قازاقستانداعى وبلىس باسقارعان جالعىز ايەل اكىم گۇلشارا ابدىقالىقوۆا قىزمەتىنەن بوساتىلدى. ونىڭ ورنىنا قىزىلوردا وبلىسىنىڭ اكىمى بولىپ نۇرلىبەك نالىباەۆ تاعايىندالدى.

گۇلشارا ابدىقالىقوۆا تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ تاريحىنداعى العاشقى جانە جالعىز ايەلدەن سايلانعان اكىم بولدى. ول ەڭبەك جولىن 1987-1994 جىلدارى قىزىلوردا وبلىستىق حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ باسقارماسىنىڭ اعا مامانى، ءبولىم باستىعى بولىپ باستاعان. ەكى رەت قر ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ ۆيتسە-ءمينيسترى بولىپ، 2009-2012 جىلدارى قر ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ ءمينيسترى بولىپ سايلاندى.

ابدىقالىقوۆا 2013 جىلعى 28 قاراشادا قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى بولىپ تاعايىندالدى. 2014 جىلعى قاراشادان 2019 جىلعى اقپانعا دەيىن  مەملەكەتتىك حاتشى بولدى. 2019 جىلعى اقپان-تامىز ارالىعىندا قر پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى بولىپ قايتا تاعايىندالدى. 2019-2020 جىلدارى ءماجىلىس دەپۋتاتى، الەۋمەتتىك-مادەني دامۋ كوميتەتىنىڭ توراعاسى قىزمەتىن اتقاردى.

2020 جىلدىڭ ناۋرىزىنان 2022 جىلدىڭ ساۋىرىنە دەيىن قىزىلوردا وبلىسىنىڭ اكىمى بولدى.

گۇلشارا ابدىقالىقوۆا قىزىلوردا وبلىسىن باسقارىپ تۇرعاندا نەسىمەن ەستە قالدى؟

«حاننىڭ قىزى» دەگەن ات الدى

2020 جىلدىڭ شىلدە ايىندا قىزىلوردا وبلىسى اكىمى گۇلشارا ابدىقالىقوۆا جاڭاقورعان اۋدانىنا ءىس-ساپارمەن كەلگەن بولاتىن. سول كەزدە كوپبالالى انا، قوعام بەلسەندىسى ساندۋعاش تۇرلىبەكوۆا پوليتسيا «وبلىس اكىمى كەلدى» دەپ جولدى جاپقانىن ايتقان ۆيدەوسىن الەۋمەتتىك جەلىگە جاريالادى. اۋداندىق اۋرۋحانانى ارالاپ شىعىپ كەلە جاتقان اكىمگە: «بولنيتساعا كەلە جاتىر دەپ مارشرۋتتى توقتاتىپ، جولدى جاۋىپ تاستادى. ءسىز الدە حاننىڭ قىزىسىز با؟ حالىقتى نەگە قورلايسىزدار؟ كەلە سالىپ اشەيىن كەتەسىزدەر، حالىقپەن بىرگە ەمەسسىزدەر، – دەدى تۇرلىبەكوۆا. كەيىن ەكس-اكىم بۇل جاعدايعا بايلانىستى ءوز جاۋابىن بەردى. ونىڭ ايتۋىنشا، بۇل ۋچاسكەلىك پوليتسيانىڭ ءىس-ارەكەتى بولعان.

«مەن جولدى جابۋعا تاپسىرما بەرگەن جوقپىن. اۋدان اكىمى دە جولدى جابۋعا تاپسىرما بەرگەن جوق. ىشكى ىستەر ءبولىمىنىڭ باسشىسى دا ونداي تاپسىرما بەرمەگەن. سول جەردەگى ۋچاسكەلىك پوليتسيانىڭ تاپسىرماسى بولسا، cولاردىڭ ءىس-ارەكەتى بولسا، وندا مەن وبلىستىق پوليتسيا دەپارتامەنتىنە تاپسىرما بەردىم»، – دەدى گۇلشارا ابدىحالىقوۆا.

وسى وقيعادان كەيىن ساندۋعاش تۇرلىبەكوۆا ابدىقالىقوۆانىڭ جەكە قابىلداۋىندا بولىپ، جەكە باسىنىڭ جانە باسقا دا تۇرعىنداردىڭ تۇيتكىلدى ماسەلەسى تۋرالى ايتقان.

قاتە قويىلعان شاحمات تاستارى

2021 جىلى وبلىس ەكس-اكىمىنىڭ اتىن شىعارعان تاعى ءبىر قولايسىز جاعداي بولدى. بىلتىر شيەلى اۋدانىنا قاراستى نارتاي اۋىلىنداعى جاڭا سپورت كەشەنى اشىلعان. اشىلۋ سالتاناتىنا بارعان بۇرىنعى اكىمنىڭ جۇمىس ساپارى كەزىندە تۇسىرىلگەن سۋرەتى الەۋمەتتىك جەلى قولدانۋشىلارىن تاڭعالدىرىپ، ءتۇرلى پىكىردىڭ استىندا قالدى. سۋرەتتە شاحمات ويناپ جاتقان بالالاردى ەكس-اكىم باقىلاپ تۇر، الايدا شاحمات تاقتاسىنداعى تاستار قالاي بولسا سولاي قويىلىپ، رەتىن جوعالتقان. الەۋمەتتىك جەلى قولدانۋشىلارى مۇنداي كورىنىستى كوزبوياۋشىلىق ءۇشىن تۇسىرىلگەن سۋرەت دەپ باعالاعان. سۋرەتتى تۇسىرگەن ءباسپاسوز قىزمەتى ەشقانداي تۇسىنىك بەرمەسە دە، شيەلى اۋداندىق سپورت ءبولىمىنىڭ باسشىسى ناريمان ساپارباي: «بۇل جەردە ەشقانداي جارىس بولعان جوق. جەتكىنشەكتەر ەندى عانا كەلىپ شاحماتتى ۇيرەنىپ جاتقان. كوزبوياۋشىلىق نەمەسە باسقا دا سەبەپتەر بار دەپ ايتپايمىز»، - دەپ تۇسىنىكتەمە بەرگەن.

جاڭادان اشىلعان سپورت كەشەنىنىڭ ديرەكتورى جارقىنبەك ەسەنبايۇلى دا ارىپتەسىن قولداپ: «اۋىلىمىزدىڭ بالالارى كەلىپ، شاحمات فيگۋرالارىنىڭ ورنالاسۋى جانە شاحماتتى قالاي وينايتىنى تۋرالى سۇراپ وتىرعان بولاتىن. وبلىس اكىمى بىزگە شاحمات فيگۋرالارىنىڭ دۇرىس ورنالاسپاعانىن اتاپ ءوتتى. بالالاردىڭ بۇگىننەن باستاپ سپورت كەشەنىنە كەلىپ، شاحمات ۇيرەنۋ ءۇشىن ساباق الىپ جاتقانىن ايتتىم»، –  دەگەن بولاتىن.

ابدىقالىقوۆانىڭ «سەنىمدى سەرىگى»

اكىمنىڭ «سەنىمدى سەرىگى» دەگەن لاقاپ ات العان – گۇلشارا ابدىقالىقوۆانىڭ يدەولوگ ورىنباسارى سەرىك احمەت بولاتىن. قىزىلوردا وبلىسى سپورت باسقارماسىنىڭ باسشىسىنا 2021 جىلى قىركۇيەكتىڭ اياعىندا جەمقورلىققا قاتىسى بار دەگەن كۇدىكپەن تەرگەۋ جۇرگىزىلدى. ال، مادەنيەت باسقارماسى باسشىسىنىڭ پارا العانى سوتتا دالەلدەنىپ، 20 ميلليون تەڭگە ايىپپۇل تولەۋگە مىندەتتەلدى. بۇل ەكى باسقارما دا سەرىك احمەتتىڭ باسشىلىعىنا كىرەدى. زاڭ بويىنشا قىزمەتكەردىڭ جەمقورلىققا قاتىسى بولسا، ونىڭ باسشىسى وتستاۆكاعا ارىز بەرۋى كەرەك. الايدا گۇلشارا ابدىقالىقوۆا بۇل ىستە اسىعىستىق تانىتپادى.

«مەندە زاڭ بويىنشا ءبىر اي ۋاقىت بار. بۇل ادامنىڭ تاعدىرى. سوندىقتان جەتى رەت ويلانىپ شەشىم قابىلداۋىم كەرەك»، - دەدى ول. ەكس-اكىم بۇل سوزدەرىن ەكى اي بۇرىنعى نۇر-سۇلتان قالاسىندا جۋرناليستەرگە ەسەپ بەرۋ كەزىندە ايتقان بولىپ شىقتى. وسىلايشا ەل-جۇرت بىرنەشە ايدان كەيىن عانا سەرىك احمەتتىڭ وتستاۆكاسى تۋرالى ەستيدى.

2022 جىلى 25 اقپاندا قىزىلوردا وبلىسى اكىمىنىڭ بۇرىنعى ورىنباسارى سەرىك احمەت باسقا قىزمەتكە اۋىسۋىنا بايلانىستى قىزمەتىنەن كەتكەنىن ءوزىنىڭ Facebook-تەگى پاراقشاسىندا جازدى.

«ءاربىر ءىستىڭ باسى مەن ورتاسى جانە سوڭى بولادى. ەكى جىلداي قىزىلوردادا جۇمىس ىستەدىم. وسى ۋاقىت ىشىندە مەن ءوزىمنىڭ بارلىق ءبىلىمىمدى، تاجىريبەمدى، كۇش-جىگەرىمدى جوعارى مەملەكەتتىك قىزمەتكە جۇمسادىم. ءوڭىردىڭ ىشكى ساياساتى مەن قوعامدىق-ساياسي باعىتىن جۇزەگە اسىرۋ بويىنشا اۋقىمدى مىندەت قويىلدى. وڭىردە ءتىل تازالىعىن، باي مادەنيەتتى جانە ەلىمىزدىڭ ەجەلگى تاريحىن ساقتاۋ، ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى جاڭعىرتۋ ماقساتىندا «سىر ەلى» مەگاجوباسى ىسكە قوسىلدى. ونىڭ اياسىندا «سىر-الاشتىڭ اناسى» كىتابى، «سىر ءوڭىرى» فولكلورلىق ونەر انتولوگياسىنىڭ ءبىرىنشى تومى «جانقوجا باتىر»، «سىر جۋرناليستيكاسىنىڭ تاريحى» كىتاپتارىنىڭ 5 تومدىعى جانە ت. ب. جارىق كوردى. سىر وڭىرىندە العاش رەت «اباي» وپەراسى قويىلدى، بىرنەشە رەسپۋبليكالىق اقىندار ايتىسى، جىرشى-جىراۋلار بايقاۋى ۇيىمداستىرىلدى. وسىنىڭ ءبارىن ءبىز ءوڭىر تۇرعىندارىنىڭ ۇلكەن قولداۋىنىڭ ارقاسىندا جۇزەگە اسىرا الدىق دەپ سەنەمىن. مەن ءۇشىن تۋعان قىزىلوردا وبلىسىنىڭ يگىلىگى ءۇشىن سىزدەرمەن بىرگە جۇمىس ىستەۋ ۇلكەن مارتەبە بولدى. راحمەت سىزدەرگە!»، - دەدى ول.

سەرىك احمەت گۇلشارا ابدىقالىقوۆا ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ ءمينيسترى بولعان ۋاقىتتا ۆيتسە-مينيستر قىزمەتىن اتقارعان.

اتقارعان ىستەرى  قانداي؟

گۇلشارا ابدىقالىقوۆا وبلىس اكىمى بولىپ تۇرعان كەزىندە اۋىلشارۋاشىلىعىن دامىتۋعا كوڭىل ءبولدى. قىزىلوردا وبلىسىندا 2021 جىلى  2,5 ملرد تەڭگەنىڭ سەگىز جوباسى ىسكە قوسىلدى. قىزىلوردادا قىمىز بەن ەت وڭدەيتىن زاۋىت سالىنىپ، اشىلدى. جوبانى جۇزەگە اسىرۋعا 111 ملن تەڭگە جۇمسالدى. كاسىپورىننىڭ قۋاتتىلىعى جىلىنا 4,2 مىڭ توننانى قۇرايدى. قىزىلوردا قالاسىندا وسىمدىك شارۋاشىلىعىنا قاتىستى 300 ملن تەڭگەگە جوبا جۇزەگە اسىرىلدى. وڭىردە كۇرىشتى جاپون تەحنولوگياسى بويىنشا وسىرە باستاعان.

جاڭاقورعان اۋدانىندا بەس جوبا ىسكە قوسىلدى. ينۆەستيتسيانىڭ جالپى كولەمى 2 ملرد تەڭگەگە جەتكەن. اتاپ ايتقاندا، 525 ملن تەڭگەگە 25 گەكتار الما باعى سالىندى. مۇندا جىلىنا 500 توننا جەمىس جينالادى ەكەن. سەرۆيستىك-دايىنداۋ ورتالىعى سالىنىپ، 100 گا جەرگە قىزاناق وتىرعىزىلعان. تاعى جالپى سوماسى 159 ملن تەڭگەگە ەكى بال ءوندىرىسى جولعا قويىلىپ، 62 ملن تەڭگەگە اسىل تۇقىمدى شارۋاشىلىق قۇرىلدى. قازالى اۋدانىندا 87 گا جەرگە جاڭبىرلاتىپ سۋارۋ ارقىلى جۇگەرى وسىرىلە باستادى، وسى جوبانى ىسكە اسىرۋ ەسەبىنەن جىلىنا 5,2 مىڭ توننا سۇرلەم ءوندىرىسى جولعا قويىلدى.تاۋەلسىزدىكتىڭ 30 جىلدىعىنا وراي اۋقىمدى جوبالاردىڭ ءبىرى - شىنى زاۋىتى ىسكە قوسىلدى. ءوندىرىس ورنى جىلىنا 200 مىڭ توننا ءونىم شىعارۋعا ماماندانعان، 500 استام جۇمىس ورنىن اشقان.

قىزىلوردا وبلىسىنىڭ ەكس-اكىمى ايەلدەردى جۇمىسپەن قامتۋ ماسەلەسىنە قاتتى كوڭىل ءبولدى. كوپبالالى ايەلدەردى بيزنەسكە بەيىمدەيتىن گرانتتار ءبولدى. ايتا كەتەيىك، پرەزيدەنت توقاەۆتىڭ 2030 جىلعا دەيىنگى وتباسىلىق جانە گەندەرلىك ساياسات تۇجىرىمداماسىنداعى وزگەرىستەر تۋرالى جارلىعىندا بيلىكتىڭ اتقارۋشى، وكىلدى جانە سوت ورگاندارىندا، مەملەكەتتىك، كۆازيمەملەكەتتىك جانە كورپوراتيۆتىك سەكتورلاردا ايەلدەردىڭ ۇلەسىن 30 پايىزعا دەيىن ۇلعايتۋ تۋرالى ايتقان بولاتىن.

سونىمەن قوسا، گۇلشارا ابدىقالىقوۆا قاڭتار وقيعاسى كەزىندە حالىقتىڭ الدىنا شىعىپ، نارازى توپتىڭ تالاپ-تىلەگىن تىڭداپ، ولاردى سابىرعا شاقىرۋعا تىرىسقان اكىمدەرى ءبىرى.

ايجان تەمىرحان

Abai.kz