كەشىرىڭدەر كەڭ پەيىلدى پىشىندە:

جۇرگەنىمدى وسى بايتاق وڭىردە!

كەشىرىڭدەر

ءدال وسىلاي بولعاندىعىم ءۇشىن دە،

كەلگەنىمدى ومىرگە...

كەشىرىڭدەر

سۇيگەنىمدى ورتەنىپ،

كۇتىپ جەلدىڭ وكپەگىن.

تۇككە تۇرماس ءبىر ىستەرگە تەر توگىپ،

ءومىرىمنىڭ وتكەنىن...

كەشىرىڭدەر

جاقسى كورسەم ءبارىڭدى،

كورگىم كەلىپ  بيىكتەن.

سودان كەيىن ورتەپ الىپ بارىمدى،

جەر تىرناسام  كۇيىكتەن.

كەشىرىڭدەر

سەنگەنىمدى سەبەپسىز،

جارقىراعان باعىمدى.

توزىپ بىتكەن  زاتتارىڭداي، كەرەكسىز

لاقتىرىلعان شاعىمدى.

كەشىرىڭدەر

قۇرمەتسىزدىڭ قۋلىعىن

دەر كەزىندە ۇقپاسام.

قىرىق تەسىك بولسا داعى سۋلىعىم،

قاباعىمدى شىتپاسام.

كەشىرىڭدەر

تۇسىنبەسەم ءبىرىڭدى،

كوڭىلىمنىڭ قالعانىن.

كەشىرىڭدەر

كەشىرىڭدەر كەڭ پەيىلدى پىشىندە:

جۇرگەنىمدى وسى بايتاق وڭىردە!

كەشىرىڭدەر

ءدال وسىلاي بولعاندىعىم ءۇشىن دە،

كەلگەنىمدى ومىرگە...

كەشىرىڭدەر

سۇيگەنىمدى ورتەنىپ،

كۇتىپ جەلدىڭ وكپەگىن.

تۇككە تۇرماس ءبىر ىستەرگە تەر توگىپ،

ءومىرىمنىڭ وتكەنىن...

كەشىرىڭدەر

جاقسى كورسەم ءبارىڭدى،

كورگىم كەلىپ  بيىكتەن.

سودان كەيىن ورتەپ الىپ بارىمدى،

جەر تىرناسام  كۇيىكتەن.

كەشىرىڭدەر

سەنگەنىمدى سەبەپسىز،

جارقىراعان باعىمدى.

توزىپ بىتكەن  زاتتارىڭداي، كەرەكسىز

لاقتىرىلعان شاعىمدى.

كەشىرىڭدەر

قۇرمەتسىزدىڭ قۋلىعىن

دەر كەزىندە ۇقپاسام.

قىرىق تەسىك بولسا داعى سۋلىعىم،

قاباعىمدى شىتپاسام.

كەشىرىڭدەر

تۇسىنبەسەم ءبىرىڭدى،

كوڭىلىمنىڭ قالعانىن.

كەشىرىڭدەر

جۇرەگىمدى، جىرىمدى

جانە ولاردىڭ ارمانىن...

كەشىرىڭدەر

وزگەشەلەۋ تۇسىنىك،

وڭگە اينالماس ءتۇسىمدى.

وڭىپ كەتكەن كويلەگىمدى - ءتۇسى ۇمىت،

ماعىناسىز ءىسىمدى...

كەشىرىڭدەر

كۇتكەنىمدى ۇگىلىپ،

كەزدەرىمدى جاڭىلعان.

كوز جاسىمدى -

شىعا الماعان تىعىلىپ،

جۇرەگىمە اعىلعان...

كەشىرىڭدەر

جاسىرىلعان جارامدى -

ەشقاشان دا تاڭباعان.

كەشىرىڭدەر قولىمداعى قالامدى -

قۇمارى ءبىر قانباعان.

كەشىرىڭدەر كىتابىمدى بىتەتىن -

ايتا الماستان ءبىر شىنىن.

كەشىرىڭدەر كەرەمەتتەر كۇتەتىن

جۇرەگىمنىڭ ءدۇرسىلىن...

كەشىرىڭدەر

وسىناۋ ءبىر ادامدى -

جاعدايى جوق بەلسەنەر.

كەشىرىڭدەر يەن قالعان جاعامدى

قولدارىڭنان كەلسە ەگەر...

كەشىرىڭدەر

جازىلماعان ءسوزىمدى،

ءوزىمدى دە  ءالى امان.

كەشىرىڭدەر مەنىڭ عاشىق كوزىمدى -

وزدەرىڭە قاراعان...

 

***

وياتپا سەن مەنى، قالعىسام،

وزگەگە ەلىكتەپ، وزگەرمە.

ىزدەمە بەكەرگە، قاڭعىسام،

جوعالعىم كەلەتىن كەزدەردە.

 

تاڭ بولىپ كۇتىپ ال كەشكىرسەم،

ءان بولىپ، جانىمدى جەلبىرەت.

جاڭا ايداي جارقىرات ەسكىرسەم،

قينالما «قايتەمىن ەندى؟» دەپ...

 

باسقا ءبىر الەمدە تۇراقتا،

كوزدەرىڭ باقىتقا شولدەسە.

سەن مەنى ۇمىتپا بىراق تا،

ءوزىڭدى ۇمىتقىڭ كەلمەسە...

 

ەشقانداي اعىنعا قوسىلماي،

تاڭدانبا بارىنەن سىرت قالسام.

ەشقاشان جوعالماس دوسىمداي

جەر بولىپ كۇتىپ ال بۇلتتانسام.

 

اياما اداسىپ، قاعىنسام،

سەن مەنى سوكپەيتىن شىعارسىڭ؟

مىڭ جىلدار وتكەن سوڭ تابىلسام،

قاعازدان بارلىعىن ۇعارسىڭ...

 

تۇسىنبە تويلاردا بولماسام،

جانە دە جولىمدى جۇرىلگەن.

ءبىر كۇنى كەۋدەڭە ورناسام

جاڭبىردان كەيىنگى جىرىممەن...

 

***

قاشايىقشى بارلىق قيىن سۇراقتان،

قيشى ماعان ۇيقىڭدى.

قاراشى، اناۋ بالاعىنان كىرى  اققان

قالا قانداي سۇيكىمدى!

 

قاشايىقشى، ايدالاعا، اداسىپ،

اشايىقشى باسقا الەمنىڭ ەسىگىن.

ەشكىم ءبىزدى ىزدەمەسىن جانى اشىپ،

ەشكىم بىزدەن سۇراماسىن كەشىرىم...

 

ءوتىپ جاتقان كۇنىمىزدىڭ كوبى ولەڭ -

جىلىستايىق اقىرىن.

ەشكىم بىزگە قاراپ تۇرىپ توبەدەن،

لاقتىرماسىن اقىلىن.

 

ەشبىر ادام اياماسىن بىزدەردى -

سەنگەندەرى ساتتى دەپ.

وشىرەيىك بار ازاپتى ىزدەردى،

باسقالارعا باق تىلەپ.

 

قاشايىقشى، قۇداي ءۇشىن، ەرىنبە.

ءجۇرىپ تۇر ما كولىگىڭ؟

الدە مەنى قۇتقارۋعا سەنىڭ دە

شاپپاي تۇر ما كوڭىلىڭ؟!

 

***

قانداي قىزىق كوكتەممەنەن كەزدەسكەن -

باقىتتان جىلاعان.

كۇرسىندىرىپ، كۇز كەلگەنىن سەزبەستەن،

كۇنگە ۇناعان...

 

قانداي قىزىق كوكتەممەنەن كەزدەسكەن -

قيماي قاراسقان.

اقىل-ويدىڭ نۋ ورمانىن كەزبەستەن،

اداسقان...

 

قانداي قىزىق ورامالمەن كەزدەسكەن -

سۇرتكەن كوزىڭدى.

ءھام شىعارۋ ەرتەڭ ەرەر ءسوزدى ەستەن

جانە ءوزىڭدى.

 

قانداي قىزىق ورىندىقپەن كەزدەسكەن -

تەڭىزگە قاراعان.

تىرشىلىكتىڭ تىزىمىنە ەنبەستەن،

ساعات ساناعان...

 

قانداي قىزىق اعىنمەنەن كەزدەسكەن -

الىس سۇيرەگەن.

بەرەكەسىز دۇنيەدەن بەزبەستەن،

قايتا بيلەگەن.

 

قانداي قىزىق جاپىراقپەن كەزدەسكەن -

جاڭا تاڭى اتقان.

كوشەلەردە كۇندىز-ءتۇنى كوز كوشكەن

كۇلىپ باراتقان...

 

قانداي قىزىق قىزعالداقپەن كەزدەسكەن -

ساعان تەرىلگەن.

سودان كەيىن سامال جەلگە جولدا ەسكەن

جاقسى كورىلگەن.

 

قانداي قىزىق تەڭىزبەنەن كەزدەسكەن -

تۇزدى سۋ العان.

ەشكىمگە دە، ەشتەڭەگە سەنبەستەن،

قۋانعان...

 

***

ىشىندە ارمان-اعىستىڭ

بۇزىلدى جۇرەك جولدارى.

دوسسىز ومىرمەن تانىستىم -

سۇپ-سۋىق ەكەن قولدارى.

 

قۋانىپ ءجۇرىپ، قۇلادىم،

قار جاۋعان قالا تاعى كىر.

دوسسىز ومىرگە ۇنادىم،

ال ەندى ماعان   ءبارىبىر...

 

بارىڭنەن ەندى الىسپىن،

الىستاي تۇسەم بۇل ءتۇنى.

دوسسىز ومىرمەن تانىستىم،

ءتۇرىمىز قانداي كۇلكىلى!

 

ەشكىمدى ەندى توسپاسپىن،

ۇمىتىپ كەتىپ جۇرمەسەم.

دوسسىز ومىرمەن دوستاستىم،

جاعدايىم وسى، بىلمەسەڭ.

 

ارمانداپ ءجۇرىپ، اداستىم،

جولىمدى تاپتىم قالايدا.

دوسسىز ومىرمەن جاراستىم،

كەلمەشى مۇندا، جاراي ما؟..

 

***

تەك قانا ءسىزدى ويلاۋمەن جالعاندى ءانىم،

كوزىمنىڭ جاڭبىرىنا تولى ۋىسىم.

تاعى ءبىر اۋىرسام دەپ ارماندادىم -

ءسىزدى ءبىر كورۋ ءۇشىن...

 

تاعى ءبىر كورسەم دەدىم، تالماي جۇرەك -

ارماننىڭ مۇنارلانعان كورىنىسىن،

كوڭىلىم كوشەلەردى شارلايدى كەپ

ءسىزدى ءبىر كورۋ ءۇشىن.

 

قۋانىپ،  قىزىق  ءومىر سۇرە المادىم،

بيىككە شاقىرمادى مەنى قۇسىم.

نە ىستەۋگە بولاتىنىن بىلە المادىم

ءسىزدى ءبىر كورۋ ءۇشىن...

 

***

ءسىزدى عانا كۇتىپ ءجۇر ەم، تابا الماي،

ءبىر كۇنى كەپ، شىراعىمدى جاعارداي.

ءسىزدى كۇتتىم قارا جولعا قادالىپ،

قاناتىمدى قاعا الماي.

 

ءسىزدى كۇتتىم كۇزدىڭ كۇرەڭ باعىنداي،

ءسىزدى كۇتتىم حاننىڭ التىن تاعىنداي.

كۇننەن تامعان كۇمىس تامشى سەكىلدى -

ءسىزدى كۇتتىم بۇلدىراعان ساعىمداي.

 

ءسىزدى كۇتتىم جاۋىن كۇتكەن دالاداي،

ءسىزدى كۇتتىم ءتاتتى ىزدەگەن بالاداي.

ۇمىتا الماي ۇزاق ءجۇردىم كوشەدە،

اياعىمنىڭ تالعانىنا قاراماي.

 

كۇتۋمەنەن قۇلادى كۇن، اتىپ تاڭ،

ءسىزدى كۇتتىم ءبولىپ الىپ ۋاقىتتان.

قاسىڭىزعا ەرىپ كەلگەن انا ايەل

قالاي ولمەي، شىداپ وتىر باقىتتان...

 

***

تامشىلار، تامشىلار...

تامشىلار ءان شىعار

اسپاننىڭ جۇرەگىنەن تامىپ تۇرعان؟!

تامشىلار، تامشىلار...

تامشىلار جان شىعار

بيىكتە تۇرا بەرۋ جالىقتىرعان؟!

 

تامشىلار، تامشىلار...

تامشىلار شۋ شىعار

سىتىرلاپ قارا تۇنمەن ايتىساتىن؟!

تامشىلار، تامشىلار...

تامشىلار بۋ شىعار

قىزىل كۇن ءبىر قاراسا، قايتا ۇشاتىن؟!

 

تامشىلار، تامشىلار...

تامشىلار ءسوز شىعار

اسپاننان اعىپ تۇرعان؟!

تامشىلار، تامشىلار...

تامشىلار كوز شىعار

قارا جەر زارىقتىرعان؟!

 

تامشىلار، تامشىلار...

تامشىلار بي شىعار

ىرعاعى ەگىز مەنىڭ جۇرەگىممەن؟!

تامشىلار، تامشىلار...

تامشىلار سىي شىعار - ماعان جىبەرىلگەن؟!

 

تامشىلار، تامشىلار...

تامشىلار جول شىعار -

ءبىر-اق باعىتى بار؟!

تامشىلار، تامشىلار...

تامشىلار كول شىعار

كوكتەن اعىتىلار؟!

 

تامشىلار، تامشىلار...قامشىلار -

جەردى سابالاعان.

تامشىلار - اڭشىلار... مەنى قامالاعان...

 

كۇن

1.

ساۋلەڭ - رەڭىمدە،

نۇرعا تولى - ۋىسىم.

كەلدىم بۇل ومىرگە

سەنى كورۋ ءۇشىن.

 

كوپتىڭ ءبىرى دەرسىڭ،

كەلدىم كۇيۋ ءۇشىن.

كەلدىم، ۇلى كورشىم،

سەنى ءسۇيۋ ءۇشىن!

 

كەلدىم جايلانۋعا -

ۇزاق كۇتكەنىمە.

ماڭگى بايلانۋعا

قىزىل جىپتەرىڭە.

 

كەلدىم ءۇمىت تاعىپ،

التىن كەيىپكەرگە.

ال، ءتۇن قۇلىپتالىپ،

قالسىن سەيفتەردە...

 

2.

بەلگىلى سەنەن بەزبەسىم،

بەلگىسىز كەيدە جوق-بارىم.

جەردەگى مۇڭدى كوزدەسىن

سامساعان ساۋلە-وقتارىڭ.

 

مەيىرىم عانا وزارداي

ومىردە مىناۋ كىل جارىس.

جۇزىڭنەن سەنىڭ كوز الماي،

قاراعان مەن ءبىر - كۇنباعىس...

 

الىسقا جەتەر  ءبىر ءۇنمىن،

الاۋلا جۇرەك   تورىندە -

ادالدىق   جايلى جىرىمنىڭ

ەڭ عاجاپ دەگەن جەرىندە!

 

جەتەسىڭ جالعىز بارىنە،

امان بول باقىت - وت دەمى.

ماحاببات  جايلى انىمە

قايىرما بولىپ كوكتەگى...

***

تابىلماسا، تابىلماسىن كەرەگىم،

قانداي قىزىق جوعالعاندى ىزدەمەك!

«مەن ءبارىبىر باقىتتىمىن!» دەپ ەدىم،

قۇستار ايتتى: «باقىتتىمىز ءبىز دە» دەپ...

 

ورىندالماي قويسىن مەيلى ويداعىم،

وتىرايىن وزىمە ءوزىم كۇلكىم كەپ.

گۇلدەر تويلاپ الدى داعى تويلارىن،

سودان كەيىن ءولىپ جاتتى بىرتىندەپ...

 

***

 

اسىلىنان جەرىنىپ،

ايدالاعا انتالاپ.

قۋ كەڭىردەك ەمىنىپ،

ەكى كوزى قانتالاپ.

ادال كورسە، جاڭقالاپ،

ارام كورسە القالاپ،

كۇننىڭ كوزى جارق ەتسە،

قول جەتكەنشە قالقالاپ...

ءوزى وتىرعان اعاشتىڭ

ءتۇبىن كەسىپ، بالتالاپ...

ءبىر جىندىعا مىڭ جىندى

جيىپ بەرگەن شارتاراپ

قاي بەتىمەن بۇلاردى

كوتەرىپ ءجۇر ارقالاپ؟!

...كورسوقىرعا قور بولعان قايران ءبىزدىڭ نار تالاپ...

 

الاقانعا تۇكىرىپ،

ءبىرىن ءبىرى قاۋمالاپ.

سۋجىلانداي سۋماڭداپ،

پايدا كورسە، ساۋمالاپ.

قوقيلانعان بولادى

جان-جاعىنان جاۋ قاراپ.

جامان-جۇتىق شىرىگىن

تاراتىپ ءجۇر ساۋدالاپ.

«بيىگىڭنەن اداسىپ، اق قاناتىم،  تالمالاپ»،

اراسىندا جۇرەرسىڭ امالسىزدان اللالاپ.

 

ءبىر-بىرىنە ءسۇيىنىپ،

ءبىر-بىرىنە ءيىلىپ،

بارلىعى ءبىر بالشىقتان جاسالعانداي قۇيىلىپ.

قىزىل-جاسىل كيىنىپ،

بىلگەنىمسىپ بۇيىرىپ،

ۇرگەنىمسىپ، ءۇيىلىپ،

قۇمنان اسقار تاۋ بولماس قانشا جەردەن جيىلىپ.

 

نادان شىقسا توبەگە، قۇتىرادى مىڭ نادان.

نادانداردان تۇراتىن سياقتانىپ بۇل عالام.

ءومىر سوندا وسىلاي وتەر مە ەكەن زىرلاعان -

بالەكەتتەن ارىلماي جۇرەگىمدى تىرناعان...

 

*        *        *

ءسىڭىرىپ جەردەن جىلۋ، كوكتەن كورىك،

تابىلماي كوڭىلىمە جەتكەن كولىك.

كەۋدەمە قاراتورعاي ۇيا سالسا،

جەم بەرىپ، اسىرادىڭ كوكتەم بولىپ.

 

سوزدەرى ءسوز عانا ەمەس،

ساز سياقتى.

ءوزىڭسىز جەردىڭ بەتى تاز سياقتى.

جايقالتتىڭ، جاساندىردىڭ، جارىلقادىڭ

جالعانعا جاقسى قوناق - جاز سياقتى.

 

جاپىراق قاشقان قالا ءتۇز سياقتى،

ەستەگىم - ەرتەڭ قاتار مۇز سياقتى.

قايىرىمسىز قارا جەل بوپ سابالادىڭ

قارعالار عانا قالعان كۇز سياقتى.

 

جاقسى كەز جانىڭدى اربار ءتۇس سياقتى،

جىلىنى جانى سۇيەر قۇس سياقتى.

بولماسىن اياعى جوق ءىس سياقتى -

قاتىرساڭ، قاتىرا عوي قىس سياقتى...

 

*        *        *

 

ءتورت جاعىمنان سەنى عانا كورەمىن،

كورەمىن دە ۇمىتامىن سور ەلىن.

ساياسىنا جۇرت تىعىلعان تەرەگىم،

قىسقا كۇندە قىرىق قۇبىلعان كەرەگىم...

 

مىنا كۇندە سۇيەر مەندەي كىمدى كىم؟

سەندەي جارىق ەتە الادى ءتۇندى كىم...

سەن دەگەندە شولگە اينالار ىندىنىم،

وتىرىكتى كوپ ايتاتىن شىندىعىم.

 

سەن كورىنسەڭ، قۋانىشتا ولشەم جوق،

ۇرانىم دا، جىر-ءانىم دە سەن، سەن بوپ.

باقىتتىمىن،

ال، سەن كىمسىڭ؟

بىلمەيمىن.

ارماندايمىن سونى بىلمەي ولسەم دەپ.

 

*        *        *

تىرس-تىرس، تىرس تىرس...

تەرەزەمدى جاڭبىر قاعادى،

تىرس-تىرس، تىرس-تىرس....

تاعى مەنى تابادى.

تىرس-تىرس، تىرس-تىرس،

تىنىشتىق بەر شامالى.

تىرس-تىرس، تىرس-تىرس...

سونىڭ ءبارى قالادى.

 

تىرس-تىرس، تىرس-تىرس...

كوك اسپاننىڭ بولشەگى

ۇزىلەدى، كوڭىلىممەن كورشى ەدى.

كىمگە كەرەك ءومىرىڭنىڭ ولشەمى؟

كىمگە كەرەك يەگىڭنىڭ كەمسەڭى؟..

 

تىرس-تىرس، تىرس-تىرس...

مەن دە سەندەي اعىلدىم،

بۇل ءومىردى سۇرمەگەندەي ساعىندىم.

تىرس-تىرس، تىرس-تىرس...

تار بەسىككە تاڭىلدىم،

اسپان ەدىم،

جازدى كۇتىپ، جاڭىلدىم.

 

تىرس-تىرس، تىرس-تىرس...

ساعان نەسىن اقتالام،

سىرىمدى ايتىپ سىرتتاعىعا جاقپاعان....

تىرس-تىرس، تىرس-تىرس،

سەن - ءسوزىمسىڭ تاپپاعان -

قارا قىستىڭ كوز جاسىنداي قاتپاعان.

 

تىرس-تىرس، تىرس-تىرس.

تىرسىلداي بەر ەندەشە!

سۋىتسا دا قاتا الماعام مەن كەشە.

تىرس-تىرس، تىرس-تىرس...

تىرسىلداماي قايتەسىڭ

مۇزعا اينالۋ قولىڭنان ەش كەلمەسە.

تىرس-تىرس، تىرس-تىرس...

 

*       *        *

وكىندى گۇلىم، وكىندى -

بۇرشىگىن ەندى اشا الماي.

كەشىككەن ۇشاق سەكىلدى

اۋا رايىنان اسا الماي.

 

سەكەمشىل كوڭىل سىر بەرەر،

تۇرعىزار ءۇمىت قۇلاساڭ.

كەشىككەن ۇشاق ءبىر كەلەر

كۇتۋگە ونى شىداساڭ...

 

سول كۇننەن قايدا ءجۇر دەرەك؟..

جان بار ما ونى ەسىتكەن؟!

گۇلدەردىڭ ءجونى ءبىر بولەك -

كوكتەمى ماڭگى كەشىككەن.

 

قىزادى ناننىڭ كۇرەسى،

سەنىسەر جاندار سەلدىرەپ.

كوزىمنىڭ كوركەم ۇلەسى

قارايدى ماعان مولدىرەپ.

 

بىتپەدى قىزىق ءتۇس ءالى،

اسىقپاي مەن دە كەتەم دەپ.

جانىمنىڭ جالعىز ۇشاعى

كەشىكپەي ۇشسا ەكەن تەك.

 

*        *        *

ءومىرىم جۇرت بىلمەيتىن ءان سياقتى -

ەشقاشان ايتا المايتىن.

جاقسىنىڭ ءبىر كۇلگەنى تاڭ سياقتى -

كوزسىزگە بايقالمايتىن.

رەنىش ايناداعى شاڭ سياقتى

بەتىڭدى جاۋىپ تۇرعان.

جۇرەگىم كەۋدەمدەگى حان سياقتى -

كەي كەزدە جالىقتىرعان.

ولەڭىم قىپ-قىزىل ءبىر قان سياقتى

جانىمنان تامىپ تۇرعان...

 

*        *        *

توڭدى جانىم - جاپىراق،

اعاش-ءتانىم اڭىرىپ تۇر، اقىماق.

كۇننىڭ كوزى ۇيقىلى -

اندا-ساندا اشىلعانمەن باقىلاپ...

 

ءومىر دەگەن - ۇڭگىرلەرگە ءۇڭىلۋ،

سودان كەيىن ءتۇڭىلۋ!

 

توڭىپ تۇرىپ، جىلىندىم،

كۇلىپ تۇرىپ، ءبۇلىندىم.

ۇرىنباسقا ۇرىندىم.

جاپىراعىم - جانىمدى قورعالاپ،

قارا ءتۇننىڭ كوزىنەن سورعالاپ

كەلە جاتقان ءبىر ولەڭ...

(جالعاسى بار)

Abai.kz