اينۇر ابدىراسىلقىزى. اسپاندى اڭساۋ
حاۋا انانىڭ زارى
...جازمىشقا تاڭار جۇماقى جاندى
سايابىر ەدى، سۇراپىل الدى.
جاراتۋشىنىڭ جاسامپاز ءىسى
جاراتىلىسقا، ءسىرا، تۇمان-دى...
سيقىر بوپ تارتار سانالى جاندى،
سىرقۇمارلىقتىڭ الاۋى جاندى.
...ءتانىمنىڭ ەمەس، جەمىستە سول ءبىر
جانىمنىڭ، بالكىم، قالاۋى بار-دى.
بەلگىسىزدىكتىڭ دەرتى كۇشتى ەدى،
تاعدىر بوپ تاپتى تولقىن ىشتەگى.
ءجانناتتى جايلاپ، سەزىنبەي، سۇيمەي،
پەرىشتە بولۋ قورقىنىشتى ەدى...
اداسقان ساتتەن ايبىندى سەرتىم،
قىزىعىم ەمەس، قايعىم-ءدۇر ەركىم.
ارمان مەن اجال ارىلماس مۇڭ بوپ،
جۇماقتان جىلاپ ايرىلدىم سول كۇن...
بولمىستان بەرىك بار ما تىرەگىم؟!
ادامي عۇمىر – اردا تىلەگىم.
...جانداۋا جوقپەن جول تارتتىم جىراق،
جۇمىر جەر بولعاي ءجانناتىم مەنىڭ...
* * *
...بوزمۇنار كوشكەن دالادا
بۇلىڭ دا بۇلىڭ بەل جاتىر.
ساعىنىش ەسكەن سانادا
ساقتارسىڭ نەنى، سەن عاپىل؟!
جالعاندى ويلاپ جۇدەسەڭ،
جازمىشتان جالعىز جانعا ۇكىم:
جەرۋاني باقىت تىلەسەڭ –
جەر بەتى بولار ءجانناتىڭ.
«تىلەگىم – ديدار تەك» دەسەڭ،
جاقسىلىق كۇتپە جەردە كوپ.
سەرتىنە رۋحتىڭ جەتپەسەڭ،
سۇيسىنەر عۇمىر سەندە جوق!
ءپاني مەن باقي اراسىن
پەيىلمەن پەندە جالعاعان.
ءناپسى مە، رۋح پا، الاسىڭ –
ەكىنىڭ ءبىرىن تاڭدا، ادام!
پەيىشتەن قالعان اداسىپ
پەرىشتە داۋرەن كوشكەن كۇن،
كۇناھار ادام بالاسى،
كۇناسىز جەرگە قوش كەلدىڭ!!!
* * *
نىعمەتتىڭ نۇرىنا مالىنىپ،
جەتى كوك جاۋھارىن جيا كەپ،
ادامزات تەرىسىن جامىلىپ
كۇن كەشۋ نە دەگەن قيامەت!!!
تۇل قالۋ تاعدىرىن تۇعىردان
جات جەرلىك جوقتاۋسىز جان ۇقسىن.
...توزاقتىڭ وتىنا جىلىنعان
سور جالعان، سەن دە ءبىر عارىپسىڭ...
* * *
تامۇقتا ءتىرى تۇنشىعىپ،
جەر باسىپ ءجۇرۋ – قۇلشىلىق.
تۇسىڭە تاعدىر ەنەدى
ۇشپاققا رۋحىڭ ۇمسىنىپ.
سەبەزگى ساۋلە توگەدى
كوڭىلىڭنەن سوندا كۇن شىعىپ.
جارق ەتىپ، قايتا سونەدى
جالعاننان جانى تۇرشىگىپ.
باقىتتىڭ تاپپاي دەرەگىن،
كوشەدى كۇندەر كۇرسىنىپ.
...كۇيىكپەن تولعان كەمەرى
توزاعىم مەنىڭ – تىرشىلىك...
* * *
تامىرىنان تاناتىن تۇس كەلگەندە،
تور ناپسىگە تۇتقىن بوپ تۇسكەن جەرگە،
جازا باسىپ، جاڭىلعىش جاراتىلعان
پەرىشتەدەن مەرەيى ۇستەم پەندە...
تاعدىر سىنى تاعى دا ساعاتسىز كەپ،
تالاۋراتقان تۇل جالعان تاعاتتى ۇزبەك.
...شىرقاي الماي رۋح قۇسى شىرقىرايدى،
الىمساقتا قىرقىلعان قاناتتى ىزدەپ...
* * *
تاعدىرىم تاۋقىمەتتەي عالام كۇتكەن،
ارىلماي ازالايدى سانام جۇكتەن.
توزعانشا تەمىر تاعات تۇرالاتقان
ازاپتىڭ ارمانى جوق ماعان بىتكەن.
قالسا دا كەلتە عۇمىر قاس-قاعىمداي،
پەندەلىك پارىز كوشپەس باستان ۇداي:
وتەرمىن مۇڭ ارقالاپ، قايعى تەڭدەپ،
ءبىر تامشى اقىرەتكە جاس قالدىرماي...
* * *
تىرشىلىكتەن ءتۇيىر باق تاپپاعان مۇڭ
جالعان-وتقا جانىمدى قاقتاعان مىڭ.
قورلىعىنا قيا الماي قۇل-عۇمىردىڭ،
عازيز جاندى عارىشقا ساقتاعانمىن.
جارالىستا جازعان دەرت – جەر-تىرلىكتىڭ
بوساعاسىن بولجاۋسىز اتتاعانمىن.
ادام ۇلىن ارمانمەن ازاپتاعان
ار الدىندا اجالمەن اقتالارمىن.
اقىرەتتەن ءبىر حابار جەتكەن كۇنى
جالقى ساتكە شىن كۇلىپ، شاتتانارمىن.
كۇناھارلىق قۇرساۋىن كۇل-تالقان عىپ،
اي مەن كۇننىڭ ەلىنە اتتانارمىن...
* * *
كۇرمەۋى كوپ كۇڭگىرت الەم كۇرسىنىپ،
قۇس قاناتى كوڭىلىمنىڭ تۇر سىنىپ.
اقىلىمنىڭ ازابىمەن ايقاستا
مازاق ەتىپ كەتتى مەنى تىرشىلىك…
دۇنيەنى دوڭگەلەنتسە دارىن-كۇن،
شىندىعىمدى شاباقتايدى ارىم مىڭ.
ەسالاڭ ەم عاشىق بولعان عارىشقا،
جىلۋسىز جەر، جات الەمگە تاڭىلدىم.
كۇيىك تولى كۇيىن شەرتەر بوتەننىڭ،
جولسىزدىقتان جاراتىلعان ەكەن مۇڭ.
...جەرسىنە الماي جەرۋاني ءتان – جالعاندى،
اسپان جاققا الاڭداۋمەن وتەرمىن…
* * *
...كورگەندەي كوڭىلسىزدەۋ كۇلكىمدى كوپ
جانىما جيىپ بەرىپ مىڭ ءتۇرلى دەرت،
ەلەستەي ەركىمدى الىپ، بالا جاستان
عارىشقا عاشىق ەتتى ءبىر قۇدىرەت...
عايىپتان عارىپ كۇتەر جىر-تىنىس تەك،
كوڭىلىمدە كوكتەن كەلگەن كۇرسىنىس كوپ.
دارۋىشتەي ديدار-عاشىق دالا كەزدىم
تاستاردىڭ تاساسىنان تىلسىم ىزدەپ...
سىي ەتپەس سانسىراتپاي سىر-ساندىعىن،
قۇل-عۇمىر – قۇلىقسىزعا قۇرساۋ مىعىم...
تارتۋى تۇل تىرلىكتىڭ تالايىما –
دارىعان دالا مۇڭى جۋسان-جىرىم...
دارىن ەم داڭق اسىرار دارا شىڭعا،
ءبىر تامشى باق كەمىنەن بار اسىلعا
ارماندا اعىپ بارام قوس قيماسىم –
كوك اسپان، قارا جەردىڭ اراسىندا...
* * *
جەر تارتىپ، قۇل-عۇمىر جەتەگى،
تومەنگە تەلمىرىپ جانارىم،
كىرشىكسىز كوڭىلدەر مەكەنى –
اسپاننان الىستاپ بارامىن.
سان عاسىر سۇر ءومىر سۇرگەندەي
ساۋلەسى سۇيىلىپ جانىمنىڭ،
جامالىڭ جىلىندا ءبىر كورمەي،
التىن كۇن، مەن سەنى ساعىندىم...
كۇرمەۋى شەشىلمەي كۇندىككە
سىر تۇگىل، ساۋلىققا جاراماس
سەزىمدى سيرەگەن تىرلىكتە
ەڭ جاقىن جان سەنسىڭ، قارا اعاش...
* * *
قارا جەردى باسا الماي،
قارا جوننان اسا الماي،
قارا سۋدى كەشە الماي،
قارا جولمەن كوشە الماي،
قارا اعاشتى قۇشا الماي،
قارا اسپانعا ۇشا الماي،
قارالار ءپىرى قولداماي،
قارا ءبىر تىرلىك وڭبادى-اي...
اسپان دا الا، جەر دە الا،
ەرلەر دە الا، ەل دە الا،
جاقىن دا الا، جات تا الا،
اقىل دا الا، باق تا الا.
عۇمىر دا الا، جىر دا الا،
سەزىم دە الا، سىر دا الا.
الانىڭ بولىپ دەگەنى،
الالىق قاپتاپ كەلەدى...
* * *
سەل كوشسە دە سەلت ەتپەيتىن ساناعا
ساي قوسىلعان پارۋەيسىز پانا دا.
ادام تۇرماق، اي مەن كۇندى تاپپايسىڭ،
جەر تۇگىلى، اسپان دا تار قالادا...
بولمىسىمەن بىرگە سىيلاپ شالالىق،
ءتاڭىر ءسۇيىپ جاراتقان عوي «دارا» عىپ:
ءبىزدىڭ ەلدىڭ اسقارى دا جەرمىنەز،
ءبىزدىڭ ەلدىڭ اسپانى دا الا بۇلت...
* * *
قۇس قاناتىندا وسىرگەن دالام،
قۇس-كوڭىل عۇمىر كەشىرگەن دالام،
پەرىشتە پەيىل پەرزەنتىڭ ەسىل
كوز جازىپ باراد كوشىڭنەن، دالام.
ءسىڭىرىپ سانام سەندەگى باردى،
شەمەن بوپ تۇنعان مەندەگى ماڭگى.
مەڭدەسە جاستان مىڭ جىلدىق مۇڭىڭ
جىرلاماس قالاي جەردەگى جاندى؟!
...نارەستەڭ ەدىم نۇر ەلىن كورگەن،
جۇرسە دە جۇدەپ جۇرەگىم شولدەن،
اسپاننان الىس كەتسەم دە بۇگىن
ءبىر قادام بيىك جۇرەمىن جەردەن...
* * *
كۇمبىر كوڭىل كوك تورىنە تىم اسىق
كەڭىستىككە كەتپەسە دە ۇلاسىپ،
مەن مولدىرلەۋ بولدىم با ەكەن، بىلمەيمىن،
ول كەزدەرى بولۋشى ەدى كۇن اشىق...
شۋاق تۇنىپ، جاس جانعا نۇر تولاتىن،
بۇلاق كۇلىپ، اسقارعا ءتۇن قوناتىن.
مەن بيىكتەۋ بولسام كەرەك، ايتەۋىر
ول كەزدەرى اسپان جاقىن بولاتىن...
* * *
و، اللا!
قايرىلىپ ساعان كەتە الماي
جاتسىنۋ تۇنعان جالعاندا،
اڭسارعا قولى جەتە الماي،
اقىنىڭ ءوتتى ارماندا.
ماڭگىلىك شاتىس ءمالىم كۇن
قاسىرەت كەشتىم قورلانا.
جارتىكەش باقىت، جارىم مۇڭ –
ۇلەسىم حاقتان سول عانا...
قايتەيىن...
* * *
تۇتقىن بوپ تاڭىرلىك تاعلىمعا،
الىمساق انتىنان تايماعان
تۇر مۇڭلىق تىزەرلەپ الدىڭدا
ءومىرىن وزىڭە بايلاعان.
جونەلتكەن جولسىزىڭ جىراققا
سەنى ىزدەپ سىرىلدى ساناتتان.
...سان عاسىر زارىقتىم شۋاققا،
ءبىر تامشى نۇر قۇيشى، جاراتقان!!!
* * *
جالعان جولى جۋىستىرماي جۇماققا،
مىڭدار كوشكەن مۇڭ ورناعان مۇنارتتا.
كۇرسىنىسىڭ كوكتى جارىپ، ءاز الەم،
جۇرەگىڭە جۇك ارتپا!!!
حاديس بار-دى: ء«بىر كۇننەن ءبىر كۇن بەتەر»،
جازمىش – جالعىز، بۇيىرماپ ەد كىمگە كور؟!
سۇلەيمەننىڭ جۇزىگىندە جازعانداي:
ء«بارى وتەدى... بۇل دا وتەر!!!»
* * *
جادىلاپ ەستى جىر-ەلەس،
كۇدىكپەن كوشىپ كۇن-ەگەس،
باعدارسىز كەتىپ باراسىڭ،
باقىتتىڭ جولى بۇل ەمەس!
جالعاننان كۇتپە جانداۋا!!!
ءپانيدىڭ پاقىر قوناعى –
جەرباۋىر سەزىم سولادى.
ادامعا ادام ماڭگىلىك
اڭسار بوپ كورگەن جوق ءالى!
ءوزىڭدى-ءوزىڭ الداما!!!
ەنشىنىڭ بىتكەن ەرەگى
كەمەلدىك بولسا كەرەگىڭ،
مىڭ سوقپاق كەزىپ، ماڭىپ كور –
دۇنيەنىڭ شىقپاس دەرەگى،
باستايدى ءبارى اللاعا!!!
* * *
بوساعاڭا بايلانىپ بار عۇمىرىم،
جادىلاپ ەد بەيداۋا جاندى نۇرىڭ.
قايتار جولدىڭ قورلىعىن قالاي قيدىڭ،
مەنى وزىڭنەن بولگەندە، ماڭگىلىگىم؟!
قۇل-تاعدىرعا قالاۋسىز قوسقاندا مۇڭ
جازمىشىڭنان جانى ۇركىپ، قاشقان باعىم.
جارسىزدىق پەن جولسىزدىق ماعان ايان
سەنەن كەتكەن كۇنىمنەن باستالعانى...
قۇدىرەتتەن دارىعان قۇتىم بارىن
تانىپ تۇرىپ، جالعانعا جۇتىلعامىن.
...مەن – مۇڭلىقپىن بايانسىز بولمىسىمنان،
ءۇزىرىم سول، ەي، مۇڭسىز ۇكىمدارىم!
* * *
ساۋدايى تاعدىر سىناقتا
سانسىراپ كەشەر جەرلىكپىن.
جامالىڭ سىڭگەن مۇنارتقا
تال بەسىگىمدە تەلمىرتتىڭ،
سارىلتقان سيقىر ساعىم-جار...
ەرەندەر ەلتىپ ىزىڭدە
تابا الماي سىردى سورلاعان.
ءپانيدىڭ پاقىر جۇزىندە
پەرىشتە-پەندە بولماعان –
ءپارۋانا سۇرلى ءحالىم دال...
كۇرمەۋىن مۇڭنىڭ شەشە الماي
قور بولىپ وتكەن قۇلىڭمىن.
جەرۋاني تىرلىك كەشە الماي،
جەر بولىپ كەتكەن عۇمىرمىن...
جازاڭا لايىق جانىم بار...
* * *
سۇراپىل ءسۇر ۇرلەگەن سىندى لەبىڭ،
ءاز جالعان، ازەل كۇننەن سۇرگىن ەدىڭ.
ارساۋعا الاس-قاپاس تىرشىلىكتە
تۇعىرىم توز-توز بولىپ ءسۇردىم ءومىر...
جەرباۋىر جانىمدى ەگەپ ءجۇردى جەگىم،
كوكوزەك كوڭىل، اقىر كۇلدىرەدىڭ.
ءۇزىلىپ تىنىپ مايدا تامىر بىتكەن
ءىلىنىپ جالعىز تىنگە تۇر جۇرەگىم...
* * *
تۇلپار توزىپ،
تۇعىردىڭ تۋى تۇرىپ،
ءبىرى تاسىپ، جانقايعى ءبىرى ۇتىلىپ.
...الماعايىپ عۇمىر جات عارىبىڭ ەم،
ۋ ىشكەندەي بارامىن ۇگىتىلىپ...
جازمىشىمدا جوق ەكەن جانعا داۋاڭ:
شارتارابىم قالمادى شارلاماعان...
...جان دا، ءتان دە قۇرباندىق!!!
تەك رۋحى ازات
ادام-تاعدىر سىيلاشى، اللا، ماعان!!!
* * *
سەرگەلدەڭ سالىپ ەرىك
سور تۇنعان سورابىما،
تىرەلدىم تاعى كەلىپ،
توعىز جول تورابىنا.
پارىقتاپ پاقىر ءىسىم،
دەرتىمە ەم سۇرامان.
پەندەلىك اقىم ءۇشىن
ءبىر ايان بەرشى ماعان!!!
* * *
جالعاننىڭ جانىن لاستاما،
كۇدىكپەن جولىن كۇرمەلەپ.
سەن سەنگەن ءومىر باسقا دا،
شىندىقتىڭ ءتۇسى ءبىر بولەك...
تاتىردى تاتقان تەڭىز دەپ،
پيعىلىڭ ءپاني ماعان جات:
اللادان باسقا جول ىزدەپ،
و، سورعا بوككەن ادامزات...
* * *
زار قۇشتىرىپ زىرلايدى زاۋالداي كۇن،
قان قۇستىرماي قىڭبايدى قاراۋ قايعىڭ.
ءۇمىت زايا، سەرت زايا، سىنىڭ زايا –
مەن ەشكىمنەن ءوزىڭدى تابا المايمىن...
توزعان تىلەك تۇعىرىن تابارداي ءبىر،
ويلىعا دا ويسىزعا الاڭدايمىن.
عۇمىر زايا، مۇڭ زايا، جىرىم زايا –
مەن ەشكىمنەن ءوزىمدى تابا المايمىن...
* * *
ارىلىپ بىتپەس كۇرسىنىسىندەي
اڭساۋعا تولى جالعاننىڭ،
مۇڭايا ءسوندى مىڭ سىر ىشىمدە،
جوقتاۋدان جانىم تالعان كۇن.
ءجۇز جىلعا جەتەر جالىعىس ەمى
ساناما سىيماس سۇرى بار.
كوكىرەك تولى ساعىنىش ەدى،
ەندى ونىڭ جايىن كىم ۇعار...
* * *
سىرالعى كەۋدە سىزدايدى كەلىپ
الاڭسىز كۇلسە الدەكىم.
مازاسىز جاننان مۇزدايدى جەلىك،
مىڭ جىلدىق دەرتىم بار مەنىڭ...
زاۋالىڭ جوقتاي زار ەتەرگە تۇك
سەزبەيسىڭ سىردى، زامانداس...
مەندەگى مۇڭدى تاۋەكەل ەتىپ،
اسپان دا، جەر دە الا الماس...
* * *
ءنار تاتىرساڭ نىعمەتتەن نەڭ كەتەر-ءدى،
قۇر بەسىكتى، قور جالعان، تەربەت ەندى –
الىمساقتا انتتاسقان اسىل رۋحتار
ءبىرى قالماي تاستاپتى جەر-مەكەندى...
ۇجدانسىزدان ۇمىتقان ۇلىعىن شىن
تامىرى جوق تەكسىزدىڭ تۇعىرىسىڭ.
ىبىلىسكە ءىلدىرىپ ار تىزگىنىن
سال-سال بولعان ساناڭنىڭ سۇرى قۇرسىن...
* * *
تامىرىمدى كەزەڭ قيناپ قۇنارسىز،
تۇعىرسىز ءتىن بەبەۋلەتەر بۇعاۋسىز.
بۇلدىر كۇندەر ءبىر ارىلماي باسىمنان،
ساۋلە سۇيمەي سولىپ بارام سۇراۋسىز...
بولمىسىما ءبىر جارالعان نۇرمەنەن،
جىلۋسىز باق جولىعارىن بىلمەپ ەم.
كۇن ەلىندە كوكتەپ ەدى تامىرىم،
تۇسىمدە دە كۇن كورەمىن تۇندە مەن...
* * *
ەستىگەن دە ەلىتكەن كۇيدى الىستان
ءازيز جۇرەك ءان سىندى ەد ديدار قۇشتار.
مۇڭ دا ۇلبىرەپ، مۇڭسىزداۋ كۇيگە ەنەتىن
ميزامشۋاق كەز ەدى ميزام ۇشقان...
ايرىلعالى اي قۇلاپ، اسقارىمنان،
بۇل مۇڭ بىراق وزگەرەك باسقا مۇڭنان.
...ءسۇرىندىم بە سوڭعى رەت، كىم بىلەدى،
اق بۇلت كوشىپ بارادى اسپانىمنان...
قوش بول، اسپان!
حاقتان ۇعىپ قارا جەردە قۇت بارىن،
توپىراقتا كوكتەسە دە ءتۇپ دارىن،
قايتا الماعان قاناتىنان قايرىلىپ،
مەنىڭ ەلىم – اسپان ەكەن ۇققانىم...
جەرباۋىر مۇڭ جەتەلەگەن جەر ەلىن
جۇرەگىممەن جەرسىنە الماي كەلەمىن –
حان سەكىلدى قادىرىمدى قۇربان عىپ،
ءان سەكىلدى ءومىر سۇرسەم دەپ ەدىم...
جىر مەنەن نۇر بولمىسىڭا بىرگە ەنسە،
كوڭىل تىنباس كوكتە عۇمىر سۇرگەنشە.
...ءتان تابىسپاي توپىراققا جان عارىپ،
قوش بول، اسپان!
قارا جەرگە كىرگەنشە...
Abai.kz
