مۇحتار شەرىم. وبشىم، ادام ەمەس ەكەنسىڭدەر!
قاباعى قاتۋلى، سالەمi ساتۋلى" دەگەن وسى شىعار.
- مەن سiزدi نە ءۇشiن شاقىردىم، بiلەسiز بە،-دەدi وبلىس اكiمi باس پوليتسەي تىجبان تاپەنوۆكە.
- ماقتايىن دەپ...
- جوق.
- جامان جۇمىس iستەپ جاتقان جوقپىز. وبلىس بويىنشا 1230 اۋىر قىلمىس جاسالىپ، ونىڭ 1229-ى قىسقارتىلدى. بىلتىردان بەرi 1500 ادام ءولiپ، ونىڭ 500-i تiرiلiپ كەتتi. 300 ادام ەندi ولەيiن دەپ جاتىر. التى ايدا الپىس قاتىن زورلانىپ، جەتپiس كەمپiر زورلانىپ قالا جازداپ، ەلۋ بەس قىز گۇلدەرiنەن ايىرىلىپ...
- گۇل-ءپۇلiڭiزدi قويا تۇرىڭىز! مەن سiزدi نە ءۇشiن شاقىردىم؟
- مىجەكە، سiز وبلىس اكiمi بولىپ كەلگەلi جامان اتتى بولىپ كورگەن جوقپىن. مينيسترلiكتەن العىس حاتىم دا بار. التى ايدا التى توننا گەروين تاركiلەندi. ونىڭ بەس تونناسىن ۇرلاتىپ الدىق. ءتورت تونناسىن تاۋىپ الدىق. ءۇش تونناسىن ورتەيiن دەپ جاتقاندا، ەكi تونناسى كەم بولىپ شىقتى. بiر تونناسىنىڭ قايدا كەتكەنi بەلگiسiز. بiزدiڭ جiگiتتەر جۇمىس iستەپ جاتىر. التى ايدا...
- تۇرا تۇرىڭىز. سiزدi نە ءۇشiن شاقىرعانىمدى ەسiمە تۇسiرەيiن. التى ايدا، اتى ايدا دەپ ميىمدى اتالا ەتiپ جiبەردiڭiز عوي. سiزدiڭ سالاڭىزداعى مينيستر مەنiڭ جان دوسىم. گەنەرالمىن دەيسiز، شەنiڭiزدi وفيتسەرگە ءتۇسiرiپ جiبەرەيiن بە؟ نە ءۇشiن شاقىردىم سiزدi?
- مەن قايدان بiلەيiن؟
- بiلەسiز. بiلiپ تۇرسىز! ال، مەنiڭ ەسiمنەن شىعىپ كەتتi. مىڭ سان جۇمىس.
قاباعى قاتۋلى، سالەمi ساتۋلى" دەگەن وسى شىعار.
- مەن سiزدi نە ءۇشiن شاقىردىم، بiلەسiز بە،-دەدi وبلىس اكiمi باس پوليتسەي تىجبان تاپەنوۆكە.
- ماقتايىن دەپ...
- جوق.
- جامان جۇمىس iستەپ جاتقان جوقپىز. وبلىس بويىنشا 1230 اۋىر قىلمىس جاسالىپ، ونىڭ 1229-ى قىسقارتىلدى. بىلتىردان بەرi 1500 ادام ءولiپ، ونىڭ 500-i تiرiلiپ كەتتi. 300 ادام ەندi ولەيiن دەپ جاتىر. التى ايدا الپىس قاتىن زورلانىپ، جەتپiس كەمپiر زورلانىپ قالا جازداپ، ەلۋ بەس قىز گۇلدەرiنەن ايىرىلىپ...
- گۇل-ءپۇلiڭiزدi قويا تۇرىڭىز! مەن سiزدi نە ءۇشiن شاقىردىم؟
- مىجەكە، سiز وبلىس اكiمi بولىپ كەلگەلi جامان اتتى بولىپ كورگەن جوقپىن. مينيسترلiكتەن العىس حاتىم دا بار. التى ايدا التى توننا گەروين تاركiلەندi. ونىڭ بەس تونناسىن ۇرلاتىپ الدىق. ءتورت تونناسىن تاۋىپ الدىق. ءۇش تونناسىن ورتەيiن دەپ جاتقاندا، ەكi تونناسى كەم بولىپ شىقتى. بiر تونناسىنىڭ قايدا كەتكەنi بەلگiسiز. بiزدiڭ جiگiتتەر جۇمىس iستەپ جاتىر. التى ايدا...
- تۇرا تۇرىڭىز. سiزدi نە ءۇشiن شاقىرعانىمدى ەسiمە تۇسiرەيiن. التى ايدا، اتى ايدا دەپ ميىمدى اتالا ەتiپ جiبەردiڭiز عوي. سiزدiڭ سالاڭىزداعى مينيستر مەنiڭ جان دوسىم. گەنەرالمىن دەيسiز، شەنiڭiزدi وفيتسەرگە ءتۇسiرiپ جiبەرەيiن بە؟ نە ءۇشiن شاقىردىم سiزدi?
- مەن قايدان بiلەيiن؟
- بiلەسiز. بiلiپ تۇرسىز! ال، مەنiڭ ەسiمنەن شىعىپ كەتتi. مىڭ سان جۇمىس.
- التى ايدا پاتەر توناۋشىلار سانى كۇرت ازايدى. پاتەر يەلەرi ۇرى-قارىلاردى ۇيلەرiنە كiرگiزبەي وتىر. بارiندە تەمiر ەسiك. تەرەزەلەرi تورلانعان! «بiز اشتان ولەمiز بە؟« دەپ دiردەكتەگەن ەكi ۇرى كابينەتiمە كەلiپ تۇر. ايقايلاپ قۋىپ شىقتىم. «بiزگە جوسپار كەرەك، داۆاي ۇرلىق جاساڭدار!« دەدiم. جالپى، التى ايدا 800 پاتەر تونالدى. بىلتىر 801 ەدi. دەمەك ۇرلىق ازايدى. التى ايدا الاياقتار...
- تىجبان تاپەنوۆيچ! مەن سiزدi نە ءۇشiن شاقىرعانىمدى ەسiمە تۇسiرگەن سياقتىمىن.
- نە ءۇشiن شاقىرعان ەكەنسiز؟-دەپ سۇرادى وبلىستىق iشكi iستەر باسقارماسىنىڭ باستىعى.
- بiلمەيمiن.
- جاڭا عانا ەسiمە ءتۇستi دەگەن ەدiڭiز.
- جوعا، شاقىرعانىم ەسiمە ءتۇستi عوي. بiراق، نە ءۇشiن؟ ماسەلە وسىندا!
- بiز التى ايدا التى قاۋiپتi قىلمىسكەرلەرمەن اتىستىق. وسى قاقتىعىستا بiر كاماز پاترون جۇمسادىق. ەكi قاپشىق گراناتا جاردىق. وتىز ەكi پىشاق لاقتىردىق. ناتيجەسiندە التى قىلمىسكەردiڭ بەسەۋi تiرi قالىپ، بiرەۋi سەسپەي قاتتى. بiز ونى ولگەن سوڭ تۇتقىنداپ، قولىنا كiسەن سالدىق. بiزدiڭ جiگiتتەردiڭ نەبارى جەتپiسi عانا قىرىلىپ قالدى. نەگiزiنەن پوليتسەيلەردi ساداقپەن قارۋلاندىرعىم كەلەدi. پاترون شىعىن بولمايدى. قاۋiپتi قىلمىسكەر قاتار تۇرسا، بiر وقپەن تىز-ز ەتكiزiپ اتىپ الۋعا وتە قولايلى. جەبەنiڭ ۇشىنا تۇز، اششى ءدارi, ۋكسۋس سەۋiپ قويىپ اتسا، ءجۇدا جاقسى.
- مۇنىڭ ءبارiن نەگە ايتىپ تۇرسىز؟ مەن سiزدi نە ءۇشiن شاقىرعانىمدى ەندi ەسiمە ءتۇسiرiپ، سiزدiڭ جiگiتتەردiڭ وتە ناشار جۇمىس iستەيتiنiنە قاپالانىپ وتىرمىن.
- نەگە؟
- نەگە دەيدi عوي. سiزدە، سiزدiڭ پوليتسيا قىزمەتكەرلەرiندە ار-ۇيات جوق. وبشىم ادام ەمەسسiزدەر.
- بiزدەگنiڭ ءبارi ادامنان اۋمايدى.
- ەندi ەسiمە ءتۇستi! سiزدەر اسiرەسە، مىنا سiز نەگە مەنiڭ ۇلىمدى جازالاۋعا نەگە بۇيرىق بەرمەيسiز؟ التى ايدىڭ iشiندە الپىس ادامدى قاعىپ كەتتi. ونىڭ 59-ى تiرi قالىپ، بiرەۋi قايتىس بولدى. التى ايدىڭ iشiندە ەكi سيىر قاعىپ كەتiپ، ونىڭ بiرەۋi رەانيماتسيادا ءولدi. بۇزاۋىمەن قوسا. استىندا «دجيپ«، زۋلاپ كەلە جاتىپ، ماي قىزمەتكەرiن قاعىپ كەتكەن. ارتىنا قاراسا جوق دەيدi. سويتسە، ول «دجيپتiڭ« استىنا جابىسىپ قالىپتى. نە دەگەن ماسقارا! نەگە جازالاپ بiر-ەكi كۇن ۋاقىتشا قاماپ قويمايسىزدار؟
- مىجەكە... التى ايدىڭ iشiندە...
- دوعارىڭىز! وبشىم پوليتسيا ەمەسسiڭدەر، مەنiڭ بەدەلiمە قاراساڭدار، بiر كۇنi بالامنان ايىرىلامىن عوي!
- مىجەكە، بiز ەندi... سiزدi سىيلاپ...
- نەمەنە سىيلاپ؟ گۇل اكەلiپ بەرەيiن دەپ پە ەدiڭiز؟ تاعى دا قايتالايمىن، سiزدەر بار عوي، وبششىم ادام ەمەسسiزدەر! مەنiڭ كiشi قىزىم بiر كiسiنi قىلقىندىرىپ ولتiرگەن! ناركوبيزنەستiڭ ناتيجەسi, نەگە ۇستامايسىڭ؟ دiرiلدەپ، قىلتىراپ ءولسiن دەيسiڭ بە، الدە؟
-سiزدiڭ تامىرىڭىز الىسقا جايىلعان، قورقامىز.
-نەمەنە، قورقاتىنداي، مەن بوجەيمiن بە؟ حالىق بiزدەن ۇلگi السىن! كۇيەۋ بالامنىڭ پيستولەتiن قاشان تارتىپ الاسىڭدار؟ كەشە كافەدە ەكi جiگiتتi اتىپ كەتiپتi. ۇيات قوي، ابدەن ەركiنسiپ كەتتiڭدەر. ادەيi سەلقوس قارايسىڭدار! اجەمنiڭ نە iستەگەنiن بiلەسiڭ بە؟ اجەم ينوماركالاردىڭ قىمبات ماگنيتوفوندارىن ۇرلاۋمەن اينالىسقان. كارi كەمپiردi ناماز ۇستiندە ۇستاپ الۋعا بولادى عوي!
-اجەڭiزدiڭ مiنەزi جامان، قارعايدى...
-قارعىستان قورىقپاڭىز! ايەلiمدi, قۇدايىم-اۋ، مەنiڭ ايەلiمدi نەگە ەركiنسiتiپ جiبەرگەنسiڭدەر؟
-ول كiسi نە iستەپ ءجۇر؟
-بiرەۋدiڭ كافەسiن تارتىپ العان. جەكەمەنشiك شاشتارازىعا شاشىن بۇيرالاتىپ، اقشاسىن تولەمەي كەتكەن. قىلمىس قوي! قىلمىسپەن كۇرەسۋ كەرەك! سەنiڭ ايەلiڭمەن قوسىلىپ الىپ، «رازبوركا« جاسايدى ەكەن!
-نە دەيدi?
-وبشىم ادام ەمەسسiڭدەر! حالىق بiزدەن قالاي ۇلگi الادى؟ بالالار باقشاسىنداعى نەمەرەم نە ءبۇلدiردi دەيسiڭ عوي؟ بiر قىزدى زورلاماق بولعان. قىزدىڭ لىپاسىن شەشiپ الىپ، باسىنا كيiپ العان. تiلiن شىعارعان. التى ايدا، التى ايدا دەپ، اقپار بەرۋدەن جالىقپايسىز. كەلiنiم شە؟ كەلiنiم سپيد جۇقتىرىپ كەلگەن! اۋىر قىلمىس! كەشە اسىلىپ ولەيiن دەگەندە، ۇيiنە اپارىپ تاستادىق. جوق، سiزدەر جۇمىس iستەمەيسiزدەر! ءبارiن قاماۋ كەرەك. ءسويتiپ قىلمىس اتاۋلىنى ساۋساقپەن عانا ساناۋ كەرەك! ەستiپ تۇرمىسىز؟ سiز كiمسiز ءوزi?
-مەن بە؟ مەن وبشىم ادام ەمەسپiن،-دەگەن باس پوليتسەي كۇمiلجiپ قالدى. باسقا نە دەي قويسىن؟...
«اباي-اقپارات»
