Dýisenbi, 20 Mamyr 2024
Biylik 1478 0 pikir 30 Qarasha, 2023 saghat 19:18

Genderlik tendik boyynsha qúzyrly mamandar pulyn jasaqtau qajet - Ý. Shapaq

«AMANAT» Fraksiyasynyng deputaty Ý. Shapaq Premier-Ministrining orynbasary T. B. Dýisenovagha deputattyq saual joldady.

 «AMANAT» partiyasynyng «HALYQPEN BIRGE!» Saylaualdy baghdarlamasynda «... genderlik tendik qalyptastyru arqyly qogham teng qúqyq pen mýmkindik alanyna ainalugha tiyis» dep atap ótken.

Genderlik sayasat – ol erler men әielderding tendigine baghyttalghan memlekettik sheshim men sharalardyng jiyntyghy.

Qazaqstandaghy 2016 - 2030 arnalghan otbasylyq jәne genderlik sayasat tújyrymdamasynda biylik qúrylymdary, jeke jәne azamattyq sektor ókilderining genderlik tendik, saraptama jәne baghalau mәselelerindegi qúzyrettiligin arttyru keshendi genderlik tәsildi engizuding qisyndy buyny bolugha tiyis ekeni aiqyn kórsetilgen.

Tújyrymdamada genderlik tendik institutyn nyghaytu boyynsha memlekettik retteu jәne memlekettik jәne budjettik josparlau,  sonday-aq normativtik qúqyqtyq aktilerdi әzirleude genderlik yqpal etudi baghalaudy engizu kózdelgen. Búl mehanizm әste iske aspay otyr.

Qazaqstan BÚÚ-nyng Túraqty damu maqsattaryna qosylghan, ondaghy
17 maqsattyng 12-si genderlik-sezimtal bolyp tabylady.

2009 jyldan beri memleket pen qogham ómirining barlyq salalarynda erler men әielderding teng qúqyqtaryn jәne teng mýmkindikterin qamtamasyz etu, jynystyq belgisi boyynsha kemsitushilikke jol bermeu maqsatynda Qazaqstan Respublikasynyng erler men әielderding teng qúqyqtarynyn
jәne teng mýmkindikterining memlekettik kepildikteri turaly zang qabyldanghan.

Atalghan zang әzirlenip jatqan memlekettik jýieni josparlaudyng strategiyalyq baghdarlamalary, últtyq jobalar, memlekettik tújyrymdamalar memlekettik sayasattyng genderlik-sezimtaldyq jaqsartu qúraly genderlik tendik jәne teng mýmkindik túrghysynan  taldanugha shygharyludy talap etedi.  Dәl osy zang memlekettik biylik organdarda, mekemelerde genderlik tendikti kóteru sharalaryn aiqyndaydy.

Ókinishke oray, atalghan zang talaptary oryndalyp jatqan joq. Sebebi, qazirgi tanda qazaqstan qoghamyn dýrliktirip, halyqty ýreylendirip túrghan otbasylyq zorlyq-zombylyq, jynystyq qolsúqpaushylyq boyynsha búzushylyqtar, sayasy sheshim qabyldauda jynystyq diskriminasiya siyaqty genderlik-sezimtal súraqtardyng órshui dәlel.

Qazirgi tanda zang jobalaryna jasalynatyn mindetti ghylymy qúqyqtyq saraptamada genderlik tendik qúqyghyna núqsan keltiruge yqpal etetin sebepter men jaghdaylardyng boluyn aiqyndau turaly jalghyz súraq taldanady.

Qúrmetti әriptester! Mәjiliske kelip týsip jatqan barlyq zang jobalar boyynsha ghylymy qúqyqtyq saraptama qorytyndysynyng osy bóligin sýzgiden ótkizip shyqtym.

Barlyghynda jalghyz sóilem: genderlik tendik qúqyghyna núqsan keltiruge yqpal etetin sebepter men jaghdaylar anyqtalmady.

Demek, bizding ghylymy qauymdastyq qúramynda genderlik qúqyqtyq saraptama, genderlik taldau, genderlik bagha bere alatyn sarapshy bar ma, degen súraq tuyndaydy.

Al, memleketting strategiyalyq qújattargha, últtyq jobalargha, baghynyshty normativtik qúqyqtyq aktilerge mýlde genderlik taldau jasalmaydy.

Qoldanystaghy zandardan genderlik búzushylyqtar kezdesetin eki mysal keltireyin: Kәsipkerlik kodeksting 79-3-bapta halyqtyng әleumettik osal toptaryna belgili kómek qyzmetter kórsetiledi. Sonyng ishinde, otbasyn nyghaytugha, balalardyng otbasynda tәrbiyelenuin qamtamasyz etuge jәne ana men balany qoldaugha baghyttalghan psihologiyalyq-pedagogikalyq qyzmetterdi kórsetu kózdelgen. Demek, atalghan psihologiyalyq-pedagogikalyq qyzmet
«әke men balagha» kórsetilmeydi. Anasyz balasyn baghyp otyrghan әkeler qanshama! Konstitusiya boyynsha ana men әke jәne bala memleketting qorghauynda!!

Áke qúqyghy diskriminasiyagha úshyrady. Nemese Azamattyq prosestik kodeksting 305-baby. Zandyq manyzy bar faktilerdi anyqtau turaly isterding qatarynda «әke boludy tanu» bar. Eger balanyng biologiyalyq anasynyng qolynda dәiekteytin qújattyq dәlel bolmasa, әiel adamnyng qúqyghy diskriminasiyagha úshyraydy! Búl normagha «ana, әke boludy tanu»
dep jazylu kerek.

Qúrmetti Tamara Bosymbekqyzy! Zang jobalaryna ghylymy saraptama jasalatyn bolsa, qoldanystaghy zandargha qúqyqtyq monitoringi jasalady.

Sonymen qatar, jogharyda atalghan zang talabyna sәikes әielder
men erkekterding qúqyqtary, mindetteri, jauapkershiligi, mýmkindigi,
teng seriktestigi jәne teng mәndi nәtiyje kórsetuin qatang saqtau, genderlik diskriminasiyany boldyrmau túrghydan taldau, baghalau qajettiligi bar,
ol monitoring jasaghan kezde eskerilui әbden qajet.

Taghy da bir aita ketetin jәit, memlekettik úiymdarda jәne jergilikti ózin-ózi basqaru organdarynda әzirlenip, qabyldanyp jatqan qaulylar men búiryqtar, sheshimder adamnyng qúqyqtaryn tikeley nemese janama qozghaytyn bolsa, genderlik tendikti saqtau  maqsatynda  aldyn-ala genderlik yqpal
etu
taldau jasalu kerek.

Sondyqtan әr memlekettik organda, mekeme men úiymdarda genderlik yqpal etu baghalaudy jýrgize alatyn qúzyry bar maman nemese genderlik tendik boyynsha qúzyrly mamandar toby bolghany abzal.

Jogharyda aitylghandardy eskere otyryp, Qazaqstan Respublikasynyng NQA qúqyqtyq saralau jýiesine mindetti genderlik-qúqyqtyq saraptaudy jәne genderlik-qúqyqtyq monitoringi engizu uaqyt keldi.

Birinshi kezekte, genderlik-qúqyqtyq saraptaudy qazirgi jýzege asyrylatyn ghylymy qúqyqtyq saraptamanyng shenberinde engizu.
Yaghni, osy saraptamanyng әdistemesine genderlik tendik boyynsha súraqtar men indikatorlardy qosu dúrys.

Ekinshiden,  ghylymy qúqyqtyq sarapshylardyng arasynda genderlik tendik boyynsha qúzyrly mamandar pulyn jasaqtau.

Ýshinshiden genderlik salasyndaghy biliktilikti arttyratyn kurstaryn úiymdastyru.

Tórtinshi kezekte, әr memlekettik organda, mekeme men úiymdarda genderlik yqpal etu baghalaudy jýrgize alatyn qúzyry bar maman boluy kerek.

Abai.kz

0 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 2172
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 2572
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 2458
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 1672