلعان جايتتى ۇعۋ ءۇشiن عالىم، وقىمىستى بولۋدىڭ قاجەتi جوق. قازاق شىڭىراۋدىڭ الدىندا تۇر، شىندىق وسى. ال شىندىققا تiك قاراماساق - كەلەشەككە قيانات جاساعانىمىز.

جەردi جالعا بەرگەنiڭ - جەلكەگە مiنگiزگەنiڭ. بۇعان كوزi اشىق حالىق، ءوزiن دە، ۇرپاعىن دا ويلايتىن حالىق كونبەيدi. پرەزيدەنت پەن ونىڭ اينالاسىنداعىلار وسىنى ۇعار ما ەكەن؟ حالىقتىڭ مۇنداي ارەكەتكە تاعى دا، ەكiنشi رەت تويتارىس بەرەتiنi انىق. ءاربiر وتانشىل ازامات بۇل iستەن شەت قالماسا كەرەك.

ونىڭ العاشقى قادامى رەتiندە الماتىدا، الداعى سەنبi كۇنi وتەتiن، رۇقسات ەتiلگەن ميتينگiگە قاتىسىڭىز.