ەلىمىزدىڭ شىعىسىندا ورنالاسقان وسكەمەن (ۋست-كامەنوگورسك) قالاسىن ءبىر تىلدە جازۋ جانە ايتۋ قاشان ءىس جۇزىنە اسار ەكەن دەپ ويلايمىز كەيدە. سوناۋ 2007 جىلدىڭ 21 ماۋسىمىندا ەكس-پرەزيدەنت ن.نازارباەۆ ورىسشاسى سەميپالاتينسك دەپ اتالاتىن، قازىرگى اباي اتامىزدىڭ اتىنداعى وبلىس ورتالىعى - سەمەي قالاسىن، تەك قانا مەملەكەتتىك تىلدە اتاۋعا جارلىق شىعارىپ، ۇلتتىق مارتەبەمىزدى ءبىر كوتەرگەن ەدى.

وسكەمەن تۋرالى...

ارينە، ول كەزدە وسكەمەننىڭ كوپشىلىك بولىگى سلاۆيان تۇرعىندارى بولاتىن. قازىرگى كۇندەرى قازاقتاردىڭ كورسەتكىشى ەلۋ پايىزعا جاقىندادى. بۇرىندارى، وسى قالاداعى اۆتوبۋس، ترامۆايعا وتىرعاندا كوپشىلىكتىڭ ىشىنەن ءبىر-ەكى قازاقتى عانا كورەتىنبىز. قازىر، جاعداي مۇلدە باسقاشا. سونداي-اق، قالاداعى سالالىق جۇيەدە جۇمىس جاسايتىنداردىڭ كوبى قازاقتار جانە وسىلاردى باسقارىپ وتىرعاندار دا ءوز ۇلتىمىزدىڭ وكىلدەرى. سوندىقتان، الداعى كەزەڭدە وسكەمەن قالاسىنىڭ اتاۋىن تەك قانا مەملەكەتتىك تىلدە جازۋعا، ايتۋعا بيلىكتىڭ پارمەنى كەرەك-اق. بۇعان وزگە ۇلت وكىلدەرى قارسى بولماس دەپ ويلايمىز جانە بۇل قازاق ەلى بولعان سوڭ، سولاي بولۋى دا قاجەت دەگەن پىكىردەمىز. سونىمەن قاتار، شىعىس قازاقستاندى – «التىن التاي» ولكەسى، باتىس قازاقستاندى – «اق جايىق» ولكەسى دەپ اتاۋدى دا ەسكەرە جۇرسە ەكەن دەيمىز. وسىلايشا اتاۋ كوپ قيىن با؟! (رەتى كەلگەندە، ورىستىڭ وبلىس ءسوزىنىڭ ورنىنا، قازاقتىڭ ەجەلدەن كەلە جاتقان ايماق، ءوڭىر، ۇلىس، ولكە سوزدەرىن پايدالانسا قۇبا-قۇپ بولارى ەدى.

ششۋچينسك تۋرالى...

ايەلىمنىڭ ەلى سولتۇستىك وڭىردەن بولعان سوڭ، ەسىلدە جانە بۋرابايدا ءجيى بولىپ تۇرامىز. بارعان سايىن، بۋرابايدىڭ سامىرسىندى توعايىن ارالاۋ كوڭىلىڭە قۋانىش  ۇيالاتادى. حان بولعان ابىلاي بابامىزدىڭ قونىس ەتكەن، بيلىك جۇرگىزگەن رەزيدەنتسياسىنىڭ ورىنىن كورۋ ءبىر عانيبەت. دەگەنمەن، وسى اراداعى اۋدان ورتالىعى بولىپ سانالاتىن ششۋچينسك قالاشىعىنىڭ اتاۋىن دا قازاقشالايتىن ۋاقىت الدە قاشان كەلدى. بۋراباي، ەلىمىزدەگى ەڭ اسەم دەمالىس كۋرورتى بولعان سوڭ، وسى ەلدىمەكەنگە الەمنىڭ ءار تۇكپىرىنەن كەلەتىن دەمالۋشىلار، تۋريستتەر جىل سايىن كوبەيىپ كەلەدى. مىسالى، بۇل قالانى: «ابىلاي حان» نەمەسە، ءتىپتى، «وقجەتپەس» قالاسى دەپ اتاسا دا ارتىق بولماس ەدى.

ۇيعىر اۋدانى تۋرالى...

ارينە، بۇل ۇلت وكىلدەرىنە ەشقانداي جاماندىعىمىز جوق. قايتا، بۇلاردىڭ ۇيىمشىلدىعىنا، ەڭبەكقورلىعىنا، ءوز ءداستۇرى مەن ءوز تىلىندە جۇرەتىندىگىنە قىزىعا قارايمىز. دەگەنمەن، كەيىنگى ستاتيستيكالىق ساناقتى قاراعاندا، وسى ۇلت وكىلدەرىنىڭ سانى دا ءوسىپ كەلە جاتقاندىعىن كورسەتەدى. ءبىزدىڭ ايتارىمىز، اعايىن، باۋىر ەل دەسەكتە، ەلىمىزدىڭ الداعى كەزەڭدەرىن ويلاۋىمىز كەرەك. بۇلاردىڭ دەموگرافيالىق ءدۇمپۋى قازاقتارعا  قاراعاندا، الدە قايدا جوعارى. الداعى ون، ون بەس جىلدان سوڭ، بۇل ۇلت وكىلدەرىنىڭ سانى ميلليونعا جەتۋى مۇمكىن. سونداي-اق، بۇلاردىڭ كوبى وزدەرىنىڭ ۇلتتىق مەكتەپتەرىندە وقيدى. رەسمي تۇردە ون ءتورت دەيدى، كەيبىر  ليدەرلەرى ودان دا كوپ دەپ ايتقانىن ەستىدىك. ەگەر بۇل شىندىق بولسا، ەلىمىزدىڭ  سولتۇستىك وبلىستارىندا  قازاق مەكتەپتەرىنىڭ سانى بۇعان جەتپەيدى. ارينە، ساندارىنىڭ وسكەنىندە جاتاعىمىز جوق. بىراق، ەلىمىزدە كوپتەگەن ۇلت وكىلدەرى  (ەتنوس) بولعاندىقتان، وسى ۇلت وكىلىنىڭ اتىنداعى اۋداننىڭ اتىن وزگەرتسە دۇرىس بولار ەدى. وسى اۋماقتاعى قازاقتاردىڭ سوزىمەن قارا دالا، نە بولماسا، شارىن (ۇلتتىق پارك) اتاۋىمەن اتاعاندا. سونىمەن قاتار، بۇل ۇلت وكىلدەرى (تاتارلار دا), قازىرگى كۇندەرى قازاق بولىپ جازىلىپ، ەلىمىزدەگى ءار سالاعا كىرىپ، جۇمىس جاساپ  جاتقانىن بىلەمىز. ارينە، بۇعان ەشتەڭە دەمەيمىز. ولاردا، قازاقتار سەكىلدى تەڭ  قۇقىلى. دەگەنمەن، بيلىك جۇيەسىنە، اسىرەسە، قورعانىس سالاسىنا ساق بولۋىمىز كەرەك. وسى جۇيەلەرگە بۇل ۇلتتاردى جىبەرىپ الماۋىمىز كەرەك-اق، سەكىلدى. ونى قاڭتار وقيعاسى دالەلدەدى!

بەيسەنعازى ۇلىقبەك،

قازاقستان جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەسى

Abai.kz