جەكسەنبى, 28 ءساۋىر 2024
جاڭالىقتار 3945 0 پىكىر 26 تامىز, 2010 ساعات 06:08

تۋلەگەن بايتۋكەنوۆ. كاك ەتو بۋدەت پو-كازاحسكي؟

"كاجدىي پوليتيچەسكي دەياتەل، - سكازال كاك-تو ودين پوليتيچەسكي دەياتەل، - ۆسەگدا پرويزنوسيت ودنۋ ي تۋ جە رەچ، سلەگكا ۆيدويزمەنيايا ەە ۆ زاۆيسيموستي وت وبستوياتەلستۆ".
ا ۆوت ناشي پوليتيكي ۆسەگدا پرويزنوسيات رازنىە رەچي ۆ زاۆيسيموستي وت اۋديتوري - كازاحسكويازىچنوي يلي گوۆورياششەي نا يازىكە پۋشكينا.
ك تاكومۋ ۆىۆودۋ پريشەل ۆيتسە-پرەزيدەنت كازاحستانسكوگو تسەنترا گۋمانيتارنو-پوليتيچەسكوي كونيۋنكتۋرى تالگات ماميرايموۆ, پرواناليزيروۆاۆ پۋبليچنىە ۆىستۋپلەنيا ناشەي ۆلاستنوي ەليتى.

"كاجدىي پوليتيچەسكي دەياتەل، - سكازال كاك-تو ودين پوليتيچەسكي دەياتەل، - ۆسەگدا پرويزنوسيت ودنۋ ي تۋ جە رەچ، سلەگكا ۆيدويزمەنيايا ەە ۆ زاۆيسيموستي وت وبستوياتەلستۆ".
ا ۆوت ناشي پوليتيكي ۆسەگدا پرويزنوسيات رازنىە رەچي ۆ زاۆيسيموستي وت اۋديتوري - كازاحسكويازىچنوي يلي گوۆورياششەي نا يازىكە پۋشكينا.
ك تاكومۋ ۆىۆودۋ پريشەل ۆيتسە-پرەزيدەنت كازاحستانسكوگو تسەنترا گۋمانيتارنو-پوليتيچەسكوي كونيۋنكتۋرى تالگات ماميرايموۆ, پرواناليزيروۆاۆ پۋبليچنىە ۆىستۋپلەنيا ناشەي ۆلاستنوي ەليتى.

- مى يزۋچيلي 46 وفيتسيالنىح ۆىستۋپلەني، - گوۆوريت تالگات. - ي ۆىياسنيلي، چتو رۋسسكويازىچنىە وبراششەنيا ك نارودۋ ۆو منوگوم وتليچايۋتسيا وت تەكستوۆ نا كازاحسكوم. كازاحسكويازىچنايا چاست وفيتسيالنىح ۆىستۋپلەني، وبراششەني اكتسەنتيرۋەت ۆنيمانيە نا ەموتسيونالنوي سوستاۆليايۋششەي - ۆ نيح پراكتيچەسكي نەت ينفورماتسي و سوتسيالنو-ەكونوميچەسكيح دوستيجەنياح گوسۋدارستۆا، ستاتيستيچەسكيح ي ناۋچنىح ۆىكلادوك. زاتو وچەن منوگو سلوۆ ۆرودە "تاۋەلسىزدىك" (نەزاۆيسيموست), "بىرلىك" (ەدين­ستۆو), "تاتۋلىق" (سوگلاسيە). سمىسل وبراششەني كرۋتيتسيا ۆوكرۋگ يدەي ەدينەنيا، وسوبوي رولي كازاحوۆ ۆ گوسۋدارستۆەننوم ي ناتسيونالنوم سترويتەلستۆە. كوروچە گوۆوريا، ەتو سلوۆەسنىە سپەكۋلياتسي، ستاۆياششيە پەرەد سوبوي زاداچۋ ۆىۆەستي پار سوتسيالنو-ەكونوميچەسكوگو نەدوۆولستۆا پوسرەدستۆوم ەكسپلۋاتاتسي ناتسيونالنىح ي پاتريوتيچەسكيح چۋۆستۆ كازاحسكوگو نارودا. نا ەتو ەست سۆوي پريچينى. پرەدستاۆتە، چتو ۆى اكيم رايونا گدە-نيبۋد پود كىزىلوردوي ي ۆوزمۋششەننىە جيتەلي اتاكۋيۋت ادمينيستراتسيۋ، پوتومۋ چتو ۋ نيح نەت ەلەكتريچەستۆا ي ۆودى. ەسلي ۆى ۆىيدەتە ي ناچنەتە گوۆوريت تولپە پرو روست ۆۆپ، پروگراممۋ يندۋستريالنو-يننوۆاتسيوننوگو رازۆيتيا ي پرەدسەداتەل­ستۆو ۆ وبسە، ۆاس زاكيدايۋت كامنيامي. نيچەگو حوروشەگو وت "پرورىۆنىح" پروەكتوۆ ۆ اۋلە نە ۆيديات. پوەتومۋ ۆ حود يدۋت رازنىە ەموتسيونالنىە سپەكۋلياتسي: "نادو پوتەرپەت", "بۋدتە پاتريوتامي", "چۋۆستۆۋيتە وتۆەتستۆەننوست زا دالنەيشەە رازۆيتيە ي ۋكرەپلەنيە نەزاۆيسيموستي كازاحستانا". پو بولشومۋ سچەتۋ، ۆلاست پروستو ەكسپلۋاتيرۋەت ناتسيونالنىە چۋۆ­ستۆا گراجدان.

كاك ەتو بۋدەت پو-كازاحسكي؟- نۋ ەتو جە موجنو نازۆات ي ۋسيليامي پو فورميروۆانيۋ ناتسيونالنوگو ساموسوزنانيا...
- دەلو ۆ توم، چتو كوممۋنيكاتسي مەجدۋ ۆلاستيۋ ي كازاحسكويازىچنوي اۋديتوريەي، تو ەست وسنوۆنوي چاستيۋ ناسەلەنيا ناشەي سترانى، نوسيات ۆيرتۋالنىي حاراكتەر. ۆ كازاحسكيح تەكستاح ناشيح چينوۆنيكوۆ پراكتيچەسكي نەت نيكاكوي سۆيازي كاك س سوتسيۋموم، تاك ي س رەالنوستيۋ. ەتو تاكايا سامورەكلاما، نە پوددەرجيۆاەمايا رەالنىمي فاكتامي. ا نۋجنو، چتوبى وبەكت ينفورماتسيوننوگو ۆوزدەيستۆيا ۆوسپرينيمال ي بىل سوگلاسەن س سودەرجانيەم توگو، چتو ەمۋ ترانسليرۋيۋت. ۋ ناس ەتوگو نەت، پوتومۋ چتو ۆەرحام پروستو ۆسە راۆنو. ۆووبششە ليۋبايا پۋبليچنايا رەچ دولجنا ك چەمۋ-تو پوبۋجدات، نو ناشا ۆلاست ستاۆيت زاداچۋ ۋسميريت ي پريگلاديت. زاتو ۆ ۆىستۋپلەنياح منوگو سلوۆەسنوي ەكۆيليبريستيكي س ۋپوروم نا ناتسيونالنوە - پوددەرجكۋ يازىكا، كۋلتۋرى، تراديتسي ي تاك دالەە. گوۆوريات وب ەتوم وچەن منوگو، ا نا دەلە نيكاكيح يزمەنەني نە پرويسحوديت. پرو تو جە رازۆيتيە يازىكا ۋجە ستولكو ۆسەگو سكازالي، نو ۆوپروس دو سيح پور نا پوۆەستكە دنيا. ۆلاست نە زاينتەرەسوۆانا ۆ رەشەني يازىكوۆوي پروبلەمى - ەي ۆىگودنەە پوددەرجيۆات نەگاتيۆنوە ناپرياجەنيە ۆوكرۋگ نەە، چتوبى ۆ سلۋچاە چەگو يسپولزوۆات ەە موبيليزاتسيوننىي پوتەنتسيال.

- س كاكوي تسەليۋ؟
- چتوبى وتۆلەچ ناسەلەنيە وت اكتۋالنىح پروبلەم سوتسيالنو-ەكونوميچەسكوگو رازۆيتيا سترانى. كازاحي وچەن نەدوۆولنى، سكاجەم تاك، سوتسيالنو-كۋلتۋرنىم ستاتۋسوم ۆ سوبستۆەننوي سترانە. ا ۆىرىۆاەتسيا ەتوت پروتەست وپيات جە ۆ يازىكوۆوم ۆوپروسە. ۆوزميتە كازاحا، پريەحاۆشەگو يز اۋلا ۆ گورود. ك نەمۋ گورودسكيە وتنوسياتسيا پرەنەبرەجيتەلنو، ا توت ۆ وتۆەت ناچيناەت وبۆينيات شالا-كازاحوۆ، پرەدستاۆيتەلەي درۋگيح ەتنوسوۆ ۆ نەزناني كازاحسكوگو يازىكا ي كازاحسكوي كۋلتۋرى.

- ا چتو سودەرجات سپيچي نا رۋسسكوم؟

- كاك پراۆيلو، ۆ نيح رازۆيتا ارگۋمەنتاتسيا، پريۆودياتسيا رازليچنوگو رودا تسيفرى ي سۆودكي. رۋسسكويازىچنايا چاست ناسەلەنيا ۆ وسنوۆنوم پروجيۆاەت ۆ گوروداح. ي ونا ۆ كاكوي-تو مەرە پوجيناەت پلودى تەح دوستيجەني، و كوتورىح پوستوياننو وتچيتىۆاەتسيا ۆلاست. كستاتي، ۆلاست پوتۆورستۆۋەت رازدەلەنيۋ كازاحسكويازىچنوي ي رۋسسكويازىچنوي اۋديتوري. ەسلي بىت توچنەە، ونا پو-درۋگومۋ ۆوسپرينيماەت رۋسسكوگوۆورياششيح. ۆ كاچەستۆە يلليۋستراتسي ك سكازاننومۋ پريۆەدەم فاكتى، ناپريمەر، يز ۆىستۋپلەنيا اكيما الماتى نا وتچەتنوي ۆسترەچە س ناسەلەنيەم پو يتوگام 2009 گودا. پراكتيچەسكي ۆسيا رۋس­سكويازىچنايا چاست ەتوگو ۆىستۋپلەنيا سودەرجيت ينفورماتسيۋ سوتسيالنو-ەكونوميچەسكوگو حاراكتەرا ي ەە وبوسنوۆانيە. پري ەتوم اكيم ني رازۋ نە پرويزنەس تەرمينوۆ ي پونياتي، زاتراگيۆايۋششيح ۆوپروسى ناتسيونالنوي گوسۋدارستۆەننوستي. ا ۆ كازاحسكويازىچنوي چاستي ەگو ۆىستۋپلەنيا سوتسيالنو-ەكونوميچە­سكومۋ اسپەكتۋ پوسۆياششەنى ۆسەگو نەسكولكو پرەدلوجەني. بولەە توگو، ۆ كازاحسكويازىچنوي چاستي، كوتورايا پو سۆوەمۋ وبەمۋ گورازدو مەنشە، چەم رۋس­سكويازىچنايا، ون دوۆولنو وبشيرنو (ۋچيتىۆايا وبەم كازاحسكويازىچنوي چاستي داننوگو تەكستا) پريزىۆاەت سوبليۋدات ەدينستۆو، ليۋبيت نەزاۆيسيمىي كازاحستان، بىت تولەرانتنىم. نە سلۋچاينو ۆ ەتوم ۆىستۋپلەني اكتيۆنو يسپولزۋەتسيا تاكوي پونياتينىي رياد، كاك "وتانىمىز، تاۋەلسىز قازاقستان; ەلگە دەگەن شەكسىز سۇيىسپەنشىلىك; ءبىز ءبىر-ءبىرىمىزدى تۇسىنەتىن، داۋ-دامايسىز ۇعىناتىن.." (رودينا، نەزاۆيسيمىي كازاحستان، بەزگرانيچنايا ليۋبوۆ ك سترانە، پونيمانيە ي تەرپەنيە. - ت. ب.).
ۆ انالوگيچنوم دوكلادە اكيم استانى دوۆولنو منوگو گوۆوريت كازاحسكوي اۋديتوري و نەوبحوديموستي رەشات ۆسە ۆوپروسى سووبششا، پوسكولكۋ ەتو ياۆلياەتسيا زالوگوم ەدينستۆا (بىرلىك), سوگلاسيا (ىنتىماق) ي بلاگوپولۋچيا (ىرىس). ۆ سۆوەم وتچەتنوم ۆىستۋپلەني اكيم جامبىلسكوي وبلاستي كانات بوزۋمباەۆ نا كازاحسكوم يازىكە ۋكازىۆاەت، چتو نادو دوستوينو وتمەتيت 15-لەتيە كونستيتۋتسي ي 100-لەتيە باۋىرجانا مومىشۋلى، ا ۆ رۋسسكويازىچنوي چاستي ەگو دوكلادا وب ەتوم نەت ني سلوۆا.
تاكومۋ رازليچيۋ كازاحسكويازىچنوگو ي رۋسسكويازىچنوگو پوليتيچە­سكيح ديسكۋرسوۆ ەست وبەكتيۆنوە وبياسنەنيە: پرەدستاۆيتەلي نەتيتۋلنىح ناتسيونالنوستەي، گوۆورياششيە پو-رۋسسكي، مالو اسسوتسيرۋيۋت سەبيا س نەزاۆيسيمىم كازاحستانوم. ي، چتو سكرىۆات، منوگيە يز نيح سكۋچايۋت پو سسسر، گدە روسسيا بىلا گەگەمونوم. ۆلاست كاك ينستيتۋت گوسۋدارستۆەننوستي نە موجەت نا نيح وپەرەتسيا ۆ پولنوي مەرە.

- ۆى ۋتۆەرجداەتە، چتو سۆياز ۆلاستي س نارودوم پوسرەدستۆوم ۆىستۋپلەني سۋگۋبو ۆيرتۋالنايا. ا كاك جە منوگوچيسلەننىە سوتسيولوگيچەسكيە وپروسى پوسلە زناكوۆىح وبراششەني، دەمون­ستريرۋيۋششيە پوترياسايۋششۋيۋ ستەپەن لويالنوستي نارودا ك ۆلاستي؟

- اناليتيچەسكيە ورگانيزاتسي ي يح ەكسپەرتى پوتەريالي سۆياز س نارودوم. بولەە توگو، كازاحسكويازىچنىح ەكسپەرتوۆ-سوتسيولوگوۆ ي پوليتولوگوۆ پراكتيچەسكي نەت، پوەتومۋ ينفورماتسيا و سوستوياني كازاحسكوگو وبششەستۆا، ەگو ناستروەنياح ي وششۋششەنياح پوداەتسيا ۆ يسكاجەننوم ۆيدە. ۋچتيتە، چتو ي ساما ەليتا ۆ بولشەي ستەپەني رۋسيفيتسيروۆانا، پوەتومۋ ەي يمپونيرۋەت اناليتيچەسكايا ينفورماتسيا وت رۋسسكويازىچنىح ەكسپەرتوۆ، نە وتراجايۋششايا رەالنوە پولوجەنيە ۆەششەي ۆ كازاحسكويازىچنوم وبششەستۆە.

تۋلەگەن بايتۋكەنوۆ، الماتى، تەل. 259-71-96, e-mail: tulegen@time.kz ، ريسۋنوك ۆلاديميرا كادىرباەۆا، فوتو ۆلاديميرا زايكينا

يستوچنيك: http://www.time.kz/index.php?newsid=17538

0 پىكىر