ماعجاننىڭ مۇراجايىندا لەنيننىڭ سۋرەتى نەگە تۇر؟ بۇل ساۋالدى اقىن ماعجان جۇ­ما­باەۆتىڭ تۋعان اۋىلى سارىتومار­داعى مۇراجايعا باس سۇققان ادامداردىڭ كوبى قويادى. سۇراۋعا ءداتى بارماعاندارى وزدەرىنشە توپشىلايدى، «سول باياعى ءتىرى جۇرگەن كوممۋنيستەردىڭ ءىسى شىعار» دەيتىندەر دە بار. شىنىمەن دە، قالالارداعى تاس مۇسىندەرىنە دەيىن الىنىپ تاستالىپ جاتقاندا، پوەزيا پايعامبارى اتانعان قازاق اقىنى مۇراجايىنىڭ قاق تورىندە ماڭدايى جالتىراپ «كۇن كوسەمنىڭ» تۇرۋىندا نە سىر بار؟

ماعجان - ءدال وسى لەنين باستاعان، كە­يىن ستالين قوستاعان قاتىگەز ساياساتتىڭ جا­زىقسىز قۇرباندارىنىڭ ءبىرى. وعان «حا­لىق جاۋى» دەگەن جالا جابىلىپ، 1938 جىلى اتىلىپ كەتكەنى بەلگىلى. بىراق سوڭعى كە­زدەرى اقىن اتىلماپتى، ونى سىبىردە با­ۋىرجان مومىشۇلى كورىپتى-ءمىس دەگەن اڭگىمەلەر اراگىدىك ايتىلىپ قالىپ ءجۇر. بۇل باسقا ءبىر ماقالاعا وزەك بولماق، ءبىز­دىڭ ايتپاعىمىز - مۇراجايداعى ۆلادي­مير لە­نيننىڭ سۋرەتى حاقىندا.

ماعجاننىڭ مۇراجايىندا لەنيننىڭ سۋرەتى نەگە تۇر؟ بۇل ساۋالدى اقىن ماعجان جۇ­ما­باەۆتىڭ تۋعان اۋىلى سارىتومار­داعى مۇراجايعا باس سۇققان ادامداردىڭ كوبى قويادى. سۇراۋعا ءداتى بارماعاندارى وزدەرىنشە توپشىلايدى، «سول باياعى ءتىرى جۇرگەن كوممۋنيستەردىڭ ءىسى شىعار» دەيتىندەر دە بار. شىنىمەن دە، قالالارداعى تاس مۇسىندەرىنە دەيىن الىنىپ تاستالىپ جاتقاندا، پوەزيا پايعامبارى اتانعان قازاق اقىنى مۇراجايىنىڭ قاق تورىندە ماڭدايى جالتىراپ «كۇن كوسەمنىڭ» تۇرۋىندا نە سىر بار؟

ماعجان - ءدال وسى لەنين باستاعان، كە­يىن ستالين قوستاعان قاتىگەز ساياساتتىڭ جا­زىقسىز قۇرباندارىنىڭ ءبىرى. وعان «حا­لىق جاۋى» دەگەن جالا جابىلىپ، 1938 جىلى اتىلىپ كەتكەنى بەلگىلى. بىراق سوڭعى كە­زدەرى اقىن اتىلماپتى، ونى سىبىردە با­ۋىرجان مومىشۇلى كورىپتى-ءمىس دەگەن اڭگىمەلەر اراگىدىك ايتىلىپ قالىپ ءجۇر. بۇل باسقا ءبىر ماقالاعا وزەك بولماق، ءبىز­دىڭ ايتپاعىمىز - مۇراجايداعى ۆلادي­مير لە­نيننىڭ سۋرەتى حاقىندا.

مۇراجاي ديرەكتورى ايگۇل ءجۇنىس­باە­ۆانىڭ ايتۋىنشا، پرولەتاريات كوسەمىنىڭ سۋ­رەتى مۇراجاي سوڭعى رەت كۇردەلى ءجون­دەۋ­دەن وتكىزىلگەن كەزدە قويىلعان ەكەن. ونىڭ وزىندىك سىرى بار. كەزىندە قانىشەرلەر قا­زاقتىڭ قايماعى سانالعان ازاماتتاردىڭ جانىن عانا الىپ قويعان جوق، مۇرالارىن ءتۇ­گەل جويىپ، ءتىپتى بەينەلەرىن دە حالىقتىڭ سا­ناسىنان جوعالتۋدى كوزدەدى. ماعجانعا ايىپ تاعىلىپ، ايدالىپ كەتكەن كەز. كەزەك تۋىس­تارىنا دا كەلگەن. جەندەتتەر اعاسى ابە­مۇ­سىلىمنىڭ ءۇيىن تىنتۋگە كىرىسەدى. ماع­جان­نىڭ قولجازبالارىن، كىتاپتارىن، ءتىپتى سۋ­رەتتەرىنە دەيىن تۇگەل الىپ كەتەدى. سول كەز­دە ابەمۇسىلىم ءىنىسىنىڭ ءبىر سۋرەتىن توردە ءىلۋ­لى تۇرعان لەنيننىڭ پورترەتىنىڭ ارتىنا تى­عا قويادى.

تىنتۋشىلەر ءۇيدىڭ استاڭ-كەستە­ڭىن شى­عار­عانىمەن، توردەگى كوسەمنىڭ سۋرە­تىنە تيىسە قويمايدى.

ماعجاننىڭ ساقتالىپ قالعان بۇل شاعىن سۋرەتى لەنين پورترەتىنىڭ تاسا­سىندا ۇزاق جىلدار بويى تۇرادى. كەيىن كوسەمنىڭ پورترەتى ەسكىرگەننەن كەيىن الىنىپ تاستالىپتى. بىراق ءدال سول راماعا ابەمۇسىلىمنىڭ ۇلى عابدىل­كا­رىم مەن زايىبى گۇلبارام عابدول­لاقى­زىنىڭ ۇلكەيتىلگەن سۋرەتى قويى­لادى. ءۇي يەلەرى الگى سۋرەتتى ەرەكشە قۇر­مەت تۇت­قان. ونىڭ شاڭىن ءسۇرتۋ، ىلىنگەن ورنىن اۋىس­تىرۋ جۇمىستارىن گۇلبارامنىڭ ءوزى عانا ىستەيدى ەكەن. سۋرەتكە ەشكىمدى جولاتپاعان. ونىڭ سەبەبى، لەنين الىنىپ تاستالعانىمەن، ارتىندا تى­عۋلى تۇرعان اتالارى ماعجاننىڭ سۋرەتى سول قالپىندا قالدىرىلعان، دەمەك، سۋرەتتى كەلىنىنىڭ ءوزى عانا كۇتىپ ۇستاۋى قايىن اتاسىنا كورسەتكەن قۇرمەتى شىعار.

عابدىلكارىم مەن گۇلبارام قايتىس بولادى، ودان ءتورت قىز، ەكى ۇل قالعان. بالالارى تىعۋلى سۋرەت تۋرالى ەشتەڭە بىلمەگەن. ۇلى مارات بىردە اتا-انا­سى­نىڭ سۋرەتىن ءتۇرلى-تۇستىگە اۋىستىرۋ ماق­ساتىمەن العان كەزدە ارتىنان بەيتانىس ادام­نىڭ سۋرەتى شىققان. بەلگىلى بول­عانداي، بۇل اقىن ماعجاننىڭ 1935-36 جىلدارى تۇسكەن سۋرەتى بولاتىن. ءسويتىپ، اقىننىڭ سۋرەتى لەنيننىڭ ار­قاسىندا امان قالىپ، بۇگىنگى كۇنگە دە­يىن جەتتى. ال مۇراجايداعى لەنين پور­ترە­تى ماعجاننىڭ بەينەسىن ساقتاپ قالۋ ءۇشىن قويىلعان ەكەن. بىراق لەنين سۋرەتى تۇپنۇسقا ەمەس.

تاسبولات بەكەنوۆ، ماعجاننىڭ نەمەرە ءىنىسى:

- مەن ماعجاننىڭ ءىنىسى ءسالىم­جان­­نان تۋعانمىن. شەشە جاعىنان دا تۋىس بولىپ شىعامىز. مەنىڭ شە­شەم ءبيبىزايىپ جۇمابايدىڭ قىزى ءرا­زيادان تۋادى. مارقۇم شەشەم ماع­جاننىڭ سۋرەتتەرى سالىنعان ءبىر ال­بومدى تىعىپ، ساقتاپ جۇرەتىن. 1989 جىلى اقىن اقتالعان كەزدە جاز­عىش جۋرناليستەر كوبەيدى عوي. سونىڭ بىرەۋى سۇراپ اكەتكەن، اتىن دا بىلمەيمىن، كەيىن قايتارعان جوق. شەشەم دە دۇنيەدەن وزدى. كىم العانىن بىلمەگەن سوڭ، ىزدەگەن دە جوقپىز. سوندىقتان لەنين پورترە­تىنىڭ ارتىنا تىعىلىپ ساق­تالعان سۋرەتى - قولىمىزدا قالعان جەكە تۇسكەن جالعىز بەينەسى.

ايگۇل جۇنىسباەۆا، ماعجان جۇماباەۆ مۇراجايىنىڭ ديرەكتورى:

- مۇراجايعا كەلگەن كىسىلەردىڭ كوزى راسىندا بىردەن لەنينگە تۇسەدى. وقۋشىلار دا الدىمەن سونى سۇراي­دى. بۇل سۋرەتتىڭ تاريحىن بىرەۋ ءبىل­سە، بىرەۋ بىلە بەرمەيدى. ءبىز ماع­جان­عا «حالىق جاۋى» دەپ جالا جا­ۋىپ، ۇس­تاپ اكەتكەن كەزدە اعاسى ابەمۇ­سى­لىم ونىڭ سۋرەتىن ۆلاديمير ءيليچتىڭ پو­ر­ترەتىنىڭ ارتىنا تىعىپ، امان ساق­تاپ قالعاندىعىن تاپتىشتەپ اي­تۋ­دان جالىقپايمىز. مۇراجاي­دا­عى جادىگەرلەر سانى دا ونشا كوپ ەمەس. 300-گە جۋىق قانا. بىراق ءار­قاي­­سى­سىنىڭ ماڭىزى زور. ماع­جاننىڭ زايىبى زىليحا اپامىز تاپ­سىرعان ەسكى قۇران، جاي­نا­مازى مەن ەتىگى دە وسىندا. قۇندى جادىگەر­لەر­دىڭ ءبىرى - ماعجاننىڭ 1922 جى­لى جارىق كورگەن «پەداگو­گي­كا» كىتابى مەن 1923 جىلى شىققان ولەڭدەر جيناعى. ومبى مۇعالىمدەر سەمينا­ريا­­سىندا وقىپ جۇرگەندەگى سىنىپ­تان سىنىپقا كوشۋ حاتتاماسى دا وسىن­دا تۇر.

دەرەك: سارىتومارداعى ماعجان جۇماباەۆتىڭ مۇراجايى 1989 جىلى ورتا مەكتەپتىڭ ءبىر بولمەسىندە اشىلعان ەكەن. 1993 جىلى اقىننىڭ 100 جىلدىق مەرەيتويى قارساڭىندا بورەنەدەن ءتورت بولمەلى جاڭا عيمارات سالىنىپ، سوعان كوشكەن. 115 جىلدىعىن تويلاردىڭ الدىندا كۇردەلى جوندەۋ جۇرگىزىلگەن. قورداعى جادىگەرلەر سانى - 284.

ەرباقىت امانتايۇلى, قىزىلجار

«الاش ايناسى» گازەتى