دۇيسەنبى, 6 مامىر 2024
جاڭالىقتار 2602 0 پىكىر 7 مامىر, 2011 ساعات 19:18

يستوريا ۆتوروي ميروۆوي ۆوينى: ميف ۆ كونتسە ميفا

ينەسيس فەلدمانيس

ينەسيس فەلدمانيس

چەرەز دۆا دنيا لاتۆيا ۆمەستە سو ۆسەم زاپادنىم ميروم بۋدەت ۆسپومينات 66-لەتيە وكونچانيا ۆتوروي ميروۆوي ۆوينى ۆ ەۆروپە. روسسيا ينتەرپرەتاتسيامي ەە يستوري پو-پرەجنەمۋ وتكرىتو مانيپۋليرۋەت، ي ترۋدنو سكازات، پوچەمۋ ي چەم ەتو وبۋسلوۆلەنو: موجەت بىت، ياۆنىم ستراحوم پەرەد سلوجنو پروگنوزيرۋەموي رەاكتسيەي رۋسسكوگو وبششەستۆا؟ ۋشەدشي نەسكولكو لەت نازاد ۆ مير ينوي رۋسسكي پيساتەل ي پۋبليتسيست ۆيكتور استافەۆ گوۆوريل: «رۋسسكيە ۆىدەرجالي يسپىتانيا ۆوينى. نو سپوسوبنى لي وني ۆىدەرجات ۆسيۋ پراۆدۋ و ۆوينە؟».

حوتيا ۆ تسەلوم رۋسسكايا يستوريوگرافيا و ۆتوروي ميروۆوي ۆوينە وچەن رازنايا، ينتەرەسنايا ي منوگووبرازنايا، ۆ نەي بەزۋسلوۆنو دومينيرۋەت سووتۆەتستۆۋيۋششايا ليني كرەمليا پوزيتسيا. وفيتسيالنايا روسسيا سەيچاس حوچەت دوبيتسيا، چتوبى سوبىتيا ۆتوروي ميروۆوي ۆوينى ينتەرپرەتيروۆاليس، گلاۆنىم وبرازوم، تاك، كاك ۆو ۆرەمەنا سوۆەتسكوگو ديكتاتورا يوسيفا ستالينا. ۆ 2009 گودۋ ۆ موسكۆە داجە سوزدالي وسوبۋيۋ كوميسسيۋ دليا بوربى پروتيۆ فالسيفيكاتسي يستوري ۆ ۋششەرب ينتەرەسام روسسي ي ۋجە ناچالي سوستاۆليات سپيسكي «فالسيفيكاتوروۆ». كۋدا ەششە دالشە ي ستراشنەە! پولنىي ابسۋرد، ترۋدنو ۆووبرازيمايا، ا تەم بولەە نە زاسلۋجيۆايۋششايا پوددەرجكي ۆ ناشي دني بەسسمىسليتسا.

داجە چەرەز 66 لەت ۆمەستو وبەكتيۆنوي كارتينى و ۆتوروي ميروۆوي ۆوينە جيتەليام روسسي ۆ وسنوۆنوم دو سيح پور پرەدلاگايۋتسيا سوزداننىە ۆو ۆرەميا ۆوينى يلي ۆ سوۆەتسكوە ۆرەميا ميفى. وپيسىۆايا سووتۆەتستۆۋيۋششي پەريود يستوري، پيساتەلي ي پۋبليتسيستى نا پەرەدني پلان وبىچنو ۆىدۆيگايۋت نە دوكۋمەنتى ي فاكتى، ا پروپاگانديستسكيە لەگەندى ي يدەولوگيچەسكيە شتامپى.

ۋستارەۆشيە ميفى، كوتورىە، موجەت بىت، يمەلي كاكوە-تو پوزيتيۆنوە يلي كونسترۋكتيۆنوە زناچەنيە ۆ گودى ۆوينى، چتوبى پوددەرجات بوەۆوي دۋح ۆ رياداح ارمي ي جەلانيە ي گوتوۆنوست ۆوينوۆ ۋمەرەت زا رودينۋ، تەپەر زاچاستۋيۋ ستانوۆياتسيا نەپرەودوليمىم پرەپياتستۆيەم دليا پوزنانيا پودليننوي يستوري.

تاكوي سيتۋاتسيەي سەرەزنو وبەسپوكوەنى ي نەكوتورىە روسسيسكيە يستوريكي. ۆ ەتوم گودۋ ۆىشلا نا رەدكوست ينتەرەسنايا كنيگا يزۆەستنوگو موسكوۆسكوگو يستوريكا، ليتەراتۋروۆەدا ي پۋبليتسيستا بوريسا سوكولوۆا «ميفيچەسكايا ۆوينا. ميراجي ۆتوروي ميروۆوي ۆوينى»، گدە ون يزلاگاەت ي رازوبلاچاەت تسەلىح 76 ميفوۆ و ۆتوروي ميروۆوي ۆوينە ي ەە حودە، كوتورىە دو سيح پور پوددەرجيۆاەت ۆ سيلە سوۆرەمەننايا رۋسسكايا يستوريوگرافيا.

كاك ناچالاس ۆتورايا ميروۆايا ۆوينا؟

ۋپوميانۋتايا كنيگا ناچيناەتسيا راسسكازوم و پەچالنو يزۆەستنوم پاكتە مولوتوۆا-ريببەنتروپا، كوتورىي پودپيسان 23 اۆگۋستا 1939 گودا. سوكولوۆ رازوبلاچاەت ۆسە ۆىدۋمكي سوۆەتسكيح ي رۋسسكيح يستوريكوۆ، كوتورىە ۆىدۆينۋتى دليا وپراۆدانيا نەمىسليمو تسينيچنىح ي ياۆنو اگرەسسيۆنىح دەيستۆي. ون ارگۋمەنتيروۆاننو دوكازىۆاەت، چتو زاكليۋچەنيە سوۆەتسكو-گەرمانسكوگو پاكتا و نەناپادەني نە بىلو سۆيازانو ني س پروۆالوم، كوتورىم زاكونچيليس پەرەگوۆورى ترەح كرۋپنىح دەرجاۆ (ۆەليكوبريتاني، فرانتسي، سوۆەتسكوگو سويۋزا) و سوزداني سويۋزا (ەتو بىلو وبۋسلوۆلەنو پوزيتسيەي سوۆەتسكوي ستورونى), ني س زابوتوي وب ۋكرەپلەني بەزوپاسنوستي سوۆەتسكوگو سويۋزا، ني سو ستراحوم ستالينا پەرەد نەمەتسكيم فيۋرەروم ادولفوم گيتلەروم يلي بويازنيۋ ۆوەننوگو كونفليكتا س گەرمانيەي، كوتورىي ون حوتەل، پو مەنشەي مەرە، وتداليت.

پو وتسەنكە سوكولوۆا، تاكجە لجيۆو ۋتۆەرجدەنيە، چتو سسسر نۋجنو بىلو پودپيسات پاكت و نەناپادەني س گەرمانيەي، پوسكولكۋ ۆ اۆگۋستە 1939 گودا سۋششەستۆوۆالا ۋگروزا ەدينوگو انتيسوۆەتسكوگو فرونتا (گەرمانيا، يتاليا، ۆەليكوبريتانيا، فرانتسيا). ون ۋكازىۆاەت: «ۆ دەيستۆيتەلنوستي ۆ ەتو ۆرەميا پوسلە وككۋپاتسي ي رازدەلا چەحوسلوۆاكي مەجدۋ گيتلەروم ي ۆەدۋششيمي دەرجاۆامي زاپادا نە نابليۋدالوس داجە مينيمالنوگو ۆزايمنوگو دوۆەريا، كوتوروە نەوبحوديمو دليا سوزدانيا كاكيح-ليبو سوۆمەستنىح پوليتيچەسكيح كومبيناتسي، ۆوۆسە نە گوۆوريا ۋجە و ەدينوم انتيسوۆەتسكوم فرونتە. ك تومۋ جە، بىلو حوروشو يزۆەستنو، چتو پوليتيچەسكوە رۋكوۆودستۆو ي وبششەستۆەننوە منەنيە انگلي، ا ۆ وسوبەننوستي، فرانتسي نە حوتەلو ۆوەۆات ني س كەم: ني س گەرمانيەي، ني س روسسيەي».

وستاەتسيا ليش سوگلاسيتسيا س سوكولوۆىم ي وتمەتيت، چتو ۆ اۆگۋستە 1939 گودا بىلو نەمىسليمو، چتوبى گەرمانيا ۆ ودينوچكۋ موگلا ناپاست نا سوۆەتسكي سويۋز. بەرلين ەششە نە بىل گوتوۆ ك بولشوي ۆوينە، ا تاكجە نە رازراباتىۆال كاكيح-تو پلانوۆ ۆوەننىح وپەراتسي پروتيۆ سسسر. زاكليۋچايا، پاكت مولوتوۆا-ريببەنتروپا، ستالين پودسترەكال گەرمانيۋ پروتيۆ ۆەليكوبريتاني ي فرانتسي ي وسوزناننو سپوسوبستۆوۆال ناچالۋ ۆتوروي ميروۆوي ۆوينى. چەرەز 16 دنەي پوسلە ناچالا گەرمانو-پولسكوي ۆوينى (17 سەنتيابريا) سوۆەتسكي سويۋز ناپال نا پولشۋ، چتوبى وبەسپەچيت سەبە ۆوەننۋيۋ دوبىچۋ. پوبەدۋ دۆۋح اگرەسسوروۆ ي ۋنيچتوجەنيە پولسكوگو گوسۋدارستۆا زاكرەپيل زاكليۋچەننىي 28 سەنتيابريا 1939 گودا سوۆەتسكو-گەرمانسكي دوگوۆور و گرانيتسە ي درۋجبە.

ۋمنايا وبەزيانا ي دۆا تيگرا

رۋسسكي اۆتور مارك سولونين ۆ كنيگە «نەت دوبرا نا ۆوينە» پيشەت، چتو ۆ تەچەنيە دۆۋح لەت ستالين تريجدى مەنيال پلانى وتنوسيتەلنو گەرماني، ەە مەستە ي رولي ۆو ۆنەشنەپوليتيچەسكوي ي ۆوەننوي ستراتەگي سسسر. پەرۆىي پلان، كوتورىي بىل ۆىدۆينۋت لەتوم 1939 گودا، پو وتسەنكە سولونينا، پوحوج نا پوپىتكۋ ۆوپلوششەنيا درەۆنەي كيتايسكوي پوسلوۆيتسى وب ۋمنوي وبەزيانە، كوتورايا س گورى سموتريت، كاك دەرۋتسيا دۆا تيگرا. لۋچشەە وتراجەنيە سۋتي ەتوگو سولونين ۆيديت ۆ وتچەتە گرۋپپى چەحوسلوۆاتسكيح كوممۋنيستوۆ پو ينسترۋكتسيام، كوتورىە ۆ وكتيابرە 1939 گودا ەي دالو رۋكوۆودستۆو كوميسسارياتا پو ينوستراننىم دەلام: «يز-زا سۆوەي وگرانيچەننوستي گيتلەر دال نام ۆوزموجنوست ۆىستۋپيت پروتيۆ نەگو ساموگو (...) ۆ ەكونوميچەسكوم سمىسلە گيتلەر زاۆيسيت تولكو وت ناس، ي مى ناپراۆيم ەگو ەكونوميكۋ تاك، چتوبى ۆ ۆويۋيۋششيح ستراناح ناچالاس رەۆوليۋتسيا. دليتەلنايا ۆوينا پريۆەدەت ك رەۆوليۋتسيام ۆ گەرماني ي فرانتسي (...) ۆوينا وسلابيت ەۆروپۋ، ونا ستانەت دليا ناس لەگكوي دوبىچەي. نارودى پريمۋت ليۋبوي رەجيم، كوتورىي وبرازۋەتسيا پوسلە ۆوينى».

ياسنو، چتو وسەنيۋ 1939 گودا ەششە نە بىلو رەچي و كونكرەتنىح سروكاح ۆتورجەنيا ۆ ەۆروپۋ. ۆوينا تولكو ناچالاس، ي نۋجنو بىلو پودوجدات، پوكا سيلى ۆويۋيۋششيح ستورون يسسياكنۋت، ي ناستۋپيت پولنىي حاوس. ستالين ۆ ەتو ۆرەميا راسسماتريۆال گەرمانيۋ، كاك بولەە سلابوە گوسۋدارستۆو، كوتوروە ۆۆيازالوس ۆ ۆوەننىي كونفليكت، ي پوەتومۋ وكازىۆال ەي رازنووبرازنۋيۋ پوليتيچەسكۋيۋ، ەكونوميچەسكۋيۋ ي پسيحولوگيچەسكۋيۋ پوموشش، چتوبى ۆوينا نە پرەكراتيلاس ۆ ساموم ناچالە يز-زا نەحۆاتكي سيل ۋ بەرلينا. ۆ بەسەدە س مينيستروم ينوستراننىح دەل گەرماني يواحيموم فون ريببەنتروپوم، كوتورايا سوستويالاس ۆ موسكۆە 27 دەكابريا 1939 گودا، ستالين بەز وبينياكوۆ زاياۆيل، چتو ەسلي گەرمانيا وكاجەتسيا ۆ سلوجنوي سيتۋاتسي، تو سمەلو موجەت راسسچيتىۆات نا پوموشش موسكۆى: «سوۆەتسكي سويۋز زاينتەرەسوۆان ۆ سيلنوي گەرماني، ي ون نە دوپۋستيت پوراجەنيا گەرماني».

 

ينەسيس فەلدمانيس (Inesis Feldmanis), پروفەسسور لاتۆيسكوگو ۋنيۆەرسيتەتا، دوكتور يستوريچەسكيح ناۋك، اكادەميك

 

(پرودولجەنيە سلەدۋەت)

پەرەۆود: لاريسا دەرەچا

http://www.inosmi.ru/baltic/20110507/169141581.html

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

قۇيىلسىن كوشىڭ

باس گازەت ورالماندارعا نەگە شۇيلىكتى؟

ءالىمجان ءاشىمۇلى 1550
ادەبيەت

«سولاي ەمەس پە؟»

عابباس قابىشۇلى 1426
قوعام

دوس كوپ پە، دۇشپان كوپ پە؟

ءابدىراشيت باكىرۇلى 1178
ەل ءىشى...

ۇلتتىق بىرەگەيلەنۋ: قانداستاردىڭ ءرولى قانداي؟

ءومارالى ادىلبەكۇلى 1173