سەيسەنبى, 7 مامىر 2024
قوعام 7710 0 پىكىر 15 جەلتوقسان, 2014 ساعات 09:03

ولجاس: «پولنايا نەزاۆيسيموست – بولشايا وپاسنوست»

ءبىزدىڭ ساياساتكەرلەر مەن ساياساتتىڭ اينالاسىنان ناپاقا تاۋىپ جۇرگەن «تۇلعالارىمىزدىڭ» ارەدىك ماسكەۋ بارىپ، «ەحو موسكۆى» راديوسىنان بۇرىنعى سوۆەت وكىمەتى كەزىندەگى سوزدەردى جاڭعىرتىپ ورالاتىن سالتتارى بار. تاياۋدا اتالعان راديودان ايگىلى «از ي يا»- نىڭ اۆتورى، اقىن، لينگۆيست-عالىم، قازاقستاننىڭ يۋنەسكو-داعى وكىلى ولجاس سۇلەيمەنوۆ سويلەدى. ول ءوزىنىڭ سۇيىكتى ءتىلى – ورىس تىلىندە بىلاي دەدى: 

«پولنايا نەزاۆيسيموست – بولشايا وپاسنوست»..،

«…ازەربايدجانتسى ي كازاحي موگۋت رازۆيۆاتسيا تولكو پوسرەدستۆوم رۋسسكوگو يازىكا»،                                                          

«ۆ كازاحستانە دولجنو بىت دۆا گوسۋدارستۆەننىح يازىكا»،              

 «تەپەر نۋجنو سوزدات كۋلتۋرنىي سويۋز س تسەنتروم ۆ سانكت-پەتەربۋرگە. مويا فيرما (…؟) گوتوۆا ۆزيات نا سەبيا يسپولنيتەلنىە فۋنكتسي».

 ولجاس سۇلەيمەنوۆتىڭ جوعارىداعى پىكىرى مەن وزگە دە ويلارىنا بايلانىستى اقىن، قوعام قايراتكەرى قازىبەك يسانىڭ «ازيا»-مەن  ءبىر كەزدە الاشتى وياتقان اقىن ولجاستىڭ  ەندى  «ەۋرازيامەن»  ەلدىڭ تولىق  تاۋەلسىزدىگىن تارك ەتۋگە بارۋى – قازاق ءۇشىن تولىق قاسىرەت بولىپ تۇر…» دەپ باستالاتىن ماقالاسىنا قايرات ماترەكوۆ دەيتىن ازامات  ورىس تىلىندە شولۋ جاساپ جىبەرىپتى. ءبىز شولۋ ماقالانى ولجاس اعامىز بەن ول كىسىنى قۇرمەت تۇتاتىن ازاماتتارعا «تۇسىنىكتى بولۋ ءۇشىن» تۇپنۇسقادان الىپ بەرىپ وتىرمىز. ال، قازىبەك مىرزانىڭ ماقالاسىن مىنا سىلتەمەدەن تابا الاسىزدار: http://www.qazaquni.kz/?p=31149  

كايرات ماترەكوۆ. زناكوۆايا فيگۋرا پرەۆراتيلاس ۆ انتيگەرويا. پوچەمۋ؟   

ولجاس سۋلەيمەنوۆ پوپال پود وگون كريتيكي كازاحسكوي پرەسسى. ەگو فرازا “پولنايا نەزاۆيسيموست – بولشايا وپاسنوست دليا كازاحستانا” ۋ منوگيح ۆىزۆالا نەپريازن ي پوتوك ستاتەي، كريتيكۋيۋششيح پيساتەليا، پرودولجاەت راستي.  كاجەتسيا، زناكوۆايا دليا كازاحسكوگو نارودا فيگۋرا ۆ ودنوچاسە پرەۆراتيلاس ۆ انتيگەرويا. پوچەمۋ؟ چتوبى پونيات ەتو، نۋجنو ۆنيماتەلنو ۆىسلۋشات كريتيكوۆ سۋلەيمەنوۆا. ەتو نە وزناچاەت، چتو مى س نيمي سوگلاسنى – نو ەتو منەنيە ستويت توگو، چتوبى بىت ۋسلىشاننىم. ۆ تو جە ۆرەميا مى نادەەمسيا، چتو ولجاس سۋلەيمەنوۆ نايدەت، چتو وتۆەتيت سۆويم كريتيكام – ي گوتوۆى پرەدوستاۆيت ەمۋ پلوششادكۋ دليا تاكوگو ۆىستۋپلەنيا. 

پرەدلاگاەم پەرەۆود ستاتي يزۆەستنوگو جۋرناليستا كازىبەكا يسى، وپۋبليكوۆاننوي نا سترانيتساح ينتەرنەت-گازەتى qazaquni.kz

“چتوبى زاياۆيت: “پولنايا نەزاۆيسيموست – بولشايا وپاسنوست”، – منوگو ۋما نە نادو، الجاس (نامەك نا كازاحسكوە “الجاسۋ” – زابلۋجداتسيا – پريم. رەد.) اماروۆيچ؟ نىنەشنەە وترەچەنيە وت نەزاۆيسيموستي وت پوەتا، كوتورىي كوگدا-تو سو سۆويم زنامەنيتىم “از ي يا” رازبۋديل دەتەي الاشا، ستالو تراگەديەي دليا كازاحوۆ. ولجاس-اگا، نە پەرەستايۋششي ۋديۆليات ۆىستۋپلەنيەم پروتيۆ ناتسيونالنىح ينتەرەسوۆ، يازىكا ي دۋحوۆنوستي، ۆنوۆ وگورچيل سۆوي نارود. نا ۆوپروس كوررەسپوندەنتا راديو «ازاتتىك» و ەۆرازيسكوم ەكونوميچەسكوم سويۋزە ولجەكە زاياۆيل: «ەسلي مى بۋدەم پولنوستيۋ نەزاۆيسيمى، تو ەتو وبەرنەتسيا بولشوي وپاسنوستيۋ دليا كازاحستانا. مى دولجنى بىت ۆ سويۋزە سو سۆويمي داۆنيمي سوسەديامي». دا، ۋ ناس موجنو گوۆوريت ۆسە… پرەتەنزي نارودا نيكوگو نە ۆولنۋەت، ليش بى ۆلاست بىلا دوۆولنا.…  ودناكو نە دۋمايۋ، چتو ۆلاست، پوستوياننو زاياۆليايۋششايا «نيكومۋ نە پوزۆوليم ناۆرەديت ناشەي نەزاۆيسيموستي»، بۋدەت دوۆولنا ەتيم ۆىسكازىۆانيەم…

كاك مى پومنيم، ولجاس سۋلەيمەنوۆ ۆ سۆوە ۆرەميا پو زادانيۋ گ. كولبينا ناپيسال دليا «يزۆەستي» ستاتيۋ «ۆ كازاحستانە دولجنو بىت دۆا گوسۋدارستۆەننىح يازىكا». س تەح پور نا پروتياجەني چەتۆەرتي ۆەكا ون پوستوياننو ۆىستۋپاەت پروتيۆ ناتسيونالنىح ينتەرەسوۆ. پوناچالۋ مى ۋسپوكايۆالي سەبيا تەم، چتو پوەت، ناۆەرنوە، ناحوديتسيا پود ۆليانيەم سۆوەگو رۋسسكويازىچنوگو وكرۋجەنيا. ودناكو ي پوسلە ەتوگو ولجەكە نەودنوكراتنو ۆىستۋپال ۆ رازرەز ناتسيونالنىم ينتەرەسام. ودنو يز زاپومينايۋششيحسيا سوبىتي سلۋچيلوس ۆ 2005 گودۋ، كوگدا يمانگالي تاسماگامبەتوۆ، نا توت مومەنت اكيم گورودا الماتى، زاياۆيل: «پوكا الماتى نە زاگوۆوريت نا كازاحسكوم يازىكە، كازاحستان نە بۋدەت كازاحسكيم. پوەتومۋ الماتى پەرەۆەدەم نا گوسۋدارستۆەننىي يازىك». ي توگدا ولجاس سۋلەيمەنوۆ ۆنوۆ ۆىستۋپيل پروتيۆ ي داجە ناپيسال پيسمو نا يميا ەلباسى.… نا سوبراني ۆ ناتسيونالنوي بيبليوتەكە ون وتكرىتو زاياۆيل: «…زدەس سيديت موي درۋگ مۋحتار (شاحانوۆ), نو يا سۆوە ۆوزراجەنيە پروتيۆ ۆۆەدەنيا كازاحسكوگو يازىكا ۆ الماتى سكاجۋ ي پرەزيدەنتۋ»…

توگدا ولجەكە پرەدرەك: «ەسلي پەرەۆەستي الماتى نا كازاحسكي يازىك، بۋدەت سوتسيالنىي ۆزرىۆ»…  ەتو بىلا ەلەمەنتارنايا سپەكۋلياتسيا، زاياۆلەنيە پروۆوكاتسيوننوگو حاراكتەرا.  پوزجە، كوگدا مۋحتار شاحانوۆ ينيتسيروۆال يسكليۋچەنيە يز كونستيتۋتسي ستاتي و رۋسسكوم يازىكە، ودين رۋسسكي پيساتەل (نە موگۋ ۆسپومنيت ەگو يميا، نو مى وب ەتوم پيسالي) پوكازال، چتو ياۆلياەتسيا ناستوياششيم پاتريوتوم سترانى، زاياۆيۆ ۆ ناتسيونالنوم پرەسس-كلۋبە: «پوچەمۋ ۆلاست نە پرينۋجداەت ناس ك يزۋچەنيۋ گوسۋدارستۆەننوگو يازىكا؟ ەتو بى يزباۆيلو ناس وت بارەرا نەزنانيا گوسۋدارستۆەننوگو يازىكا نا سۆوەي رودينە، ۆ كازاحستانە…. يلي ۆلاست جەلاەت، چتوبى مى وستاۆاليس ۆ تاكوم ديسكومفورتنوم پولوجەني؟». تاك و كاكوم «ۆزرىۆە» موجەت يدتي رەچ، الجاس اماروۆيچ؟

تەپەر سرەدي چينوۆنيكوۆ-كازاحوۆ، نە ۆلادەيۋششيح كازاحسكيم يازىكوم، نو ناحودياششيحسيا ۋ ۆلاستي، ۋچاستيليس رازگوۆورى، چتو «يز-زا پرينۋجدەنيا ك يزۋچەنيۋ كازاحسكوگو يازىكا ۋ ناس موجەت سلۋچيتسيا ۆتورايا ۋكراينا». سەگودنيا، كاجەتسيا، تولكو كازاحستان جدەت كاكيح-تو ميفيچەسكيح «ۆزرىۆوۆ» ي «پوۆتورەنيا ۋكراينى».

ۆ سۆوە ۆرەميا و.سۋلەيمەنوۆ  ۆ موسكۆە ۆ ينتەرۆيۋ راديو «ەحو موسكۆى» بەزاپەللياتسيوننو زاياۆيل: «…ازەربايدجانتسى ي كازاحي موگۋت رازۆيۆاتسيا تولكو پوسرەدستۆوم رۋسسكوگو يازىكا»…

كوگدا منوگيە ۆىستۋپالي پروتيۆ تاموجەننوگو سويۋزا، ستالو يزۆەستنو، چتو ولجاس سۋلەيمەنوۆ ناپراۆيل پيسمو ۆ اكوردۋ. پوەت پرەدلاگال: «تەپەر نۋجنو سوزدات كۋلتۋرنىي سويۋز س تسەنتروم ۆ سانكت-پەتەربۋرگە. مويا فيرما (…؟) گوتوۆا ۆزيات نا سەبيا يسپولنيتەلنىە فۋنكتسي».  ناليتسو سوچەتانيە جەلاني سدەلات سترانۋ كۋلتۋرنوي كولونيەي ي فينانسوۆىح ينتەرەسوۆ.

چتو حوچەت سكازات يدۋششي ناپرولوم ولجەكە، زاياۆليايا: «يدەيۋ و ەۆرازيسكوم سويۋزە يا ۆىسكازىۆال داجە رانشە نازارباەۆا»؟ ەتوت ۆوپروس سەگودنيا ۆولنۋەت ۆسەح كازاحوۆ. گوركو وسوزناۆات، چتو پوەت، ۆ سۆوە ۆرەميا پروبۋديۆشي تسەلۋيۋ ناتسيۋ سۆويم «از ي يا»، تەپەر رادي يدەي ەۆرازيستۆا گوتوۆ وترەچسيا وت پولنوي نەزاۆيسيموستي سترانى. ەتا ستالو ناستوياششەي تراگەديەي دليا كازاحوۆ. داجە پرەزيدەنت كازاحستانا نۋرسۋلتان نازارباەۆ نەودنوكراتنو زاياۆليال: «ەسلي بۋدەت مالەيشايا ۋگروزا ناشەي نەزاۆيسيموستي، مى گوتوۆى ۆىيتي يز تاكوگو سويۋزا!”. توگدا پوچەمۋ ۆلاست نە پرەكراتيت برەدني دۆورتسوۆوگو پوەتا؟!”

Abai.kz

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

قۇيىلسىن كوشىڭ

باس گازەت ورالماندارعا نەگە شۇيلىكتى؟

ءالىمجان ءاشىمۇلى 1602
ادەبيەت

«سولاي ەمەس پە؟»

عابباس قابىشۇلى 1503
قوعام

دوس كوپ پە، دۇشپان كوپ پە؟

ءابدىراشيت باكىرۇلى 1251
ەل ءىشى...

ۇلتتىق بىرەگەيلەنۋ: قانداستاردىڭ ءرولى قانداي؟

ءومارالى ادىلبەكۇلى 1221