بۇگىن قاڭتار ايىنىڭ ون ەكىنشى جۇلدىزى. 2017-جىل. بۇل ماڭىزدى ما، جوق پا، ارى قاراي وقىعان سوڭ شەشەرسىز...

ۇيدە ءىشى پىسقان ادام ۇيىقتاپ، ءتۇس كورگەننەن باسقا نە ىستەسىن؟.. مايدا-شۇيدە تىرلىكتەردى ءبىتىرىپ، جاڭالىقتاردى ءبىر اقتارىپ، ويلانىپ-تولعانىپ قىلجيىپ قالاتىنمىن. ءوزىمنىڭ اڭگىمە جازاتىنىم بار، وعان قوسا ءبىردى-ەكىلى وزىمشە كينو تۇسىرگەنمىن، قىسقاسى فانتازيام ناشار ەمەس.

ءتۇسىم جايلى بايانداماس بۇرىن، ءوزىم تۋرالى از-ماز ايتا كەتەيىن. مەن اسىرە ءدىنشىل ەمەسپىن. ءوزىمدى كۇناھار سەزىنگەندە، وڭباي قاتەلەسكەندە، اينالامداعىلاردان كۇدەرىم ۇزىلگەندە جۇما نامازىنا بارىپ: «پەندەڭدى كەشە گور! جاردەمدەسە گور، جاراتۋشىم!»، - دەيتىنىم بار، نەسىن جاسىرايىن. قۇران مەن بيبليانىڭ سايكەستىكتەرىن ىزدەگەنىم، پايعامبارلاردىڭ ءومىربايانىن شولىپ شىققانىم راس.

وسى مەنىڭ ءدىني كوزقاراسىمدى جەتكىزۋگە جەتكىلىكتى شىعار. جالپى ادامدى دىنگە دە، ۇلتقا دا بولگەن ەمەسپىن. قاي ۇلتتا دا، قاي ەلدە دە، قاي دىندە دە، باس ال دەسە شاش الاتىن، پيعىلى جامان، ويلاعانى ارامدىق، پاسىق ادامدار دا، سولارمەن كۇرەسىپ جۇرەتىن جۇرەگى جىلى ازاماتتار دا بولادى. ءار ەلدىڭ، ءتىپتى، ءار ادامنىڭ وزىندىك تراگەدياسى بار...

ساياساتقا تۇككە دە قاتىسىم جوق. ونەردىڭ ادامىمىن. «مەنەن اقىلدى ادامدار جۇرگىزىپ وتىر. «تەمادا» جوقپىن. اركىم ءوز ىسىمەن اينالىسۋى كەرەك» دەگەنگە ءوزىمدى باياعىدا كوندىرىپ تاستاعانمىن. ايتەۋىر عالامتوردان كورىپ قالامىن: «بىلاي دەپتى، سويتكەلى جاتىر ەكەن» دەگەندى.

ەندى تۇسكە ورالايىق. ەكى-ءۇش جىل بۇرىن ءتۇس جولىندا ءبىراز ىزدەنگەنمىن. ءتۇستىڭ ويلاردان ءوسىپ شىعادى دەگەن تۇجىرىمعا كەلگەن ەدىم. سانانىڭ تۇكپىرىندەگى ينفورماتسيالار مەن ويلاردى ارالاستىرىپ قورىتىندى جاسايدى دەدىم. (كەيىننەن ول شىعارمامدى وقي جاتارسىزدار). بىراق ايان بەرۋ دەگەندى دە جوققا شىعارا المايمىن. ادامنىڭ ويى مەن جالپى بۇكىل دۇنيەنىڭ ءوزارا بايلانىسى بار دا شىعار، ءسىرا. ايتپەسە انوۋ وتكەن زاماندا، قۇداي تاعالا ادام اتانى جاراتقاندا جەر شارىن لەزدە شارلاي الاتىن، ءىلىمى مىقتى ىبىلىسكە باس ءيىپ سالەم بەر دەسە، ياعني ادامنىڭ ودان مىقتى بولعانى ەمەس پە؟!. جوق الدە، سالەم – سىيلاستىق دەگەنى مە ەكەن، بىلمەدىم. سوندىقتان كەسىپ ايتپاي-اق قويايىن. بىراق مەن ادامنىڭ ميىنىڭ كۇشى سۇمدىق ەكەنىنە كامىل سەنەمىن.

مەنىڭ ميىم ماعان ادەمى سيۋجەتپەن ءتۇس جاساپتى. قۇددى ءبىر گولليۆۋدتىق فيلم ءتارىزدى.

***

الماتىنى ءبىر كىسىدەي-اق بىلەمىن. جاندوسوۆ كوشەسىنەن تومەن قاراي ءياسساۋيدى جاعالاپ كەلەمىز (اسا ماڭىزدى ەمەس-اۋ، بىراق، قالاي كوردىم، سولاي بايانداعىم كەلىپ تۇرعانى). جانىمدا قارىنداسىم بار ەكەن. انىق ەسىمدە جوق، قىدىرتىپ ءجۇردىم بە، قوناققا بارا جاتتىق پا، ايتەۋىر كوڭىلدىمىز. الدىمىزداعى قۋىس كوشەدەن ءبىر تولىق جىگىت اتىپ شىقتى. قاۋىپ ماعان ەمەس، قارىنداسىما تونگەنىن قايدان عانا سەزە قويعانىمدى بىلمەيمىن.

- تيىسپە، قارىنداسىما، - دەدىم. جيىركەنىشتى جىميدى. «مىناۋ مەنى الدايىن دەپ تۇر» دەپ ويلاعانىممەن، قالاي قاقپان قۇرعانىن بىلە الماي تۇرمىن. اشۋعا بوي الدىرىپ، جۇگىرىپ بارىپ، تەۋىپ، بىت-شىتىن شىعارىپ ۇرىپ جاتسام، ول ءماز. «بۇل نەگە ءويتتى؟» دەپ ويلاعانىم سول ەدى، قارىنداسىم ەسىمە ءتۇسىپ، ارتىما جالت قاراسام، بەس-التى جىگىت قارىنداسىمدى كوتەرىپ الىپ كەتىپ بارادى. ولار كوپ ەكەن. ءتىپتى، وتە كوپ. قارىنداسىمنىڭ ايعايلاعان جىلاعان داۋىسى جۇرەگىمدى ەزىپ، قورعاي الماعان بەيشارالىعىم ءۇشىن جانىم قينالىپ تۇرعاندا بىرەۋ مەنى دۋبينكامەن، الدە اعاشپەن ماڭدايىمنان سالىپ قاپ، تالدىردى.

ويانسام تۇرمە. جانىمداعىلاردىڭ وڭدەرى رەڭسىز، سۇپ-سۇر. «ادام ءولتىرىپ، ۇرلىق جاساپ، قيانات قىلعان پەندەنىڭ نۇرى كەتىپ قالادى ەكەن عوي» دەپ ويالاپ قويامىن وزىمشە. سول جەردە «داناگوي» مەن عانا. اتموسفەراسى كوڭىلىڭدى قۇلازىتىپ جىبەرەدى. بۇزىلعان تام سەكىلدى. تسەمەنتتەن قۇيا سالعان انشەيىن. توبەدەن سۋ اقپاسا بولدى دەگەندەي. قوقىستان اياق-الىپ جۇرە المايسىڭ. ساسىق.

- قارىنداسىم قايدا؟ - دەپپىن ويانا سالىپ. ولار مەنى سوققىنىڭ استىنا الدى. تىستەنىپ الىپ: -كەشىرمەيمىن سەندەردى! - دەپ ايعايلايمىن، ولار ماعان كەشىر دەپ جالىناتىنداي-اق.

يتشە تەپكىلەپ، مازاقتاپ، قارا جۇمىسقا جەگىپ... ابدەن قورقىتىپ، قورلاپ مەنى نامىسسىز، ادال مالاي جاساۋعا بارىنشا تىرىسىپ باقتى. ءدال قازىر قارسىلاسۋدىڭ پايداسى جوعىن ءتۇسىنىپ، كونگەن بولدىم.

ايتقاندارىن ەكى ەتپەي ورىنداپ-اق ءجۇرمىن، ويتكەنى مەن ول جەردە جالعىزبىن. جاناشىرىم جوق. سىرت كوزگە مالاي كورىنەمىن. بىراق ىشىمنەن ء«ما» دەيمىن. ء«بارىبىر مەنىڭ ويىم ازات. كىمنىڭ كىم ەكەنىن ۋاقىتىندا كورەرمىز!»

ارالارىنداعى «پاحاندارى» ما، ايتەۋىر بارىنە ءسوزى وتەتىن، بەتىندە تىرتىعى بار بىرەۋ بولدى. ءوزىن سونداي سابىرلى ۇستايدى. الدە «قوجايىن» ەكەنىنە نىق سەنىمدى مە؟.. «سەرەزنىي»، ويناۋعا بولمايدى. مەنى ءوزىنىڭ جەكە كۇتۋشىسى قىلدى. «سۋ اكەل»، «شاي اكەل»، «تەمەكى». ء«يا، باسەكە» دەپ قويامىن مەن بايعۇس. زىر جۇگىرىپ، سول كىسىگە ادالدىعىمدى دالەلدەپ-اق ءجۇردىم. ءبىر رەتتە ول:

- بۇگىننەن باستاپ سەن مالاي ەمەسسىڭ. بىزگە قوسىل. ونىڭ ۇستىنە سەن كومپيۋتەر بىلەسىڭ، - دەدى تەمەكىسىن بۋداقتاتىپ وتىرىپ. ءتۇس دەگەن ابسۋرد قوي. تۇرمەدەگى پاحانعا مەنىڭ كومپيۋتەر بىلگەنىمنەن نە پايدا؟.. –ارامىزدا سىيلاستىق بولسىن، - دەگەندى شىنايى پەيىلمەن ايتتى.

- راحمەت، باسەكە، - دەيمىن. «قورقىتىپ سىيلاتقان قۇرمەتكە جاتۋشى ما ەدى»، - دەيمىن ىشىمنەن. ءسويتىپ ۋاقىت وتە بەردى.

ءبىر كۇنى ء«ومىرىم وسىلاي ءوتىپ كەتە مە» دەپ قورىقتىم دا، قاشۋدىڭ ادىستەرىن قاراستىرا باستادىم. دۇكەنگە شىققاندا اينالاما قاراپ، وريەنتاتسيا جاساپ، قالانىڭ قاي جەرى ەكەنىن ءبىلىپ الدىم. تولە بي كوشەسىنىڭ بويىندا، وتەگەن باتىر مەن سايىن كوشەسىنىڭ ورتاسى ەكەن دەيمىن ء(بىر-ەكى كۇن بۇرىن سول جەرلەردە جۇرگەن ەدىم، سودان شىعار).  نەگىزىندە ول جەردە ەشقانداي تۇرمە جوق.

ءتۇننىڭ ءبىر ۋاعىندا مەنىمەن بىرگە كامەرادا جاتقان ءۇش جىگىتتى وياتىپ الدىم.

- ءبارىمىز تۇرمەدەمىز. ماقساتىمىز ءبىر. قاشايىق! - دەيمىن كوسەمسىپ. ۇركىپ قالعان ولار:

- جوق، قاشپايمىز! ءبىز ادالمىز! - دەيدى. «سورلى تۇرمەدە جاتىرسىڭدار عوي. قۇلدىق سانا سەندەردە! ەز وڭشەڭ!»، - دەپ ويلايمىن ىشىمنەن. ساتىپ كەتەر دەگەن قاۋىپپەن:

- سەندەردى سولاي تەكسەرسىن دەپ باسەكە جىبەردى. مالادەس! - دەپ قويامىن قۋلىققا باسىپ.

«پاحاننىڭ» كومپيۋتەرىمەن وتىرىپ ء(وزىم حاتشىمىن با، سونداي ءبىر جاۋاپتى ىسپەن اينالىسام) ءىرى-ءىرى، دەنەلى، توبەلەسكە يكەمى بار دوستارىما حات جازىپ، ادرەسىمدى ايتتىم. ەرتەسى كەشكە ولار كەلىپتى دەيمىن. تۇرمەنىڭ كۇزەتشىلەرىمەن سوعىسىپ مەنى تۇرمەدەن الىپ شىعادى.  تولە ءبيدىڭ بويىمەن قاشىپ، وتەگەن باتىر كوشەسىنە جەتە بەرگەندە «پاحان» اسكەرىمەن كەلىپ، دوستارىمدى جەر جاستاندىرىپ، مەنى كەرى قايتارىپ الادى.

- مىناۋ ساتقىن! ءولتىرۋ كەرەك! - دەيدى مالايلار.

- جوق بۇل بىزگە كەرەك، - دەدى باسەكە، سونىمەن ءبارى ىشتەرىنەن تىندى.

بۇل ماڭدا كومپيۋتەر بىلەتىن تەك مەن ەكەنىمدى (سوعان قاراعاندا ءوزىمشىلمىن-اۋ), قالعاندارى ساۋاتسىز ەكەنىن، قايتسە دە ماعان تيىسە المايتىنىن تۇسىنگەن سوڭ، باسەكەنىڭ كامەراسىنا تۇندەلەتىپ، قورىقپاي كىرىپ كەلدىم. جالعىز ەكەن.

- قاسىڭداعى مالايلار سەنى قورىققاننان عانا سىيلايدى. ەرتەڭ اسكەرى كوپ بىرەۋ كەلسە، ولار سوعان باس يەدى دە، سەنى ساتىپ كەتەدى. ويتكەنى ولار قۇل!

ول ۇندەمەي، تەمەكىسىن شەگىپ، بەي-جاي وتىرا بەردى.

ەرتەسى مەنىڭ وڭكەي وقىعان-توقىعان دوستارىم جينالاتىن بولدى. ولار ۇيىمداستىرىپ قويىپتى: تۇرمەنىڭ جانىنان ءبىر توپ وقۋشى وتەدى، سولارمەن بىلدىرتپەي كوشەگە شىعىپ كەتتىم. ءتۇس بولعان سوڭ، ونداي-ونداي «فالش» بولا بەرەدى عوي. تولە بي كوشەسىن قيىپ وتكەنىمدە جولداستارىم كۇتىپ الدى. ءبارىمىز توپىرلاپ «ستارىي ءپلوششادتىڭ» الدىنا كەتىپ بارامىز (شىن مانىندە پلوششاد تولە بي مەن ابىلايحان كوشەسىنىڭ قيىلىسىندا). ەكپىندەتىپ... سەنىمدى ادامداردىڭ جانىندا... ەركىن... رۋحتاس، نيەتتەس ادامدارمەن بىرگە...

دوستارىم مەن وقۋشىلاردىڭ اراسىنان مەكەمەنىڭ الدىنا كوتەرىلسەم، ەلۋدەن اسقان، شاشىنا اق كىرە باستاعان ەركەك تۇر.

- مەن – مۇعالىممىن! - دەدى ماعان وزىنەن-ءوزى وكتەم داۋىسپەن.

- مۇعالىم بولساڭىز قايتەم؟ ەكىنىڭ ءبىرى مۇعالىم عوي، - دەدىم. بىراق ءوزى جاقسى كىسى سەكىلدى، ارتىق كەتىپ قالعان ەكەنمىن دەپ: - بىراق مەن سىزگە سەنەمىن. ءسىز ءبىلىمدى مۇعالىمسىز! –تومەندە تۇرعان وقۋشىلارعا قاراپ: - سولاي ما؟ - دەدىم.

- ءيا! ءبىزدىڭ اعاي كۇشتى، - دەپ جاتتى وقۋشىلار.

- مەنىڭ سەندەر قاتارلاس قارىنداسىم بولعان، - دەدىم كوڭىلسىز داۋىسپەن. قۇددى ءبىر تەاتردا مونولوگ وقىپ تۇرعانداي. – پيعىلى جامان ءبىر توپتار ۇرلاپ الىپ كەتتى. ول دا سەندەر سياقتى بەيقام ساباعىن وقىپ جۇرگەن بالا ەدى. اياق-استى... جازىقسىزدان-جازىقسىز. قاي جاققا، نە ماقساتپەن الىپ كەتكەندەرىن بىلمەيمىن. قارىنداسىمدى قورعاعانىم ءۇشىن مەن تۇرمەگە جاپتى. مەن ولاردى كەشىرمەيمىن!

«كرەستنىي وتەتستىڭ» (فيلم) مانەرىمەن سويلەپپىن.

- ونداي جاعدايعا سەن دە، سەن دە، ءتۇسۋىڭ مۇمكىن. سوندىقتان ءبىز ءبارىمىز بىرىگۋىمىز كەرەك! سولاي ما؟

- ءيا!

- ءبىز جەڭەمىز!

الگى مۇعالىم كىسى دە ءبىزدى قولدايتىنىن جەتكىزدى. باسپالداقپەن تومەن تۇسكەنىمدە جولداستارىم ماعان كولىك دايىنداپ قويىپتى. قالادان جىگىتتەردى جيناپ كەلىپ، تۇرمەنىڭ كۇل-تالقانىن شىعارۋعا كەتىپ بارا جاتتىم...

***

ويانسام، قارىنداسىم ۇيدە ءجۇر ەكەن. بەتىنەن ءسۇيىپ:

- سەنى ەشكىمگە بەرمەيمىن! - دەدىم...

مەنىڭ ميىم درامالىق شىعارما جاساعىسى كەلدى مە، الدە بىردەڭەنى ەسكەرتتى مە، بالكىم، «نە ۆ تەمۋ» قۋىپ كەتتى مە، ءبىر قۇداي بىلەدى. بىراق الگى ءتۇس مازا بەرمەدى. سانامدا جۇرگەن ءبىردى-ەكىلى سۇراقتارعا، قوعامدا بولىپ جاتقان كەيبىر سيتۋاتسيالارعا ۇقساپ كەتتى. ونىڭ ۇستىنە اپ-انىق، ۆيدەوكامەرانىڭ تىلىمەن ايتساق، تۇپ-تۇنىق HD فورماتتا تۇسىرىلگەندەي. ۇمىتىپ قالماي تۇرعاندا قاعازعا تۇسىرەيىن دەپ ويلادىم.

Abai.kz