«AMANAT» فراكتسياسىنىڭ دەپۋتاتى ءۇ. شاپاق پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى ت. ب. دۇيسەنوۆاعا دەپۋتاتتىق ساۋال جولدادى.

 «AMANAT» پارتياسىنىڭ «حالىقپەن بىرگە!» سايلاۋالدى باعدارلاماسىندا «... گەندەرلىك تەڭدىك قالىپتاستىرۋ ارقىلى قوعام تەڭ قۇقىق پەن مۇمكىندىك الاڭىنا اينالۋعا ءتيىس» دەپ اتاپ وتكەن.

گەندەرلىك ساياسات – ول ەرلەر مەن ايەلدەردىڭ تەڭدىگىنە باعىتتالعان مەملەكەتتىك شەشىم مەن شارالاردىڭ جيىنتىعى.

قازاقستانداعى 2016 - 2030 ارنالعان وتباسىلىق جانە گەندەرلىك ساياسات تۇجىرىمداماسىندا بيلىك قۇرىلىمدارى، جەكە جانە ازاماتتىق سەكتور وكىلدەرىنىڭ گەندەرلىك تەڭدىك، ساراپتاما جانە باعالاۋ ماسەلەلەرىندەگى قۇزىرەتتىلىگىن ارتتىرۋ كەشەندى گەندەرلىك ءتاسىلدى ەنگىزۋدىڭ قيسىندى بۋىنى بولۋعا ءتيىس ەكەنى ايقىن كورسەتىلگەن.

تۇجىرىمدامادا گەندەرلىك تەڭدىك ينستيتۋتىن نىعايتۋ بويىنشا مەملەكەتتىك رەتتەۋ جانە مەملەكەتتىك جانە بيۋدجەتتىك جوسپارلاۋ،  سونداي-اق نورماتيۆتىك قۇقىقتىق اكتىلەردى ازىرلەۋدە گەندەرلىك ىقپال ەتۋدى باعالاۋدى ەنگىزۋ كوزدەلگەن. بۇل مەحانيزم استە ىسكە اسپاي وتىر.

قازاقستان بۇۇ-نىڭ تۇراقتى دامۋ ماقساتتارىنا قوسىلعان، ونداعى
17 ماقساتتىڭ 12-ءسى گەندەرلىك-سەزىمتال بولىپ تابىلادى.

2009 جىلدان بەرى مەملەكەت پەن قوعام ءومىرىنىڭ بارلىق سالالارىندا ەرلەر مەن ايەلدەردىڭ تەڭ قۇقىقتارىن جانە تەڭ مۇمكىندىكتەرىن قامتاماسىز ەتۋ، جىنىستىق بەلگىسى بويىنشا كەمسىتۋشىلىككە جول بەرمەۋ ماقساتىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەرلەر مەن ايەلدەردىڭ تەڭ قۇقىقتارىنىڭ
جانە تەڭ مۇمكىندىكتەرىنىڭ مەملەكەتتىك كەپىلدىكتەرى تۋرالى زاڭ قابىلدانعان.

اتالعان زاڭ ازىرلەنىپ جاتقان مەملەكەتتىك جۇيەنى جوسپارلاۋدىڭ ستراتەگيالىق باعدارلامالارى، ۇلتتىق جوبالار، مەملەكەتتىك تۇجىرىمدامالار مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ گەندەرلىك-سەزىمتالدىق جاقسارتۋ قۇرالى گەندەرلىك تەڭدىك جانە تەڭ مۇمكىندىك تۇرعىسىنان  تالدانۋعا شىعارىلۋدى تالاپ ەتەدى.  ءدال وسى زاڭ مەملەكەتتىك بيلىك ورگانداردا، مەكەمەلەردە گەندەرلىك تەڭدىكتى كوتەرۋ شارالارىن ايقىندايدى.

وكىنىشكە وراي، اتالعان زاڭ تالاپتارى ورىندالىپ جاتقان جوق. سەبەبى، قازىرگى تاڭدا قازاقستان قوعامىن دۇرلىكتىرىپ، حالىقتى ۇرەيلەندىرىپ تۇرعان وتباسىلىق زورلىق-زومبىلىق، جىنىستىق قولسۇقپاۋشىلىق بويىنشا بۇزۋشىلىقتار، ساياسي شەشىم قابىلداۋدا جىنىستىق ديسكريميناتسيا سياقتى گەندەرلىك-سەزىمتال سۇراقتاردىڭ ءورشۋى دالەل.

قازىرگى تاڭدا زاڭ جوبالارىنا جاسالىناتىن مىندەتتى عىلىمي قۇقىقتىق ساراپتامادا گەندەرلىك تەڭدىك قۇقىعىنا نۇقسان كەلتىرۋگە ىقپال ەتەتىن سەبەپتەر مەن جاعدايلاردىڭ بولۋىن ايقىنداۋ تۋرالى جالعىز سۇراق تالدانادى.

قۇرمەتتى ارىپتەستەر! ماجىلىسكە كەلىپ ءتۇسىپ جاتقان بارلىق زاڭ جوبالار بويىنشا عىلىمي قۇقىقتىق ساراپتاما قورىتىندىسىنىڭ وسى بولىگىن سۇزگىدەن وتكىزىپ شىقتىم.

بارلىعىندا جالعىز سويلەم: گەندەرلىك تەڭدىك قۇقىعىنا نۇقسان كەلتىرۋگە ىقپال ەتەتىن سەبەپتەر مەن جاعدايلار انىقتالمادى.

دەمەك، ءبىزدىڭ عىلىمي قاۋىمداستىق قۇرامىندا گەندەرلىك قۇقىقتىق ساراپتاما، گەندەرلىك تالداۋ، گەندەرلىك باعا بەرە الاتىن ساراپشى بار ما، دەگەن سۇراق تۋىندايدى.

ال، مەملەكەتتىڭ ستراتەگيالىق قۇجاتتارعا، ۇلتتىق جوبالارعا، باعىنىشتى نورماتيۆتىك قۇقىقتىق اكتىلەرگە مۇلدە گەندەرلىك تالداۋ جاسالمايدى.

قولدانىستاعى زاڭداردان گەندەرلىك بۇزۋشىلىقتار كەزدەسەتىن ەكى مىسال كەلتىرەيىن: كاسىپكەرلىك كودەكستىڭ 79-3-باپتا حالىقتىڭ الەۋمەتتىك وسال توپتارىنا بەلگىلى كومەك قىزمەتتەر كورسەتىلەدى. سونىڭ ىشىندە، وتباسىن نىعايتۋعا، بالالاردىڭ وتباسىندا تاربيەلەنۋىن قامتاماسىز ەتۋگە جانە انا مەن بالانى قولداۋعا باعىتتالعان پسيحولوگيالىق-پەداگوگيكالىق قىزمەتتەردى كورسەتۋ كوزدەلگەن. دەمەك، اتالعان پسيحولوگيالىق-پەداگوگيكالىق قىزمەت
«اكە مەن بالاعا» كورسەتىلمەيدى. اناسىز بالاسىن باعىپ وتىرعان اكەلەر قانشاما! كونستيتۋتسيا بويىنشا انا مەن اكە جانە بالا مەملەكەتتىڭ قورعاۋىندا!!

اكە قۇقىعى ديسكريميناتسياعا ۇشىرادى. نەمەسە ازاماتتىق پروتسەستىك كودەكستىڭ 305-بابى. زاڭدىق ماڭىزى بار فاكتىلەردى انىقتاۋ تۋرالى ىستەردىڭ قاتارىندا «اكە بولۋدى تانۋ» بار. ەگەر بالانىڭ بيولوگيالىق اناسىنىڭ قولىندا دايەكتەيتىن قۇجاتتىق دالەل بولماسا، ايەل ادامنىڭ قۇقىعى ديسكريميناتسياعا ۇشىرايدى! بۇل نورماعا «انا، اكە بولۋدى تانۋ»
دەپ جازىلۋ كەرەك.

قۇرمەتتى تامارا بوسىمبەكقىزى! زاڭ جوبالارىنا عىلىمي ساراپتاما جاسالاتىن بولسا، قولدانىستاعى زاڭدارعا قۇقىقتىق مونيتورينگى جاسالادى.

سونىمەن قاتار، جوعارىدا اتالعان زاڭ تالابىنا سايكەس ايەلدەر
مەن ەركەكتەردىڭ قۇقىقتارى، مىندەتتەرى، جاۋاپكەرشىلىگى، مۇمكىندىگى،
تەڭ سەرىكتەستىگى جانە تەڭ ءماندى ناتيجە كورسەتۋىن قاتاڭ ساقتاۋ، گەندەرلىك ديسكريميناتسيانى بولدىرماۋ تۇرعىدان تالداۋ، باعالاۋ قاجەتتىلىگى بار،
ول مونيتورينگ جاساعان كەزدە ەسكەرىلۋى ابدەن قاجەت.

تاعى دا ءبىر ايتا كەتەتىن ءجايت، مەملەكەتتىك ۇيىمداردا جانە جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ ورگاندارىندا ازىرلەنىپ، قابىلدانىپ جاتقان قاۋلىلار مەن بۇيرىقتار، شەشىمدەر ادامنىڭ قۇقىقتارىن تىكەلەي نەمەسە جاناما قوزعايتىن بولسا، گەندەرلىك تەڭدىكتى ساقتاۋ  ماقساتىندا  الدىن-الا گەندەرلىك ىقپال
ەتۋ تالداۋ جاسالۋ كەرەك.

سوندىقتان ءار مەملەكەتتىك ورگاندا، مەكەمە مەن ۇيىمداردا گەندەرلىك ىقپال ەتۋ باعالاۋدى جۇرگىزە الاتىن قۇزىرى بار مامان نەمەسە گەندەرلىك تەڭدىك بويىنشا قۇزىرلى ماماندار توبى بولعانى ابزال.

جوعارىدا ايتىلعانداردى ەسكەرە وتىرىپ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ نقا قۇقىقتىق سارالاۋ جۇيەسىنە مىندەتتى گەندەرلىك-قۇقىقتىق ساراپتاۋدى جانە گەندەرلىك-قۇقىقتىق مونيتورينگى ەنگىزۋ ۋاقىت كەلدى.

ءبىرىنشى كەزەكتە, گەندەرلىك-قۇقىقتىق ساراپتاۋدى قازىرگى جۇزەگە اسىرىلاتىن عىلىمي قۇقىقتىق ساراپتامانىڭ شەڭبەرىندە ەنگىزۋ.
ياعني، وسى ساراپتامانىڭ ادىستەمەسىنە گەندەرلىك تەڭدىك بويىنشا سۇراقتار مەن ينديكاتورلاردى قوسۋ دۇرىس.

ەكىنشىدەن،  عىلىمي قۇقىقتىق ساراپشىلاردىڭ اراسىندا گەندەرلىك تەڭدىك بويىنشا قۇزىرلى ماماندار پۋلىن جاساقتاۋ.

ۇشىنشىدەن گەندەرلىك سالاسىنداعى بىلىكتىلىكتى ارتتىراتىن كۋرستارىن ۇيىمداستىرۋ.

ءتورتىنشى كەزەكتە، ءار مەملەكەتتىك ورگاندا، مەكەمە مەن ۇيىمداردا گەندەرلىك ىقپال ەتۋ باعالاۋدى جۇرگىزە الاتىن قۇزىرى بار مامان بولۋى كەرەك.

Abai.kz