سەنبى, 27 ءساۋىر 2024
جاڭالىقتار 3513 0 پىكىر 9 مامىر, 2009 ساعات 10:24

شەتەلدەن كەلگەندەردىڭ بارلىعى شىن مانىندە جۇلدىز با؟

الەمنىڭ ءار قيىرىنان كەلىپ, قازاقستاندا ءوز ناپاقالارىن تا­ۋىپ جۇرگەن سپورتشىلار از ەمەس. ولاردىڭ نەگىزى – فۋتبولشىلار. شى­نى كەرەك، ەلىمىزدىڭ ءتۇرلى كلۋبتارى ساپىندا ونەر كورسەتىپ ءجۇر­گەن ويىنشىلاردىڭ شەبەرلىك دەڭگەيى ءماز ەمەس. ءيا، سول قالىڭ شو­عىر اراسىنان تمد اۋماعىنا تانىمال بولعان ولەگ ۆە­رە­تەننيكوۆ، ۆلاديمير بەسچاستنىح، اندرەي تيحونوۆ، ەگور تيتوۆ سىن­دى ساڭلاقتار ارا-تۇرا كەزىگىپ قالاتىنى راس. بىراق سولاردىڭ ءوز­دەرى بابى كەمىپ، باعى قاشقان كەزىندە عانا ءبىزدىڭ جاققا ات باسىن بۇر­دى. ال ناعىز كەمەلدەنگەن شاعىندا ايتۋلى اياقدوپ شەبەرلەرى قا­زاقستانعا كەلەر مە ەدى؟
قازاقستان فۋتبولىندا كەلىم­سەك­تەر تىم كوپ ەكەنى تالاي مارتە اي­تىلدى. ودان وڭدى ناتيجە شىعا قوي­عان جوق. سول سەبەپتى دە جاۋىر بول­عان تاقىرىپتى اينالىپ ءوتىپ، ءوز­گە سپورت تۇرلەرىندە جۇرگەن لە­گيو­نەرلەر جايىندا اڭگىمە قوز­عاۋعا بەكىندىك. وسى ورايدا ءبىز الەم­دىك ولشەم بويىنشا جۇلدىز­دار ساناتىنا جاتاتىن سپورت­شى­لارعا عانا توقتالعاندى ءجون كور­دىك.

الەمنىڭ ءار قيىرىنان كەلىپ, قازاقستاندا ءوز ناپاقالارىن تا­ۋىپ جۇرگەن سپورتشىلار از ەمەس. ولاردىڭ نەگىزى – فۋتبولشىلار. شى­نى كەرەك، ەلىمىزدىڭ ءتۇرلى كلۋبتارى ساپىندا ونەر كورسەتىپ ءجۇر­گەن ويىنشىلاردىڭ شەبەرلىك دەڭگەيى ءماز ەمەس. ءيا، سول قالىڭ شو­عىر اراسىنان تمد اۋماعىنا تانىمال بولعان ولەگ ۆە­رە­تەننيكوۆ، ۆلاديمير بەسچاستنىح، اندرەي تيحونوۆ، ەگور تيتوۆ سىن­دى ساڭلاقتار ارا-تۇرا كەزىگىپ قالاتىنى راس. بىراق سولاردىڭ ءوز­دەرى بابى كەمىپ، باعى قاشقان كەزىندە عانا ءبىزدىڭ جاققا ات باسىن بۇر­دى. ال ناعىز كەمەلدەنگەن شاعىندا ايتۋلى اياقدوپ شەبەرلەرى قا­زاقستانعا كەلەر مە ەدى؟
قازاقستان فۋتبولىندا كەلىم­سەك­تەر تىم كوپ ەكەنى تالاي مارتە اي­تىلدى. ودان وڭدى ناتيجە شىعا قوي­عان جوق. سول سەبەپتى دە جاۋىر بول­عان تاقىرىپتى اينالىپ ءوتىپ، ءوز­گە سپورت تۇرلەرىندە جۇرگەن لە­گيو­نەرلەر جايىندا اڭگىمە قوز­عاۋعا بەكىندىك. وسى ورايدا ءبىز الەم­دىك ولشەم بويىنشا جۇلدىز­دار ساناتىنا جاتاتىن سپورت­شى­لارعا عانا توقتالعاندى ءجون كور­دىك.
جۇلدىزداردىڭ قالىڭ شوعى­رى – «استانا» ۆەلوكلۋبىنىڭ نا­مىسىن قورعاۋدا. قازاقستاندىق كلۋبتىڭ تۋى استىندا ونەر كور­سەتىپ جۇرگەندەر اراسىندا، ەڭ اۋە­لى لەنس ارمسترونگتىڭ ەسىمىن اتا­عان ابزال. بۇل – شىن مانىندە، عا­لا­­مات سپورتشى، ۇلكەن جۇرەكتى ازا­­مات. اقش ۆەلوشاباندوزى ءوزى­نىڭ نا­عىز كەمەلدەنگەن شاعىندا قا­­تەرلى ىسىك اۋرۋىنا دۋشار بولدى. سول كەزدە دارىگەرلەر «سپورتپەن اي­­نالىسۋعا بولمايدى» دەگەن قا­تاڭ ەسكەرتۋ جاسادى. الايدا جە­ڭىس­كە قۇشتار جىگىت العان بەتىنەن قايتپادى. ءوزىنىڭ ەرىك-جىگەرىنىڭ ار­قاسىندا دەندەگەن دەرتتى جەڭىپ شى­عىپ، «تەمىر تۇلپارىن» قايتا ءتىز­گىندەدى. ارمسترونگ – «تۋر دە فرانس» دوداسىن جەتى مارتە ۇتقان جەر بەتىندەگى جالعىز ادام. ودان باس­قا دا جەڭىپ العان جۇلدەلەرى جە­تەرلىك. 2005 جىلى ول سپورتپەن قوش ايتىسقان بولاتىن. الايدا ارا­دا ءۇش جىل وتكەننەن كەيىن لەنس قاي­تا ورالدى. بۇل رەتتە ونىڭ تاڭ­داۋى «استانا» كلۋبىنا ءتۇستى. قا­زاقستاندىق كوماندا ساپىندا ول «تۋر دە فرانستا» تاعى ءبىر مارتە ءۇز­دىك شىعۋدى ارماندايدى. سو­نىمەن قاتار ارمسترونگ ءومىرىن­دە­گى ەڭ ءبىر قيىن شاقتاردى قاپە­رى­نەن شىعارماي، ونكولوگيالىق اۋ­رۋلارعا دۋشار بولعان ادام­دار­عا كومەك كورسەتەتىن قوعامدىق قور­عا جىل سايىن مول مولشەردە قار­جى قۇيۋدى ءوزىنىڭ ازاماتتىق پا­رىزى سانادى. ال وسىنداي اتىم­تاي جومارت جايىندا جامان ءسوز اي­تۋدىڭ ءوزى كۇنا ەمەس پە؟!
«استانانىڭ» ساپىنداعى ەكىن­شى مەگاجۇلدىز – البەرتو كون­تا­دور. 2007 جىلى «تۋر دە فران­س­تى» ۇتقاننان كەيىن يسپاندىق ۆە­لوشاباندوزدىڭ اتاعى شارتا­راپ­قا تارادى. 2008 جىلى ول «اس­تا­نا­نىڭ» جەيدەسىن كيدى. قازاق­ستان­دىق كلۋب «پرو-تۋر» جا­رىس­تا­رىنان شەتتەتىلىپ، قيىن-قىستاۋ كە­زەڭدى باسىنان كەشىرگەندە كون­تا­دور ەشقايدا كەتكەن جوق. ءيا، لەنس ارمسترونگتىڭ «استاناعا» كە­لەتىنىن بىلگەندە، ءبىراز قيقار ءمى­نەز كورسەتكەنى راس. الايدا جاع­دايدى ءتۇسىنىپ، تەز-اق ساباسىنا ءتۇس­تى. ءدال قازىر 28 جاستاعى سپورت­شىعا جەرگىلىكتى جانكۇيەرلەر ءدان ري­زا.
بيىلعى ماۋسىمدا قازاق­ستان­دىق جانكۇيەرلەردىڭ ىقىلاسى ەرەك­شە اۋعان سپورتشى ول – كەۆين دال­ممان. بۇعان دەيىن ول ۇلتتىق حوك­كەي ليگاسىنىڭ «لوس-اند­جە­لەس كينگس» كلۋبىندا ونەر كور­سەتتى. بىلتىر قازاقستانعا ات با­سىن بۇرىپ، «بارىس» كومان­داسىنىڭ جەيدەسىن كيدى. كەلگەن بەت­تە ءوزىنىڭ ورەلى ونەرىمەن كوزگە ءتۇستى. قۇرلىقتىق حوككەي ليگا­سىنىڭ بەتكەۇستار ويىنشىسىنا اي­نالعان داللمان قىسقا عانا مەر­زىم ارالىعىندا بىرنەشە تاڭ­داي قاعارلىق كورسەتكىشكە قول جەت­كىزدى. ماسەلەن، ايگىلى حوك­كەي­شى ۆياچەسلاۆ فەتيسوۆتىڭ شيرەك عا­سىر بويى مۇرتى بۇزىلماي تۇر­عان رەكوردىن جاڭارتتى. ماۋسىم قو­رىتىندىسى بويىنشا ەڭ تاڭ­داۋ­لى ويىنشىلار قاتارىنا ەركىن ەنگەن كانادالىق قورعاۋشىعا بۇل كۇن­دەرى الىس-جاقىن شەتەلدىڭ ءبى­راز بەلدى كلۋبى «قۇدا تۇسۋدە». بىراق كەۆين: «ماعان قازاقستان قات­تى ۇنايدى. مەن جۋىق ارادا اس­تانادان الىستاپ، ەشقايدا كەت­پەيمىن»، – دەپ مالىمدەدى. مىنە، بۇل دا پاتريوتتىقتىڭ ءبىر بەلگىسى ەمەس پە؟!
شىنىن ايتۋ كەرەك، قازاق­ستان­عا بىرەۋ تەك اقشا تاۋىپ، مول ولجاعا كەنەلۋدى ماقسات تۇتىپ كە­لەدى. ولار ءۇشىن ار-نامىس، پات­ريوتتىق سەزىم دەگەن اسىل ۇعىم­داردىڭ قۇنى كوك تيىن. ال ەندى ءبى­رەۋلەر ءدام ايداپ كەلگەننەن كە­يىن وسى جەرگە تاستاي باتىپ، سۋداي ءسى­ڭەدى. قازاقستاندى ولار «ءوز وتا­نىمىز» دەپ سانايدى. ونداي ازا­ماتتار از عانا ۋاقىت ىشىندە ەلى­نىڭ ەلەۋلىسىنە اينالادى. ءما­سەلەن، بەيجىڭدەگى وليمپيادا ويىن­دارىندا جۇلدەگەر اتانعان 10 سپورت­شىمىزدىڭ ۇشەۋىنىڭ قازاق­ستان ازاماتتىعىنا العانىنا اسا كوپ ۋاقىت بولا قويماعان. ولار – اۋىر اتلەت اللا ۆاجەنينا جانە ەر­كىن كۇرەس شەبەرلەرى تەيمۇراز تيگيەۆ پەن ماريد مۋتاليموۆ. 2004 جىلى افينى وليمپيا­دا­سىندا ولجا سالعان گەننادي لا­ليەۆ (ەركىن كۇرەس), گەورگي تسۋر­تسۋميا، مكحيتار مانۋكيان (گرەك-ريم كۇرەسى) سىندى سپورتشىلار دا ءوز­گە ەلدىڭ ورەندەرى. عاسىرلار تو­عى­سىندا الاۋى تۇتانعان سيد­نەيدەگى ويىنداردا تۇگەلدەي ءوز ءتۇ­لەكتەرىمىز جەڭىس تۇعىرىنا كو­تە­رىلسە، 1996 جىلى اتلانتادا التىن ال­قا تاعىنعان يۋري مەلني­چەن­كونىڭ كورشىلەس قىر­عىز­ستاننان كەل­گەنىن جانكۇيەر قا­ۋىم جاقسى ءبى­لەدى. ولار وزگە ەل­دە تۋىپ-ءوس­كەن­دەرىمەن قازاق سپور­تىنىڭ ابى­رويىن اسىرۋعا وزىندىك ۇلەس قوستى. ياع­ني ەسىمدەرى اتالعان ساڭ­لاقتارعا ال­عىستان باسقا اي­تا­رىمىز جوق.
«مۇنىڭ ءبارىن نەگە تىزبەكتەپ وتىر ەكەن؟» دەسەڭىز، وعان ايتار جا­ۋا­بىمىز مىناداي: شەتەلدەن سپورت­شىلار شاقىرتۋ ماسەلەسىنە دە اسا جاۋاپتىلىقپەن قاراعان ءجون. پايداسى جوق اركىمدى ءبىر قا­تارعا قوسىپ، بەكەر مال شاشار بولعانشا، وليمپيادا ويىندارى، الەم چەمپيوناتى سەكىلدى بايراق­تى باسەكەلەردە جەڭىمپاز نەمەسە ءجۇل­دەگەر اتانۋعا قۇدىرەتى جەتەتىن قىز-جىگىتتەرگە عانا سەنىم ارتقان ءجون.
عالىم سۇلەيمەن، ايقىن گازەتي

 

0 پىكىر