قر پرەمەر-ءمينيسترى باقىتجان ساعىنتاەۆقا;

قر ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ

ءمينيسترى ءمادينا ابىلقاسىموۆاعا;

قر ىشكى ىستەر ءمينيسترى قالمۇحامەت قاسىموۆقا;

قر قوعامدىق دامۋ ءمينيسترى دارحان كالەتاەۆقا;

قر باس پروكۋرورى قايرات قوجامجاروۆقا;

اشىق حات

تاۋەلسىزدىك العالى قازاقستانعا شەتەلدەن ميلليوننان استام قازاق كوشىپ كەلدى دەپ ءجۇرمىز. جاس قازاق ەلىنىڭ قابىرعاسى قالانىپ، كەرەگەسىنىڭ كەڭي تۇسۋىنە وسى اعايىنداردىڭ دا كومەگى ءتيدى. ەلگە ەل قوسىلعانى جاقسى ارينە. الايدا، سوڭعى ون جىلدا قازاقستان ازاماتتىعىن العان قانداستاردىڭ سانى وتە از. بۇنىڭ باستى سەبەبى، قر «حالىقتىڭ كوشى-قونى تۋرالى» زاڭى ءجيى وزگەرىپ، ءبىر جۇيەگە تۇسپەي جۇرگەنى بولىپ وتىر.

كوشى-قونى تۋرالى زاڭ تارماقتارىنداعى قاراما-قايشىلىق ازاماتتىق العىسى كەلگەن قانداستاردى تىم بۇرالاڭ جولعا سالىپ قويدى. مىسال ءۇشىن ايتايىق، 2013 جىلدىڭ سوڭىندا قابىلدانعان قر «حالىقتىڭ كوشى-قونى تۋرالى» زاڭعا ەنگىزىلگەن وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار بويىنشا، قازاقستانعا قونىس اۋدارعان قانداستار ەلگە كەلگەننەن كەيىن تەك 4 جىلدان كەيىن عانا قر ازاماتتىعىنا ءوتىنىش تاپسىرا الاتىن جانە «كوشى-قون پاراعىنان شىعۋ» مەن «سوتتىلىق تۋرالى» ەكى انىقتامانى تاپسىرۋعا مىندەتتى بولدى. اتالعان ەكى انىقتامانى قحر مەن يران يسلام رەسپۋبليكاسى بەرمەيتىنىن ايتىپ دابىل قاققان جانداردىڭ ءوتىنىشى ەسكەرۋسىز قالدى. ءسويتىپ تاۋەلسىز ەلدىڭ ازاماتى اتانسام دەگەن اعايىننىڭ الدىنا الىنباس قامال سوعىلدى.

ال بۇل ورىنسىز تالاپتاردىڭ ىشىندە قانداستاردىڭ قازاقستاندا 4 جىلدىق تۇراقتى تىركەۋى بولۋى كەرەك جانە «كوشى-قون پاراعىنان شىعۋ» تالابى 2015 جىلعى قر «حالىقتىڭ كوشى - قونى تۋرالى» زاڭىنا ەنگىزىلگەن وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلاردا الىنىپ تاستالدى. «سوتتىلىق تۋرالى» انىقتاما ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ 2017 جىلعى دۇنيەجۇزى قازاقتارىنىڭ V قۇرىلتايىنداعى تاپسىرماسىنان كەيىن عانا كۇشىن جويدى. مىنە، وسى 5 جىلدا قر ازاماتتىعىن الۋ شەتەلدەن كەلگەن اعايىن ءۇشىن ورىندالماس ارمانعا اينالدى.

بىلمەيتىندەر جوعاردا اتالعان تالاپتار قانداستاردىڭ ازاماتتىق الۋ ءىسىن بىرنەشە جىلعا كەشىكتىردى دەپ تۇسىنەر. جوق. بۇل تالاپتار سان مىڭداعان قازاقتىڭ قر ازاماتى اتانۋ ارمانىن جوققا شىعاردى. سەبەبى، قازاقستان ازاماتتىعىن العىسى كەلگەن قازاق ەڭ الدىمەن «ورالمان مارتەبەسىن» راسىمدەۋى كەرەك. ال بۇل قۇجات تەك ءبىر جىلعا عانا بەرىلەدى. مەرزىمى وتسە ەكىنشى رەت قايتا بەرىلمەيدى. باسقاشا ايتقاندا، «ورالمان كۋالىگىن» العان قازاق ءبىر جىلدىڭ ىشىندە قر ازاماتتىعىنا ءوتىپ ۇلگەرۋى كەرەك. ەگەر ءبىر جىلدان قالىپ كەتسە، ول ءۇشىن «ورالمان مارتەبەسى» دە جوق، قر ازاماتتىعى دا جوق دەگەن ءسوز. مىنە قاراما-قايشىلىق. ءبىز جوعاردا كوشى-قون زاڭىنا ەنگىزىلگەن ءتۇرلى وزگەرتۋلەر سەبەبىنەن قانداستار ءبىر جىل ەمەس، بەس جىل ازاماتتىققا ءوتىنىش بەرە الماعانىن ايتتىق. وسى ارالىقتا «ورالمان مارتەبەسىن» الىپ، ءبىر جىل ىشىندە قازاقستان ازاماتتىعىنا قۇجات وتكىزە الماعاندار سانى 30 مىڭنان اسقان كورىنەدى. دەمەك، ەلگە كەلگەن وسىنشا قانداس قر ازاماتى اتانا الماي قاڭعىرىپ ءجۇر دەگەن ءسوز.

قازىرگى قولدانىستاعى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «حالىقتىڭ كوشى-قونى تۋرالى» زاڭىنىڭ 21-باپ 2-ءشى تارماعىنا سايكەس، قانداستاردىڭ «ورالمان مارتەبەسىنىڭ» مەرزىمى ءوتىپ كەتكەنىنە 6 ايدان اسپاعانى عانا ونى ءۇش اي مەرزىمگە تاعى ءبىر مارتە ۇزارتا الادى. اتالعان مەرزىمدى وتكىزىپ العاندارىنىڭ «ورالمان كۋالىگىنىڭ» مەرزىمىن ۇزارتىپ، سول ارقىلى قر ازاماتتىعىن الۋلارىنا مۇمكىندىگى جوق.

ءبىز جوعاردا ايتقان 30 مىڭنان اسا قانداستىڭ ىشىندە «ورالمان مارتەبەسى» مەرزىمدەرىنىڭ وتكەنىنە 6 اي ەمەس، 6 جىل بولعاندارى دا بار. ال بۇلاردىڭ «ورالمان مارتەبەسى» مەرزىمىن نەگە وتكىزىپ العانىن تاعى ايتتىق. «ورالمان كۋالىگىنىڭ» مەرزىمى وتكەن قانداستاردىڭ كوبى قىتاي، موڭعوليا، وزبەكستان سياقتى ەلدەردەن كەلگەن. قازىرگى كەزدە بۇل ازاماتتاردىڭ باسىم بولىگىنىڭ قولدانىستاعى پاسپورتتارىنىڭ مەرزىمى بىتۋگە جاقىن. ءتىپتى مەرزىمى وتكەن قۇجاتتارمەن جۇرگەندەرى دە ءبىرشاما. ال مەرزىمى وتكەن پاسپورتپەن جۇرگەن قانداستاردى جەرگىلىكتى پوليتسيا شەكارادان شىعارىپ جىبەرەتىندەرىن ايتىپ وتىر.

ال ەندى بۇعىنىڭ مۇيىزىندەي سالالانىپ كەتە بەرەتىن وسى ماسەلەلەردى تۇسىنىكتى تىلمەن بايانداپ بەرەيىك. مىسالى، 2013 جىلى ەلگە كەلگەن قانداسىمىز قر ازاماتتىعىنا ءوتىنىش بەرۋ ءۇشىن «ورالمان مارتەبەسىن» راسىمدەيدى. ءدال وسى كەزدە قر ازاماتتىعىنا ءوتىنىش بەرۋ ءۇشىن جينايتىن قۇجاتتار تىزىمىنە: قازاقستاندا 4 جىلدىق تۇراقتى تىركەۋى بولۋى كەرەك، «كوشى-قون پاراعىنان شىققانى تۋرالى» جانە «سوتتىلىق تۋرالى» انىقتاما قوسىلادى. مۇلدە قول جەتكىزۋ مۇمكىندىگى جوق وسى قۇجاتتارمەن سارساڭ بولىپ جۇرگەندە سىرعىپ ءبىر جىل وتە شىعاردى. ءبىر جىل ەمەس، بىرنەشە جىل وتەدى. وسى ارالىقتا «ورالمان كۋالىگىنىڭ» مەرزىمى بىتەدى. 2017 جىلى جوعارداعى ءۇش تالاپ الىنىپ تاستالعانىمەن، بۇل قانداسىمىز ءبارىبىر قر ازاماتتىعىنا ءوتىنىش بەرە المايدى. سەبەبى، «ورالمان كۋالىگىنىڭ» مەرزىمى وتكەن. بۇل قۇجات ەكىنشى مارتە بەرىلمەيدى. وسى تىعىرىقتان شىعۋدىڭ جولىن تاپپاي جۇرگەندە بۇل قانداسىمىزدىڭ قولىنداعى پاسپورتتىڭ مەرزىمى بىتەدى. ءسويتىپ، قانداسىمىز مۇلدە قۇجاتسىز قالادى.

مەرزىمى وتكەن قۇجاتتارمەن جۇرگەن قانداستاردى جەرگىلىكتى پوليتسيا كەلگەن ەلىنە قايتارماقشى. بۇلاردىڭ ىشىندە قىتايدان كەلگەندەردى ايتار بولساق، ولار ەندى قىتايعا بارىپ جاڭادان پاسپورت الىپ ەلگە كەلە المايدى. بۇگىن عانا قر سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى قىتايدا «قوس ازاماتتىق» دەگەن جەلەۋمەن 29 قازاقستاندىقتىڭ ۇستالعانىن مالىمدەدى. قازاقستان ازاماتتىعىن العانداردىڭ ءوزىن ۇستاپ وتىرعان قىتاي بيلىگى ءالى قىتاي پاسپورتىمەن جۇرگەن قانداسىمىز وندا بارسا قالپاقپەن ۇرىپ الار. بۇعان دەيىن قىتايعا بارعان قانداستارىمىز (قحر ازاماتتارى) ونداعى جاعدايعا بايلانىستى ساياسي ۇيرەنۋ ورتالىقتارىنا كىرىپ كەتىپ نەمەسە پاسپورتتارى جينالىپ الىنعاندىقتان ەلگە قايتا الماي، كوپتەگەن وتباسىلار ەكىگە ءبولىنىپ وتىرعانى بارىمىزگە بەلگىلى.

وسىنىڭ ءبارىن ەسكەرە وتىرىپ، «ورالمان مارتەبەسىنىڭ» مەرزىمى ءوتىپ كەتكەن قانداستارىمىزدىڭ بارىنە ءبىر رەت كەڭشىلىك جاساپ، ءبارىنىڭ ءبىر جولدا قر ازاماتتىعىنا وتۋىنە مۇمكىندىك بەرۋلەرىڭىزدى وتىنەمىز. قانداستارعا مەملەكەت جاعىنان وسى سياقتى قولداۋ بۇعان دەيىن دە بولعان. قازاقستان رەسپۋبليكاسى دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە الەۋمەتتىك دامۋ مينيسترلىگىنىڭ وتىنىشىنە سايكەس، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ باس پروكۋراتۋراسى 27.07.2016 جىلعى № 22-6-17/49 37 xاتىمەن بەرىلگەن كەلىسىمىنە بايلانىستى 4 مىڭعا جۋىق قانداسىمىزدىڭ تاعدىرى كەزىندە وڭ شەشىمىن تاپقان بولاتىن. سىزدەردەن وسى تاجىريبەنى تاعى ءبىر مارتە قولدانۋلارىڭىزدى سۇرايمىز. سول ارقىلى ەلىمىزدىڭ ازاماتى بولۋعا اسىققان 30 مىڭ قانداسىمىزدىڭ تاعدىرى باسقاشا جازىلار ەدى. سوندىقتان، بۇل جولعى وڭ شەشىم قابىلداۋلارىڭىز قانداستارىمىزعا جاساعان قولداۋلارىڭىزبەن قوسا، ەلباسىمىزدىڭ تاپسىرماسىن ورىنداۋ جانە ازات ەلىمىزدىڭ بولاشاعىنا قوسار ەسەلى ۇلەستەرىڭىز بولار ەدى.

Abai.kz اقپاراتتىق پورتالى

«جەبەۋ» قوعامدىق بىرلەستىگى

Abai.kz