Qazaqstannyng Densaulyq saqtau ministri Aleksey Soy qyzmetinen ketti. Aqorda resmy mәlimdedi. Sebebin ashyp aitqan eshkim joq. Vedomstvo: «Basqa qyzmetke auysuyna baylanysty, óz erkimen qyzmetten ketti», - dep qana aitqan.

Soy qanday qyzmetke auysty? Densaulyq saqatu ministrligin endi kim basqarady? Búl jaghy әzirge belgisiz. Belgilisi – Soydyng «otstavkasyn» Aqordanyng maqúldap bergeni ghana.

Ýsh kýnde ministr bolghan Soy kim?

Densaulyq saqtau ministrligin úzyn-yrghasy 1,5 jylday basqardy. Byltyr 25 mausymda taghayyndalghan. Onyng DSM tizginin ústauy da ózgelerden erekshe boldy.

Soy 44 jasta. Medisina ghylymdarynyng kandidaty. «Núr Otannyn» mýshesi. Mamandyghy – hirurg-endoskopist. EAEO-ny qamytugha qosqan ýlesi ýshin keudesine taqan ordeni taghy bar. Reseyde oqyp, bilim alghan.

2020 jyldyng mausymynda QR Preziydenti Is basqarmasynyng medortalyghyna basshy bolyp auysty.

2020 jyldyng 22 mausymynda Aleksey Soy QR Densaulyq saqtau ministrining birinshi orynbasary bolyp taghayyndaldy. Sol kezde inden júqtyryp, oqshaulanyp jatqan ministr «Birtanovtyng mindetin uaqytsha atqarady» dep basqa-basqa emes Ýkimet basshysy Asqar Maminning ózi mәlimdegen.

Al 25 mausym kýni (arada ýsh kýn ótkende) Soy Birtanovtyng ornyna birjola jayghasty. Jana qyzmetke kiriser-kirispesten búrynghy ministr Birtanovqa arnap jazba jariyalady.

«Indet eshkimdi ayamaydy. Sizge shyn kónilmen tezirek sauyghyp, qatarymyzgha qosyluynyzdy tileymin», - dep jazghan ýshbu haty әleumettik jelide әjeptәuir talqy boldy. Keyin bilikti basshy Birtanovqa «asa iri kólemdegi budjet qarjysyn ýptep ketti» degen aiyp taghylyp, 2020 jyldyng qarashasynan beri ýiqamaqqa alyndy.

Jalpy Soygha qatysty sóz kóp. Sonyng barlyghyn tegis jipke tizbesek te, birli-jarymyn sóz etudi jón sanadyq.

Jynys auystyru

2020 jyldyng jeltoqsany. Soy basqaratyn ministrlik jynys auystyrugha rúqsat beru turaly búiryq shygharyp, júrtty bir shulatty. Negizi atalghan ministrlik 2020 jyldyng 25 qarashasynda: «Genderlik sәikestiligi búzylghan adamdardy medisinalyq kuәlandyru jәne jynysyn auystyru erejesin bekitu» turaly búiryq shygharypty. Janaghy ministrlikting búiryghy boyynsha endi, er bolghysy keletin әielge, әiel bolghysy keletin erkekke ota jasap, jynys auystyrugha resmy rúqsat beriledi-mis. Ol rúqsatty Alekey Soy basqaratyn ministrlik bergen jәne. Bir talap – jynys auystyru ýshin adamnyng jasy 21-den asuy kerek jәne psihikalyq jәne minez-qúlyq auytqulary bolmauy kerek eken.

Qazaqsha sóilemeytin ministr

Jalpy Qazaqstannyng Densaulyq saqtau ministrligi memlekettik tilge qatysty jii syngha úshyraydy. Tipti, osy uaqytqa deyin sol ministrlikting tizginin ústaghan Soy myrzanyng qazaqsha sóilep, pikir bildirgenin estimedik. Esesine ailyq jalaqysy 1 million tengege juyq ekenin quana-quana mәlim etken.

Sot isi

«SQ-Farmasiya» kompaniyasynyng búrynghy basshysy Berik Shәripting isine qatysty sotqa shaqyrylghan. Dәlirek aitqanda, advokat Erlan Mәken sottan Soydy kuәger retinde shaqyrudy talap etken. Alayda ministrlik ókili Oralov deytin adam «Soydy sotqa shaqyru basy artyq sharua», dep mәlimdegen.

Resey vaksinasyna keneshe jabysqan Soy

Ras. Resey vaksinasyn Qazaqstan birinshi bolyp satyp alghandardyng qatarynda. Elimiz jappay vaksinasiyalaudy dәl osy Reseylik «Sputnik V» vaksinasynan bastady. 10 mln doza vaksina satyp alyndy, búl 5 mln adamdy tolyq vaksinasiyalaugha jetetin kórsetkish. Tipti otandyq «KazVak» vaksinasynyng óndirisine qaramastan, Qazaqstan vaksinasiyalauda Reseylik ónimge senim artty.

Ol az deseniz, Reseyden «Sputnik Layt» vaksinasyn satyp alugha taghy niyet bildirdi. Degenmen «Sputnik Layt» vaksinasy DDSÚ tarapynan moyyndalmaghan, sәikesinshe tiyisti sertifikaty joq vaksina týrine jatady.  Al DDSÚ moyyndaghan Pfizer vaksinasyn saghyzsha sozbaqtap jýrip, 2 milliongha juyq jozany satyp aldy. Onda da qoghamnyng qatang talap etuinen ghana sol qadamgha bardy. Keshtetip әkelgen Pfizer vaksinasyn jasóspirimder men әielderge ghana salatynyn, al qalghan júrt satyp alugha bolatynyn mәlimdedi.

Boljamshy Soy

Aleksey Soydyng osy bir jarym jyl ishinde el kózinde «boljamshylyq» qyry ashyldy. Ol aimaqtardy qyzyl, jasyl, sary týsterge bólip, pozitivti jәne negativtik boljamdardy apta sayyn aityp túrdy.

Osydan alty kýn búryn, 14 jeltoqsanda Soy arnayy mәlimdeme jasap, eldegi epidahual túraqtalghanyn aitqan. Ýkimetting kezekti otyrysynda esep bergen Soy koronavirusqa qarsy vaksinanyng tolyq dozasyn 8,3 million adam alghanyn mәlimdegen. Sonyng ishinde 150,6 myng jasóspirimge jәne ayaghy auyr nemese bala emizip jýrgen 38 myng әielge Pfizer vaksinasy salynypty. Al jaqynda ótken Ýkimet otyrysynda Soy Qazaqstanda koronoviruspen auyrghandar sany 31 payyzgha tómendegenin mәlimdegen bolatyn.

Oryndalmay ketken 10 million

Eng aqyry Aleksey Soy men Asqar Mamin 2021 jyldyng qyrkýiegine deyin 10 million adamgha tolyq vaksina salatyndaryn aityp, elge de, el basshylyghyna da aqparat taratqan. Sәuirde. Mine, jeltoqsan ayaqtalar uaqyt boldy. Ózderi mejelep bekitken sol 10 milliongha jaqynday qoghan joqpyz, әli. Qoyshy әiteuir, osylay aita beruge bolady. Sóz de kóp. Syn da kóp.

Aleksey Soy ózining otstavkasy turaly Facebook paraqshasynda:

«Biz epiydemiologiyalyq qauip-qaterlerge den qoi ýshin jaghday jasadyq: әr ónirde jana infeksiyalyq auruhanalar salyndy. Jedel-jәrdem mashinalary parki jasaldy. ÓJJ apparattary alyndy. Auyldaghy jyljymaly medisinalyq keshender janartyldy, otandyq farmasevtika ónerkәsibi ónimdilikting joghary dengeyin kórsetti. Dәrilik zattar men medisinalyq maqsattaghy búiymdardyng qajetti qory jasaldy, SES pen zerthanalyq qyzmetting әleueti artty. QazVac vaksinasy shygharyldy jәne taghy basqalar», - dep jazdy.

Onyng aituynsha, az uaqyt ishinde densaulyq saqtau salasy kýsheye týsken.

«Biz jýieli týrde medisina qyzmetkerlerining jalaqysyn kóteruge qol jetkizdik. QAJK medisinalyq qyzmetin densaulyq saqtau ministrligine beru, farmasevtika ónerkәsibi, biologiyalyq qauipsizdik, medisina qyzmetkerlerining mәrtebesin arttyru jәne basqa da kóptegen zang jobalaryn әzirledik. «Deni sau últ» últtyq jobasy bekitildi. DDÚ, YuNIYSEF jәne BÚÚ-nyng basqa da agenttikterimen senimdi әriptestik jolgha qoyyldy, densaulyq saqtaudy sifrlandyru boyynsha jobalar iske qosyldy. Búl әriptestermen birge qol jetkizgen jaqsy nәtiyjelerding birneshe baghyty ghana», - deydi endigi eks-ministr Soy.

Jogharyda aitqanymyzday, Soy ketti. Onyng ornyna ministrlikti kim basqaratyny әli anyqtalghan joq. Al atalghan ministrlikte qazir bes birdey viyse-ministr elendep otyr. Olar: Marat Shoranov, Jandos Býrkitbaev, Ásem Nýsipova, Ajar Giniyat pen Erlan Qiyasov.

Oyda joqta Soy qyzmetinen ketti. Onyng otstavkasy turaly el ishinde kóp sóz bola qoyghan joq. Aqorda jaqtyng әr qadamyn andyp qarap otyratyn sayasatshylar ýshin de, biz ýshin de Soydyng qyzmetten ketui qúlaq týrgizer janalyq boldy. Sondyqtan da, elishilk talqynyng bir parasy «Soy da Birtanovtyng taghdyryn qaytalay ma» degen súraq tóniregine auyp barady...

Núrgeldi Ábdighaniyúly

Abai.kz