ومىرگە ەندى عانا كەلگەن ءسابيدىڭ ەستيتىنى – انانىڭ ءۇنى، كورەتىنى – اتا-اناسىنىڭ قارىم-قاتىناسى، سوندىقتان بالانىڭ ومىرىندەگى، قالىپتاسۋىنداعى وتباسىنىڭ ورنىن ەشتەڭە ايىرباستاي المايدى.

اتاسى مەن اجەسىنىڭ «اينالايىنىنان» ءنار الىپ، اكەسى مەن اناسىنىڭ مەيىرىمىن سەزىنىپ  جەتىلگەن بالانىڭ يماندى، كورگەندى، كوپشىل  بولىپ وسەتىنى انىق. «ۇيادا نە كورسەڭ، ۇشقاندا سونى ىلەسىڭ» دەپ بابالارىمىز تەككە ايتپاعان، انانىڭ سۇتىمەن، اكەنىڭ قانىمەن بويعا سىڭگەن قاسيەت جەتكىنشەكتىڭ الداعى ءومىرىنىڭ باعدارشامىنداي بولادى.

ۇلتتىق قۇندىلىقتاردىڭ باستاۋى – وتباسى. اكە – وتباسىنىڭ تىرەگى بولسا، انا – بەرەكەسى. كوزىن اشقاننان كورگەنى مەن ەستىگەنى بالا جادىندا  تاسقا باسقان حاتتاي جازىلىپ قالا بەرەتىنى انىق. باقىتىن بالادان ىزدەيتىن اتا-انا  «نە ەكسە; سونى وراتىنىن» ءبىلىپ، ءوزىنىڭ ء اربىر ءسوزى مەن ارەكەتىنە ءمان بەرگەن. قازاقتا «ۋىزىنا جارىماعان» دەگەن ءسوز بار. العاشقى ءسۇت – ۋىزدى تويىپ ەمبەگەن قوزىنىڭ ەت الىپ، وڭالۋى قانداي قيىن بولسا، وتباسىنان وڭدى تاربيە الماعان بالانىڭ دۇرىس ءوسىپ-جەتىلۋى سونداي قيىن. وتباسىلىق، اعايىندىق، تۋىستىق قارىم-قاتىناستاردى ۇيرەتەتىن،قازاق شاڭىراعىنا عانا ءتان، جازىلماعان قاعيدالار – ادەپتىلىككە تاربيەلەۋدىڭ ۇلكەن مەكتەبى.

ايەل–تابيعاتىنان ادالدىققا، كىرپيازدىققا بەيىم جانە مەيىرىمنىڭ بۇلاعى. ول – وسىنداي ىزگى قاسيەتتەرىمەن تەكتىلىكتىڭ، ىزگىلىكتىڭ ۇلگىسى، سوندىقتان ايەلدەرگەقويىلاتىن تالاپ قاشان دا جوعارى. «الىپ انادان، ارعىماق بيەدەن تۋادى» دەيدى حالقىمىز. بالا تاربيەسىندەگى اكەنىڭ ورنىن تومەندەتۋدەن اۋلاقپىن، دەگەنمەن ءجاسوسپىرىمنىڭ ءوسىپ-قالىپتاسۋىندا انانىڭ اتقاراتىن مىندەتى – قيساپسىز. ءتىپتى اكەسىنىڭ كەمشىلىكتەرىن دە بالالارىنا بىلدىرمەي، ونى ءمىنسىز تۇلعا ەتىپ، جامانىن جاسىرىپ، جاقسىسىن اسىرىپ كورسەتۋ ارقىلى تاماشا ۇرپاق تاربيەلەگەن قازاقتىڭ ايتۋلى انالارىنىڭ پاراساتتىلىعىنا ءتانتى بولاسىڭ.

انالارىنان ۇيرەگەن ونەگەنى ءوز بالالارىنا، نەمەرەلەرىنە ۇيرەتىپ، ءداستۇردى ساباقتاستىرۋ ارقىلى التىن كوپىر بولۋ – ۇرپاعىنىڭ كەلەشەگىن ويلايتىن ءاربىر قازاق ايەلىنىڭ مىندەتى. كوكىرەك كوزى اشىق، پاراسات-پايىمى تەرەڭ، اقىلدىڭ كەنى انالارىمىزدىڭ اق سۇتىمەن بويىمىزعا دارىعان، «اينالايىنىمەن» سانامىزعا سىڭگەن، بيازى دا جۇمساق ۇنىمەن جۇرەگىمىزگە ورنىققان اقىل-كەڭەستەرى ءومىر قيىندىقتارىنان سۇرىندىرمەي، ءبىزدى تەك العا جەتەلەدى. «كورەتىن – قىزىعىم، جەيتىن – جەمىسىم، اتار تاڭىم – سەندەر»، – دەگەن انانىڭ ۇكىلى ءۇمىتىن ارقالاعان پەرزەنتتىڭ بوتەن ويى، جامان پيعىلى بولۋى مۇمكىن ەمەس... «ەل سەندەرگە قاراپ، بىزگە باعا بەرەدى»، – دەۋ ارقىلى يىعىمىزعا ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك ارتىپ، سەنىمدى اقتاۋعا ۇمتىلدىردى.

«ۇلتىڭدى تاربيەلەيمىن دەسەڭ، قىزىڭدى تاربيەلە» دەپ قازاق تەككە ايتپايدى، ويتكەنى بۇگىنگى – ارۋ، ەرتەڭگى – انا. ايەل-انا – جاقسى بولسا، ءبىر اۋلەتتىڭ شامشىراعى، جامان بولسا قاسىرەتى. اعايىننىڭ اراسىن جاقىنداتىپ، ەرىنىڭ مەرەيىن ۇستەم ەتىپ جۇرەتىن ايەلدىڭ ۇيالتپايتىن ۇرپاق تاربيەلەيتىنى دە ءشۇباسىز.

قازاقتىڭ ۇلتتىق تاربيەسىنىڭ ايناسىنداي حالىقتىق پەداگوگيكا مۇرالارى – تۇنىپ تۇرعان دانالىق پەن اقىلدىڭ كەنى. اقىلگوي ابىز بابالارىمىز كوز كورىپ، كوڭىل قانىققان ءومىر ساباقتارىن ەكى اۋىز ءسوزدىڭ اياسىنا سىيعىزىپ، ءتۇيىندى ويمەن قالدىرىپ كەتكەن. تەك سونى كورەتىن قىراعى كوز، ۇعاتىن سارابدال سانا بولسا بولعانى. اتا-بابالارىمىزدان باستاۋ الىپ، سان عاسىرلار بويى ادامگەرشىلىك پەن ىزگىلىكتى دارىپتەگەن قازاقتىڭ ۇلتتىق  داستۇرلەرى كەلەشەك ۇرپاق ءۇشىن دە رۋحاني ازىق بولىپ قالا بەرەرى حاق. سەبەبى شىنايى شىندىق پەن يمانعا نەگىزدەلگەن قۇندىلىقتار ەش ۋاقىتتا قۇنىن جويماي، جاسامپاز بولا بەرەدى. ول ءۇشىن رۋحاني بۇلاقتىڭ بىتەلىپ قالۋىنا جول بەرمەي، «قولىمىزدى مەزگىلىنەن كەش سەرمەمەي»، ۇرپاقتارىمىزدى سول «بۇلاق سۋىنان» قانىپ ىشۋگە  جاعداي جاساۋىمىز كەرەك.

س.دۋناەۆا، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى,

قر مسم دىك مادەنيەتتەر مەن دىندەردىڭ حالىقارالىق ورتالىعى بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنا مونيتورينگ ءبولىمىنىڭ باسشىسى

 Abai.kz