«اۋىرىپ ەم ىزدەگەنشە، اۋىرماي­تىن جول ىزدە» دەمەكشى، ءتۇرلى سىر­قاتتىڭ الدىن ەرتەرەك العان ابزال. ول ەكونوميكالىق جاعىنان دا مەملەكەتكە ارزان تۇسەدى. اۋرۋدىڭ ءورشىپ كەتپەۋىن تۇزاقتايتىن شارالاردى دەر مەزگىلىندە جۇرگىزۋ تيىمدىلىگىن اكەلەرى ءسوزسىز. بارىنشا تازالىق ساقتاۋ قاجەت.

سالاماتتى ءومىر سالتىن ۇستانىپ، سالاۋاتتى جۇرگەنگە نە جەتسىن. اعزانىڭ قورعانىش قابىلەتىن تابيعي جولمەن شىڭداۋ – ۇلت دەنساۋلىعىنىڭ باستى كەپىلى. ارينە، دۇرىس تاماقتانۋ مەن دارۋمەندەردى ۇتىمدى پايدالانۋ دا اعزانىڭ سىر بەرمەۋىنە ىقپال ەتەدى. كەز كەلگەن ەلدىڭ ەڭ باستى بايلىعى – ۇلت ساۋلىعى بولىپ تابىلاتىندىعى ءسوز­سىز. مىنە، سوندىقتان دا بۇل ىسكە بارىنشا جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراعانىمىز ابزال. قازىرگى وركەنيەتتىڭ نەگىزى، دەنى ساۋ جانە رۋحاني دامىعان ادام. باسقا جاعىنان قاراعاندا، دەنى ساۋ ۇلت مىقتى مەملەكەتتىڭ ناعىز بەلگىسى بولىپ تابىلادى. ءبىزدىڭ باقىتىمىزدىڭ وننان توعىزى دەنساۋلىعىمىزعا بايلانىستى. ءاربىر ادام سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ساقتاپ، ءوز دەنساۋلىعىنا ساقتىقپەن قاراسا جارقىن ومىرگە جول اشىلادى.

بۇۇ-نىڭ "تۇراقتى دامۋ ماقساتتارى" كونتسەپتسياسىنىڭ 3 ماقساتىندا دەنساۋلىقتى كۇتۋ كەرەكتىگى ايتىلادى. دەمەك،بارشا ادامزاتتىڭ دەنىنىڭ ساۋلىعى باستى بايلىعى. مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ وتكەن جىلعى جولداۋىندا دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىنىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋعا ەرەكشە نازار اۋداردى. بۇل رەتتە پرەزيدەنت تاپسىرماسىن ورىنداۋ ماقساتىندا قازاقستان ۇكىمەتىنىڭ 2021 جىلعى 12 قازانداعى قاۋلىسىمەن «دەنى ساۋ- ۇلت» ءاربىر ازامات ءۇشىن ساپالى جانە قولجەتىمدى دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇلتتىق جوباسى بەكىتىلىپ، جۇزەگە اسىرىلۋدا. كەز-كەلگەن ەلدىڭ ەڭ باستى بايلىعى – ۇلت ساۋلىعى بولىپ تابىلاتىندىعى ءسوز­سىز. مىنە، سوندىقتان دا بۇل ىسكە بارىنشا جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراعانىمىز ابزال. بۇگىنگى تاڭدا حالىقتىڭ ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعىن ۇلعايتۋ مەملەكەت ءۇشىن ماڭىزدى ماسەلە. ول ءۇشىن مەديتسينالىق تەحنولوگيالاردىڭ دامۋى جانە مەديتسينالىق قىزمەت كورسەتۋگە دەگەن سۇرانىس كولەمى ارتا ءتۇسۋى قاجەت. دەن­ساۋلىعى جاقسى ادام­دار­دىڭ ەڭبەك ونىمدىلىگى جوعارى، ءتيى­سىن­شە ەكونوميكا مەن قوعام دا­مۋىنا ۇلكەن ۇلەس قوسادى. دا­مىعان ەكونوميكا دا ۇلت ساۋ­لىعىنا ۇلكەن ۇلەس قوسادى. تەڭسىزدىك دەڭگەيىن باقىلاي وتىرىپ، الەۋمەتتىك ورتانى جاقسارتۋ ارقىلى ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىن جوعارىلاتۋعا بولادى. ساپاسى جوعارى مەديتسينالىق قىزمەت حالىق دەنساۋلىعىن جاقسارتادى. دەنساۋلىق ساقتاۋ شىعىندارى ازايادى. تابىستى ەكونوميكا دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنا كوبىرەك رەسۋرستار بەرەدى. ۇلت ساۋلىعىنا كوپ فاكتورلار اسەر ەتەدى. قازىرگى كەز­دە ءار فاكتور اسەرىنىڭ ۇلە­سىن باعالاۋ جۇمىستارى ءجۇر­گى­زى­لۋدە. ونى مىناداي توپتارعا ءبو­لۋگە بولادى: الەۋمەتتىك، ەكو­نوميكالىق جانە مادەني فاك­تورلار، تابىس پەن ءبىلىم دەڭگەيى، جۇمىسباستىلىق، الەۋمەتتىك قولداۋ، مىنەز-قۇ­لىق فاكتورلارى، ءومىر ءسۇرۋ ءجا­نە قورشاعان ورتا جاعدايى، تاماق­تانۋ، فيزيكالىق بەل­سەندىلىك، تازا سۋعا قول­جە­تىم­دى­لىك، اۋانىڭ لاستانۋى، جە­كە تۇل­عا فاكتورلارى – فيزيو­لو­گيالىق، گە­نەتيكالىق، پسي­حو­لوگيالىق، ءوز ءومىرىن باقىلاۋ قا­بى­لەتى، مەديتسينالىق قىزمەتكە قول­جەتىمدىلىك، پروفيلاكتيكا ءجا­نە ەمدەۋ.جوعارىدا اتالعان جايتتاردى ەسكەرە وتىرا، ۇلت سا­ۋلىعى مەن مەملەكەتتىڭ ءال-اۋقاتى اراسىندا وراسان زور بايلانىس بار دەپ تۇجىرىم جاساۋعا بولادى.

كۋساينوۆ د.و.،

ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ زاڭ فاكۋلتەتى مەملەكەت جانە قۇقىق تەورياسى مەن تاريحى،كونستيتۋتسيالىق جانە اكىمشىلىك قۇقىق كافەدراسىنىڭ زاڭ عىلىمدارىنىڭ كانديداتى.

احانوۆا د.س.،

ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى زاڭ فاكۋلتەتىنىڭ ماگيسترانتى. 

Abai.kz