قازاقستاننىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى الەكسەي تسوي قىزمەتىنەن كەتتى. اقوردا رەسمي مالىمدەدى. سەبەبىن اشىپ ايتقان ەشكىم جوق. ۆەدومستۆو: «باسقا قىزمەتكە اۋىسۋىنا بايلانىستى، ءوز ەركىمەن قىزمەتتەن كەتتى»، - دەپ قانا ايتقان.

تسوي قانداي قىزمەتكە اۋىستى؟ دەنساۋلىق ساقاتۋ مينيسترلىگىن ەندى كىم باسقارادى؟ بۇل جاعى ازىرگە بەلگىسىز. بەلگىلىسى – تسويدىڭ «وتستاۆكاسىن» اقوردانىڭ ماقۇلداپ بەرگەنى عانا.

ءۇش كۇندە مينيستر بولعان تسوي كىم؟

دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىن ۇزىن-ىرعاسى 1,5 جىلداي باسقاردى. بىلتىر 25 ماۋسىمدا تاعايىندالعان. ونىڭ دسم تىزگىنىن ۇستاۋى دا وزگەلەردەن ەرەكشە بولدى.

تسوي 44 جاستا. مەديتسينا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى. «نۇر وتاننىڭ» مۇشەسى. ماماندىعى – حيرۋرگ-ەندوسكوپيست. ەاەو-نى قامىتۋعا قوسقان ۇلەسى ءۇشىن كەۋدەسىنە تاقان وردەنى تاعى بار. رەسەيدە وقىپ، ءبىلىم العان.

2020 جىلدىڭ ماۋسىمىندا قر پرەزيدەنتى ءىس باسقارماسىنىڭ مەدورتالىعىنا باسشى بولىپ اۋىستى.

2020 جىلدىڭ 22 ماۋسىمىندا الەكسەي تسوي قر دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى بولىپ تاعايىندالدى. سول كەزدە ىندەن جۇقتىرىپ، وقشاۋلانىپ جاتقان مينيستر «ءبىرتانوۆتىڭ مىندەتىن ۋاقىتشا اتقارادى» دەپ باسقا-باسقا ەمەس ۇكىمەت باسشىسى اسقار ءماميننىڭ ءوزى مالىمدەگەن.

ال 25 ماۋسىم كۇنى (ارادا ءۇش كۇن وتكەندە) تسوي ءبىرتانوۆتىڭ ورنىنا ءبىرجولا جايعاستى. جاڭا قىزمەتكە كىرىسەر-كىرىسپەستەن بۇرىنعى مينيستر بىرتانوۆقا ارناپ جازبا جاريالادى.

«ىندەت ەشكىمدى ايامايدى. سىزگە شىن كوڭىلمەن تەزىرەك ساۋىعىپ، قاتارىمىزعا قوسىلۋىڭىزدى تىلەيمىن»، - دەپ جازعان ءۇشبۋ حاتى الەۋمەتتىك جەلىدە اجەپتاۋىر تالقى بولدى. كەيىن بىلىكتى باسشى بىرتانوۆقا «اسا ءىرى كولەمدەگى بيۋدجەت قارجىسىن ۇپتەپ كەتتى» دەگەن ايىپ تاعىلىپ، 2020 جىلدىڭ قاراشاسىنان بەرى ۇيقاماققا الىندى.

جالپى تسويعا قاتىستى ءسوز كوپ. سونىڭ بارلىعىن تەگىس جىپكە تىزبەسەك تە، ءبىرلى-جارىمىن ءسوز ەتۋدى ءجون سانادىق.

جىنىس اۋىستىرۋ

2020 جىلدىڭ جەلتوقسانى. تسوي باسقاراتىن مينيسترلىك جىنىس اۋىستىرۋعا رۇقسات بەرۋ تۋرالى بۇيرىق شىعارىپ، جۇرتتى ءبىر شۋلاتتى. نەگىزى اتالعان مينيسترلىك 2020 جىلدىڭ 25 قاراشاسىندا: «گەندەرلىك سايكەستىلىگى بۇزىلعان ادامداردى مەديتسينالىق كۋالاندىرۋ جانە جىنىسىن اۋىستىرۋ ەرەجەسىن بەكىتۋ» تۋرالى بۇيرىق شىعارىپتى. جاڭاعى مينيسترلىكتىڭ بۇيرىعى بويىنشا ەندى، ەر بولعىسى كەلەتىن ايەلگە، ايەل بولعىسى كەلەتىن ەركەككە وتا جاساپ، جىنىس اۋىستىرۋعا رەسمي رۇقسات بەرىلەدى-ءمىس. ول رۇقساتتى الەكەي تسوي باسقاراتىن مينيسترلىك بەرگەن جانە. ءبىر تالاپ – جىنىس اۋىستىرۋ ءۇشىن ادامنىڭ جاسى 21-دەن اسۋى كەرەك جانە پسيحيكالىق جانە مىنەز-قۇلىق اۋىتقۋلارى بولماۋى كەرەك ەكەن.

قازاقشا سويلەمەيتىن مينيستر

جالپى قازاقستاننىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى مەملەكەتتىك تىلگە قاتىستى ءجيى سىنعا ۇشىرايدى. ءتىپتى، وسى ۋاقىتقا دەيىن سول مينيسترلىكتىڭ تىزگىنىن ۇستاعان تسوي مىرزانىڭ قازاقشا سويلەپ، پىكىر بىلدىرگەنىن ەستىمەدىك. ەسەسىنە ايلىق جالاقىسى 1 ميلليون تەڭگەگە جۋىق ەكەنىن قۋانا-قۋانا ءمالىم ەتكەن.

سوت ءىسى

«سق-فارماتسيا» كومپانياسىنىڭ بۇرىنعى باسشىسى بەرىك ءشارىپتىڭ ىسىنە قاتىستى سوتقا شاقىرىلعان. دالىرەك ايتقاندا، ادۆوكات ەرلان ماكەن سوتتان تسويدى كۋاگەر رەتىندە شاقىرۋدى تالاپ ەتكەن. الايدا مينيسترلىك وكىلى ورالوۆ دەيتىن ادام «تسويدى سوتقا شاقىرۋ باسى ارتىق شارۋا»، دەپ مالىمدەگەن.

رەسەي ۆاكتسيناسىنا كەنەشە جابىسقان تسوي

راس. رەسەي ۆاكتسيناسىن قازاقستان ءبىرىنشى بولىپ ساتىپ العانداردىڭ قاتارىندا. ەلىمىز جاپپاي ۆاكتسيناتسيالاۋدى ءدال وسى رەسەيلىك «سپۋتنيك V» ۆاكتسيناسىنان باستادى. 10 ملن دوزا ۆاكتسينا ساتىپ الىندى، بۇل 5 ملن ادامدى تولىق ۆاكتسيناتسيالاۋعا جەتەتىن كورسەتكىش. ءتىپتى وتاندىق «كازۆاك» ۆاكتسيناسىنىڭ وندىرىسىنە قاراماستان، قازاقستان ۆاكتسيناتسيالاۋدا رەسەيلىك ونىمگە سەنىم ارتتى.

ول از دەسەڭىز، رەسەيدەن «سپۋتنيك لايت» ۆاكتسيناسىن ساتىپ الۋعا تاعى نيەت ءبىلدىردى. دەگەنمەن «سپۋتنيك لايت» ۆاكتسيناسى ددسۇ تاراپىنان مويىندالماعان، سايكەسىنشە ءتيىستى سەرتيفيكاتى جوق ۆاكتسينا تۇرىنە جاتادى.  ال ددسۇ مويىنداعان Pfizer ۆاكتسيناسىن ساعىزشا سوزباقتاپ ءجۇرىپ، 2 ميلليونعا جۋىق جوزانى ساتىپ الدى. وندا دا قوعامنىڭ قاتاڭ تالاپ ەتۋىنەن عانا سول قادامعا باردى. كەشتەتىپ اكەلگەن Pfizer ۆاكتسيناسىن جاسوسپىرىمدەر مەن ايەلدەرگە عانا سالاتىنىن، ال قالعان جۇرت ساتىپ الۋعا بولاتىنىن مالىمدەدى.

بولجامشى تسوي

الەكسەي تسويدىڭ وسى ءبىر جارىم جىل ىشىندە ەل كوزىندە «بولجامشىلىق» قىرى اشىلدى. ول ايماقتاردى قىزىل، جاسىل، سارى تۇستەرگە ءبولىپ، ءپوزيتيۆتى جانە نەگاتيۆتىك بولجامداردى اپتا سايىن ايتىپ تۇردى.

وسىدان التى كۇن بۇرىن، 14 جەلتوقساندا تسوي ارنايى مالىمدەمە جاساپ، ەلدەگى ەپيداحۋال تۇراقتالعانىن ايتقان. ۇكىمەتتىڭ كەزەكتى وتىرىسىندا ەسەپ بەرگەن تسوي كوروناۆيرۋسقا قارسى ۆاكتسينانىڭ تولىق دوزاسىن 8,3 ميلليون ادام العانىن مالىمدەگەن. سونىڭ ىشىندە 150,6 مىڭ جاسوسپىرىمگە جانە اياعى اۋىر نەمەسە بالا ەمىزىپ جۇرگەن 38 مىڭ ايەلگە Pfizer ۆاكتسيناسى سالىنىپتى. ال جاقىندا وتكەن ۇكىمەت وتىرىسىندا تسوي قازاقستاندا كورونوۆيرۋسپەن اۋىرعاندار سانى 31 پايىزعا تومەندەگەنىن مالىمدەگەن بولاتىن.

ورىندالماي كەتكەن 10 ميلليون

ەڭ اقىرى الەكسەي تسوي مەن اسقار مامين 2021 جىلدىڭ قىركۇيەگىنە دەيىن 10 ميلليون ادامعا تولىق ۆاكتسينا سالاتىندارىن ايتىپ، ەلگە دە، ەل باسشىلىعىنا دا اقپارات تاراتقان. ساۋىردە. مىنە، جەلتوقسان اياقتالار ۋاقىت بولدى. وزدەرى مەجەلەپ بەكىتكەن سول 10 ميلليونعا جاقىنداي قوعان جوقپىز، ءالى. قويشى ايتەۋىر، وسىلاي ايتا بەرۋگە بولادى. ءسوز دە كوپ. سىن دا كوپ.

الەكسەي تسوي ءوزىنىڭ وتستاۆكاسى تۋرالى Facebook پاراقشاسىندا:

«ءبىز ەپيدەميولوگيالىق قاۋىپ-قاتەرلەرگە دەن قويۋ ءۇشىن جاعداي جاسادىق: ءار وڭىردە جاڭا ينفەكتسيالىق اۋرۋحانالار سالىندى. جەدەل-جاردەم ماشينالارى پاركى جاسالدى. ءوجج اپپاراتتارى الىندى. اۋىلداعى جىلجىمالى مەديتسينالىق كەشەندەر جاڭارتىلدى، وتاندىق فارماتسەۆتيكا ونەركاسىبى ونىمدىلىكتىڭ جوعارى دەڭگەيىن كورسەتتى. دارىلىك زاتتار مەن مەديتسينالىق ماقساتتاعى بۇيىمداردىڭ قاجەتتى قورى جاسالدى، سەس پەن زەرتحانالىق قىزمەتتىڭ الەۋەتى ارتتى. QazVac ۆاكتسيناسى شىعارىلدى جانە تاعى باسقالار»، - دەپ جازدى.

ونىڭ ايتۋىنشا، از ۋاقىت ىشىندە دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسى كۇشەيە تۇسكەن.

«ءبىز جۇيەلى تۇردە مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىنىڭ جالاقىسىن كوتەرۋگە قول جەتكىزدىك. قاجك مەديتسينالىق قىزمەتىن دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنە بەرۋ، فارماتسەۆتيكا ونەركاسىبى، بيولوگيالىق قاۋىپسىزدىك، مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىنىڭ مارتەبەسىن ارتتىرۋ جانە باسقا دا كوپتەگەن زاڭ جوبالارىن ازىرلەدىك. «دەنى ساۋ ۇلت» ۇلتتىق جوباسى بەكىتىلدى. ددۇ، يۋنيسەف جانە بۇۇ-نىڭ باسقا دا اگەنتتىكتەرىمەن سەنىمدى ارىپتەستىك جولعا قويىلدى، دەنساۋلىق ساقتاۋدى تسيفرلاندىرۋ بويىنشا جوبالار ىسكە قوسىلدى. بۇل ارىپتەستەرمەن بىرگە قول جەتكىزگەن جاقسى ناتيجەلەردىڭ بىرنەشە باعىتى عانا»، - دەيدى ەندىگى ەكس-مينيستر تسوي.

جوعارىدا ايتقانىمىزداي، تسوي كەتتى. ونىڭ ورنىنا مينيسترلىكتى كىم باسقاراتىنى ءالى انىقتالعان جوق. ال اتالعان مينيسترلىكتە قازىر بەس بىردەي ۆيتسە-مينيستر ەلەڭدەپ وتىر. ولار: مارات شورانوۆ، جاندوس بۇركىتباەۆ، اسەم ءنۇسىپوۆا، اجار گينيات پەن ەرلان قياسوۆ.

ويدا جوقتا تسوي قىزمەتىنەن كەتتى. ونىڭ وتستاۆكاسى تۋرالى ەل ىشىندە كوپ ءسوز بولا قويعان جوق. اقوردا جاقتىڭ ءار قادامىن اڭدىپ قاراپ وتىراتىن ساياساتشىلار ءۇشىن دە، ءبىز ءۇشىن دە تسويدىڭ قىزمەتتەن كەتۋى قۇلاق تۇرگىزەر جاڭالىق بولدى. سوندىقتان دا، ەلىشىلك تالقىنىڭ ءبىر پاراسى «تسوي دا ءبىرتانوۆتىڭ تاعدىرىن قايتالاي ما» دەگەن سۇراق توڭىرەگىنە اۋىپ بارادى...

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz