الماتى. 7 ءساۋىر. قازتاگ – ديليارام اركين. قىرعىزستاننىڭ ەكس-پرەزيدەنتى اسقار اقاەۆ قىرعىزستانداعى قازىرگى وقيعالاردىڭ استارىندا امەريكانىڭ ارنايى قىزمەتى تۇر دەپ ەسەپتەيدى.

«مۇنىڭ بارلىعى امەريكانىڭ ارالاسۋىنىڭ سالدارى. جانە سىزدەر ولار بۇدان بەس جىل بۇرىن قىلمىستىق كۇشتەردىڭ، ەسىرتكى باروندارىنىڭ كومەگىمەن، «قىزعالداق» مەملەكەتتىك توڭكەرىسىن ۇيىمداستىرعانىن، دەموكراتيا تۋىن كوتەرگەن قىلمىستىق بيلىكتىڭ كەلۋىن قولداعانىن تاماشا بىلەسىزدەر»، - دەدى ا. اقاەۆ قازتاگ تىلشىسىنە ماسكەۋدەن تەلەفون ارقىلى بەرگەن سۇحباتىندا. 

ونىڭ ايتۋىنشا، امەريكاندىقتار «قىرعىزستان مەن ورتالىق ازيادا نىق ورنىعۋدى تولىعىمەن جۇزەگە اسىرماقشى».

«فەرعانا اڭعارىندا اسكەري بازا سالۋ تۋرالى اقش-تىڭ سوڭعى جوسپارىن مالىمدەگەنىن ەسكە الىڭىزشى. مەن ونى بۇكىل ورتالىق ازيا ءۇشىن تەرىس اسەرى بولادى دەپ ەسەپتەيمىن. ءدال سول فەرعانا اڭعارىندا وا-نىڭ بارلىق مەملەكەتتەرىنىڭ، ونىڭ ىشىندە قازاقستاننىڭ دا مۇددەلەرى توعىسادى عوي. امەريكاندىقتار ولاردىڭ اراسىنا سىنا قاعىپ، ولاردىڭ اراسىندا بار قاراما-قايشىلىقتى ۇتىمدى پايدالانۋعا تىرىسادى. قازىر قىرعىزستاندا ورىن الىپ وتىرعاننىڭ بارلىعى – امەريكاندىقتاردىڭ دەموكراتيانى دامىتۋ جەلەۋىمەن ارالاسۋىنىڭ ناتيجەسى»، - دەپ ەسەپتەيدى ا. اقاەۆ.

ءدال سول امەريكاندىقتاردىڭ ۇسىنىسىمەن، دەيدى قىرعىزستاننىڭ ەكس-پرەزيدەنتى، مەملەكەت باسشىلىعىنا قۇربانبەك باكيەۆ تاعايىندالدى.

الماتى. 7 ءساۋىر. قازتاگ – ديليارام اركين. قىرعىزستاننىڭ ەكس-پرەزيدەنتى اسقار اقاەۆ قىرعىزستانداعى قازىرگى وقيعالاردىڭ استارىندا امەريكانىڭ ارنايى قىزمەتى تۇر دەپ ەسەپتەيدى.

«مۇنىڭ بارلىعى امەريكانىڭ ارالاسۋىنىڭ سالدارى. جانە سىزدەر ولار بۇدان بەس جىل بۇرىن قىلمىستىق كۇشتەردىڭ، ەسىرتكى باروندارىنىڭ كومەگىمەن، «قىزعالداق» مەملەكەتتىك توڭكەرىسىن ۇيىمداستىرعانىن، دەموكراتيا تۋىن كوتەرگەن قىلمىستىق بيلىكتىڭ كەلۋىن قولداعانىن تاماشا بىلەسىزدەر»، - دەدى ا. اقاەۆ قازتاگ تىلشىسىنە ماسكەۋدەن تەلەفون ارقىلى بەرگەن سۇحباتىندا. 

ونىڭ ايتۋىنشا، امەريكاندىقتار «قىرعىزستان مەن ورتالىق ازيادا نىق ورنىعۋدى تولىعىمەن جۇزەگە اسىرماقشى».

«فەرعانا اڭعارىندا اسكەري بازا سالۋ تۋرالى اقش-تىڭ سوڭعى جوسپارىن مالىمدەگەنىن ەسكە الىڭىزشى. مەن ونى بۇكىل ورتالىق ازيا ءۇشىن تەرىس اسەرى بولادى دەپ ەسەپتەيمىن. ءدال سول فەرعانا اڭعارىندا وا-نىڭ بارلىق مەملەكەتتەرىنىڭ، ونىڭ ىشىندە قازاقستاننىڭ دا مۇددەلەرى توعىسادى عوي. امەريكاندىقتار ولاردىڭ اراسىنا سىنا قاعىپ، ولاردىڭ اراسىندا بار قاراما-قايشىلىقتى ۇتىمدى پايدالانۋعا تىرىسادى. قازىر قىرعىزستاندا ورىن الىپ وتىرعاننىڭ بارلىعى – امەريكاندىقتاردىڭ دەموكراتيانى دامىتۋ جەلەۋىمەن ارالاسۋىنىڭ ناتيجەسى»، - دەپ ەسەپتەيدى ا. اقاەۆ.

ءدال سول امەريكاندىقتاردىڭ ۇسىنىسىمەن، دەيدى قىرعىزستاننىڭ ەكس-پرەزيدەنتى، مەملەكەت باسشىلىعىنا قۇربانبەك باكيەۆ تاعايىندالدى.

«ولارعا وزدەرىنىڭ دەگەنىنەن كەتپەيتىن بيلىك قاجەت بولدى. جانە باكيەۆ ونداي سۇرانىسقا جاۋاپ بەرەدى. مەن امەريكاندىقتارعا قىرعىزستاندا ەشقانداي دا دەموكراتيا كەرەك ەمەستىگىنە سەنىمدىمىن»، - دەدى ا. اقاەۆ. 

بۇل رەتتە ا. اقاەۆ قازتاگ اگەنتتىگىنە قىرعىزستان پرەزيدەنتى قۇرمانباەك باكيەۆتىڭ ۇلى – ماكسيمنىڭ اقش-قا قاشقانىن راستادى.

«مەندە امەريكاندىقتار  قۇرمانباەك باكيەۆتىڭ ۇلى – ماكسيمدى وزدەرىنە كەزدەيسوق شاقىرماعان دەگەن اقپارات بار. ولار قىرعىزستاننىڭ قازىرگى پرەزيدەنتىنىڭ مۇراگەرى ماكسيم باكيەۆ دەپ تانيدى، سوندىقتان ولار ونى وزدەرىنە شاقىرىپ، مەملەكەت باسشىلىعىنا قولداماقشى. جانە سىزدەر قىرعىزستان پارلامەنتى بيلىكتى پرەزيدەنت شەشىمىمەن مۇراگەرلىكپەن تاپسىرۋعا رۇقسات بەرگەنىنىن جاقسى بىلەسىزدەر»، - دەپ ءتۇسىندىردى ا. اقاەۆ.

ول ق. باكيەۆ قىلمىستىق ۇكىمەت قۇردى دەپ ەسەپتەيدى.

«مەن ق. باكيەۆ بيلىكتى باسىپ الدى دەپ ەسەپتەيمىن. قىرعىزستاندا قىلمىستىق-پوليتسيالىق بيلىك ورنادى. ول ەلباسىنا ۇكىمەتتىك توڭكەرىس ارقاسىندا كەلدى عوي، سوندىقتان باسقانى كۇتۋدىڭ دە رەتى جوق. بۇگىن قىرعىزستاندا دەموكراتيا اتاۋىمەن جوق»، - دەيدى ا. اقاەۆ.

بۇرىنعى قىرعىزستان ساياساتكەرىنىڭ پىكىرىنشە، ق. باكيەۆ بيىكتى ساقتاپ قالۋعا تىرىسادى.

«باكيەۆتىڭ قولىنان باسقا كەلمەيدى. ولار بيلىكتى ساقتاپ قالۋ ءۇشىن قولىنان كەلگەننىڭ ءبارىن ىستەيدى»، - دەيدى ا. اقاەۆ. بىراق ول، حالىق پرەزيدەنتتى تاقتان كەتىرۋى مۇمكىندىگىن جوققا شىعارمادى.

«باكيەۆتىڭ بيلىگى حالىققا قارسى باعىتتالعان، ول قىرعىزستاننىڭ مۇددەلەرىنە ساي كەلمەيدى. ول باكيەۆتىڭ جەكە بيلىگىن، ونىڭ وتباسىن نىعايتۋعا باعىتتالعان، سەبەبى ول وسى بيلىكتى ءوزىنىڭ تۋىستارى، بالالارى مەن قۇدالارىنىڭ اراسىنا «كەسىپ»، ءبولىپ بەردى. مۇنداي بيلىك حالىققا كەرەك ەمەستىگى تۇسىنىكتى دە. ال ديكتاتۋرا ۇزاققا سوزىلمايتىنىن سىزدەر بىلەسىزدەر عوي»، - دەيدى ا. اقاەۆ.

ونىڭ ايتۋىنشا، ق. باكيەۆ پرەمەر كەزىندە، 2002 جىلى ناۋرىزدا جالال-اباد وبلىسىنىڭ اقسىي اۋدانىنداعى بەيبىت شەرۋشىلەردى اتۋ تۋرالى بۇيرىق بەرۋ ارقىلى قىرعىز حالقىن ساتىپ كەتكەن سوڭ، وتستاۆكاعا جىبەرىلگەن بولاتىن.

«ونىڭ ەڭ جاقىن جاقتاستارىنىڭ ءبىرى، «قىزعالداق» وقيعالارىنىڭ نەگىزگى قاتىسۋشىسى، سول كەزدەرى باس پروكۋرورلىقتى اتقارعان بەكنازاروۆ: «بەيبىت تۇرعىنداردى اتۋداعى نەگىزگى ايىپتى – باكيەۆ!» دەپ ايتقان بولاتىن. مەن مۇنى قىرعىزستاننىڭ قازىرگى پرەزيدەنتى تۋرالى جەتكىلىكتى تۇردە ايتىلعان پىكىر دەپ ويلايمىن».

قازتاگ ءتىلشىسىنىڭ بيلىكتى تاقتان تايدىرعان جاعدايدا ول قىرعىزستانعا كەلۋگە دايىن با، دەگەن ساۋالىنا: «مەن ساياساتتان كەتىپ قالدىم. مەن وتانعا قايتا ورالۋ تۋرالى ەشقانداي ءوتىنىشتى قابىل المايمىن. بۇل تۋرالى ءسوز بولۋى مۇمكىن ەمەس. ەكى رەت ءبىر سۋعا تۇسپەيدى. مەنىڭ جاسىم دا وعان مۇمكىندىك بەرمەيدى. مەن ءوزىمنىڭ ەتەنە جاقىن ماماندىعىم – پەداگوگيكاعا قايتا ورالدىم. مەن ونى قاناعات تۇتامىن جانە باسىما بالە ىزدەمەيمىن»، - دەپ جاۋاپ بەردى.