سەنبى, 11 مامىر 2024
جاڭالىقتار 2499 0 پىكىر 10 قاراشا, 2009 ساعات 18:07

بايجان دۋباي. «قازاقستاندىق ەمەسسىڭ» دەسە قورلانار ما ەدىڭىز؟

كەشە تەلەديداردان امەريكانىڭ قوعامدىق ءتارتىپتى بۇزۋشىلار تۋرالى باعدارلاماسىن كورىپ قالدىم. سونداعى ءبىر سيۋجەت كادىمگىدەي وي سالدى. وقيعا دۇكەندەگى باقىلاۋ كامەراسىنا جازىلىپتى. دۇكەن يەسى قارا ءناسىلدى ازامات ساۋدا جاساپ تۇر. ەكى اق ءناسىلدى كليەنت زات ساتىپ الماقشى. ونىڭ ءبىرى - ايەل ادام قولىنداعى جالعان اقشانى وتكىزۋ ءۇشىن سەبەپسىز ايعاۋ-شۋ تۋدىرۋدا. ول سەرىگىنە مىنا قارا ءناسىلدىنىڭ امەريكالىق ەمەس ەكەنىن، ءوزى سەكىلدى امەريكالىقتارعا قىزمەت كورسەتۋگە دە تۇرمايتىنىن ايتۋدا. وعان اشۋلانعان دۇكەننىڭ يەسى ابايلاپ سويلەۋىن ەسكەرتىپ، ءوزىنىڭ دە امەريكالىق ەكەنىن، اقش ازاماتى ەكەنىن ماقتانىشپەن جەتكىزدى. دەگەنمەن، ورشەلەنگەن ايەل ودان ءارى ءتىلىنىڭ ءبىزىن قاداپ، ساتۋشىعا «تابانىمدى جالا» دەدى. ول بولسا «سەنىڭ اپپاق تابانىڭ كۇس قوي، جالاۋعا جارامايدى» دەپ جاۋاپ قايتاردى. سونىمەن نە كەرەك، جانجالدىڭ سوڭى توبەلەسكە ۇلاسىپ، اقىرى پوليتسەيلەر كەلىپ وقيعا ءتارتىپ بۇزۋشىلاردى تۇتقىنداۋمەن اياقتالدى.

مۇنى نەگە ايتىپ وتىرمىن. بىلاي قاراساڭ تۇككە تۇرمايتىن وقيعا. اناۋ ايدالاداعى امەريكانىڭ ءبىر تۇكپىرىندەگى الاقانداي دۇكەندەگى بولماشى جانجال عانا. بىراق، ءوز باسىم وسىدان بىلاي وي ءتۇيدىم.

كەشە تەلەديداردان امەريكانىڭ قوعامدىق ءتارتىپتى بۇزۋشىلار تۋرالى باعدارلاماسىن كورىپ قالدىم. سونداعى ءبىر سيۋجەت كادىمگىدەي وي سالدى. وقيعا دۇكەندەگى باقىلاۋ كامەراسىنا جازىلىپتى. دۇكەن يەسى قارا ءناسىلدى ازامات ساۋدا جاساپ تۇر. ەكى اق ءناسىلدى كليەنت زات ساتىپ الماقشى. ونىڭ ءبىرى - ايەل ادام قولىنداعى جالعان اقشانى وتكىزۋ ءۇشىن سەبەپسىز ايعاۋ-شۋ تۋدىرۋدا. ول سەرىگىنە مىنا قارا ءناسىلدىنىڭ امەريكالىق ەمەس ەكەنىن، ءوزى سەكىلدى امەريكالىقتارعا قىزمەت كورسەتۋگە دە تۇرمايتىنىن ايتۋدا. وعان اشۋلانعان دۇكەننىڭ يەسى ابايلاپ سويلەۋىن ەسكەرتىپ، ءوزىنىڭ دە امەريكالىق ەكەنىن، اقش ازاماتى ەكەنىن ماقتانىشپەن جەتكىزدى. دەگەنمەن، ورشەلەنگەن ايەل ودان ءارى ءتىلىنىڭ ءبىزىن قاداپ، ساتۋشىعا «تابانىمدى جالا» دەدى. ول بولسا «سەنىڭ اپپاق تابانىڭ كۇس قوي، جالاۋعا جارامايدى» دەپ جاۋاپ قايتاردى. سونىمەن نە كەرەك، جانجالدىڭ سوڭى توبەلەسكە ۇلاسىپ، اقىرى پوليتسەيلەر كەلىپ وقيعا ءتارتىپ بۇزۋشىلاردى تۇتقىنداۋمەن اياقتالدى.

مۇنى نەگە ايتىپ وتىرمىن. بىلاي قاراساڭ تۇككە تۇرمايتىن وقيعا. اناۋ ايدالاداعى امەريكانىڭ ءبىر تۇكپىرىندەگى الاقانداي دۇكەندەگى بولماشى جانجال عانا. بىراق، ءوز باسىم وسىدان بىلاي وي ءتۇيدىم.

بىرىنشىدەن، امەريكالىقتاردىڭ وتانعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگى، پاتريوتتىعى تىم مىقتى. قىلمىسكەرلەر دە اقىماق ەمەس، قارا ءناسىلدىنىڭ قالاي نامىسىنا ءتيۋدى بىلەدى. «امەريكالىق ەمەسسىڭ» دەگەن ءسوز ولارعا «ادام ەمەسسىڭ» دەگەننەن دە جامان ەستىلەدى. قىلمىسكەر ساتۋشىنىڭ سولايشا جۇيكەسىن جۇقارتىپ الىپ جالعان اقشانى وتكىزىپ جىبەرمەك بولدى.

ال بىزدە شە؟ «سەن قازاقستاندىق ەمەسسىڭ» دەپ بىرەۋدىڭ نامىسىنا تيە الار ما ەدىك؟ ءاي، قازاقتان باسقالار قىڭق ەتپەس. قايتا قۋانىپ، ءوزىنىڭ وزگە وتانى بار ەكەنىن، ەكى ازاماتتىعى بار ەكەنىن ماقتان ەتىپ ايتىپ بەرەر.

ەكىنشىدەن، ءححى عاسىرداعى ەڭ وركەنيەتتى ەل امەريكادا ءالى كۇنگە  ناسىلدىك بولىنۋشىلىك جويىلماعان ەكەن. ءتىپتى، قارسىلاستارىنان قارا ءۇزىپ «قارادان» شىققان حان» اتانىپ باراك بيلىككە كەلسە دە جاعداي تۇزەلمەپتى. بىراق، باراك تا، باسقالار دا مۇنى جاسىرىپ وتىرعان جوق. جىكشىلدەردى اشكەرەلەپ، كۇرەسۋدىڭ جولىن ىزدەۋدە. بىزدە شە؟ بىزدە ۇلتتاردى كەمسىتۋىلىك جوق دەپ ايتا الامىز با؟ ايتا المايمىز. وزگەلەردى ەشكىم كەمسىتىپ جاتقان جوق، ارينە، ال قازاقتى كۇندە كەمسىتەدى. ءتىلىن قورلايدى، ءوز جەرىندە وگەيسىتەدى. ۇلتتار دوستىعىنىڭ ۇيىتقىسىمىز دەپ ۇرانداتامىز دا، ۇلتتار اراسىنداعى سىزاتتى ءناجىسىن كومگەن مىسىقتاي جاسىرىپ الەكپىز. ايتىپ ايتپاي نە كەرەك، جارانىڭ بىتەۋى جامان. ىشتە جارىلىپ ىرىڭگە اينالادى. ەگەر بىزدە تولەرانتتىلىق ءوزىمىز ايتىپ جۇرگەندەي وزگەگە ۇلگى بولا الاتىن دارەجەگە جەتسە، وندا نەگە وزگەلەر قازاققا قۇرمەتپەن قارامايدى؟ نەگە ءتىلىن ۇيرەنىپ، ءداستۇرىن سىيلامايدى؟

ءۇشىنشى جانە ەڭ باستى ماسەلە - ءبىزدىڭ ازاماتتاردىڭ بويىندا وتانسۇيگىشتىك قاسيەت قالىپتاسپاي وتىر. پاتريوتتىق تەك قازاققا كەرەك پە؟! وزگەلەر دە جىلۋدى سىرتتان ىزدەمەي، اناۋ قارا ءناسىلدى امەريكا ازاماتى سەكىلدى قازاقستاننىڭ «ىستىعىنا كۇيىپ، سۋىعىنا توڭۋى» كەرەك ەمەس پە. ءيا، بۇگىنگى كۇنى مەملەكەت حالقىنىڭ باسىم بولىگىن قۇراۋشى ۇلتقا اينالعان قازاقتاردىڭ بويىندا ۇلتتىق ماقتانىش، وتانسۇيگىشتىك سەزىم بىرتىندەپ ويانىپ كەلە جاقانىن سۇيىنشىلەپ ايتۋعا بولادى. ونى سوڭعى كەزدەگى «اباي.كز» سايتىنداعى جاريالانىمداردان-اق انىق بايقاي الاسىز. ارينە، بۇل ارادا اڭگىمە بيلىك تۋرالى ەمەس، قاراپايىم حالىق تۋرالى ەكەنىن ءوزىڭىز دە ءبىلىپ وتىرسىز عوي.

وسى پاتريوتتىق تاربيە ماسەلەسى بىزدە كۇنى بۇگىنگە دەيىن اقساپ جاتىر.

قازاق جۋرناليستەرىنىڭ حالىقارالىق 1-فورۋمىندا بۇل سۇراق كۇن تارتىبىنە قويىلاۋى ءتيىس. فورۋمنىڭ ءبىر تاقىرىبى رەتىندە تالقىلانىپ، «قازاق جۋرناليستەرى پاتريوتتىق تاربيە قالىپتاستىرۋعا قالاي ۇلەس قوسا الادى؟» دەگەن سۇراققا جاۋاپ بەرىلۋى كەرەك سەكىلدى.

 

«اباي-اقپارات».

 

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

قۇيىلسىن كوشىڭ

باس گازەت ورالماندارعا نەگە شۇيلىكتى؟

ءالىمجان ءاشىمۇلى 1926
ادەبيەت

«سولاي ەمەس پە؟»

عابباس قابىشۇلى 2063
قوعام

دوس كوپ پە، دۇشپان كوپ پە؟

ءابدىراشيت باكىرۇلى 1719
ەل ءىشى...

ۇلتتىق بىرەگەيلەنۋ: قانداستاردىڭ ءرولى قانداي؟

ءومارالى ادىلبەكۇلى 1522