اۋىزداندىرۋ
اۋىزداندىرۋ
مارات ەكەۋىمىزدىڭ وتانداسقانىمىزعا بيىل ون بەسىنشى جىل. مەن ونىڭ ءۇشىنشى نەكەدەگى ايەلى بولسام، ول مەنىڭ ەكىنشى كۇيەۋىم. مەنىڭ بۇرىنعى كۇيەۋىمنەن ءبىر ۇل، ورتاق نەكەدەن ءبىر ۇل، ءبىر قىزىمىز بار. ماراتتا ءبىرىنشى ايەلىنەن ءبىر قىزى بار، ول بىزدەرگە كەيدە كەلىپ تۇرادى. جالپى مۇسىلمان ايەلدەرىندە العاشقى نەكەلەرىنەن جولى بولماسا، «ايەل قىرىق شىراقتى» دەگەنمەن، اجىراسقان ايەلدەردىڭ ەكىنشى رەت تۇرمىس قۇرىپ، باقىتتى بولۋى نەكەن-ساياق. بىراق، قۇدايعا شۇكىر، مەن ماراتتى كەزدەستىرگەلى تاعدىرعا وكپەم جوق، ءوزىمدى باقىتتىمىن دەپ سانايمىن، اسىپ-تاسىپ بارا جاتپاسام دا، بىرەۋدەن ىلگەرى، بىرەۋدەن كەيىن ءومىر ءسۇرىپ جاتىرمىز.
ءبىرىنشى كۇيەۋىم جامان جىگىت بولماعانمەن، اراقپەن اجىراماس دوس ەدى، ساۋ جۇرەتىن كەزى بولمايتىن، اراق ءوتىپ كەتكەن اۋرۋ بولاتىن، ەكى جىل تۇرماي جاتىپ اجىراسىپ كەتتىك. ماراتپەن قوسىلعاندا مەنىڭ اجىراسقانىما ەكى جىلعا تاياۋ ۋاقىت وتكەن. ەكەۋمىزدى تانىستىرعان مايرا. «جەكە ومىرىندە جولى بولماي جۇرگەن جىگىت، نەڭ كەتەدى تانىسا سالشى»-دەپ، مايرا ۇيىندە اياق استى تانىسا سالعاندا، سونىڭ ناتيجەسىندە وسىلاي ءاپ-اسەم سەميا قۇرىپ كەتەمىز دەپ ويلاعان جوق ەدىم. ەكىنشى كەزدەسكەندە ءبىر اۆتوبۋس جورا-جولداستار تاۋعا شىقتىق. تاماق ءىشىپ بولعان سوڭ اركىم ەكى-ۇشەۋدەن ءبولىنىپ، بىرەۋلەر دوپ، بىرەۋلەر شاحمات ويناۋعا كىرىسكەن. دوپ سوعىپ جالىققان سوڭ، وڭاشا كەتىپ، وزىمە ۇناعان شوپتەر مەن گۇلدەردى جيناۋعا كىرىستىم. جالپى مەن تابيعاتپەن سىرلاسقاندى جاقسى كورەمىن، ادامداردان گورى ولار مەنى جاقسى تۇسىنەتىندەي. تابيعاتتىڭ ءوز زاڭى بار، ولاردى جان-جانۋارلار الەمى مەن وسىمدىكتەر الەمى بۇلجىتپاي ورىندايدى. مىسالى، جىل سايىن كۇزدە اعاشتاردىڭ جاپىراقتارى ءتۇسىپ، كوكتەمدە قايتادان بۇرشىكتەيدى. جان-جانۋارلار تابيعاتتىڭ بەرگەنىمەن تولدەيدى. ال ادامدار تابيعات زاڭىنا باعىنا بەرمەيدى، مىسالى، بىرەۋلەر قۇداي بەرگەن بالانى جىل سايىن تۋسا، بىرەۋلەر ونىڭ زاڭىنا قارسى شىعىپ، ءيا بالا پايدا بولۋدان ساقتانادى، ءيا ولاردى قايتا-قايتا تۇسىك جاساتىپ، بالالى بولۋدان باس تارتادى. جان-جانۋارلار الەمى مەن وسىمدىكتەر الەمى قوعامنىڭ، ادامداردىڭ زاڭىنا ونشا باعىنا بەرمەيدى. قۇداي ادامدى جاراتقاندا تابيعات پەن اڭدار الەمىن بىرگە جاراتتى. قوعامنىڭ مۇشەسى ادام دامۋ ءۇشىن ول ىلعي جان-جانۋارمەن، تابيعاتتاعى وزەن-سۋ، وسىمدىكتەر الەمى، دالا، تاۋ-تاسپەن ۇنەمى بايلانىستا بولۋى كەرەك دەپ ەسەپتەيمىن. باسقانى قايدام ءوزىم تابيعات اياسىنا شىعىپ، تاۋ-تاسقا شىقسام، نەمەسە وزەن-كولگە بارىپ شومىلسام، نەمەسە پاڭ قاراپ تۇرعان ارقاردى، زۋلاپ كەلە جاتقان قوياندى، ەركەلەگەن مىسىقتى، ادامنىڭ كوزقاراسىمەن قارايتىن ءيتتى كورسەم ەرەكشە كۇيگە ءتۇسىپ، دەم الىپ قالامىن. سونداي ساتتەردە بويىما ءبىر كۇش-قۋات قۇيىلعانداي بولادى.
مەن ء وزىم دە اتتارىن جاقسى بىلمەيتىن شوپتەردى قىزىقتاپ،
كەيبىرەۋلەرىن ەڭكەيىپ يىسكەپ، كەيبىرەۋلەرىن جيناپ، دەم الىپ جاتقان توپتان ەداۋىر ۇزاپ كەتىپپىن. كەنەت قويتاستار اراسىمەن جاقىنداپ قالعان ماراتتى كوردىم. بىرەۋ جاسىرىن ساناپ وتىرعان اقشامدى كورىپ قالعانداي جاقتىرماي، ءارى ىڭعايسىزدانىپ قالدىم. ول ۇيالىپ، قىمسىنعان جوق، قاسىما ەمىن-ەركىن كەلىپ:
- جانار، وڭاشادا قاسقىر جەپ قويادى دەپ قورىقپايسىڭ با؟-دەدى.
- مەن كەز-كەلگەن قاسقىرعا جەم بولاتىن توقتى ەمەسپىن،- دەدىم ويلانىپ تا جاتپاستان، ايتەۋىر اۋزىما كەلگەن العاشقى ءسوزدى ايتا سالدىم.
- ا-ا، ءوزىڭنىڭ ادەيى جەم بولاتىن ارناۋلى قاسقىرلارىڭ بار ما؟
مەن ءالى وسىمدىكتەر الەمىمەن سىرلاسىپ ءجۇر ەدىم. ادامدارعا تاماق قانداي كەرەك بولسا، وسىمدىكتەرگە دە، كۇن، قۇنارلى توپىراق، سۋ كەرەك. ولاردىڭ ءبىرى جەتىسپەسە، ولار دا نە تىربيىپ ءوسىپ، نە گۇلدەمەي، نە جەمىس سالماي وسەتىنى، ولاردىڭ تاعدىرى دا ادامداردىڭ تاعدىرىنا ۇقساس ەكەنىن ويلادىم. ادامدار ومىرىندەگىدەي نە ۆيتامين جەتىسپەي، نە تويىپ دۇرىس تاماق ىشپەگەن، نە اتا-انا مەيىرىمىن كورمەي، جەتىمدىكپەن وسكەن تاسباۋىر بالالار بولاتىنى بار ەمەس پە؟ وي شىرماۋىنان شىعا الماي، ونىڭ نە ايتقانىن ەستىپ تۇرعانىممەن تۇسىنە المادىم. تابيعات اياسىنا شىقسام، جان سارايىم جارقىراپ، كەڭىپ قالامىن. مىناۋ گۇلدەر مەن ءار ءتۇرلى شوپتەر دە وزدەرىنە عاشىق جاندى كورىپ قۋانىپ، شاپالاق ۇرىپ جاتقانداي، اياق كيىممەن باسۋعا اياپ، جالاڭ اياعىممەن ەپتەپ باسامىن. بيلەي باسىپ جوعارى ورلەپ، ءبىراز، بيىكتىكتەن قاراماقشى ەم، مارات:
- ءجۇر، جانار، اناۋ ۇلكەن قويتاسقا شىعىپ قايتايىق دەپ، قولىن ۇسىندى. بەتىنە «قول ۇستاسپاي-اق شىعۋعا بولمايدى ما؟» دەگەندەي تاڭدانا ءبىر قارادىم دا قولىمدى بەردىم. قولدارى قارۋلى ەكەن، ادىمداپ تەز جۇرەدى، وعان ىلەسەم دەپ ءاپ-ساتتە ەنتىگىپ قالدىم. تومەندەگىلەر كوزدەن عايىپ بولعان. بۇل شوقىنىڭ ارعى جاعى كولەڭكەلەۋ، سالقىنداۋ سەكىلدى. ءبىراز جۇرگەن سوڭ توبەمىزدە وتكىنشى جاڭبىردىڭ قارا قورعاسىن بۇلتتارى پايدا بولعانىن بايقادىم. دەنەم توڭازىپ كەتتى، كىشكەنە ءدىرىل پايدا بولدى، ول ازداي ۇلكەن-ۇلكەن جاڭبىر تامشىلارى توپەپ جاۋا باستادى. لەزدە ءۇستىمىز مالمانداي سۋ بولدى. تومەندەگى ادامدار بالا-شاعالارىمەن ماشينالارىنا تىعىلىپ جاتقان بولار دەپ ويلادىم. دەمالىسىمىزدىڭ ءسانى كەتتى-اۋ، سينوپتيكتەر جاۋىن بولمايدى دەپ ەدى عوي – دەپ، قاپالانا ويلادىم.
- اناۋ جەردە ۇڭگىر بار ەكەن، كەتتىك-دەگەن ماراتپەن قوسىلا جۇگىرگەندە كوز الدىمىزعا جاقىن كورىنگەن ۇڭگىر قاپەلىمدە جەتكىزە قويمادى. اھىلاپ-ۇھىلەپ وعان جەتكەندە، بىزدەردى مازاق قىلعانداي جاڭبىر دا ءبىتتى. جاڭا جاڭبىردان قاشىپ قاتتى جۇگىرگەندە قولىمداعى ءبىر اياق كيىمىمدى ءتۇسىرىپ الىپپىن. جاڭبىردان كەيىنگى ىزعارلى جەل دەنەمدى دىرىلدەتىپ بارادى. ەنتىگىپ ءبىر-بىرىمىزگە نە ىستەرىمىزدى بىلمەي قاراپ تۇرمىز. مەندەي ءدىرىل قاقپاعانمەن، ماراتتىڭ دا ۇستىندەگى ءبىر كويلەكپەن جاۋراپ، توڭعانى كورىنىپ تۇر، ءتۇرى بوزارىپ كەتىپتى.
- جانار، سەنى قۇشاقتاپ جىلىتپاعانىما رەنجىمە، ولاي جاساسام ءارى قاراي كەتىپ قالۋىم مۇمكىن، ونداي جاعدايدا سەن مەنىڭ قولىمدى قاقپاۋىڭ كەرەك-دەدى.
مەنىڭ قۇلاعىم تاس بىتەلىپ قالدى، ءتىسىم-تىسىمە تيمەي ساقىلداپ تۇرمىن، ونىڭ نەنى مەڭزەگەنىن ءتۇسىندىم. ادامدار وتىرعان جەرگە جەتكەنشە ءبىراز ۋاقىت كەرەك، ولار دا دىمقىل جەردى باسقىسى كەلمەي، ءالى ماشينالارىنان شىققىسى كەلمەي وتىرعان شىعار. وسى دەمالىستى ۇيىمداستىرىپ جۇرگەن التاي وسى جەرگە كەلگەندە، «تاۋ ارالاپ كەتسەڭدەر دە كەشكى التى نول-نولدە وسى جەرگە جينالىڭدار» - دەگەن. وعان دەيىن ءالى قايدا. ماراتقا قاراسام، ماعان سۇراۋلى تۇرمەن، ءالى كوز الماستان قاراپ تۇر ەكەن. بىرگە بولعان ەركەكتەرىم كوز الدىما كەلدى. ءبىرىنشىسى اجىراسقان كۇيەۋىم، ەكىنشىسى رەتىن تاۋىپ، كۇش كورسەتىپ دەگەنىنە جەتكەن ءبىر سۇمىراي. ءۇشىنشىسى مارات بولادى ما؟ بىرەۋ ىشىمنەن «بىرەۋ ارتىق، بىرەۋ كەم، نە قىلار دەيسىڭ، كونە سال، ءوزىڭنىڭ ءتانىڭ دە جانىڭ دا قارسى ەمەس قوي، ءارى سەنىڭ ىرقىنا سالىپ تۇر»-دەيدى ىشىمنەن ءبىر داۋىس. «جىندىسىڭ با، ەكىنشى رەت كورگەن ەركەكپەن بولماقشىسىڭ با، مەرەز بە، سپيد پا بىردەڭەسى بولسا قايتەسىڭ، بالا كوتەرىپ قالساڭ شە، ءوزى سىرت كەلبەتى كەلىستى، دەنەلى جىگىت ەتەگىنە ناماز وقىپ ءجۇر دەيسىڭ بە، ءوزى تۋرالى دا ەشتەڭە بىلمەيسىڭ، ول سەنى ۇناتتىم، سۇيەمىن، ۇيلەنەمىن دەپ تە ايتقان جوق قوي، مىناداي جەردە قالاي بولماقسىڭ، سەنىڭ توسەك «يستوريالارىڭ جىلى ۇيدە، وڭاشادا، جۇمساق توسەكتە وتەتىن»-دەيدى ەكىنشى داۋىس.
- وسىدان كونسەڭ ساعان ۇيلەنەم-دەگەن داۋىستىڭ الىستان ەستىلگەنى سونشالىق، ونى ماراتتىڭ ايتقانىنا سەنبەيتىندەيمىن. سول ەكەن. «مەن وزىمە-ءوزىم ءسوز بەرگەم، مەن تۋرالى ەشتەڭە بىلمەي، كوز جۇمىپ كونگەن قىزعا نە ايەلگە ۇيلەنەم دەپ ءسوز بەرگەم»-دەيدى. ءيا، ەركەكتەردىڭ ءبارى سول، دەگەندەرىنە جەتكەنشە ۋادەنى ايامايدى-اۋ، ايامايدى. مەنىڭ ۇندەمەگەنىمدى مارات وزىنشە ءتۇسىندى مە، مەنى قۇشاقتاپ الىپ سۇيە باستادى. ەسىمدى جيعانشا، ەتەگىمدى كوتەرىپ شارۋاسىنا كىرىستى. ازداعان ىڭعايسىزدىقتارى بولماسا مەن ونىمەن بولعانىما وكىنىپ تە تۇرعان جوقپىن. قابىلداپ قالماسام جارار ەدى، دەپ ۋايىم قىلعان باسىم، ماراتتىڭ قيمىلىنىڭ وزىمە ۇناپ، ەرىپ بارا جاتقانىم سونداي «قابىلداسام، كوپ بولسا ابورتقا بارارمىن»-دەپ ۇلگىردىم. بويىما قان جۇگىرىپ، جىلىندىم، ونىڭ ۇستىنە مىنا قاپساعاي جىگىتتىڭ مادەنيەتتى، ءارى كوڭىلگە سىيىمدى ارەكەتتەرى جىلى ءۇي مەن جۇمساق توسەكتىڭ دە جوقتىعىن بىلدىرمەگەندەي. ماراتتىڭ قۇشاعى مەنى ءلاززات تۇڭعيىعىنا تارتىپ بارادى.
تابيعات اياسىندا تابيعاتتىڭ ءبىر بولشەگىنە اينالىپ كەتتىك. كوزدەرىم جۇمۋلى بولسا دا كوكتە ەكى قۇستىڭ ءبىر-ءبىرىن قۋالاپ، قاتار ۇشىپ ويناپ جۇرگەنىن، جەردە ەكى گۇلدىڭ باسى تەربەلىپ، باستارى ءتۇيىسىپ سۇيىسكەندەرىن كوڭىل كوزىمەن كورگەندەيمىن. جەر مەن كوكتىڭ ورتاسىندا تابيعاتتىڭ بالالارى تابيعات زاڭىنان اتتاي الماي، سوعان باعىنىپ، قۇماردان شىعۋدامىز. ەكەۋمىز دە قاتتى شولدەپ قالىپپىز، ماحاببات دەپ اتالاتىن ەكەۋمىزگە ورتاق ەشقانداي سەزىم بولماعانمەن ەكەۋمىزدە دە قاتتى قۇشتارلىق پەن ساعىنىش بار ەدى. مەن ەركەك قۇشاعىن ساعىنسام، ماراتتىڭ دا كوپتەن ايەلمەن بولماعانى سەزىلەدى. ەكەۋمىزدىڭ دە تەمپارامەنتتەرىمىز شامالاس ەكەن...
تومەنگە مەن بولەك ورالدىم، مەنەن اجەپتاۋىر كەش ورالعان مارات مەنىڭ اياق كيىمىمنىڭ سىڭارىن تاۋىپ اكەلىپتى.
ءبىر جۇمادان كەيىن مارات مەنى ۇيىنە الىپ بارىپ، كورشىلەرىن شاقىرىپ، «جانار ەندى ءبىزدىڭ ءۇيدىڭ حوزيايكاسى بولادى»-دەدى. سوندا ول ءوزىنىڭ ەكى ايەل جىبەرگەنىن ايتتى. باسىندا ءبىراز ىڭعايسىزدانىپ ءجۇردىم. جيرەنشە ايتپاقشى «كۇندىز ەكەۋ، تۇندە تورتەۋ ەمەس» بەسەۋ –التاۋ بولىپ كەتكەندەيمىز. بىراق، ءبىزدىڭ مىنەزدەرىمىزدە ورتاق نارسەلەر كوپ ەدى. ەكەۋمىز دە اڭگىمە، وسەك، «دەپتى» دەگەندەرگە ەرمەيمىز دە، كوڭىل اۋدارمايمىز دا. ەكەۋمىزدىڭ دە الدىڭعى نەكەلەردەن اۋزىمىز كۇيگەنىمىز بار، ەڭ الدىمەن ءبىر-ءبىرىمىزدى رەنجىتىپ الۋدان قورىقتىق، العان تاربيەمىز، ومىرگە دەگەن كوزقاراسىمىز دەڭگەيلەس ەكەن، باستى سەبەپ سول بولسا كەرەك، سىيلاستىق ءتۇبى ۇلكەن سەزىمگە ۇلاستى. ەڭ باستىسى ءبىر-ءبىرىمىزدى تىڭداي، تۇسىنە بىلدىك. ءالى كۇنگە ءبىر ءبىرىمىزدى رەنجىتكەن ەمەسپىز. قوسىلعاندا باسىن اشىپ العان ماسەلەمىز ماراتتىڭ «جانار، بۇرىن قانشا ەركەكپەن بولعانىڭنىڭ ماعان قاجەتى جوق، بىلگىمدە كەلمەيدى، تەك العاشقى كۇننەن ولە ولگەنشە ءبىر بىرىمىزگە ادال بولۋىمىز كەرەك» - دەگەن سوزدەرى مەنىڭ ويىمنان ءدال شىقتى.
بۇگىن كۇن سەنبى، بالالار ۇيدە جوق. ەرتە تۇرىپ قۇيماق جاساپ، تاڭەرتەڭگى ءسۇت قوسقان قويۋ شايدى ءىشىپ وتىرىپ، ەركەلەي ءۇن قاتتىم.
- ماكە بالالار ءوسىپ، جىگىت بولىپ كەلەدى، وتپەلى كەزەڭدە ءجۇر، قىزدار دا تەلەفون شالىپ تىنىم بەرمەيدى. سولارعا ءبىر جىنىستىق تاقىرىپقا اڭگىمەلەر ايتىپ، اقىل ايتىڭىز. قىزداردان اۋلاق ءجۇرسىن، ءبىر نارسەگە ۇرىنىپ، قاتەلىك جاساپ قويماسىن.
- جانار-اۋ، ءالى جاس ەمەس پە ولار، جىنىستىق تاقىرىپقا اڭگىمە ايتۋ ەرتە ەمەس پە؟ سولاي دەگەن مارات ەسىنە ءبىر نارسە تۇسكەندەي، كىلت توقتادى دا «جوق، ەرتە ەمەس ەكەن»-دەپ، مىرس ەتىپ كۇلىپ جىبەردى. جۇزىنە بارلاي قاراعان مەن «قىزدارمەن العاشقى سۇيىسكەنىڭ ەسىڭە ءتۇستى مە، الدە ايەلمەن العاش بولعانىڭ ەسىڭە ءتۇستى مە، ايتىپ بەرشى» -دەپ كۇلدىم.
-جانار–اۋ، سەن دە ادامنىڭ ىشىندەگىنى وقىپ وتىراسىڭ با، ءيا، مەنىڭ ءبىرىنشى رەت ايەلمەن بولعانىم ەسىمە ءتۇستى، سەن دە ايتىپ بەرسەڭ ايتايىن - دەدى. ءيا، ەرلى-زايىپتىلار اراسىنداعى بۇنداي اڭگىمەنى كوبى ەرسى كورەتىن شىعار، بىراق، بىزدەر كۇندەلىكتى ءومىر شىندىعىن ەرتەككە اينالدىرماي، سول كۇيىندە قابىلدايتىنبىز. مارات ەكەۋىمىز دە ءبىر-بىرىمىزگە قوسىلعانشا بىرنەشە نەكەدە بولعانىمىزدى جوققا شىعارمايتىنبىز. ءيا، بۇل ءومىردىڭ شىندىعى، ونى ەسكە العىمىز كەلمەگەنمەن اقيقات سولاي. ول مەنى توسەكتە باسقا ايەلمەن سالىستىرا الاتىن بولسا، مەن دە ونى توسەكتە باسقا ەركەكپەن سالىستىرا الاتىنىمدى بىلەدى. مەن باسىمدى يزەدىم. ماكەڭ ءوزىنىڭ قوڭىر داۋسىمەن اڭگىمەسىن باستاپ كەتتى.
- مەكتەپ بىتىرەتىن جىلىم، بىزدەر 11-ءشى كلاسس بىتىرگەنبىز. جاسىم ون سەگىزگە تولادى. قول اياعىم بالعاداي جىگىت بولىپ قالعان كەزىم. قىزدارعا ولەڭدەتىپ حات جازعاننان ارىگە بارا الماي ءجۇرمىز. بىردە ساباققا ازىرلەنىپ وتىر ەدىم، كورشى بولمەدەن انامنىڭ ءزىلدى ءۇنى ەستىلدى.
- مارات-اي، مىنا جاڭا تۋعان قوزىلاردى اناسىنىڭ باۋىرىنا سال، الماي قويار، وزدەرى ءالسىز ەكەن، اۋىزداندىر...
بيىل 11-كلاستى ءبىتىرىپ، جىگىت بولىپ ارمان قۋىپ الماتىعا وقۋعا بارايىن دەپ جۇرگەن جىگىتكە انامنىڭ «قوزىلاردى اۋىزداندىر» دەگەنىنە ريزا بولماسام دا، ادەتتە بۇنداي جۇمىستارمەن اينالىساتىن ءىنىم ساماتتىڭ وكپەسىنە سالقىن ءتيىپ، اۋدان ورتالىعىنداعى اۋرۋحانادا جاتقانىن ەسىمە الىپ، قوزىلاردى قورادان شىعارىپ، اۋلاداعى ەنەلەرىنە قوستىم. اياقتارىن تالتىرەكتەي باسىپ، ءوز بەتىنشە ەنەلەرىن دۇرىس ەمە الماعان قوزىلاردى تاماقتاندىرۋعا بوتەلكەگە قۇيىپ ءسۇت تە الىپ شىققانمىن. بىراق، انامنىڭ تالابى بارىنشا ەنەسىن ەمىزۋ، سوسىن بارىپ تويماسا، نەمەسە وزدىگىنەن ەمە الماسا عانا بوتەلكەمەن ءسۇت بەرۋ. بىرەسە تالتىرەكتەپ تۇرا الماعان، تۇرسا دا ەنەسىنىڭ ەمشەگىن تابا الماعان، تاپسا دا دۇرىس ەمە الماعان قوزىلاردى ۇرسىپ، بىرەسە شىر كوبەلەك اينالعان قويلاردى ۇرسىپ قارا تەرگە ءتۇستىم. بۇنداي جۇمىسقا انامنىڭ «مالتابار» اتايتىن سامات دۇرىس ەدى. ول مالداردى كۇتكەندە، ارتىق ەشتەڭە بايقالماي، ول ابىگەرگە تۇسپەي- اق، بار جۇمىس وزدىگىنەن ىستەلىپ جاتقانداي كورىنەتىن.
«قوي ەندى شارشادىم، كەشكە سالعاندا ەنەلەرىن دۇرىستاپ ەمىزەرمىن»- دەپ، ەمىزدىكپەن تاماقتاندىرۋعا كىرىسكەنىم سول ەدى، «ويبوي، پالۋان جىگىت-اۋ نە ىستەپ جاتىرسىڭ؟»-دەگەن ويناقى داۋىس ەستىلدى. داۋىستىڭ ويناقىلىعى، كوڭىلدىلىگى سونداي، مەنى مىناۋ شۋاش پەن كوڭ ساسىعان جەردەن ادەمى، ويىڭا نە كەلسە سونى ىستەي الاتىن، ءتۇرلى-ءتۇستى ساۋلەلى، ءار ءتۇرلى سازدى اۋەندى جەرگە اپارىپ تاستاعانداي. قاراسام زليحا ەكەن، بىزگە اتالاس جاقىندىعى بار، 5-6 ءۇي ءارى تۇرادى، ىلعي كوڭىلدى جۇرەتىن كەلىنشەك، كۇيەۋىنەن اجىراسىپ كەتكەن. ەكى ۇلى بار. انام ونى كورسە كىرپىدەي جيىرىلىپ، جاقتىرماي قالادى.
- ءجاي، مىنا كەش تۋعان قوزىلاردى اۋىزداندىرىپ جاتىرمىن-دەپ بەلىمدى جازدىم.
- و-و-وي، سوقتالداي جىگىت بولىپسىڭ عوي، اۋىزداندىرىپ جاتىرمىن دە، يە، ال، اۋىزداندىرعان قالاي ەكەن-دەپ، سىيقىرلانا كۇلدى. ۇلكەن قارا كوزدەرى مولدىرەپ تۇر، كوز ايىرا المايسىڭ. ءبىزدىڭ كلاستىڭ قىزدارىندا بۇنداي مولدىرەگەن كوز جوق دەپ، ويلاپ ۇلگىردىم.
- ونشا ەمەس، قوزىلار ەمشەكتى الماي جاتىر. ۇشەۋ تۋعان سوڭ با، قوزىلارى كىشكەنتاي، ءالسىز، بوتەلكەمەن ءسۇت بەرمەكشىمىن...
- قانە، ماعان بەر، اۋىزداندىرۋ وپ-وڭاي دەپ كىم ايتتى ساعان، مەن
قوزىلاردى اۋىزداندىرىپ بەرەيىن، ال، سەن ماعان ەرتەڭ كەلىپ اعاش جارىپ بەرەسىڭ بە؟-دەپ، كوزىن قىسىپ، سىبىرلاپ، قۇپيالاي سويلەدى.
مەن باسىمدى شۇلعىدىم. بەس جىل بويى مەكتەپتە «تيمۋر جانە ونىڭ كومانداسىنىڭ» مۇشەسى بولىپ، تالاي ۇلكەندەردىڭ تەزەگىن باسىپ، ۇيلەرىن اكتەسىپ، اعاشىن جارىپ، اۋلالارىن جيناپ بەرگەنبىز. اعاش جارۋ تۇك تە ەمەس، ول قولىمنان كەلەدى. زليحا ەتەگىن جيىپ، ەكى تىزەسىنىڭ اراسىنا قىستىرىپ جۇرەلەي وتىرىپ، قوزىنىڭ اۋزىن كۇشپەن اشىپ، قويدىڭ ەمشەگىن اۋزىنا ساۋىپ-ساۋىپ جىبەردى. انا ءسۇتىنىڭ ءدامى بولەك پە، الدە مەن شىنىمەن رەتىن تابا الماعانىم با، از ۋاقىتتان كەيىن اق قوزى ەنەسىنىڭ ەمشەگىن ەمە باستادى. انامنىڭ ۇيدەن شىعىپ كەلە جاتقان دىبىسى ەستىلدى. زليحا سۇق ساۋساعىن ەرىنە اپارىپ «تسس، ەشكىمگە ايتپا»-دەگەندەي بەلگى بەردى.
- اپا، سالاماتسىز با، باعانا پوشتاعا بارىپ ەدىم، الماتىداعى قىزىڭىزدان پوسىلكا كەلىپتى، پوچتاشى ءتانزيلا «پاسپورتىن اكەلىپ، پوسىلكاسىن الىپ كەتسىن»-دەپ ايتىپ جىبەرگەن، سونى ايتايىن دەپ كەلدىم، كورگەن سوڭ مىنا بالاعا قوزىلاردى اۋىزداندىرۋعا كومەكتەستىم-دەگەن ول موپ-موماقان كۇيگە ەنە قالدى. ءۇش قوزى ەنەلەرىن تالاسا ەمىپ جاتىر. زليحا كەتىپ بارا جاتىپ كوزىن تاعى ءبىر قىستى. اپامنىڭ وعان راحمەت ايتقان داۋسى ىزعارلى شىقتى. ونىمەن قويماي، ماعان الا كوزىمەن اتىپ ءبىر قاراپ، زليحانىڭ ارتىنان ءبىر تۇكىردى.
تۇندە توسەگىمدە توڭبەكشىپ كوپكە دەيىن ۇيىقتاي المادىم. زليحانىڭ كوزقاراسىندا ادامدى تارتىپ تۇراتىن ءبىر سيقىر بار، كوزقاراسىنىڭ ءوزى جۇمباق، تەز وزگەرەدى، ءارى مۇڭدى، ءارى تۇنىق، ءارى كۇلىمدەپ تۇرادى. ادامعا سىناي دا، بارلاي دا، ەركەلەي دە قارايدى. نەگە ەكەنىن بىلمەيمىن زليحانى انام دا، كورشى ايەلدەر دە جاقتىرمايدى، ءتىپتى ءبىر رەتتە «بايسىز بولسا دا قوينى قۇر بولمايدى»-دەگەندەرىن وقىستا ەستىگەنمىن.
ەرتەڭىنە بيىك دۋالدى كوك قاقپانىڭ الدىنا كەلىپ قوڭىراۋدى باسقانىمدا ەسىك اشقان زليحا «سەنى ەشكىم كورگەن جوق پا»-دەپ، اينالاعا قاراپ الدى، وعان تاڭدانا قاراپ قالعان ماعان، «تەز، تەز كىر مارات»-دەپ قاقپانى جاپتى. قاز-قاتار جارىپ، دايىنداپ قويعان اعاشتارعا قاراپ، «قايدا جاراتىن اعاشتار، بالتا وتكىر مە؟» دەگەن سۇراعىما زليحا
- قانداي اعاش، ۇيگە كىر-دەدى.
كەشەگى ايتقان شارۋاسىن ۇمىتىپ قالعان با، ۇيدەگى ەلەكتر روزەتكالارى ىستەمەي قالعان عوي دەپ ۇيگە ەندىم. شاعىن عانا ەكى، ءۇش بولمەلەردەن تۇراتىن تاپ-تازا ۇيگە قىسىلا باسىپ كىرگەن مەن، بىزدەن باسقا ەشكىم جوعىن كورىپ ەركىنسىدىم. كىشكەنە ەكى بالالى ۇيگە ۇقسامايدى، شاشاۋ شىققان نە كيىم، نە ويىنشىقتار كورىنبەيدى.
- پالۋان قاينىم-اۋ، مەن سەنى شىنىمەن اعاش جارۋعا شاقىردى دەيسىڭ بە؟-دەپ سىقىلىقتاپ كۇلىپ الدى، كۇلكىسى بار عوي سىڭعىرلاپ تۇر، ءبىزدىڭ كلاستىڭ ەشبىر قىزدارى بۇلاي كۇلە المايدى.
ول جۇرە سويلەپ داستارحان ازىرلەپ جاتىر، بۇرىن دايىنداپ
قويعان با، ءشايى ءاپ ساتتە دايىن بولدى. مەن كلۋبتا بۇگىن كينودان كەيىن بي بولادى دەپ ەستىگەم، ۇيگە بارىپ كيەتىن شالبارىمدى وتەكتەۋىم كەرەك. كورشى بولمەگە شىعىپ كەتكەن زليحانىڭ «پالۋان قاينىم-اۋ، سەن نە ىشەسىڭ، اق پا، كونياك پا؟»-دەگەن داۋسى ەستىلدى. ءبارى جۇمباق بولسا دا، ساناما بىردەڭە جەتە باستاعان سەكىلدى، ماڭدايىمنان تەر بۇرق ەتە ءتۇستى. وڭاشا ءۇي، جايۋلى داستارحان، شولمەك، سىلانىپ، سىزىلعان كەلىنشەك، سىرلى، تىلسىم دۇنيە جۇمباقتىعىمەن تارتىپ تۇرسا دا، «اعاش جارۋ كەرەك بولماسا، كينودان كەيىن بي بولاتىن ەدى، قايتۋىم كەرەك» -دەپ، ورنىمنان تۇرماقشى بولدىم، بىراق، اياقتارىم اسىعار ەمەس.
- وتىر، مارات، وتىر، بي بولسا كينودان كەيىن ەمەس پە، مەن سەنى جەپ قويمايمىن - دەپ، جاس بالاشا اۋزىن تومپايتتى. ەركە قىزعا ۇقساپ كەتتى. جاسى 25-30-دا شىعار، بىراق، ءدال قازىر 16-داعى قىزدارداي كورىندى. ءوزىم ءبىر بەلگىسىز نارسەدەن جۇرەكسىنىپ تۇرعاندايمىن. انشەيىندە ەشتەڭەدەن قورىقپايتىن باسىم، باس كيىمىمدى قىسا ۇستاعان قالپى تۇرا قاشقىم كەلىپ تۇر.
- مارات، ءبىرىنشى ءشاي ءىشىپ اڭگىمەلەسەيىك، جاقىن وتىر - دەگەن زليحا اۋزى اشىلعان شولمەكتەن ەكى ريۋمكاعا اق اراق قۇيا باستادى.
- ەكەۋمىز دە ەركىن وتىرىپ، اڭگىمەلەسۋ ءۇشىن مىنانى الىپ قويالىق، بۇگىن مەنىڭ كۇيەۋگە شىعىپ، العاشقى ەركەكپەن بولعانىما 10-جىل تولدى.
ونىڭ ورتالاپ قۇيعان ريۋمكاداعى اراقتى قاعىپ سالعانىنا قاراپ، مەن دە «ايەلدەن قالعانىم ۇيات بولار»-دەپ قاعىپ سالدىم. كلاسىمىز توعىزىنشىنى بىتىرگەندە بىرنەشە بالا ءارى قاراي وقىماي، ۋچيليششەگە كەتەتىن بولعاندىقتان، ۆەچەر جاساعانبىز، سوندا العاشقى رەت اراق ىشكەم. ارەڭ دەمىمدى الىپ، قاقالىپ-شاشالعانىما ىڭعايسىزدانسام دا، ونىمدى بەس مينۋت وتپەي ۇمىتىپ كەتتىم. ەركىنسىپ ازىلدەمەك بولدىم. جاقسى حوزيايكا ەكەنىن، دايىنداعان سالاتتارىنىڭ ءدامدى ەكەنىن ايتتىم. ەكىنشى ريۋمكانى ىشكەندە العاشقىداي قينالعان جوقپىن.
موينىنا بايلاعان ورامالىن الىپ، زليحا قاسىما جاقىن وتىردى. مەن ونىڭ اپپاق، جۇپ-جۇمىر موينىنان كوز الماي قالدىم، كويلەگىنىڭ الدى دا، ارتى دا اشىق ەكەن. موينىنا تاققان شىنجىرىنا كيگىزىلگەن، جۇرەك ءتارىزدى كۋلونى قوس اناردىڭ ورتاسىنان تومەن قۇلاپ، «مەنى كور» دەپ، تۇڭعيىققا تارتىپ جاتقانداي. نايزاعاي سەزىم دەنەمدى ءدىر ەتكىزىپ، دىرىلدەتىپ تۇرىپ الدى. بىرەسە جاڭاعى ىشكەن ەكى ريۋمكا مەنى قاتىرىپ تاستاعانداي ما، قالشيىپ قاتتىم دا قالدىم، ەشتەڭە ەستىمەيمىن، سويلەي دە المايمىن، الدە سويلەگىم كەلمەيدى. ءبيدى دە ۇمىتتىم. زليحا ماعان ءبىر نارسەلەردى ايتىپ جاتىر، اراسىندا «تاماق ءىش، ەندى اراق ىشپەيمىز»-دەگەنى ەستىلەدى. ءبىر كەزدە قولىمدى الىپ، جاڭاعى كۋلوننىڭ ۇستىنەن باستى، قوس انارى كويلەكتىڭ سىرتىنان-اق قولىمدى كۇيدىرىپ بارادى، سوندا دا تارتپادىم. جاڭا ويىنشىقپەن اۋەستەنگەن بالاداي قوس اناردى سىيپالاپ تۇرىپ قىسىپ-قىسىپ قويامىن. ىشكيىمنىڭ ىشىندە بىرنارسەلەر بولىپ جاتىر، ءبىر كەزدە دىمقىلدانىپ كەتكەنىن سەزدىم. دەمىمدى تەرەڭ الىپ، ءۇشىنشى ريۋمكا اراقتى ءوزىم قۇيىپ قاعىپ سالدىم.
- پالۋان قاينىم، سەن مەنىڭ ايتقانىمدى ءتۇسىندىڭ بە؟ وتكەندەگى قوزىلاردى اۋىزداندىرعانىمىز ەسىڭدە مە؟ مەن سەنى ايەلمەن بولۋعا، ياعني، اۋىزداندىرۋعا شاقىرعام، ەگەر قالعىڭ كەلمەسە كەتە بەر.
قالاي كەتەمىن، توسىن، جۇمباق دۇنيە. ءوزىم جۇرەتىن كامشاتتىڭ بەتىنەن شالا –شارپى ەكى ء–ۇش سۇيگەنىم بار. ءالى ەرنىنەن دە ءسۇيىپ كورگەن جوقپىن. ال، زليحا سان قىرلى ، سىرلى دۇنيەنى ۇسىنىپ تۇر، ودان قالاي باس تارتام؟ جالپى زليحا ءبىزدىڭ اۋىلدىڭ كوپ ايەلدەرىنە ۇقسامايدى. شالبار كيىپ الىپ ۆەلوسيپەد تە تەبەدى، جاس قىزداردىڭ اراسىندا ۆولەيبول دا وينايدى، ءار كەز ۇستىنەن ادەمى ءاتىر ءيسى اڭقىپ جۇرەدى.
-كەتتىك مىنا بولمەگە-دەگەن زليحانىڭ ارتىنان ەرە بەردىم.
-بۇرىن قىزبەن بولماعانسىڭ عوي.
-جوق
- ەشتەڭە ەتپەيدى، جۇرەتىن قىزىڭ بار ما ؟
-ءيا.
-نيچەگو، بۇل ساتقىندىق، ءيا كوزگە ءشوپ سالۋ ەمەس، تەك ءسال-ءپال سەكس مەكتەبىنەن ءوتۋ، بىزدە وقۋعا ۇيرەتەدى، تاماق ىستەۋگە، ءار ءتۇرلى جۇمىستاردى ىستەۋگە، كيىنۋگە ۇيرەتەدى، ال، ەڭ باستى نارسە سەكسپەن اينالىسۋعا ۇيرەتپەيدى. مەن تەك سونىڭ ورنىن تولتىرامىن، ءارى مەنىڭ ايەل اتانعانىما بۇگىن تۋرا 10 جىل بولدى، سونى وزىمشە اتاپ وتەم.
جالاڭاش ايەل دەنەسىن جاقىننان العاش كورۋىم. كينودان، شومىلۋعا بارعاندا كورىپ ءجۇرمىن عوي، ال، ول قاسىڭنان تابىلعاندا ونىڭ اسەرى ءتىپتى باسقاشا ەكەن. باسىم اينالعانداي كوزىمدى جۇمدىم. ءوزى شەشىنىپ بولىپ، تۇيمەلەرىمدى اسىعىس شەشىپ جاتقان زليحانى الىپ كەۋدەمە باستىم، الدىمدى ءبىر قاتتى ءورتتىڭ جالىنى شارپىپ جاتقانداي بولدى. ادامعا ما، الدە جانۋارعا ءتان تۇيسىكپەن بە، انىق بىلمەسەم دە، ول ءورتتى سوندىرەتىن نارسە مەنىڭ بىلۋىمشە زليحانىڭ الدى، مەنىڭ الدىمنان دا اقىلعا باعىنباس ءبىر كۇش قوزىپ، پايدا بولا باستادى. باس بەرمەگەن ارعىماعىمنىڭ ارتىنان ەرىپ، زليحانى كىتاپتان وقىپ، كينودان كورىپ جۇرگەندەي باس سالىپ ءسۇيىپ، ايمالاي باستادىم. ۇمار –جۇمار توسەككە قۇلاعاندا ايەلدىڭ «شەشپەيسىڭ بە؟»، دەپ تۇنشىعا شىققان داۋسى ەمتيحان كەزىندەگى «پودسكازكا» سەكىلدى بولدى، ءىش كيىمىمنىڭ قالاي شەشىلەتىنىن دە ۇمىتىپ قالعاندايمىن. ۇزاق ۋاقىت اۋرەلەنگەن سەكىلدىمىن. سودان كەيىن بويىمدى ورتەگەن قىزۋدى باساتىن سايا باققا كىرگىم كەلىپ، قاقپاسىن تاپپاي الاسۇردىم. ايەلدىڭ قولدارى كومەككە كەلدى. «جول اناۋ»-دەپ كورسەتىپ جىبەرگەندەي بولىپ ەدى، كىرمەي جاتىپ، قاقپادان ەنە بەرە قورجىن تولى تاۋارىن شاشىپ العان ساۋداگەردەي كۇي كەشتىم دە، باسىمدى قوس اناردىڭ ورتاسىنا تىعىپ جىبەردىم. قورجىندى الىپ بارىپ، بارىمدى كورسەتە الماسام دا قاقپادان ەنگەنىمدى وزىمشە ءبىر ەرلىككە بالادىم.
-ەشتەڭە ەمەس، بۇل ءبىرىنشى رەت قوي-دەگەن ايەل داۋسى قۇلاعىما كۇڭگىرلەپ جەتتى. مەنى تىنىشتاندىرعانداي باسىمنان سىيپاي باستادى.
سودان نايزاعاي سەزىم بويىما بەس-التى رەت كەلىپ، قاقپاعا قاراي شابۋىلداپ، العاشقى كۇنى اق سەكستىڭ بىرنەشە ارىپتەرىن ۇيرەنىپ قالدىم. جاقسى وقۋشىمىن با، الدە مۇعالىمىم تاجىريبەلى مە بىلمەيمىن.
-بيگە بارام دەپ ەدىڭ عوي، كلۋبتا كينو بىتەتىن ۋاقىت بولدى، ەندى قايت –دەگەن زليحا ەسىكتەن شىعارىپ سالىپ تۇرىپ، «ەندى ەكى-ءۇش رەت بىرگە بولساق ابدەن اۋىزدانىپ كەتەسىڭ»-دەپ سىلق-سىلق كۇلدى.
سودان كەيىن مەنىڭ اڭدىعانىم زليحانىڭ ءۇيى بولدى. وعان كۇنىنە ءبىر بارىپ قايتپاسام، ساباق تا وقي المايتىن كۇيگە ءتۇستىم. قالعان كەزدە اينالاما كىتاپتاردى ءۇيىپ الىپ، بولمەمنەن شىقپايمىن. مەنىڭ سول كەزدە ويلاعانىم ايەلدىڭ عاجاپ دەنەسى تۇرعاندا كينو، كونتسەرت، ال بەرتىن كەلە ولارعا قوسا قوناقتىق، كۋرورت تاعى باسقا قىزىقتاردان گورى ايەل دەنەسىن قىزىقتاعاننان، ايەل دەنەسىنە توياتتاعاننان ارتىق ەشنارسە جوق، ايەل دەنەسىنە ەشنارسە جەتپەيدى دەپ بىلەمىن.
ءار ءتۇرلى سىلتاۋ ايتىپ، كەشكە قاراي زليحانىڭ ۇيىنەن ءبىر-اق شىعام، ەشتەڭەگە شامامىز كەلمەي دەرەۋ توسەكتەن تابىلامىز. جاس اراسىن سەزبەيمىن، ونىمەن ءوزىمدى ەركىن ۇستايمىن. ول دا ەكى بالاسى بار ايەل سەكىلدى ەمەس، «مەن سەنىڭ ۇستىڭە شىعايىنشى»-دەيدى، بىرەسە، «بىلاي جاساپ كورشى، قالاي بولادى ەكەن؟»-دەيدى. قۇددى ماتەماتيك اپايدىڭ «بۇل ەسەپتى تاعى قانداي جولدارمەن شىعارۋعا بولادى؟»-دەگەن سۇراقتارى سەكىلدى. مەن ودان كەيىن دە ونداي «اكسپەريمەنتاتور» ايەلدى كورگەن ەمەسپىن. مارات وسى ءسوزدى ايتقاننان كەيىن مەنىڭ بەتىمە زەرتتەي ءبىر قاراپ الدى. نەگە ەكەنىن ءوزىم دە بىلمەيمىن، مەن تومەن قارادىم. تەك ويىما، ماراتتىڭ توسەك قاتىناسى كەزىندەگى ۇسىنىستارىنىڭ كوبىن قابىلدامايتىنىم ەسىمە ءتۇستى.
مارات اڭگىمەسىن ءارى جالعادى.
-زليحا ەكەۋىمىزدىڭ ارامىزدا سەزىم دە، مىندەت تە ەشتەڭە جوق، تەك ءبىر بىرىمىزگە ماگنيتتەي تارتاتىن ءبىر كۇش بار. وسى كۇنى ويلايمىن، مەن ءتىپتى سول كەزدە ۇيلەنسەم دە زليحاعا بارۋىمدى قويماس ەدىم دەپ. بۇل ەكەۋىمىز ءۇشىن دە جاقسى ەدى، بىراق، جاقسى نارسە ەرتە مە، كەش پە ءبىتۋى ءتيىس بولاتىن.
بىردە كەزدەسكەنىمىزدە زليحا بالالارىنىڭ ەرتەڭ شەشەسىنىڭ ۇيىنەن قايتاتىنىن، ەندى بۇلاي ەركىن كەزدەسە المايتىنىمىزدى تەك اندا ساندا، سيرەكتەۋ، وندا دا تۇنگى ساعات ءبىر-ەكىدەن كەيىن ءبىر-ەكى ساعاتقا عانا كەلىپ كەتۋگە بولاتىنىن ايتتى. از كۇندە زليحاعا قاتتى باۋىر باسىپ قالىپپىن، ىشىمنەن ءتاتتى كۇندەر بىتەدى مە، جوق، ءبىر رەتى بولار دەپ ويلادىم، ون سەگىزدەگى جىگىتتىڭ ەشنارسەنى ۋايىم كورمەيتىن شاعى ەمەس پە؟ ادەتتەگىدەي بۇگىن دە قۇشتارلىقتىڭ بەتىن ءتورت-بەس رەت قايىرىپ تاستاپ، ايەل دەنەسىن زەرتتەپ، سىيپالاپ جاتىر ەم، زليحانىڭ ايتۋىنشا ۇزدىك وقۋشى ەكەنمىن، ەسىك قوڭىراۋى ەستىلدى. دەنەسى بىلق-سىلق ەتىپ، ماۋجىراپ، لاززاتقا باتىپ جاتقان زليحا الدەنەدەن سەكەم العانداي ۇشىپ تۇردى.
حالاتىن جۇرە كيىپ، زليحا شىعىپ كەتكەن، ازدان سوڭ دالادان قاتتى داۋىستار ەستىلە باستادى. زليحا مەن تاعى ءبىر ەركەكتىڭ داۋىسى. «ساقتىقتا قورلىق جوق»-دەپ، كيىنىپ الدىم. اۋلاعا شىعاتىن اۋىزعى بولمەنىڭ ەسىگىنىڭ ارتىنا تىعىلىپ، دەمىمدى ىشىمە تارتىپ، قۇلاعىمدى سىرتتاعى ديالوگقا تىكتىم. داۋىس تانىس، ۋچاسكەلىك ميليتسيونەر سوزاقبايدىكى. ودىراڭداعان جىگىتتەن مەكتەپ وقۋشىلارى تۇگىل، جۇرتتىڭ ءبارى قورقادى. ۇيدە وعان قاتىستى اڭگىمە قوزعالسا، اپام: «الگى، ادىرەم قالعىر، سوزاقباي»-دەپ وتىرادى. ءوزى ايەل بەت، دەنەسى دە قالاي-سولاي پىشىلە سالعان ايەل دەنەلى، داۋسى دا شىڭكىلدەپ شىعادى. ايەل بەت ەركەك دەگەندى بىلەسىز بە، كوزىڭىزگە ەلەستەتىپ كورىڭىزشى، ەركەك ەكەنىن ۇستىنە كيگەن ەركەك كيىمى عانا بىلدىرەدى. سوزاقبايدىڭ ءوزى الدە جۇمىسىن جاقسى كورەدى مە، الدە باسقا كيىمنەن گورى ميليتسيانىڭ كيىمىن جاقسى كورەدى مە، ايتەۋىر فورماسىن ۇيقىعا جاتقانشا ۇستىنەن تاستامايدى. ماي باسىپ، قىزارا بورتكەن، بەزەۋلى بەتى، مىقىنسىز تۇتاسىپ كەتكەن بەلى، قامپيعان قارنى، ءوزىنىڭ پوشىمىنا سالماق قوسقىسى كەلگەندەي جاسايتىن جاساندى قىلىقتارى ونى كوپكە سۇيكىمسىز ەتىپ كورسەتەدى. پياز بەن سارىمساق ساسىپ جۇرەتىن اۋزىنداعى ساپ-سارى تىستەرى ءومىرى ءتىس ششەتكاسىن كورمەگەن سەكىلدى. تۇكىرىگى شاشىراپ سويلەگەندە، سيرەك مۇرتى قوسىلا جىبىرلاپ تۇرادى.
- يا، سۇلۋ قاتىن، نە سونشا بۇلقىناسىڭ، ەركەك كورمەگەندەي، نە تۇرىس، ۇيگە شاقىرمايسىڭ با ؟
- مەن قوناقشىل ەمەسپىن، كەلگەن شارۋاڭىزدى ايتىڭىز جانە قولىڭىزدى جۇگىرتپەڭىز.
- كەلسەم سول، كۇيەۋى جوق ايەل جىگىت ساعىنىپ قالعان شىعار دەپ كەلدىم-دەپ، وزىنشە ازىلدەگەن سوزاقباي حي-حي-حي-لەپ، شىڭكىلدەگەن داۋسىمەن كۇلىپ الدى.
«جىگىتىنىڭ ءتۇرىن»-دەپ، ىشتەي كىجىنىپ، جىگىتشىل سوزاقبايدى ءبىر بوقتاپ الدىم.
- اعاي، قولىڭىزدى تارتىڭىز-دەگەن زليحانىڭ اشۋلى داۋسى تاعى ەستىلدى.
- ءجا، ءجا، شاڭقىلداما، ەركەك قولى تيمەي جۇرگەندەي سەكىرۋىن. ايتتىم عوي، مەن كەلىپ تۇرامىن، ەت-پەتىڭدى، تاۋىقتارىڭا جەم، وتىن-سۋدان كەمدىك كورمەيسىڭ، كەشكە كەلەم، قازىر دە تۋرالاۋعا بولادى، سكوروسقا سالىپ جىبەرمەيمىز بە، جۇرسەي ۇيگە، ەسىكتى جاپ، -دەگەن سوزاقبايدىڭ داۋسى جۇمسارعانمەن، ءامىرلى، وكتەم ەستىلدى.
- جوق، اعاي، كىرمەيسىز، كىرسەڭىز مەن اۋلادان شىعىپ كەتەم، ءسىز قالا بەرىڭىز.
- ءجا، ءجاي ايتقاندى تۇسىنبەيسىڭ عوي، مەنىڭ ايتقانىما كون. وسى اۋىلداعى باستىق سەلسوۆەت ەكەۋىمىز ەكەنىن بىلمەيسىڭ بە ؟ ءبىز نە ايتساق سول زاڭ، مەن سەنى ءوزىڭ جاس، ءوزىڭ سۇلۋ بولعان سوڭ ەركەلەتىپ وتىرسام. بالا كوتەرسەڭ شىمكەنتتە تانىس دارىگەرلەرىم بار، اپارىپ تۇسىرتەم، ماعان بالا كەرەك ەمەس، ونسىز دا ءتورت بالام بار سول جارايدى.
- اعاي،ءسىز مەنى كۇيەۋى جوق دەپ باسىنباڭىز، ءسىز ماعان ۇنامايسىز، مەن سىزبەن ەشقاشان بىرگە بولمايمىن، شىعىڭىز، كەتىڭىز...
- ەشقاشان بولمايمىن دەيمىسىڭ، ءوزىڭ شىن ايتىپ تۇرسىڭ با؟ –ونىڭ شىڭكىلدەگەن جىڭىشكە داۋسى ودان سايىن اششىلانىپ، شىڭىلتىرلانىپ كەتتى، بۇل كەزدە ونىڭ قىزارا بورتكەن ءجۇزى كۇرەڭ جاسىلعا اينالىپ، بەتون بەتتەنىپ، اينەك كوزدەنىپ كەتكەن بولۋى كەرەك، سونداي ءتۇرىن بىرنەشە رەت كورگەنمىن.
- حا، حا، مىنا قاتىننىڭ قۇتىرۋىن-اي، مەن وتكەندە قالاعا بارعاندا 500 تەنگەگە 18-دەگى جاس قىزدى تۋرالاعان بۇل اعاڭ، سەن نەمەنەگە ەركەك كورمەگەندەي بۇلداناسىڭ بالە قاتىن، بۇل اۋىلدا نە كوپ، بايسىز قاتىن كوپ، اياعىما وراتىلىپ جۇرگەندەرى قانشاما...
- اعاي، اڭگىمەڭىزدى توقتاتىڭىز، كەتىڭىز! زليحانىڭ داۋسى جىلامسىراعانمەن قاتقىل ەستىلدى.
ۋچاستكوۆىي تاكتيكاسىن وزگەرتتى. داۋسى ەندى، ءجاي، مايموڭكىلەنىپ شىقتى.
- ءاي، شىراعىم، زليحا، جاڭا ايتتىم عوي، نە كوپ بايسىز قاتىن كوپ، بىراق، سەن ماعان ۇنايسىڭ. (زليحا كىمگە ۇناماعان؟) ءبىزدىڭ ۇيدەگى ايەلدى بىلەسىڭ عوي، «جەنسكيمەن» اۋىرادى، جاتۋعا بولمايدى، ونىڭ ۇستىنە تاعى ەكىقابات، مەن ەندى ولەم بە، تۇسىنسەڭشى. قاتىنمەن جاتۋ ءۇشىن قالاعا شابا بەرەم بە؟ جانىم قينالىپ كەتتى عوي، ۋح، ءبىر مارتە جانىم...ءارى قاراي مۇرنىنىڭ استىنان بىردەڭە دەپ مىڭگىرلەگەن بولسا كەرەك، داۋسى ەستىلمەي كەتتى.
- ۇياتسىز، تارت قولىڭدى! مەنىڭ قۇشاعىم كەز-كەلگەن ادام قونىپ شىعا بەرەتىن قوناق ءۇي ەمەس. كەتىڭىز، قانداي جيىركەنىشتى ەدىڭىز، مەن ايقايلاپ كورشىلەردى شاقىرامىن. سودان سوڭ الىسقان ادامداردىڭ دىبىسى ءبىلىندى. جۇدىرىقتارىمدى ءتۇيىپ الىپ، تىستەنىپ ارەڭ تۇرمىن، شىعىپ توبەلەسەيىن دەسەم، سوزاقبايعا ءالىم جەتپەيتىنىن بىلەم، ءارى ول مەنى زليحانىڭ ۇيىنەن كورسە ەرتەڭ بۇكىل اۋىل بىلەتىنى دە تۇسىنىكتى. ول ماعان دا، زليحاعا دا جاقسى ەمەس. سوزاقباي تەك قاتىن دەنەلى ەركەك قانا ەمەس، ول قاتىن مىنەز ەركەك تە. ءبارىن اۋىلعا جايادى. وتكەندە زليحا ماعان: «سەن ەندى كەلمە، مەن ساعان باۋىر باسىپ بارام، ءارى بىرەۋ بىلسە ۇيات، مەنى جاس بالانى ءبۇلدىرىپ ءجۇر»-دەيدى عوي دەگەن.
- كەتىڭىز، مەن سىزگە ويىنشىق ەمەسپىن، ءوز نامىسىمدى قورعاي الاتىن ايەلمىن، شىق ۇيدەن، ايتپەسە، مىنا ايىردى تىعىپ الۋدان تايىنبايتىن ايەلمىن. زليحانىڭ داۋسى جارىقشاقتانىپ شىقتى. وسى سوزدەر مەن وسىنداي داۋىستىڭ زليحانىڭ اۋزىنان شىققانىنا سەنبەيتىندەيمىن.
- ءجا، شاپىلداما. و نەسى-اي، اۋىلدى باسىنا كوتەرىپ، ەتەگىن جەلدەن باسقا ەش نارسە كوتەرمەگەندەي بەزىلدەيدى عوي، مىنا قانشىق. ءاي، سەن بىرەۋدىڭ ۇيىندە پروپيسكاسىز تۇراسىڭ، زاڭدى بۇزىپ ءجۇرسىڭ. مەن ساعان كورسەتەم، اكەڭدى تانىماي ءجۇر ەكەنسىڭ تانىتام، ماعان وتكاز بەرۋدىڭ قانداي ەكەنىن! ساعان الدىمەن ايىپپۇل تولەتتىرەم، كۇنىڭدى ءتۇن ەتەم، الدىما ءوزىڭ-اق جالىنىپ كەلەسىڭ. قاتىندار سەنىڭ قوينىڭدى بوس بولمايدى دەيدى، اۋىلدىڭ ەركەكتەرىن بۇزىپ ءجۇرسىڭ...-دەپ شىڭكىلدەگەن ۋچاسكوۆىيدىڭ داۋسى الىستاي بەرىپ، ەستىلمەي كەتتى.
ەسىكتەن سىعالاپ، ۋچاسكوۆىيدىڭ كەتكەنىنە كوز جەتكىزگەننەن كەيىن ەسىك الدىنا شىقتىم. كوزدەرى جالت-جۇلت ەتىپ، شاشتارى جالبىراپ كەتكەن زليحا نە ىستەرىمدى بىلمەي تۇرعان مەنى قۇشاقتاپ جىلاپ جىبەردى. وكسىپ-وكسىپ ۇزاق جىلادى. ەركەكتەردىڭ وزبىرلىعىنا، ءوزىنىڭ جەسىر عۇمىرىنا نالا ايتىپ جاتقانداي. مەن قالاي جۇباتارىمدى، نە ايتارىمدى بىلمەي، شاشىن سيپاپ تۇرا بەردىم. بىرەر جىلدان سوڭ، سوزاقبايدىڭ جازاسىن بەرەم دەپ وزىمە-ءوزىم ۋادە بەردىم. مەن قانشا اسىقسام دا زليحانى بۇنداي جاعدايدا تاستاپ كەتە المادىم. قولىنا سۋ قۇيدىم، سالقىن سۋعا بەتىن ءشايىپ، شاشىن دۇرىستاپ وزىنە ءوزى كەلگەندەي بولدى. كوزدەرى ءىسىپ، وكسىگى ءالى باسىلماعان زليحا، ديۆان جوق بولعان سوڭ، توسەكتىڭ شەتىنە كەزدەيسوق وتىرا كەتكەن مەنىڭ تىزەمە باسىن سالىپ، اڭگىمە باستادى.
- قۇداي-اۋ، جۇرت مەنى اعاش اتقا مىنگىزىپ، جاڭاعى بەتى قايتقان سوزاقباي سەكىلدىلەر كەك قايتارىپ، قوينى ەركەكتەن بوسامايدى –دەپ، وتىرىك وسەكتەيدى. تالاي ەركەك كەلگەن ىزىمەن كەرى قايتقان. بىراق، ولاردىڭ ءبارى باسقالار ءۇشىن كۇيەۋىم جوق بولعاندىقتان، مەنىڭ قوينىمنان شىققان بولىپ ەسەپتەلەدى. بارىنەن دە سەن شىعىپ قالاما دەپ قورقىپ ەدىم، شىقپاعانىڭ جاقسى بولدى. بىزدە نەعىپ جەزوكشەلەر ءۇيىن اشپايدى ەكەن، ول بارىنە دە جاقسى بولار ەدى. ەركەكتەر كەز-كەلگەن كۇيەۋسىز ايەلگە كوز سۇزبەس ەدى، بىزدەي جەسىر ايەلدەر سوزگە قالماس ەدى. جاڭاعى سوزاقباي سەكىلدى ايەلى اۋىراتىن، بوسانايىن دەپ جۇرگەن ايەلدەردىڭ كۇيەۋلەرى ولە مە؟ بوسانعاننان كەيىن دە 40-كۇنگە دەيىن، ايەل ورگانيزمى قالپىنا كەلگەنشە ايەلمەن جاتۋعا بولمايدى. وسىدان كەيىن قىز زورلاۋ دا، كەزدەيسوق كەزدەسۋلەر دە باستالادى. سوندا عوي ەركەكتەر ەشقانداي پروبلەماسىز جەزوكشەلەر ۇيىنە بارىپ، اقشاسىن تولەپ، قالاعان ايەلىمەن بولار ەدى. سوناۋ افينا گەتەرالارىنان باستاپ، قانداي جەتىلگەن قوعام بولسا دا، ونداي ۇيلەر بولعان جانە بولا بەرمەك، وركەنيەتتى شەت ەلدەردە بار، سوندا دەيمىن-اۋ، بالالارىن جەتىمدەر ۇيىنە تاستاپ، ءيا شەت ەل اسىرىپ، اكە-شەشەلەرىن قارتتار ۇيىنە تاپسىرىپ جاتقاندا نامىستانباعان قازاق، وسىنداي ەركەكتەرگە ارنالعان ءۇي اشۋعا كەلگەندە نامىستانىپ قالىپتى. نان تابا الماي جۇمىسسىز جۇرگەن قىزداردى سوگەدى، ال ولاردى «سنيمات» ەتەتىن، بالا جاسايتىن اكەسىندەي ەركەكتەردى سوكپەيدى. ولار باسقا پلانەتادان كەلگەن روبوتتار ەمەس، سول قازاقتىڭ ەركەكتەرى عوي، ەركەك بولعاندا دا كوبىنە قولىندا بيلىگى، قالتاسىندا اقشاسى بارلار. جەزوكشەلەر ءۇيى دەپ، تەك ايەلدەرگە بايلانىستى ايتادى، ولاي اتاۋ دۇرىس ەمەس، ول ەركەكتەردىڭ سۇرانىسى بويىنشا تۋىنداعان قىزمەت، سول سەبەپتى ەركەكتەر ءۇيى دەپ اتاۋ كەرەك. سونداي ءۇيدى جاساسا ونداعى قىزمەت كورسەتەتىندەرگە دارىگەرلەر باقىلاۋ جاساسا، ۇكىمەت سالىعىن الىپ تۇرسا، ءبارى دە ۇتپايدى ما ؟ ول مەرەز بەن سپيد سەكىلدى جىنىستىق جۇقپالى اۋرۋلارمەن كۇرەسۋدىڭ دە ءتيىمدى جولى بولار ەدى، ەركەكتەردىڭ دە شارۋاسى تۇگەل، ايەلدەرگە دە قاۋىپسىز، ادام سەكىلدى جاعدايدا اقشا تابادى، قوسىمشا جۇمىس ورنى اشىلادى. جىنىستىق قاتىناستار قازىردە بىرەۋلەردىڭ پاتەرلەرىندە، مونشالاردا، ەڭ اياعى گاراجداردىڭ قاراڭعى قۋىسىندا جاسالىپ جاتقان جوق پا؟
سوتسياليزمدەگى مەملەكەتتىك مەنشىكتەن از ۋاقىتتا كاپيتاليزمگە ءوتىپ، 70-جىل تەڭبىز دەپ جۇرگەندەردىڭ اياق استىنان باي مەن كەدەيگە ءبولىنىپ، قالاي السا دا كەشەگى قالتاسىندا كوك ءتيىنى جوقتاردىڭ، قولىنداعى بيلىگىن پايدالانىپ، زاۋىت-فابريكالاردىڭ قوجاسى بولىپ، ءبىر كۇندە جەكە مەنشىك يەسى بولىپ بايىپ، باي اتانىپ شىعا كەلگەندەرىنە ۇيرەنگەن قازاقتاردىڭ بۇنداي ۇيلەرگە دە ءارى كەتسە ءبىر اق ايدا قۇلاعى ۇيرەنەدى. ويباي، بۇل ماسقارا، اتا-بابامىزدا، سالتىمىزدا جوق نارسە دەپ، گازەت-جۋرنالدارعا جازىپ ءجۇرىپ، ءومىردىڭ شىندىعىن كورگىلەرى كەلمەي، بىراق، وزدەرى دە سول قىزمەتتەردەن ء«دام» تاتىپ، وتىرىك پاتريوت بولىپ جۇرەتىندەردىڭ دە قۇلاعى تەز ۇيرەنەدى. اقشاسى مەن جاعدايى جوق بولعاندىقتان، باسقالاردى كورە الماي، سان-ساققا جۇگىرتەتىندەردىڭ دە اۋزى از ۋاقىتتان سوڭ جابىلادى. سەن بىلمەيسىڭ عوي، بۇنداي جاسىرىن ۇيلەر دە بار، بىرەۋىنە ءتۇسىپ قالا جازداعام. سولارعا كوبىنە باراتىن، سولاردى ايىپتايتىندار، سولارمەن وتىرىك كۇرەسىپ جۇرگەندەر. ال ءبىزدىڭ جاڭا بايلاردىڭ زاڭسىز ەكى-ۇشتەن ايەلدەرى بار ەكەنى جاڭالىق ەمەس، جوقتارى تەك يمپوتەنتتەر عانا. مەن بىلەتىن ءبىر بايدىڭ ەكىنشى ايەلى سۋديا بولىپ ىستەيدى، جاقىندا بالا تۋىپ الدى. سوندا مەن كۇيەۋىم بولماسا، نەگە ەركەكتەرگە كوزتۇرتكى بولۋىم كەرەك؟ جاڭاعى سوزاقباي سەكىلدىلەردىڭ پروبلەماسىنا مەن جاۋاپتىمىن با، ولاردى مەن شەشۋىم كەرەك پە ؟ مەن باقىتتى بولعىم كەلمەيدى دەيسىڭ بە، مەن كۇيەۋگە تيگەنشە باسقا ەركەككە قولىمنان دا ۇستاتقان جوقپىن، ەنەم بالاسىن ايداپ سالىپ ساباتتى دا وتىردى، مەن ونىڭ ءبىر كۇنى مەنى مەرت ەتكەنىن كۇتىپ وتىرۋىم كەرەك پە...
زليحا سويلەپ جاتىر، سويلەپ جاتىر، ىشىندەگى ءسوز تولى قاپتىڭ اۋزى اشىلىپ كەتكەندەي. مەن ونىڭ ايتقاندارىنىڭ ءبىرىن تۇسىنسەم، ءبىرىن تۇسىنبەيمىن، بىراق، ونىڭ اشۋلى ءارى مۇنداي سوزشەڭ ءتۇرىن ءبىرىنشى كورۋىم. ول جاقىنداسا اينالاسىنداعىسىن ورتەيتىن دوڭگەلەك شارعا اينالعانداي.
-مارات دەيمىن، سەنەن جاسىرىپ قايتەيىن، مەن وسى اۋىلدا تۇرعالى ءۇش جىلدىڭ ىشىندە سەن مەنىمەن بولعان ەكىنشى ەركەكسىڭ. سەنىڭ الدىڭداعى ادام مەنى شىن جۇرەكتەن سۇيگەن، بىراق ونىڭ وتباسىن بۇزا المادىم. ال مەن ەشكىمدى شىن جۇرەگىممەن سۇيە المايتىن سەكىلدىمىن. مەن مەنى سۇيگەن نەمەسە ۇناتقاندارمەن ەمەس، ءوزىم ۇناتقان ەركەكتەرمەن بولعىم كەلەدى. اجىراسقان كۇيەۋىممەن بەس جىل ءجۇرىپ، كۇيىپ-ءسۇيىپ قوسىلىپ ەدىك. وسى ءۇش جىلدا جيىرما شاقتى ەركەك جاڭاعى سوزاقبايدىڭ كەبىن كيىپ كەتكەن. سوندا مەنىڭ جازىعىم نە، ادەمىشە بولعانىم با، كۇيەۋىمنەن اجىراسقانىم با؟ مەن انا سوزاقبايمەن ولتىرسە دە، ميلليون تەڭگە بەرەم دەسە دە جاتپايمىن. جوق، مەن ساباما ءتۇسۋىم كەرەك دەپ، ول بىرەسە ەكى شەكەسىن، بىرەسە جەلكەسىن ۋقالادى. مەن كورگەنىم مەن ەستىگەندەرىمنەن ەسىمدى جيناي الماي، مەلشيىپ وتىرمىن. مينۋت سايىن ەسەيىپ، ءومىردىڭ كولەڭكەلى جاقتارىمەن ايەل-ەركەك اراسىنداعى قاتىناستاردىڭ پروبلەمالارى تۋرالى ءومىر ساباقتارىن الىپ، كوڭىلگە تۇيۋدەمىن. زليحا دا مەن بىلەتىن زليحا ەمەس ەدى.
- تۋ، مارات، سەنىڭ ءتۇرىڭ بۇزىلىپ كەتىپتى عوي، سەنىڭ جانىڭدى جارالادىم-اۋ. مەن قازىر سىرتقا شىعىپ كەلەيىن، بۇل سوڭعى كەزدەسۋىمىز شىعار...دەپ، تۇرىپ بارا جاتقاندا قولى شالبارىمنىڭ سىرتىنان سيپاعانداي بولدى، الدە اڭداۋسىزدا ءتيدى مە ەكەن؟ ول دا سونى كۇتىپ تۇرعانداي ءدۇر سىلكىنىپ شىعا كەلدى. ەسىكتەن شىعىپ بارا جاتقان زليحاعا قاراسام، ول دا مەن بىلەتىن زليحاعا اينالىپتى.
مەنىڭ بويىمدى تەك قۇشتارلىق ەمەس، باسقا دا ءبىر سەزىم قوسىلا جاۋلاپ العان. ونىڭ نە سەزىم ەكەنىن ءوزىم دە تۇسىنبەدىم. زليحانى ايايتىندايمىن، ونى قادىرلەي تۇسكەندەيمىن. ونىڭ شىرقىراعان جانىن جۇباتقىم كەلگەندەي، ءىسىپ كەتكەن كوزدەرىنەن باستاپ ايمالاۋدامىن، ونى ەركەلەتكەن بولام، مەنىڭ بارىنشا قولىمنان كەلەتىنى وسى ەدى. زليحا دا قازىر توسەكتە ەرەكشە بولدى، بۇرىن كورسەتپەگەن قىلىقتار كورسەتىپ، توسىمنەن ايمالادى، ەمشەكتەرىمدى بىرەسە ءسۇيىپ، بىرەسە تىلىمەن قىتىقتادى. قولدارىن كىندىگىمنىڭ تومەن تۇسىنا قايتا-قايتا اپارا بەردى. اپارعان سايىن ەندى قالعي باستاعان قالپاقتى قاراقشىم قايتادان قارۋىن وقتايدى. مەنىڭ بوزبالالىق تۇيسىگىم مىنا كەزدەسۋدىڭ باسقا كەزدەسۋلەرىمىزدەن وزگەشەلەۋ ەكەنىن مويىنداعانداي. مەن دە زليحاعا ۇزاق ءلاززات سىيلاۋعا تىرىستىم. توسەكتە بوزبالا دا ەمەس، كادىمگى جول باستار ەركەككە اينالا باستاعانىمدى سەزگەندەيمىن. زليحا ءوزى ايتپاقشى ورگازم العان كەزدە نە ىستەپ نە قويعانىن بىلمەي، الاسۇرىپ كەتەدى. مەن دە سول ءسات زليحا ءۇشىن توسەكتەگى ەڭ ءتاتتى كەز ەكەنىن ءتۇسىنىپ، سول كەزەڭدى ۇزاققا سوزۋعا تىرىستىم. مەنىڭ دە ەسىم شىعىپ كەتەدى، زليحا ەكەۋىمىز ءۇشىن بۇل كەز، ەركەك پەن ايەلدىڭ ءبىر ء–بىرىنىڭ تانىنەن ءلاززات الۋى ەمەس، قايتا كەرىسىنشە، ءبىر-بىرىمىزگە ءلاززات سىيلاۋعا ۇمتىلعانىمىزدى ۇقتىم. مەنىڭ ونىڭ كوڭىلىنە قاراۋىم-مەنىڭ وعان جاس الشاقتىعىنا بايلانىستى ەشقاشان ايتىلمايتىن سەزىمنىڭ وتەۋى بولسا دەيمىن. جۇزىنەن باقىتتىلىقتىڭ بەلگىسى ءبىلىنىپ، داۋسىنان قۋانىشتىڭ لەبى ەسكەن زليحا ماعان ۇزىلە قاراپ: «-سەن بۇگىن ەرەكشەسىڭ، جانىم!»-دەدى.
ەمتيحان تاپسىرىپ، ءىنىمدى اۋرۋحانادان اكەلىپ، ودان ۇيگە الىستاعى ناعاشىلارىم كەلىپ، تاعى باسقا جۇمىستارمەن ارادا ونشاقتى كۇن ءوتىپ كەتتى. وسى ارادا زليحا ويىمنان شىقپاعانمەن، بارۋدىڭ رەتى كەلمەدى. ۇيىندە تەلەفون دا جوق. ءبىر كۇنى گازەتتەردى الا كەتەيىن دەپ، پوچتاعا سوققانىمدا زليحانى كەزدەستىردىم. پاسپورت ءتارتىبىن بۇزىپ، تۇراتىن جەرىندە تىركەلمەگەندىكتەن ايىپپۇل سالىنىپتى، سونى تولەپ تۇر ەكەن. مەنىڭ كوز الدىما سوزاقبايدىڭ كىجىنگەن ءتۇرى كەلدى. كوپتىڭ كوزىنشە ەشتەڭە ايتا الماي، كوزدەرىممەن جۇباتىپ كەتتىم. ءبىر كۇنى تاعى ءبىر ەمتيحاندى تاپسىرىپ، «ۋھ» دەپ، تىنىسىمدى العانداي بولىپ، ءبىر-ەكى كۇندە مونشاعا بارىپ، زليحاعا باراتىنىمدى ويلاپ، ىشىمنەن قۋانىپ ءجۇر ەدىم، تاڭەرتەڭگى ءشاي ۇستىندە اپام: «زليحا قالاعا كوشىپ كەتىپتى»-دەدى. ءشاي ءىشىپ بولعانىم بۇنداي ابىروي بولار ما، ىشىمدەگى بولىپ جاتقان استان-كەستەن داۋىلدى ەشكىمگە بىلدىرمەيىن دەگەندەي سۇرىنە-قابىنا وزەنگە قاراي جۇگىردىم. تاڭەرتەڭگى سالقىنعا دا قاراماي، شومىلاتىن مەزگىل بولماسا دا كەلە سالقىن سۋعا قويىپ كەتتىم. دەنەمنىڭ ءار مۇشەسى، ءار تكانى، ءار تۇيىرشىك قانىم زليحانى جوقتاپ جاتقانداي. ىشىمنەن «قوش بول مەنى اۋىزداندىرعان ايەل»-دەدىم. سودان كەيىن، «جوق زليحا سەن مەنى اۋىزداندىرىپ قانا قويعان جوقسىڭ ودان دا كوپ نارسە بەردىڭ، كوپ نارسە ۇقتىردىڭ»-دەدىم... سودان كەيىن زليحانى كورگەن دە، ەستىگەندە جوقپىن.
مارات اڭگىمەسىن اياقتاپ، سول كۇندەرگە ەنىپ كەتكەندەي، ەكى كوزىن ءبىر نۇكتەگە قاداپ، اۋىر ويعا شومىپ وتىرىپ قالىپتى. كەۋدەم شىم ەتە قالدى. ماراتتى وزىمە بەلگىسىز زليحادان قىزعانعاندايمىن.
- اۋ، ماكە، ءتۇس بولىپ قالدى عوي، قازىر كۇن ىسىپ كەتەدى، بازارعا ازىق-تۇلىككە بارىپ كەلەيىك- دەدىم.
- ال سەن شە، سەن دە ايتام دەپ ەدىڭ عوي.
- ماكە، ءتۇس بولىپ قالدى عوي، مەن تاعى بىردە ايتارمىن - دەپ، موينىنان قۇشاقتاپ، ەرنىنەن ءسۇيدىم. ماكەڭ بۇنى وزىنشە ءتۇسىندى مە، الدە مەنىڭ بەتىمدە سولاي جازۋلى تۇر ما، ول «توسەككە مە، كەتتىك»-دەپ، مەنى كوتەرىپ الدى. مەن كوزدەرىمدى جۇمىپ «ماكەڭدى ەندى ەشكىمگە بەرمەيمىن»-دەگەندەي موينىنان قاتتى قۇشاقتاپ الدىم. جوق، مەن زليحادان دا ارتىق ءلاززات سىيلايمىن، ونىڭ بەينەسىن ماكەڭنىڭ ويىنان ءبىرجولا شىعارۋىم كەرەك. ارەڭ تاپقان اياۋلىمدى ەشكىمگە دە بەرمەيمىن دەگەندەي، ونى ايمالاي باستادىم. العاشقى ەركەك قۇشاعىن كورگەنىم تۋرالى، ول زاڭدى كۇيەۋىم بولسا دا ەشقاشان ايتپايمىن. ول ايەلدەر تاراپىنان ەشقاشان ايتىلمايتىن اڭگىمە.
ماكەڭنىڭ قۇشاعىندا كوزىم جۇمىلىپ بارا جاتىپ، «كەشكە بالالارمەن اڭگىمە وتكىزۋدى» ۇمىتپاۋ كەرەك دەپ ويلاپ ۇلگەردىم.
ر. قاميدۋللاقىزى
Abai.kz
